1, 2. a) Һәммимиз тәсәллигә муһтаҗ вә башқиларға тәсәлли берәләйдиғанлиғимиз қайси мисалдин көрүниду? ә) Бәзи балилар бешидин немиләрни өткүзиду?

БИЗ һәммимиз тәсәллигә муһтаҗ вә һәммимиздә башқиларға тәсәлли беридиған қабилийәт бар. Мәсилән, кичик бала жиқилип тизини яриландурувалса, у жиғлап аписиға яки дадисиға жүгрәйду. Гәрчә ата-аниси балисиниң ярисини дәрру сақайталмисиму, униңға тәсәлли берәләйду. Улар немә болғанлиғини сорайду, көз йешини сүртиду, қучағлап бағриға басиду һәм ярисини жуюп таңиду. Мана бала әнди жиғлимай, қайтидин оюнға киришиду. Вақит өтүп, яридин изму қалмайду.

² Лекин бәзидә балилар буниңдинму еғир ярилиниду. Бәзи балилар җинсий хорлашқа учрайду. Бала бирла қетим яки узун жиллар давамлиқ җинсий хорлашқа учриши мүмкин. Қандақла вәзийәт болмисун, жүрәктә чоңқур яриниң изи қалиду. Гайида зорлуқ қилған адәм тутулуп, җазаға тартилиду. Бәзидә җинайәтчи җазасиз қалғандәк көрүниду. Һәтта җинайәтчи дәрһал җазаға тартилсиму, хорлашқа учриған бала чоңайғандиму қийнилиши мүмкин.

3. Коринтлиқларға 2-хәт 1:3, 4кә асасән Йәһва Худа немини халайду вә биз қандақ соалларни көрүп чиқимиз?

³ Балилиқ чеғида җинсий хорлуққа учриған етиқатдишимизниң қәлбидики яриси техи сақаймиса, униңға қандақ ярдәм берәләймиз? (Коринтлиқларға 2-хәт 1:3, 4ни оқуң). Йәһва Худа хизмәтчилирини қәдирләйду вә уларниң керәклик меһир-муһәббәт билән ғәмхорлуққа еришишини халайду. Ундақта, үч соални көрүп чиқайли: 1) Балилиқ чеғида җинсий хорлуққа учриғанлар немә үчүн тәсәллигә муһтаҗ? 2) Уларға ким тәсәлли берәләйду? 3) Уларға ярдәм бериш үчүн биз немә қилалаймиз?

4, 5. a) Немә үчүн балиларниң чоңларға охшимайдиғанлиғини әстә тутушимиз керәк? ә) Җинсий хорлашқа учриған бала башқиларға қандақ қарайду?

⁴ Балилиқ чеғида җинсий хорлашқа учриғанлар жиллар өткәндин кейинму, авалқидәкла тәсәллигә муһтаҗ. Буни чүшиниш үчүн, балиларниң чоңларға охшимайдиғанлиғини әстә тутушимиз керәк. Җинсий хорлуқ балиларға қариғанда, чоңларға башқичә тәсир қилиду. Буниң бирнәччә сәвәви бар.

⁵ Балилар өзини яхши көридиған, ғәмхорлуқ қилидиған адәмләрни йеқин көрүп, уларға ишиниду. Балилар уларни яхши көргән адәмләргә ишинишкә үгиниду вә өзлирини қанат астида болғандәк һис қилиду. Әпсуски, көпинчә вәзийәтләрдә җинсий хорлиғучи өйдикиләр яки йеқин туққанларниң бири, йә болмиса бала яхши тонуйдиған адәм болуп чиқиду. Әгәр бала ишинидиған киши уни җинсий хорлиса, балиниң һәтта көп жиллардин кейинму башқиларға ишиниши қийин болиду.

6. Балини җинсий хорлаш немә үчүн жиркиничлик қилмиш?

⁶ Балилар аҗиз. Балини җинсий хорлаш — жиркиничлик қилмиш. Балиларниң тени вә аң сезими техи нека мунасивити ичидә болидиған җинсий алақә үчүн тәйяр әмәс. Шуңа уларни кичигидә җинсий алақигә мәҗбурлаш уларға чоң зиян кәлтүриду. Җинсий хорлашқа учриған балиниң җинсий алақигә яки өз өзигә болған көзқариши бурмилиниду вә у башқиларға ишәнмәйду.

7. a) Немә үчүн җинсий хорлиғучиниң балини қолға чүшириши асан вә у қандақ һәрикәт қилиши мүмкин? ә) Униң ялған сөзлириниң нәтиҗиси қандақ болуши мүмкин?

⁷ Балилар чоңларға охшаш, яхшини ямандин айривалалмайду, хәтәрлик вәзийәтни байқап, униң алдини алалмайду (Кор. 1-х. 13:11). Шу сәвәптин, җинсий хорлиғучи балини асанла қолға чүширәләйду. Җинсий хорлиғучи балини: «Буниңға өзүң әйиплик, бу бизниң аримиздики кичиккинә сир, ейтип бәрсәңму саңа һечким ишәнмәйду, чоңлар билән балилар арисидики бундақ мунасивәт тәбиий меһир-муһәббәтни көрситиду»,— дәп ишәндүриду. Бу сөзләрниң ялған екәнлигини чүшиниш үчүн балиға көп жиллар керәк. Җинсий хорланған бала өзини паскина, һечқачан һечким билән йеқин мунасивәттә болалмайдиғандәк, башқиларниң меһир-муһәббитигә лайиқсиз дәп һесаплиши мүмкин.

8. Йәһва Худа жүриги яриланғанларға тәсәлли беридиғанлиғиға немә үчүн ишәнч қилалаймиз?

⁸ Балини җинсий хорлаш немә дегән рәһимсиз вә вәһший қилмиш! Бу қилмиш пәйда қилған жүрәк яриси узақ вақит сақаймай, лоқулдап ағриши мүмкин. Кәң тарқалған бундақ зорлуқ «туққанлиқтин бәзгән» вә «явуз һәм ялғанчи адәмләр болса,... барғансири техиму рәзиллишип кетидиған» ахирқи күнләрдә яшаватқанлиғимизниң испати (Тим. 2-х. 3:1—5, 13). Шәйтанниң һийлә-микирлири явузлуққа толған. Бәкму әпсус, дапқа уссул ойниғандәк, адәмләр Шәйтанниң қурали болуп, униң ирадисини орунливатқанлиғи оғимизни қайнитиду. Лекин Йәһва Худа Шәйтандин вә униң қол астидикиләрдин күчлигирәк. Йәһва униң һәммә һийлә-микирлирини яхши билиду. Йәһва Худа бизниң қандақ азап чекиватқанлиғимизни яхши билидиғанлиғиға вә бизгә керәклик тәсәлли беридиғанлиғиға гуманланмисақ болиду. «Худа өзүмизгә қандақ тәсәлли берип, көңлүмизни көтириватқан болса, шу тәсәлли билән бизму һәрқандақ дәрткә чүшкәнләргә тәсәлли беришимиз үчүн,  У бизгә һәммә дәртлиримиздә тәсәлли бериватиду». Биз шундақ Худаға хизмәт қиливатқанлиғимизға интайин хошал! (Кор. 2-х. 1:3, 4). Йәһва Худа тәсәллини ким арқилиқ бериду?

9. Давутниң Зәбур 27:10дики сөзлиригә асасән, ата-аниси ташлап кәткәнләргә Йәһва Худа қандақ ярдәм бериду?

⁹ Болупму ата-аниси җинсий хорлаштин һимайә қилмиған яки йеқин кишидин җинсий хорлашқа учриған адәмләр тәсәллигә муһтаҗ. Давут падиша Йәһва Худаниң һәрқачан тәсәлли берәләйдиғанлиғини билгән (Зәбур 27:10ни оқуң). Давут аилидә меһир-муһәббәт көрмигән адәмләр үчүн Йәһва Худа көйүмчан Ата болидиғанлиғиға ишәнгән. Йәһва Худа уларға садақәтмән хизмәтчилири арқилиқ тәсәлли бериду. Җамаәттики қериндашлар бизниң аилимизгә охшаш. Бир қетим Әйса мундақ дегән: «Ким асмандики Атамниң ирадисини орунлиса, шу маңа һәм иним һәм сиңлим, һәм анам» (Мәт. 12:48—50).

10. Әлчи Паул ақсақаллиқ вәзиписини қандақ орунлиған?

¹⁰ Җамаитимиз қайси мәнада аилигә охшаш екәнлигини чүшиниш үчүн әлчи Паулниң мисалини көрүп чиқайли. У әмгәкчан вә көйүмчан ақсақал болуп, яхши үлгә қалдурған. У: «Мән Мәсиһни үлгә тутқинимдәк, силәрму мени үлгә тутуңлар»,— дәп ейтқан (Кор. 1-х. 11:1). Униң: «Силәргә худди балилирини бағриға басқан мулайим анидәк муамилә қилдуқ»,— дегән сөзлиридин ақсақаллиқ вәзиписини қандақ орунлиғанлиғи көрүниду (Сал. 1-х. 2:7). Бүгүнки күндә көйүмчан вә ғәмхор ақсақаллар Муқәддәс китаптики мулайим, иллиқ сөзләр билән муһтаҗ болған қериндашларға тәсәлли бериду.

11. Тәсәллини пәқәт ақсақаллар әмәс, башқиларму берәләйдиғанлиғини қәйәрдин билимиз?

¹¹ Җинсий хорлашниң қурбани болғанларға пәқәт ақсақаллар тәсәлли бериши керәкму? Яқ, бир-биримизгә тәсәлли бериш — һәрбиримизниң вәзиписи (Сал. 1-х. 4:18). Роһий җәһәттин йетилгән қериндашлар  тәсәллигә муһтаҗ болғанларға илһам берәләйду. Йәһва Худа Өзини балисиға тәсәлли беридиған ана билән селиштуриду (Йәшая 66:13). Муқәддәс китапта роһи чүшкәнләргә тәсәлли бәргән көплигән аялларниң мисаллири бар (Аюп 42:11). Бүгүнки күндиму жүриги яриланғанларға тәсәлли беридиған қериндашлар көп. Бәзи вәзийәтләрдә ақсақаллар җинсий хорлашқа учриғанларға ярдәм беришни роһий җәһәттин йетилгән қериндашларни сорайду *.

12. Немидин пәхәс болушимиз керәк?

¹² Қериндашқа ярдәм бәргән чағда, у ейтқуси кәлмигән нәрсиләрни сораштин пәхәс болушимиз керәк (Сал. 1-х. 4:11). Ярдәмгә муһтаҗ болғанларни қандақ қоллап-қувәтлисәк болиду? Муқәддәс китапта уларға тәсәлли беришниң бәш усули йезилған.

13. Падишалар 1-язма 19:5—8гә мас, пәриштә Илиясқа қандақ ярдәм бәргән вә биз униңдин қандақ үлгә алалаймиз?

¹³ Әмәлий ярдәм көрситиң. Илияс пәйғәмбәр уни өлтүргүси кәлгән адәмләрдин қечиватқанда, роһи чүшкәнлиги шунчә, һәтта өзигә өлүм тилигән. Йәһва Худа роһи чүшкән пәйғәмбәргә күчлүк пәриштисини әвәткән. Пәриштә униңға әмәлий ярдәм бәргән. У Илиясқа иссиқ нан билән су бәргән (Падишалар 1-язма 19:5—8ни оқуң). Бу мисалдин муһим нәрсигә үгинәләймиз: Бәзидә аддий ярдәм адәмгә көп пайда әкелиши мүмкин. Мәсилән, уни бир чинә чайға чақирсақ, бир кичик соғини бәрсәк яки бир парчә хәткә иллиқ сөзләрни йезип әвәтсәк, униң көңлини көтиримиз. Адәмниң шәхсий мәсилиси яки болған еғир әһвали тоғрилиқ сөзлишиш қийин болса, униңға әмәлий ярдәм көрсәтсәк әвзәл.

14. Илияс билән болған вақиәдин қандақ савақ алимиз?

¹⁴ Жүриги яриланған қериндишимиз өзини бехәтәр һис қилиши үчүн шараит яритиң. Илияс билән болған вақиәдин йәнә бир савақ алимиз. Йәһва Худа Илияс пәйғәмбәрниң узақ йол меңип, Хореб теғиға бериши үчүн униңға керәклик күч бәргән. Шу йәрдә Йәһва Худа әсирләр бурун Өзиниң хәлқи билән келишим түзгән еди. Шу тағда Илияс өзини бехәтәр һис қилған болуши мүмкин, чүнки уни өлтүрмәкчи болған дүшмәнләрдин жирақ болған. Буниңдин қандақ савақ алалаймиз? Җинсий хорлашқа учриған адәмгә тәсәлли бәргәндә, у өзини бехәтәр һис қилиши үчүн шараит яритишимиз керәк. Мәсилән, әгәр азап чекиватқан қериндаш өзини Ибадәт өйидә әркин вә бехәтәр һис қилмиса, униң билән өйдә бир чинә чай ичип сөзлишишкә болиду. Башқа қериндаш болса, әксинчә Ибадәт өйидә сөзлишишни халиши мүмкин. Ақсақаллар буни әстә тутуши керәк.

15, 16. Диққәт билән тиңшаш дегән немини билдүриду?

¹⁵ Диққәт билән тиңшаң. Муқәддәс китапта: «Һәрқандақ адәм аңлашқа тез, сөзләшкә алдиримайдиған... болуши керәк»,— дәп йезилған (Яқуп 1:19). Биз қандақ тиңшаймиз? Адәмни тиңшаш үчүн униң қешида үн чиқмай олтириш йетәрлик дәп ойлишимиз мүмкин. Амма диққәт билән тиңшаш үчүн бу йетәрлик әмәс. Мәсилән, Илияс ич бағрини төккәндә, Йәһва Худа уни диққәт билән тиңшиған. У Илиясниң қорқунучқа чүшүп, өзини ялғуз һис қилғанлиғини вә әмгигим бекар болди дәп әнсиригәнлигини чүшәнгән. Худа Илиясниң һәрбир әндишисигә  диққәт ағдуруп, униңға меһир-муһәббәт билән керәклик ярдәм бәргән. Шундақ қилип, Йәһва хизмәтчисини диққәт билән тиңшиғанлиғини көрсәткән (Пад. 1-яз. 19:9—11, 15—18).

¹⁶ Қериндашни тиңшиғанда, уни яхши көргәнлигимизни қандақ көрситәләймиз? Иззәт-һөрмәт билән ейтилған бир-икки мулайим сөз арқилиқ униңға һисдашлиқ көрситимиз. Униңға мундақ дәп ейтсиңиз болиду: «Сиз билән шундақ әһвал болғанлиғи бәк қайғулуқ. Балиниң шундақ әһвалға чүшкәнлиги жүригимни ағритиду». Бәзи вақитларда уни тоғра чүшәнгәнлигиңизгә көз йәткүзүш үчүн бирнәччә соал қоюшқа болиду. Бәлким, униңдин: «Сизни ахириғичә чүшәнмәкчимән, маңа ярдәм берәләмсиз?» яки «Сизниң сөзлириңизни шундақ чүшәндим, тоғра чүшәндимму?» дәп сорисақ болиду. Шу чағда қериндашниң уни диққәт билән тиңшап, уни чүшәнгәнлигиңизгә көзи йетиду (Кор. 1-х. 13:4, 7).

17. Немә үчүн сөзләшкә алдиримай, сәвир-тақәтлик болушимиз керәк?

¹⁷ Алдиримай, авайлап сөзләң. Адәмниң ойини түзәш яки униңға мәслиһәт бериш үчүн сөзини бөлмәң. Сәвир-тақәтлик болуң. Илияс пәйғәмбәр Йәһва Худаға ич бағрини төкүп, қәлбидики қайғу-һәсрәтлирини очуқ ейтқан. Кейин Йәһва Худа униң ишәнчини мустәһкәмлисиму, Илияс өз әндишилирини йәнә ейтип, сөзлирини қайтилиған (Пад. 1-яз. 19:9, 10, 13, 14). Буниңдин немини үгинәләймиз? Әгәр тәсәллигә муһтаҗ болған адәм һис-туйғулирини қайта-қайта ейтса, биз Йәһвадин үлгә елип, уни чидамлиқ тиңшашқа тәйяр болушимиз керәк. Мәсилини һәл қилиш йоллирини көрситишниң орниға, меһрибанлиқ көрситиң (Пет. 1-х. 3:8).

18. Роһи чүшкән адәм билән дуа қилсақ, бу униңға қандақ илһам берәләйду?

¹⁸ Биллә дуа қилиң. Роһи чүшкән адәмгә дуа қилиш қийин болуши мүмкин. Бәлким,  у өзини Йәһва билән сөзлишишкә лайиқ әмәс һис қилиду. Униңға тәсәлли бериш үчүн, шу адәмниң исмини ейтип, биллә дуа қилсақ болиду. Шу қериндишимиз биз үчүн бәк қәдирлик екәнлигини вә җамаәттикиләр уни яхши көридиғанлиғини ейтсақ болиду. Шуниң билән, Йәһвадин шу қериндишимизниң көңлигә арамлиқ берип, тәсәлли тепишини сорисақ болиду. Шундақ дуа қериндишимизға илһам бериши мүмкин (Яқуп 5:16).

19. Бирсигә тәсәлли беришкә бизгә немә ярдәм берәләйду?

¹⁹ Дәрдигә дәрман болидиған вә илһам беридиған сөзләрни таллаң. Сөзләштин авал яхши ойлиниң. Ойланмай ейтилған сөзләр адәмниң көңлини ағритиши мүмкин. Йеқимлиқ сөзләр болса, дәрткә дәрман болиду (Пәнд н. 12:18). Шуниң үчүн тәсәлли беридиған вә мулайим сөзләрни тепишқа Йәһвадин ярдәм сораң. Әң күчлүк вә тәсирлик сөзләрни Муқәддәс китаптин тепишқа болидиғанлиғини әстин чиқармаң (Ибр. 4:12).

20. Җинсий хорлашқа учриғанлар өзлирини қандақ һис қилиши мүмкин вә биз уларға немини әслитишимиз керәк?

²⁰ Җинсий хорлашқа учриған қериндашлар өзлирини паскина, башқиларниң меһир-муһәббитигә лайиқ әмәс вә кериги йоқтәк һис қилиши мүмкин. Бирақ бу ой-пикир натоғра. Шуниң үчүн Муқәддәс китап айәтлирини қоллинип, Йәһва Худа уларни наһайити яхши көридиғанлиғини әслитиң (« Муқәддәс китап тәсәлли бериду» намлиқ рамкиға қараң.). Даниял пәйғәмбәр әнсирәп, униң роһи чүшкәндә, Йәһваниң пәриштиси уни меһрибанлиқ билән мустәһкәмлигән. Даниял Йәһваниң сөйүмлүк хизмәтчиси болған вә Йәһва Худа униң буни билишини халиған (Дан. 10:2, 11, 19). Бүгүнки күндиму Йәһва Худа азап чекиватқан хизмәтчилирини бәк қәдирләйду!

21. Гунасиға товва қилмиған адәмләргә немә болиду вә адаләтсизликниң қурбани болғанларға қандақ ярдәм беришимиз керәк?

²¹ Биз башқиларға тәсәлли бәргәндә, Йәһва уларни яхши көридиғанлиғини әслитимиз. Шундақла Йәһва адаләтлик Худа екәнлигини һечқачан унтумаслиғимиз керәк. Йәһва җинсий хорлашқа учриған һәрбир адәмниң қәлбидики азаплирини билиду. У һәммини көриду вә гунасиға товва қилмиғанларни чоқум җазалайду (Сан. 14:18). Җинсий хорлашниң қурбани болғанларға меһир-муһәббәт көрситиш үчүн қолумиздин кәлгәнниң һәммини қилайли. Шәйтан вә униң рәзил дунияси пәйда қилған қәлб ярилирини Йәһва Худа пүтүнләй сақайтидиғанлиғини билиш бизгә тәсәлли бериду! Пат арида көңүлни азаплайдиған һечбир иш әнди әсләнмәйду, һәтта әскә кәлмәйду (Йәшая 65:17).