1. Anni i dua nga gannug nga siguradu ittam?

AYATAN ni Jehova nga Dios danuri maddayaw nisa. Kunnatun yayya tagga, anna kunnatun adde noka. Ayatanna gapa i hustisia. (Sal. 33:5) Siguradu ittam gafu ta dua nga gannug: (1) Matakitan si Jehova nu ari patas i katratu na aripanna ira. (2) Siguraduanna nga kanayun nga egga i hustisia. Ta ollu nga artikulo naw nga serye, * nagigiammu tam nga nebase ta aya i Dob nga niyawa na Dios ta Israel gukaban ni Moises. Ipagaramna i hustisia—hustisia para ta ngamin, maski turi ta awan tu awa-awayyada nga protektan i baggida. (Deut. 10:18) Ipasingan na Dob i dakal nga pangikavurung ni Jehova ta maddayarayaw sa.

2. Anni ira nga pakkiavu i tabbagattam?

² Nangultimu i Mosaiko nga Dob turi ta 33 C.E. tagga ta nepataddag i Cristiano nga kongregasion. Kayàna kari kagian nga awan ngana tu dob nga mapprotekta ta Cristiano ira nga nebase ta aya anna mangipagaram tu hustisia? Ari! Egga i bagu nga dob para ta Cristiano ira. Taw nga artikulo, gigiammuattam labbi nu anni yatun nga bagu nga dob. Kabalinna, tabbagattam i tallu nga pakkiavu: Ngatta makagi tam nga nebase ta aya yatun nga dob? Ngatta makagi tam nga mangipagaram tu hustisia yatun? Taw nga dob, kunnasi nakuan tratuan danuri egga ta autoridad i tanakuan?

3. Anni i nelagum ta “dob ni Cristo” segun ta Galacia 6:2?

³ Bibbigan i Galacia 6:2. I Cristiano ira ay sakup na “dob ni  Cristo.” Ari namadday si Jesus tu lista na dorob para ta disipulosna, ngem nangiyawa yayya tu instruksion, bilin, anna prinsipio ira nga mangigiya nira. Nelagum ta “dob ni Cristo” i ngamin nga nituddu ni Jesus. Tapenu mas malippawa yaw nga dob, ikonsidera tam i tumunug.

4-5. Kunnasi nga nanuddu si Jesus, anna kanni yayya nanuddu?

⁴ Kunnasi nga nanuddu si Jesus? Ollu, sinudduanna i totolay gukaban na kinakkagina. Efektibo i paguvovugna megafu ta nitudduna i kinakurug meyannung ta Dios, i kurug nga gakkag na pattolay, anna i Pappatulan na Dios bilang i solusion ta ngamin nga problema na totolay. (Luc. 24:19) Nanuddu gapa si Jesus gukaban na ehemplona. Gukaban na istilo na pattolena, nipasinganna ta tumuttul nisa nu kunnasi nakuan ira nga mattolay.​—Juan 13:15.

⁵ Kanni nanuddu si Jesus? Nanuddu yayya durante ta ministeriona ta davvun. (Mat. 4:23) Sinudduanna gapa i disipulosna ari nabbayag kabalinna nga napaginnolay. Angngariganna, nappasingan yayya ta grupo na disipulos​—awayyana nga mabbilang tu maturu 500—​anna nibilinna nira nga ‘pabbalinan i totolay tu disipulo.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15:6) Bilang ulu na kongregasion, ari magimmang si Jesus nga mangiyawa tu instruksion ta disipulosna maski nu nanoli ngana yayya ta langi. Angngariganna, ma-96 C.E., nigiyana si apostol Juan nga mamagaram anna manabarang ta nazelugan ira nga Cristiano.​—Col. 1:18, NW; Nep. 1:1.

6-7. (a) Sitaw nerekord i tuttuddu ni Jesus? (b) Kunnasi tam matuttul i dob ni Cristo?

⁶ Sitaw nerekord i tuttuddu ni Jesus? Aru ta gannug nga kinagi anna kingngua ni Jesus ta davvun i nerekord ta appa nga Evanghelio. Makoffun paga i karuan nga parte na Cristiano nga Griego nga Katurakan tapenu malippawa tam i pagimamma ni Jesus ta ganna-gannug megafu ta danuri nattura tatun ay nainspiran na masanto nga espiritu anna egga nira “i annonopan ni Cristo.”​—1 Cor. 2:16.

⁷ Leksion ira: Makoffun i tuttuddu ni Jesus ta ngamin nga aspeto na pattolay. Yayya nga sakup na dob ni Cristo i ngamin nga kondukta tam ta balay, ta trabahu onu ta eskuela, anna ta kongregasion. Magigiammu tam yatun  gukaban na pabbibbig ta Cristiano nga Griego nga Katurakan anna monag nga pannono tatun. Matuttul tam yaw nga dob nu mattolay ittam segun ta instruksion, bilin, anna prinsipio ira tatun nga libru na Biblia. Nu tuttulattam i dob ni Cristo, tuttuttulattam i meddu nga Dios tam nga si Jehova, i Naggafuan na ngamin nga nituddu ni Jesus.​—Juan 8:28.

8. Anni i fundasion na dob ni Cristo?

⁸ Memammo i panageno danuri maddian ta balay nga napataddag ta matuyag nga fundasion. Kunne na gapa, memammo i panageno danuri tumuttul ta dob nga napannonopan tu mapia anna nebase ta matuyag nga fundasion. I dob ni Cristo ay nebase ta kapianan nga fundasion​—aya. Ngatta makagi tam yatun?

9-10. Anni ira nga angngarigan i mangipasingan nga aya i namaguyu kani Jesus, anna kunnasi tam yayya nga maparigan?

⁹ Ollu, aya i namaguyu kani Jesus ta ngamin nga kingnguana. I allo, onu meddu nga pangikabbi, ay pangipasingan tu aya. Megafu ta allo, sinudduan ni Jesus i totolay, pinammapiana i mataki, pinakanna i mabisin, anna pinaginnolena i natay. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mar. 6:34; Luc. 7:11-15) Maski paga aru nga tiempo anna sikan i nofu ni Jesus tatun, sigga-paranna nga pinagollu i pammakapian na tanakuan. Pinaka-importante, nipasinganna i dakal nga aya gukaban na pinangisakrifisiona ta inangona para ta tanakuan.​—Juan 15:13.

¹⁰ Leksion ira: Maparigattam si Jesus nu ipoppollu tam i pakawagan na tanakuan. Maparigattam paga yayya gukaban na pangultiba ta meddu nga pangikabbi ta totolay ta teritoria tam. Nu paguyuan ittam na pangikabbi nga ilayyagayya anna ituddu i mapia nga dumug, tuttuttulattam i dob ni Cristo.

11-12. (a) Anni i mangipasingan nga kuruga ikavurungan ittam ni Jehova? (b) Kunnasi tam maparigan i aya ni Jehova?

¹¹ Mekadua, nipasingan ni Jesus i aya na Yamana. Ta ministerio ni Jesus, nipasinganna nga kuruga ikavurungan ni Jehova i maddayarayaw Nisa. Fuera paga tatun, nituddu ni Jesus: Nabala-balor i kada tadday nittam ta nelangitan nga Yama tam. (Mat. 10:31) Kakayà ni Jehova nga alawatan uli i neyawawan nga karneru nga mabbabawi anna manoli ta kongregasion. (Luc. 15:7, 10) Pinakurug ni Jehova i ayana nittam gukaban na pinangitavvunna ta Anana para nittam.​—Juan 3:16.

¹² Leksion ira: Kunnasi tam maparigan i aya ni Jehova? (Efe. 5:1, 2) Imammatattam i wawwaragi tam nga nabalor, anna magayayya ittam nga alawatan i “karneru nga neyawawan” nga manoli kani Jehova. (Sal. 119:176) Mapakurug tam nga ayatattam i wawwaragi tam nu isakrifisio tam i tiempo anna sikattam tapenu uffunan ira, mas ngana nu kawagadda. (1 Juan 3:17) Nu meddu i pattratu tam ta tanakuan, tuttuttulattam i dob ni Cristo.

13-14. (a) Gitta na mabibbig ta Juan 13:34, 35, anni i nibilin ni Jesus ta disipulosna nga ipasingadda, anna ngatta bagu yatun nga bilin? (b) Kunnasi tam matuttul i bagu nga bilin?

¹³ Mekatallu, nibilin ni Jesus ta disipulosna nga mangipasingan ira tu minassakrifisio nga aya. (Bibbigan i Juan 13:34, 35.) Bagu yatun nga dob ni Jesus megafu ta mekiddaw nittam i klase na aya nga ari nekiddaw ta Dob nga niyawa na Dios ta Israel: Ayatattam i wawwaragi nga kunna pangaya ni Jesus nittam. Kawagan natun i minassakrifisio nga aya. * Mawag tu mas dakal i aya tam ta wawwaragi  anne ta baggi tam. Ayatattam nakuan ira nga sigga-parattam nga isakrifisio i inango tam para nira, gittana kingngua ni Jesus nittam.

¹⁴ Leksion ira: Kunnasi tam matuttul i bagu nga bilin? Gukaban na passakrifisio para ta wawwaragi tam. Ari laman nga ta dakal nga sakrifisio, gitta na pangiyawa tu inango i kuattam, nu ari, maski ta baraddi nga sakrifisio. Angngariganna, nu massassakrifisio ittam nga dagatan i bako anna lakay nga kapangngurug tam mappange ta study, onu sigga-parattam nga palampasan i gannug nga gustu tam tapenu mapagayayya i kapangngurug tam, onu usattam i bakasiottam ta trabahu tapenu manguffun ta nafektan na kalamidad, matuttuttul tam i dob ni Cristo. Mapabbalittam paga i kongregasiottam nga lugar na imammo anna seguridad na kada tadday.

15-17. (a) Kunnasi nipasingan na kingngua ira ni Jesus i hustisia? (b) Kunnasi tam maparigan si Jesus?

¹⁵ Gitta na nikeyusana ta Biblia, i kebalinan na “hustisia” ay kuan i gannug nga ikonsidera na Dios nga fustu anna kuan yatun nga awan tu pangireruma. Ngatta makagi tam nga mangipagaram tu hustisia i dob ni Cristo?

¹⁶ Ollu, nonopattam nu kunnasi nipasingan ni Jesus i hustisia ta kingnguana ira. Ta kaggawan ni Jesus, ikalussaw na Judio nga relihioso ira nga lider i ari-Judio, tagibadditadda danuri ordinario nga Judio, anna ariadda irespeto i babbay. Ngem patas si Jesus ta ngamin anna ari mangireruma. Arianna pinammanakitan danuri ari-Judio nga nangurug sa. (Mat. 8:5-10, 13) Nilayyagayyanna i ngamin, mariku onu mariga. (Mat. 11:5; Luc. 19:2, 9) Ari vuluvuga nga marake onu abusadu i pinattratuna ta babbay. Lallagu, marespeto anna masippo yayya ta babbay, maski danuri ibilang na tanakuan nga awan tu kwentada.​—Luc. 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Leksion ira: Maparigattam si Jesus nu ariattam ireruma i tanakuan anna layyagayyan i ngamin nga magginna​—maski anni paga i estadoda ta pattolay onu relihiodda. Matuttul na lallaki nga Cristiano i ehemplona gukaban na marespeto nga pattratu ta babbay. Nu kuattam danatun nga gannug, tuttuttulattam i dob ni Cristo.

18-19. Anni i nituddu ni Jesus meyannung ta hustisia, anna anni ira nga leksion i magigiammu tam ta nitudduna?

¹⁸ Mekadua, ikonsidera tam i nituddu ni Jesus meyannung ta hustisia. Sinudduanna i disipulosna tu prinsipio ira tapenu patas i pattratuda ta tanakuan. Angngariganna, nonopan i dob nga mabibbig ta Mateo 7:12 nga magalan tu Golden Rule. Kayà tam ngamin nga matratu tu patas. Yayya nga, patas nakuan gapa i pattratu tam ta tanakuan. Nu kuattam yatun, mapaguyu gapa ira nga tratuan ittam tu patas. Ngem kunnasi nu ari patas i katratu tam? Nituddu paga ni Jesus ta disipulosna nga mattalo ira kani Jehova nga ‘iyawana i katunungan mismu na totolena nga aggaw-gabi nga makimemallo sa.’ (Luc. 18:6, 7) Danatun nga uvuvog ay gittana promesa: Ammu na Dios i meparubang nittam nga kapurueba ira taw ta pangurianan ira nga aggaw, anna irattalna i hustisia nittam ta mepangngo nga tiempona.​—2 Tes. 1:6.

¹⁹ Leksion ira: Nu tuttulattam i prinsipio ira nga nituddu ni Jesus, siguradu nga patas i pattratu tam ta tanakuan. Nu biktima ittam gapa na kawan na hustisia taw ta mundo ni Satanas, mabanna-bannayan ittam ta pakannammu nga mangirattal noka si Jehova tu hustisia para nittam.

20-21. (a) Kunnasi nakuan tratuan danuri egga ta autoridad i tanakuan? (b) Kunnasi mepasingan na atawa nga lallaki i minassakrifisio nga aya, anna kunnasi nakuan tratuan na yama i ánana?

²⁰ Ta dob ni Cristo, kunnasi nakuan tratuan danuri niddan ni Jehova tu autoridad i tanakuan? Megafu ta aya i fundasion na dob, danuri egga ta autoridad ay mawag nga marespeto anna meddu i pattraduda ta tattangngalladda. Daddammadda nakuan nga kayà ni Cristo nga mangipasingattam tu aya ta ngamin nga kuattam.

²¹ Ta familia. Ayatan nakuan na atawa nga lalaki i atawana nga kunna “kuan ni Cristo ta iglesia [onu, kongregasion].” (Efe. 5:25, 28, 29) Parigan nakuan na atawa nga lalaki i minassakrifisio nga aya ni Cristo gukaban na pamagollu ta pakawagan na atawana. Awayyana nga marigatan i karuan nga lallaki nga mangipasingan tu kunnatun nga aya megafu ta ari ira ziminakal ta kultura nga nabalor i patas anna meddu nga pattratu ta tanakuan. Baka marigatan ira nga itunung i marake nga nakasanayadda, ngem mawagda i manguli tapenu matuttul i dob ni Cristo. I atawa nga lalaki nga mangipasingan tu minassakrifisio nga aya ay malana i respeto na atawana. I yama nga kuruga mangiddu ta ánana ay arianna ira vuluvuga nga takitan ta uvovug anna kukukuanna. (Efe. 4:31) Lallagu, ipasinganna i aya anna faborna tapenu matageno na ánana i imammo anna seguridad. Mala na kunnatun nga yama i aya anna pattalo na ánana.

22. Gitta na mabibbig ta 1 Pedro 5:1-3, sinni i makakkua ta ‘karneru,’ anna kunnasi nakuan ira nga matratu?

²² Ta kongregasion. Daddamman nakuan na elder ira nga ariadda kukua i ‘karneru.’ (Juan 10:16; Bibbigan i 1 Pedro 5:1-3.) Iperaddam ta elder ira na uvovug nga “karneru ira na Dios,” “ikaya na Dios,” anna “totolay ira nga tangngallan nu” nga kukua ni Jehova  i karneru ira. Kayàna nga meddu anna masippo i katratu na karneruna ira. (1 Tes. 2:7, 8) Danuri elder nga mangipasingan tu aya nu kuadda i responsibilidadda nga mappastor ay malada i fabor ni Jehova. Malada gapa i aya anna respeto na wawwaragida.

23-24. (a) Anni i papel na elder ira ta pangasikasu ta madammo ira nga nakaliwatan? (b) Anni nakuan i ikonsidera na elder ira nu asikasuadda i kunnatun nga kaso?

²³ Anni i papel na elder ira ta pangasikasu ta madammo ira nga nakaliwatan? Tanakuan i papelda ta hues anna mannakam nga sakup na Dob nga niyawa na Dios ta Israel. Tatun nga Dob, ari laman tu espiritual ira nga gannug i asikasuan na natunno ira nga lallaki, nu ari, maski i sibil anna kriminal ira nga kaso. Ngem ta dob ni Cristo, i papel laman na elder ira ay pangasikasu ta espiritual ira nga aspeto na liwa. Rekunnisiadda nga niddan na Dios tu kepangngattan i sekular ira nga autoridad nga mangasikasu ta sibil anna kriminal ira nga kaso. Nelagum ngana tatun i autoridad nga mappamulta anna mangifuku.​—Roma 13:1-4.

²⁴ Kunnasi asikasuan na elder ira i espiritual nga aspeto na madammo ira nga nakaliwatan? Usadda i Katurakan tapenu usitakkan i ganna-gannug anna makapaddesision. Sigga-nono ira nga aya i fundasion na dob ni Cristo. Aya i mamaguyu ta elder ira nga ikonsidera yaw: Anni i mawag nga makua tapenu moffunan i maski sinni ta kongregasion nga biktima na pangabuso? Nu meyannung ta nakaliwa, aya i mamaguyu ta elder ira nga ikonsidera yaw: Mabbabawi kari yayya? Moffunattam kari yayya nga metolina i makasta nga relasionna kani Jehova?

25. Anni i gigiammuattam ta tumunug nga artikulo?

²⁵ Dakal i appabalo tam nga sakup ittam na dob ni Cristo! Nu mappursigi ittam ngamin nga tuttulan yatun, mapabbalittam i kongregasiottam nga lugar nu sitaw matageno na kada tadday i aya, balor, anna seguridad. Ngem, mattolay ittam paga ta mundo nu sitaw i “totolay ira nga marakay” ay “mabbalin tu mas marakay.” (2 Tim. 3:13) Kanayun nakuan nga alerto ittam. Kunnasi mepasingan na Cristiano nga kongregasion i hustisia na Dios nu egga kaso na seksual nga pangabuso ta abbing? Matabbag yatun ta tumunug nga artikulo.