1. Ko e heigoa e tau mena ua ka mauokafua a tautolu ki ai?

KUA ofania e Iehova ko e Atua e tau tagata tapuaki haana. Na taute tumau pihia e ia mo e to tumau a ia ke taute pihia. Fiafia foki a ia ke he fakafili tonu. (Sala. 33:5) Maeke a tautolu ke mauokafua ke he ua e mena: (1) Mamahi a Iehova ka taute fakakelea e tau fekafekau haana. (2) Mavehe a ia to fakahoko e fakafili tonu. He vala tala fakamua he tau fufuta nei, * fakaako e tautolu ko e Fakatufono ne foaki he Atua ki a Isaraela puhala ia Mose kua fakavē ke he fakaalofa. Kua omoomoi ai e fakafili tonu​—ko e fakafili tonu ma e tau tagata oti kana, pihia foki mo lautolu ne nakai maeke ke puipui e lautolu a lautolu. (Teu. 10:18) Fakakite he Fakatufono ia e logonaaga hokulo ha Iehova he leveki haana tau tagata tapuaki.

2. Ko e heigoa e tau hūhū ka tali e tautolu?

² Ko e Fakatufono Faka-Mose ne oti he 33 V.N. he magaaho ne fakatū e fakapotopotoaga Kerisiano. To nakai fai puipuiaga kia e tau Kerisiano he fakatufono kua fakavē ke he fakaalofa mo e omoomoi he fakafili tonu? Nakai pihia! Moua he tau Kerisiano e fakatufono foou. He vala tala nei, to fakatutala fakamua a tautolu hagaao ke he fakatufono foou ia. To tali mogoia e tautolu e tau hūhū nei: Ko e ha kua talahau a tautolu ko e fakatufono nei ne fakavē ke he fakaalofa? Ko e ha kua talahau a tautolu ne omoomoi he fakatufono nei e fakafili tonu? I lalo hifo he fakatufono nei, lata fēfē a lautolu ne kotofa ke takitaki ke fehagai mo e falu?

3. Ko e heigoa kua putoia he “fakatufono a Keriso” ia Kalatia 6:2?

³ Totou Kalatia 6:2. Ko e tau Kerisiano i lalo he “fakatufono  a Keriso.” Nakai tohi hifo e Iesu e tau matafakatufono ma e tau tutaki haana, ka e foaki e ia ki a lautolu e tau fakatonuaga, tau poakiaga, mo e tau matapatu fakaakoaga ke momoui fakatatau ki ai. Ko e “fakatufono a Keriso” kua putoia e tau mena oti ne fakaako e Iesu. Ke maama mitaki e fakatufono nei, to fakatutala hagaao ki ai.

4-5. He tau puhala fe ne fakaako atu a Iesu, mo e ko e magaaho fe ne fakaako atu a ia?

⁴ He tau puhala fe ne fakaako atu a Iesu? Fakamua, fakaako e ia e tau tagata ke he tau mena ne talahau e ia. Malolō lahi e tau kupu haana ha kua talahau ai e kupu mooli hagaao ke he Atua, fakaako e kakano mooli he moui, mo e hagaaki ke he Kautu he Atua ko e tuluiaga ma e matematekelea he tau tagata oti kana. (Luka 24:19) Fakaako foki a Iesu ke he fakafifitakiaga. Ko e puhala ne moui a ia, kua fakakite ai e puhala kua lata e tau tutaki haana ke momoui ai.​—Ioane 13:15.

⁵ Magaaho fe ne fakaako atu a Iesu? Fakaako atu a ia ke he fekafekauaga haana he lalolagi. (Mata. 4:23) Fakaako foki e ia e tau tutaki haana he nakai leva e mole he liu tu mai haana. Ma e fakatai, ne tu atu a ia ke he falu he tau tutaki​—liga molea e 500 he katoa​—mo e tala age ki a lautolu e poakiaga ke “eke e tau motu oti kana mo tutaki.” (Mata. 28:19, 20; 1 Kori. 15:6) Ha ko Iesu e ulu he fakapotopotoaga, ne fakatumau a ia ke fakaako e tau tutaki haana he mole e liu atu haana ke he lagi. Tuga anei, kavi ke he 96 V.N., ne fekau atu he Keriso e aposetolo ko Ioane ke fakamafana mo e fakatonu e tau Kerisiano fakauku.​—Kolo. 1:18; Fakakite. 1:1.

6-7. (a) Fakamau i fe e tau fakaakoaga ha Iesu? (e) Puhala fe kua omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso?

⁶ Mena fe ne fakamau ai e tau fakaakoaga ha Iesu? Ko e tau Evagelia ne fā ne fakamau e tau mena loga ne talahau mo e taute e Iesu he lalolagi. Ko e vala ne toe he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano ne tohia he tau tagata taane nukua omoomoi he agaaga tapu mo e ha ha ai e “finagalo a Keriso,” kua lagomatai atu foki a tautolu ke maama e finagalo ha Iesu ke he tau mena nei.​—1 Kori. 2:16.

⁷ Tau Fakaakoaga: Putoia he tau fakaakoaga ha Iesu e tau vala oti he moui. Ti takitaki he fakatufono a Keriso e tau mena ne taute e tautolu i kaina, gahuaaga po ke aoga, mo e fakapotopotoaga. Fakaako e tautolu e fakatufono nei he totou e Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano mo e manamanatu fakahokulo ki ai. Omaoma a tautolu ke he fakatufono nei he fakalautatai e  tau momoui ha tautolu mo e tau fakatonuaga, tau poakiaga, mo e tau matapatu fakaakoaga ne moua i loto he Tohi Tapu. Ka omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso, kua omaoma a tautolu ke he ha tautolu a Atua fakaalofa ko Iehova, ko e Punaaga he tau mena oti kana ne fakaako e Iesu.​—Ioane 8:28.

8. Ko e heigoa e fakavēaga he fakatufono a Keriso?

⁸ Ko e fale ne maō e talaga ne ati hake he mena patu kua logona hifo e lautolu ne nonofo ai e haohao mitaki mo e puipuiaga. Pihia foki, ko e fakatufono mitaki ne ati hake he fakavēaga malolō kua logona hifo e lautolu ne momoui fakatatau ki ai e haohao mitaki mo e puipuiaga. Ko e fakatufono a Keriso kua ati hake he fakavēaga ne mua atu e mitaki​—ko e fakaalofa. Ko e ha ne talahau pihia a tautolu?

9-10. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga ne fakakite kua fakalagalaga he fakaalofa a Iesu, ti maeke fēfē a tautolu ke fifitaki a ia?

⁹ Fakamua, fakalagalaga he fakaalofa e tau mena oti ne taute e Iesu. Ko e logonaaga hofihofi ko e fakakiteaga he fakaalofa. Ha kua omoomoi he fakaalofa pihia a Iesu, ne fakaako e ia e moto tagata, fakamaulu e tau tagata gagao, fagai a lautolu ne hoge, mo e fakaliu tu mai a lautolu ne mamate. (Mata. 14:14; 15:32-38; Mare. 6:34; Luka 7:11-15) Pete he lahi mahaki e magaaho mo e malolō ha Iesu he taute e tau mena ia, kua makai a ia ke tuku fakamua e tau manako he falu ke he haana. Mua atu ke he tau mena oti ia, fakakite e ia e fakaalofa lahi he foaki haana moui ke lata mo e falu.​—Ioane 15:13.

¹⁰ Tau Fakaakoaga: Maeke a tautolu ke fifitaki a Iesu he tuku fakamua e tau manako he falu ke he ha tautolu. Maeke foki a tautolu ke fifitaki a ia he fakakite e fakaalofa hofihofi ma e tau tagata he fonua ha tautolu. Ka fakalagalaga he fakaalofa hofihofi pihia a tautolu ke fakamatala mo e fakaako e tala mitaki, kua omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso.

11-12. (a) Ko e heigoa ne fakakite e logonaaga hokulo ha Iehova he leveki a tautolu? (e) Fifitaki fēfē e tautolu e fakaalofa ha Iehova?

¹¹ Uaaki, fakakite e Iesu e fakaalofa he Matua haana. He fekafekauaga ha Iesu, ne fakakite e ia e logonaaga hokulo ha Iehova he leveki e tau tagata tapuaki haana. He falu mena foki, fakaako e Iesu e tau mena nā: Uho lahi a tautolu takitokotaha ke he ha tautolu a Matua he lagi. (Mata. 10:31) Makai a Iehova ke liu fakafeleveia mai e mamoe hehē kua fakatokihala mo e liu mai ke he fakapotopotoaga. (Luka 15:7, 10) Fakakite e Iehova e fakaalofa haana ki a tautolu he foaki e Tama haana ko e lukutoto ke lata mo tautolu.​—Ioane 3:16.

¹² Tau Fakaakoaga: Maeke fēfē a tautolu ke fifitaki e fakaalofa ha Iehova? (Efeso 5:1, 2) Onoono a tautolu ke he tau matakainaga takitokotaha ha tautolu kua uho lahi, ti liu fakafeleveia fiafia mai e tautolu e ‘mamoe hehē’ kua liu mai ki a Iehova. (Sala. 119:176) Fakakite e tautolu kua fakaalofa a tautolu ke he tau matakainaga he foaki e tautolu a tautolu, tuga e lagomatai a lautolu he tau magaaho kua lata. (1 Ioa. 3:17) Ka taute fakamitaki e tautolu e falu, kua omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso.

13-14. (a) Tuga he fakamau ia Ioane 13:34, 35, ko e heigoa ne poaki e Iesu ke he tau tutaki haana ke fakakite, ti ko e ha e mena nei ko e poakiaga foou? (e) Omaoma fēfē a tautolu ke he poakiaga foou?

¹³ Toluaki, poaki a Iesu ke he tau tutaki haana ke fakakite e fakaalofa foaki noa. (Totou Ioane 13:34, 35.) Foou e poakiaga ha Iesu ha kua lata ke fakakite e taha fakaalofa foki ne nakai lata ke ha ha i lalo he Fakatufono ne age he Atua ki a Isaraela: Fakaalofa ke he tau matakainaga Kerisiano tuga ne fakaalofa a Iesu ki a koe. Putoia he mena ia e fakaalofa foaki noa. * Lata mogoia ke fakalahi atu e fakaalofa ha tautolu ke he tau matakainaga he nakai fakaalofa a tautolu ki a tautolu ni. Lata  a tautolu ke lahi atu e fakaalofa ki a lautolu ati makai ke foaki e tau momoui ha tautolu ke lata mo lautolu, tuga ne taute e Iesu ma tautolu.

¹⁴ Tau Fakaakoaga: Omaoma fēfē a tautolu ke he poakiaga foou? He taute e tau foakiaga ke lata mo e tau matakainaga ha tautolu. Makai a tautolu ke nakai ni taute e foakiaga lahi mahaki he foaki e tau momoui ha tautolu ke fakahao aki a lautolu, ka e taute foki e tautolu e tau foakiaga ikiiki. Ma e fakatai, ka tumau a tautolu ke lali ke o atu ke uta e matakainaga motua ke he feleveiaaga, po ke makai a tautolu ke toka kehe falu mena ke fakafiafia e fakahele, po ke fakaaoga e tautolu e taha aho gahua ke lagomatai e tau matematekelea tupu pauaki, kua omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso. Kua lagomatai foki a tautolu ke taute e fakapotopotoaga mo huaga ke igatia mo e logona hifo e haohao mitaki mo e puipuiaga.

15-17. (a) Fakakite fēfē he tau mahani ha Iesu e aga fakafili tonu haana? (e) Fifitaki fēfē e tautolu a Iesu?

¹⁵ Ko e ‘fakafili tonu’ ne fakaaoga he Tohi Tapu kua kakano ke taute e mena ne talahau he Atua kua hako ti taute mo e nakai fili tagata. Ko e ha kua talahau e tautolu ko e fakatufono a Keriso kua fakaholo ki mua e fakafili tonu?

¹⁶ Fakamua, manamanatu ke he tau mahani ha Iesu ne fakakite e aga fakafili tonu haana. He vahā ha Iesu, ne vihiatia he tau takitaki lotu Iutaia a lautolu ne nakai ko e tau Iutaia, fakavihia e tau Iutaia ne nakai fai fakaakoaga fakalotu, mo e nakai fakalilifu e tau fifine. Ka ko Iesu ne tonu tumau mo e nakai fili tagata he fehagai mo e tau tagata oti. Fiafia a ia ke he tau tagata ne nakai ko e tau Iutaia ne tua ki a ia. (Mata. 8:5-10, 13) Fakamatala a ia ka e nakai fili tagata ki a lautolu ne maukoloa mo lautolu ne nonofogati. (Mata. 11:5; Luka 19:2, 9) Nakai favale po ke ekefakakelea e ia e tau fifine. Ka e fakalilifu mo e totonu a ia ke he tau fifine, putoia a lautolu ne fakavihia he falu.​—Luka 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Tau Fakaakoaga: Fifitaki e tautolu a Iesu he nakai fili tagata mo e fakamatala ki a lautolu kua makai ke fanogonogo, pete ni ha lautolu a tau tuaga he moui po ke fakalotu. Muitua he tau tagata taane Kerisiano e fakafifitakiaga ha Iesu he fehagai fakalilifu ke he tau fifine. Ka taute pihia e tautolu, kua omaoma a tautolu ke he fakatufono a Keriso.

18-19. Ko e heigoa ne fakaako e Iesu hagaao ke he fakafili tonu, ti ko e heigoa kua iloa e tautolu mai he puhala fakaako haana?

¹⁸ Uaaki, manamanatu ke he mena ne fakaako e Iesu hagaao ke he fakafili tonu. Fakaako e ia e tau matapatu fakaakoaga ka lagomatai e tau tutaki haana ke taute fakamitaki e falu. Ma e fakatai, manamanatu hagaao ke he Fakatufono he Mahani Mitaki. (Mata. 7:12) Manako oti a tautolu ke taute fakamitaki. Ko e mena ia, lata a tautolu ke taute fakamitaki e falu. Ka taute pihia e tautolu, to omoomoi a lautolu ke taute fakamitaki a tautolu. Ka e kua ka nakai taute fakamitaki mai ki a tautolu? Fakaako foki e Iesu e tau tutaki haana ke falanaki ko Iehova ka ‘fakafili tonu e tau mena ha lautolu ne tauui a lautolu kia ia ke he aho mo e po.’ (Luka 18:6, 7) Ko e talahauaga ia ko e maveheaga: Mailoga he Atua fakafili tonu e tau kamatamata hane fehagai a tautolu ki ai he tau aho fakamui nei, mo e to fakahoko e ia e fakafili tonu ke he magaaho kua fifili e ia.​—2 Tesa. 1:6.

¹⁹ Tau Fakaakoaga: Ka muitua e tautolu e tau matapatu fakaakoaga ne fakaako e Iesu, to fehagai fakamitaki a tautolu ke he falu. Kaeke ke matematekelea a tautolu ha ko e nakai fakafili tonu he lalolagi ha Satani, maeke ia tautolu ke mafanatia he iloa to fakahoko e Iehova e fakafili tonu ke lata ma tautolu.

20-21. (a) Lata fēfē a lautolu ne kotofa ke takitaki ke fehagai mo e falu? (e) Fakakite fēfē he taane e fakaalofa foaki noa, ti lata ke fehagai fēfē e matua taane ke he tau fanau haana?

²⁰ I lalo hifo he fakatufono a Keriso, lata fēfē a  lautolu ne kotofa ke takitaki ke fehagai mo e falu? Ha ko e fakaalofa ko e fakavēaga he fakatufono ia, ko lautolu ne kotofa ke takitaki kua lata ke fakalilifu e tau tagata i lalo he levekiaga ha lautolu ti fehagai totonu ki a lautolu. Lata a lautolu ke manatu kua manako e Keriso ke fakakite e tautolu e fakaalofa he tau mena oti ne taute e tautolu.

²¹ He magafaoa. Lata he taane ke fakaalofa ke he hoana haana ke tuga ‘e Keriso mo e ekalesia.’ (Efeso 5:25, 28, 29) Lata foki e taane ke fifitaki e fakaalofa foaki noa he Keriso he tuku fakamua e tau manako he hoana ke he haana. Maeke ke uka he falu tagata taane ke fakakite e fakaalofa pihia he liga nakai feaki a lautolu he takatakaiaga ne fehagai totonu e falu mo e uho e fakaalofa. Liga uka a lautolu ke tiaki e tau aga kelea, ka kua lata a lautolu ke taute e tau hikiaga nei ke maeke ke omaoma ke he fakatufono a Keriso. Ko e taane ne fakakite e fakaalofa foaki noa kua moua e fakalilifu he hoana haana. Ko e matua taane ne ofania mooli e tau fanau haana to nakai fakamamahi a lautolu ha ko e tau mena ne vagahau po ke taute e ia. (Efeso 4:31) Ka e fakakite e ia e fakaalofa haana mo e taliaaga ne maeke ke logona hifo he tau fanau e puipuiaga mo e haohao mitaki. Moua he matua taane pihia e fakaalofa mo e falanaki he tau fanau haana.

22. Ia 1 Peteru 5:1-3, ha hai e ‘tau mamoe,’ ti lata ke taute fēfē ki a lautolu?

²² He fakapotopotoaga. Lata e tau motua ke manatu ne nakai ko e ‘tau mamoe’ ha lautolu. (Ioane 10:16; totou 1 Peteru 5:1-3.) Ko e talahauaga “fuifui mamoe he Atua,” mo e “kaina he Atua” kua fakamanatu ke he tau motua ko e tau mamoe ha Iehova. Manako a ia ke taute fakamitaki mo e hofihofi e fakaalofa ke he tau mamoe haana. (1 Tesa. 2:7, 8) Ko e tau motua ne taute fakamitaki e matagahua ha lautolu ko e tau leveki mamoe kua moua e taliaaga ha Iehova. Moua foki he tau motua pihia e fakaalofa mo e fakalilifu he tau matakainaga ha lautolu.

23-24. (a) Ko e heigoa e matagahua he tau motua he fakahakohako e tau agahala kelea lahi? (e) Ka taute e tau fakafiliaga ia, ko e heigoa kua lata e tau motua ke manamanatu ki ai?

 ²³ Ko e heigoa e matagahua he tau motua ke filifilia e tau mahani pilo taiki? Nakai tatai e matagahua ha lautolu ke he tau ikifakafili mo e tau patu i lalo he Fakatufono ne age he Atua ki a Isaraela. I lalo he Fakatufono ia, nakai ni leveki he tau tagata taane ne kotofa e tau mena fakaagaaga ka e pihia foki mo e tau mena ne nakai putoia e tapuakiaga. Ka e i lalo he fakatufono a Keriso, ko e matagahua he tau motua ke fakatonu e tau mahani kelea ne putoia e tapuakiaga ha Iehova. Mailoga he tau motua kua foaki he Atua ke he tau tui ne mua e matagahua ke fehagai mo e tau mena ne nakai matutaki mo e tapuakiaga. Putoia ai e pule ke fakahoko e tau fakafiliaga tuga e tau fakahala po ke tuku he tau fale puipui.​—Roma 13:1-4.

²⁴ Ko e heigoa ka taute he tau motua kaeke ke agahala lahi mahaki e taha? Fakaaoga e lautolu e tau kupu Tohi Tapu ke filifilia e tuaga mo e taute e tau fifiliaga. Tokaloto e lautolu ko e fakaalofa e fakavēaga he fakatufono a Keriso. Fakalagalaga he fakaalofa e tau motua ke manamanatu: Ko e heigoa kua lata ke taute ke lagomatai e tau tagata he fakapotopotoaga ne lauia he ekefakakelea? Hagaao ke he tagata agahala, fakalagalaga he fakaalofa e tau motua ke manamanatu: Fakatokihala nakai a ia? Maeke nakai a tautolu ke lagomatai a ia ke liu malolō e tuaga fakaagaaga haana?

25. Ko e heigoa ka fakatutala he vala tala ka mui mai?

²⁵ Loto fakaaue mooli a tautolu ha kua ha ha i lalo he fakatufono a Keriso! Ka eketaha a tautolu oti ke omaoma ki ai, kua lagomatai a tautolu ke eke e fakapotopotoaga mo matakavi ke igatia mo e logona hifo e fakaalofa, uho lahi, mo e haohao mitaki. Ka e momoui agaia a tautolu he lalolagi ne ha ha i ai e “tau tagata mahani kelea” ne “tolomaki atu a lautolu ke au atu he kelea.” (2 Timo. 3:13) Nakai lata a tautolu ke fakataafu. Maeke fēfē e fakapotopotoaga Kerisiano ke fakaata e fakafili tonu he Atua ka fehagai mo e fakapilo e tama he puhala feuaki? Ko e vala tala ne mui mai ka tali e hūhū ia.