Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 18

Kutondezya Luyando Abululami mu Mbungano ya Bunakristo

Kutondezya Luyando Abululami mu Mbungano ya Bunakristo

“Amuzumanane kunyamuzyanya mikuli iiminya, eelyo munoozuzikizya mulawo wa Kristo.”—GAL. 6:2.

LWIIMBO 12 O Jehova, Uli Leza Mupati

IZILI MUCIBALO *

1. Ntwaambo nzi tobilo itutupa kusyoma kuti Jehova ulabayanda bakombi bakwe?

JEHOVA LEZA ulabayanda bakombi bakwe. Wali kucita oobo lyoonse, alimwi unoocita oobo lyoonse. Alimwi ulabuyanda bululami. (Int. 33:5) Aboobo tulakonzya kutusyoma twaambo tobilo ootu: (1) Cilamucisa kapati Jehova ciindi babelesi bakwe nobateendelezyegwi kabotu. (2) Uyooba masimpe kuti bululami bwacitwa. Mucibalo cakusaanguna mumulongo wazibalo eezyi, * twakaiya kuti Mulawo Leza ngwaakapa bana Israyeli kwiinda muli Musa wakayeeme aluyando. Wakali kusumpula bululami, nkokuti bululami kubantu boonse, kwaambisya aabo ibatakali kukonzya kulikwabilila. (Dt. 10:18) Mulawo ooyu utondezya mbwabikkila maano kapati Jehova kubakombi bakwe.

2. Mibuzyo nzi njotutiingule?

2 Mulawo wa Musa wakaleka kubeleka mu 33 C.E. ciindi mbungano ya Bunakristo noyakatalisyigwa. Sena Banakristo bakali kunookwabilidwe kakunyina mulawo uuyeeme aluyando alimwi uusumpula bululami? Peepe! Banakristo bakapegwa mulawo mupya, nkokuti mulawo wa Kristo. Mucibalo eeci tulasaanguna kubandika ncowaamba mulawo mupya ooyu. Mpoonya tulaingula mibuzyo yotatwe eeyi: Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti mulawo ooyu uyeeme aluyando? Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti usumpula bululami? Kwiinda mukutobela mulawo ooyu, mbuti aabo ibali mubweendelezi mbobeelede kubeendelezya bamwi?

INO “MULAWO WA KRISTO” NINZI?

3. Ino ncinzi cibikkilizyidwe ‘mumulawo wa Kristo’ iwaambidwe kulugwalo lwa Bagalatiya 6:2?

3 Amubale Bagalatiya 6:2. Banakristo batobela “mulawo wa Kristo.” Jesu kunyina naakabalembela mulongo wamilawo njobakeelede kuccilila basikumutobela, pele wakabapa malailile alimwi anjiisyo kutegwa kazibasololela. “Mulawo wa Kristo” ubikkilizya zintu zyoonse Jesu nzyaakayiisya. Mumincali iitobela, tulaiya zinji kujatikizya mulawo ooyu.

4-5. Ino Jesu wakali kuyiisya buti alimwi ndilili naakayiisya?

4 Ino Jesu wakali kuyiisya buti? Cakusaanguna, wakali kubayiisya bantu kwiinda muzintu nzyaakali kwaamba. Majwi aakwe akalaanguzu nkaambo akali kwaamba kasimpe kajatikizya Leza, akayiisya kujatikizya mpindu yabuumi, alimwi akatondezya kuti Bwami bwa Leza mbobukonzya kumanizya mapenzi aabantu oonse. (Lk. 24:19) Jesu alimwi wakali kuyiisya kwiinda mucikozyanyo. Kwiinda munzila njaakali kupona, wakayiisya basikumutobela kujatikizya mbobakeelede kupona abalo.—Joh. 13:15.

5 Ino ndilili Jesu naakayiisya? Wakayiisya ciindi naakali kubeleka mulimo wakwe anyika. (Mt. 4:23) Alimwi wakayiisya basikumutobela mbwaakamanina buyo kubusyigwa. Mucikozyanyo, wakalibonya kunkamu yabasikwiiya, ambweni ibainda ku 500 akubalailila ‘kuyiisya bantu.’ (Mt. 28:19, 20; 1Kor. 15:6) Mbwali mutwe wambungano, Jesu wakazumanana kubapa malailile basikwiiya bakwe naakajokela kujulu. Mucikozyanyo, cakuma 96 C.E., Kristo wakalailila mwaapostolo Johane kukulwaizya alimwi akupa lulayo ku Banakristo bananike.—Kol. 1:18; Ciy. 1:1.

6-7. (a) Ino njiisyo zya Jesu zilembedwe kuli? (b) Mbuti mbotutondezya kuti tulautobela mulawo wa Kristo?

6 Ino njiisyo zya Jesu zilembedwe kuli? Mabbuku aa Makani Mabotu one ajisi zintu zinji Jesu nzyaakaamba alimwi akucita anyika. Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki aambi, alatugwasya kumvwisya mbwazibona zintu Jesu, nkaambo aabo ibakaalemba bakasololelwa amuuya uusalala alimwi bakajisi “mizeezo ya Kristo.”—1Kor. 2:16.

7 Nzyotwiiya: Njiisyo zya Jesu zilagwasya mumbazu zyoonse zyabuumi. Aboobo mulawo wa Kristo ulazijatikizya zintu zyoonse nzyotucita aŋanda, kumulimo naa kucikolo alimwi amumbungano. Tulawiiya mulawo ooyu kwiinda mukubala Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki alimwi akuzinzibala kuyeeya kujatikizya ngayo. Tulautobela mulawo ooyu kwiinda mukupona kweelana amalailile, milawo alimwi anjiisyo zijanika mumabbuku aamu Bbaibbele aaya. Ciindi notuutobela mulawo wa Kristo, tumvwida Jehova Leza, uuli Ngokasensa kazintu zyoonse nzyaakayiisya Jesu.—Joh. 8:28.

MULAWO UUYEEME ALUYANDO

8. Ino mulawo wa Kristo uyeeme anzi?

8 Ŋanda iibambidwe kabotu alimwi iiyakidwe aantalisyo njumu, ipa kuti aabo bakkala mulinjiyo balimvwe kukwabililwa. Mbubwenya buyo, mulawo mubotu uuyeeme aantalisyo mbotu, upa kuti aabo bautobela balimvwe kukwabililwa. Mulawo wa Kristo uyeeme aantalisyo iinda kubota, nkokuti luyando. Nkaambo nzi ncotwaambila boobo?

Ciindi notubeendelezya caluyando bamwi, tutobela “mulawo wa Kristo” (Amubone muncali 9-14) *

9-10. Nzikozyanyo nzi izitondezya kuti Jesu wakali kukulwaizyigwa aluyando alimwi ino mbuti mbotukonzya kumwiiya?

9 Cakusaanguna, Jesu wakali kukulwaizyigwa aluyando muzintu zyoonse nzyaakacita. Lweetelelo naa luzyalo, ncitondezyo caluyando. Akaambo kalweetelelo luli boobu, Jesu wakayiisya nkamu mpati yabantu, wakaponya baciswa, wakasanina bakafwide nzala alimwi wakabusya bafwide. (Mt. 14:14; 15:32-38; Mk. 6:34; Lk. 7:11-15) Nokuba kuti kucita zintu eezyi kwakamumanina ciindi cinji alimwi anguzu, cakulyaaba Jesu wakali kubikka nzyobayandika bamwi mubusena bwakusaanguna. Kwiinda zyoonse, wakatondezya luyando lupati kwiinda mukutuula buumi bwakwe akaambo kabamwi.—Joh. 15:13.

10 Nzyotwiiya: Tulakonzya kumwiiya Jesu kwiinda mukubikka nzyobayandika bamwi mubusena bwakusaanguna. Alimwi tulakonzya kumwiiya kwiinda mukutondezya luzyalo kubantu ibali mucilawo cesu. Ciindi luzyalo luli boobu nolutupa kukambauka alimwi akuyiisya makani mabotu, tutobela mulawo wa Kristo.

11-12. (a) Ncinzi citondezya kuti Jehova ulatubikkila maano kapati? (b) Mbuti mbotukonzya kulwiiya luyando lwa Jehova?

11 Cabili, Jesu wakayubununa luyando ndobajisi Bausyi. Mumulimo wakwe wakukambauka, Jesu wakatondezya mbwababikkila maano kapati Jehova bakombi bakwe. Wakatondezya oobo munzila zinji. Mucikozyanyo, wakayiisya kaambo aaka: Umwi aumwi wesu ulayandika kapati kuli Taateesu wakujulu. (Mt. 10:31) Jehova ulilibambilide kwiitambula mbelele iili yoonse iisweekede iyeempwa alimwi akupiluka kumbungano. (Lk. 15:7, 10) Jehova wakalutondezya luyando ndwajisi kulindiswe kwiinda mukupa Mwanaakwe kuti abe cinunuzyo cesu.—Joh. 3:16.

12 Nzyotwiiya: Mbuti mbotukonzya kulwiiya luyando lwa Jehova? (Ef. 5:1, 2) Mukwesu amucizyi umwi aumwi tweelede kumubona kuti ulayandika alimwi tweelede kwiitambula camaanza obilo “mbelele iisweekede” iili yoonse iipiluka kuli Jehova. (Int. 119:176) Tulatondezya kuti tulabayanda bakwesu abacizyi kwiinda mukubelesya ciindi anguzu zyesu kutegwa tubagwasye, kwaambisya ciindi nobayandika lugwasyo. (1Joh. 3:17) Ciindi notutondezya luyando kuli bamwi, tutobela mulawo wa Kristo.

13-14. (a) Kweelana alugwalo lwa Johane 13:34, 35, ino Jesu wakalailila basikumutobela kuti kabatondezya nzi alimwi nkaambo nzi ooyu ncouli mulawo mupya? (b) Mbuti mbotuutobela mulawo mupya?

13 Catatu, Jesu wakalailila basikumutobela kutondezya luyando lwakulyaaba. (Amubale Johane 13:34, 35.) Mulawo wa Jesu mupya, akaambo kakuti uyanda kuti katutondezya musyobo waluyando iwatakali kuyandika mu Mulawo Leza ngwaakapede bana Israyeli: Tweelede kubayanda bakwesu mbubonya mbuli Jesu mbwaakatuyanda. Kucita boobu kuyandika luyando lwakulyaaba. * Tweelede kubayanda kapati bakwesu alimwi abacizyi kwiinda mbotuliyanda tobeni. Tweelede kubayanda kapati cakuti tulakonzya kubafwida, mbubonya mbwaakacita Jesu.

14 Nzyotwiiya: Mbuti mbotuutobela mulawo mupya? Mubufwaafwi, nkwiinda mukulyaaba kugwasya bakwesu abacizyi. Tatulyaabi buyo kubacitila zintu zipati-pati, mbuli kubafwida, pele alimwi tulalyaaba kubacitila tuntu tusyoonto-syoonto. Mucikozyanyo, ciindi lyoonse notusolekesya kugwasya mukwesu naa mucizyi uucembeede kujanika kumiswaangano, naa ciindi notulisungula kwaaba cintu cimwi ncotuyanda kutegwa tukkomanisye muyandwa wesu, ambweni ciindi notubelesya mazuba eesu aakulyookezya kugwasyilizya nokwacitika ntenda zilicitikila, tutobela mulawo wa Kristo. Munzila eeyi, tugwasyilizya kubamba mbungano kuba busena mwalo muntu uuli woonse mwakonzya kulimvwa kukwabililwa.

MULAWO UUSUMPULA BULULAMI

15-17. (a) Mbuti zintu nzyaakali kucita Jesu mbozyakatondezya mbwaakali kububona bululami? (b) Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jesu?

15 Kweelana ambolibelesyedwe mu Bbaibbele, ibbala lyakuti “bululami,” lyaamba kucita cintu Leza ncabona kuti cililuzi alimwi akucita boobo kakunyina lusalululo. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti mulawo wa Kristo usumpula bululami?

Jesu wakali kubalemeka alimwi akubafwida luse bamakaintu, kubikkilizya abaabo bamwi mbobakali kubona kuti banyina mulimo (Amubone muncali 16) *

16 Cakusaanguna, amuyeeye kujatikizya nzyaakali kucita Jesu mbozyakatondezya mbwaakali kububona bululami. Mumazuba aakwe, basololi bacikombelo caba Juda tiibakali kubayanda aabo ibatakali ba Juda. Bakali kuyeeya kuti balo bakali kabotu kwiinda ba Juda ibatakaiya bukombi bwaba Juda alimwi tiibakali kubalemeka bamakaintu. Pele Jesu lyoonse wakali kubeendelezya kabotu bantu boonse alimwi cakutasalulula. Wakabatambula aabo ibatakali ba Juda ibakajisi lusyomo mulinguwe. (Mt. 8:5-10, 13) Cakutasalulula, wakabakambaukila boonse, bavwubi alimwi abacete. (Mt. 11:5; Lk. 19:2, 9) Kunyina naakali kubakalalila naa kubeendelezya calunya bamakaintu. Muciindi caboobo, wakali kubalemeka alimwi akubafwida luse, kubikkilizya abaabo ibamwi mbobakali kubona kuti banyina mulimo.—Lk. 7:37-39, 44-50.

17 Nzyotwiiya: Tulakonzya kumwiiya Jesu kwiinda mukutabeendelezya calusalululo bamwi alimwi akwiinda mukubakambaukila bantu boonse ibalibambilide kuswiilila, tacikwe makani mbavwubi naa mbacete, naa bazulilwa kucikombelo nzi. Baalumi Banakristo batobela cikozyanyo cakwe kwiinda mukubeendelezya cabulemu bamakaintu. Ciindi notucita zintu zili boobu, tutobela mulawo wa Kristo.

18-19. Ncinzi Jesu ncaakayiisya kujatikizya bululami alimwi nziiyo nzi nzyotwiiya kukuyiisya kwakwe?

18 Cabili, amulange ncaakayiisya Jesu kujatikizya bululami. Wakayiisya njiisyo izyakali kuyoobagwasya basikumutobela kutegwa kabeendelezya bamwi cakutasalulula. Mucikozyanyo, amuyeeye kujatikizya Mulawo Wabukkale Bubotu. (Mt. 7:12) Toonse tulayanda kweendelezyegwa cabululami. Aboobo tweelede kubeendelezya kabotu bamwi. Ikuti twacita oobo, abalo balakonzya kukulwaizyigwa kutweendelezya kabotu. Pele ino mbuti kuti naa tatweendelezyegwi cabululami? Jesu alimwi wakayiisya basikumutobela kuba alusyomo lwakuti Jehova ‘uyoobona kuti aabo ibamukwiilila isyikati amasiku bakoswedwa cabululami makani.’ (Lk. 18:6, 7) Munzila imwi, kaambo aaka ncisyomezyo cakuti Leza wesu sibululami ulaazyi masunko ngotujana mumazuba aaya aamamanino alimwi uyootukosweda cabululami makani muciindi cakwe ceelede.—2Tes. 1:6.

19 Nzyotwiiya: Ciindi notutobela njiisyo nzyaakayiisya Jesu, tuyakubeendelezya munzila yabululami bamwi. Alimwi ikuti naa twakeendelezyegwa cakutalulama munyika eeyi ya Saatani, tulaumbulizyigwa kuzyiba kuti Jehova uyoobona kuti twakoswedwa cabululami makani.

MBUTI AABO IBALI MUBWEENDELEZI MBOBEELEDE KUBEENDELEZYA BAMWI?

20-21. (a) Mbuti aabo ibali mubweendelezi mbobeelede kubeendelezya bamwi? (b) Mbuti mulumi mbwakonzya kutondezya luyando lwakulyaaba alimwi ino usyi weelede kubeendelezya buti bana bakwe?

20 Kweelana amulawo wa Kristo, mbuti aabo ibali mubweendelezi mbobeelede kubeendelezya bamwi? Mbwaanga mulawo ooyu uyeeme aluyando, aabo ibali mubweendelezi beelede kubalemeka aabo mbobalanganya alimwi akubeendelezya caluyando. Beelede kuyeeya kuti Kristo uyanda kuti katutondezya luyando muzintu zyoonse nzyotucita.

21 Mumukwasyi. Mulumi weelede kumuyanda mukaintu wakwe “mbubonya awalo Kristo mbwaakayanda mbungano.” (Ef. 5:25, 28, 29) Mulumi weelede kwiiya luyando lwa Kristo lwakulyaaba kwiinda mukubikka ziyandika zyamukaintu wakwe mubusena bwakusaanguna. Bamaalumi bamwi cilakonzya kubakatazya kutondezya luyando luli boobu, ambweni akaambo kakuti bakakomenena mumukwasyi mobatakali kukubikkila maano kweendelezya bamwi cabululami alimwi acaluyando. Cilakonzya kubayumina kuleka ziyanza zibyaabi, pele beelede kucinca kutegwa batobele mulawo wa Kristo. Mulumi uutondezya luyando lwakulyaaba ulalemekwa kumukaintu wakwe. Usyi uubayanda ncobeni bana bakwe takonzyi kubeendelezya calunya kwiinda muzintu nzyaamba naa kucita. (Ef. 4:31) Muciindi caboobo, ulatondezya kuti ulabayanda bana bakwe alimwi ulabakkomanina kutegwa kabalimvwa kukwabililwa. Usyi uuli boobu ulayandwa alimwi ulasyomwa abana bakwe.

22. Kweelana alugwalo lwa 1 Petro 5:1-3, ino “mbelele” nzizyani alimwi ino zyeelede kweendelezyegwa buti?

22 Mumbungano. Baalu beelede kuyeeya kuti “mbelele” tazili zyabo. (Joh. 10:16; amubale 1 Petro 5:1-3.) Majwi aakuti “butanga bwa Leza,” “kumbele lya Leza” alimwi aakuti ‘lukono lwa Leza’ ayeezya baalu kuti mbelele nzizya Jehova. Uyanda kuti mbelele zyakwe kazyeendelezyegwa caluyando alimwi camoyo mutete. (1Tes. 2:7, 8) Baalu ibatondezya luyando ciindi nobazuzikizya mikuli yabo yabweembezi balakkomaninwa a Jehova. Alimwi baalu ibali boobu balayandwa akulemekwa abakwesu alimwi abacizyi.

23-24. (a) Ino baalu bajisi mukuli nzi mukulanganya milandu iijatikizya zibi zipati? (b) Ncinzi baalu ncobeelede kuyeeya ciindi nobalanganya milandu iili boobo?

23 Ino baalu bajisi mukuli nzi mukulanganya milandu iijatikizya zibi zipati? Mukuli ngobajisi uliindene angobakajisi babetesi alimwi abaalu mu Mulawo Leza ngwaakapede bana Israyeli. Mu Mulawo ooyo, baalumi basalidwe tiibakali kulanganya buyo makani aajatikizya kukomba Jehova, pele alimwi bakali kulanganya amakani aatakali kujatikizya kukomba Jehova cacigaminina. Pele mu Mulawo wa Kristo, mukuli wabaalu ngwakulanganya buyo milandu iijatikizya kukomba Jehova. Balizyi kuti beendelezi bamfwulumende balizumizyidwe a Leza kulanganya milandu iitajatikizyi kukomba Jehova. Eeci cibikkilizya nguzu zyakupa cisubulo mbuli kubbadelesya naa kubikka muntu muntolongo.—Rom. 13:1-4.

24 Ino baalu bajisi mukuli nzi ciindi umwi mumbungano naacita cibi cipati? Babelesya Magwalo nobalanganya makani alimwi akukosola twaambo. Balayeeya lyoonse kuti luyando mpaayeeme mulawo wa Kristo. Luyando lukulwaizya baalu kulibuzya kuti: Ncinzi ceelede kucitwa kutegwa agwasyigwe muntu uuli woonse mumbungano iwacita cibi cipati? Kujatikizya muntu ooyo iwacita cibi, luyando lukulwaizya baalu kulibuzya kuti: Sena weempwa? Sena inga twamugwasya kubambulula cilongwe cakwe a Jehova?

25. Ino tuyoobandika nzi mucibalo citobela?

25 Eelo kaka tulalumba kapati akaambo kamulawo wa Kristo! Ciindi toonse notubeleka canguzu kuutobela, cipa kuti mbungano yesu ibe busena mwalo muntu uuli woonse mwakonzya kulimvwa kuyandwa alimwi akukwabililwa. Nokuba boobo, tupona munyika mwalo “bantu babyaabi” mobaindila “kubija akubijila limwi.” (2Tim. 3:13) Tweelede kuzumanana kupakamana. Ino mbuti mbungano ya Bunakristo mboikonzya kutondezya bululami bwa Leza ciindi noilanganya kutundululwa kwabana mumakani aakoonana? Tuyakuwiingula mubuzyo ooyu mucibalo citobela.

LWIIMBO 15 Atumutembaule Mwana wa Jehova Mutaanzi Kuzyalwa!

^ munc. 5 Cibalo eeci alimwi azitobela zyobilo zili akati kamulongo wazibalo izitondezya kaambo ncotukonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova ngu Leza siluyando alimwi mululami. Uyanda kuti bantu bakwe kabacitilwa cabululami, alimwi ulabaumbulizya aabo ibateendelezyegwi cabululami munyika eeyi mbyaabi.

^ munc. 1 Amubone cibalo cakuti “Kutondezya Luyando Abululami mu Israyeli Yansiku” mu Ngazi Yamulindizi yamu February 2019.

^ munc. 13 BUPANDULUZI BWAMABALA: Luyando lwakulyaaba lutupa kubikka nzyobayandika bamwi mubusena bwakusaanguna. Tulalyaaba kuliimya zintu zimwi kutegwa tugwasye bamwi.

^ munc. 61 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Jesu wabona mukamufwu iwafwidwa mwanaakwe ngwajisi alikke. Akaambo kalweetelelo, Jesu wamubusya mulombwana.

^ munc. 63 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Jesu ulalya muŋanda yamu Farisi wazina lya Simoni. Mukaintu uuyeeyelwa kuti muvwuule, wasanzya maulu aa Jesu amisozi yakwe, waapukuta amasusu aakwe, mpoonya waananika mafwuta. Simoni tanaacikkomanina ncaacita mukaintu, pele Jesu wamwiiminina mukaintu ooyu.