Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 18

Luyando Abululami Mumbungano YachiKristu

Luyando Abululami Mumbungano YachiKristu

“Amuzumanane kunyamuzyanya mikuli iiminya, eelyo munoozuzikizya mulawo wa Kristo.”—GAL. 6:2.

LWIIMBO 12 O Jehova, Leza Mupati

ZITAYIIGWE *

1. Nziizili zintu zibili nzitukonzya kuba aachoonzyo atala anzizyo?

JEHOVA LEZA ulabayanda bakombi bakwe. Kuzwa chiindi wakali kubayanda alubo uchinoobayanda. Alubo uyandisya bululami. (Int. 33:5) Eezi zipa kuti tube aachoonzyo kutwaambo tubili: (1) Kulamuchisa Jehova kubona bakombi bakwe kabatajatwi kabotu. (2) Usyomezya bakombi bakwe kuti bayoojatwa chabululami akubapa chisubulo bantu babapenzya. Muchiiyo chakusaanguna chili aakati kazyiiyo eezi zitobelana, * twakayiya kuti Mulawu Leza ngwaakapede maIsrayeli kwiinda muli Mozesi wakayeeme muluyando. Mulawu ooyu wakali kusumpula bululami kubantu boonse kuswaanizya abaabo bakatali kukonzya kulikwabilila. (Dt. 10:18) Mulawu ooyu wakali kutondeezya Jehova mbabakwabilila bakombi bakwe.

2. Njiili mibuzyo njitutasandule?

2 Mulawu waMozesi wakaleka kubeleka mu33 C.E., mbungano yachiKristu niyakasaanguna. MaKristu, wakachili kubagwasya na mulawu ooyu wakayeme muluyando alubo wakali kusumpula bululami? Peepe, nkaambo maKristu bakali baba aamulawu mupya. Muchiiyo eechi, tulasaanguna kulanga-langa kuti mulawu ooyu niinzi. Mpawo tulasandula mibuzyo iitobela: Nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti mulawu ooyu uyeeme muluyando? Nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti usumpula bululami? Bantu bali aansi aamulawu waKristu, beelede kubajata biyeni bantu mbibazulwida?

“MULAWO WA KRISTO” NIINZI?

3. Niinzi chiswaanizidwe ‘mumulawu waKristu’ uulembedwe muli Bagalatiya 6:2?

3 Bala Bagalatiya 6:2. MaKristu bali aansi ‘aamulawu waKristu.’ Jesu taakwe naakabalembela mulongo wamilawu batobeli bakwe pesi wakabapa malayilile anjiisyo nzibeelede kupona kweendelana anzizyo. “Mulawo wa Kristo” uswaanizya zintu zyoonse Jesu nzyaakayiisya. Kuti tuumvwisisisye kabotu mulawu ooyu, atulange-lange zitobela.

4-5. Jesu wakali kuyiisya biyeni alubo wakayiisya lili?

4 Jesu wakali kuyiisya biyeni? Chakusaanguna, wakali kuyiisya bantu kwiinda mumajwi aakwe. Majwi aakwe akali aanguzu nkaambo wakali kwaamba kasimpe kali atala aLeza, wakali kuyiisya kasimpe kali atala akuti tuponenaanzi alubo wakaamba kuti Bwaami bwaLeza mbubo buzoomaninsya mapenzi aabantu. (Lk. 24:19) Alubo Jesu wakayiisya kwiinda mukuba chikozyano chibotu. Maponeno aakwe, akatondeezya batobeli bakwe mbubeelede kupona.—Joh. 13:15.

5 Ndiilili Jesu naakayiisya? Wakayiisya chiindi naakali kukambawuka kali aanyika. (Mt. 4:23) Alubo wakayiisya batobeli bakwe kakwiindide chiindi chifwiifwi kali wabusigwa. Muchikozyano, wakalibonia kunkamu yabasikwiiya amwi bakali kwiinda ku500 alubo wakabapa malayilile aakuti bagwasye bantu kuti “babe basikwiiya.” (Mt. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6) Mbukunga Jesu mutwe wambungano, wakazumanana kubapa malayilile basikwiiya bakwe naakabweeda kujulu. Muchikozyano, kuma96 C.E., Kristu wakalayilila mwaapostolo Johane kuti asungwaazye maKristu bananikidwe akubapa lulayo.—Kol. 1:18; Ciy. 1:1.

6-7. (a) Njiisyo zyaJesu zilembedwe aali? (b) Tuuswiilila biyeni mulawu waKristu?

6 Njiisyo zyaJesu zilembedwe aali? Mumabbuku aali 4 aaMakani Mabotu kulembedwe zintu zyiingi Jesu nzyaakaamba anzyaakachita kali aanyika. Magwalo oonse aachiKristu aachiGrikki, atugwasya kumvwisisisya Jesu mbaakali kuzibona zintu nkaambo bantu bakaalemba bakali kuzulwidwa aamuuya uusalala akuti bakali ‘aamizeezo yaKristu.’—1 Kor. 2:16.

7 Zyiiyo: Njiisyo zyaJesu zilatugwasya muzyiimo zisiyene-siyene mubuumi. Nkinkaako, mulawu waKristu ulatuzulwida muzintu nzituchita nituli aamuunzi, kumulimu, kuchikolo amumbungano. Tulakonzya kwiiya mulawu ooyu kwiinda mukubala Magwalo aachiKristu aachiGrikki akuyeeyesesya atala angawo. Tuswiilila mulawu ooyu chiindi nitupona kweendelana amalayilile anjiisyo zijanika mumabbuku aaya aamuBbayibbele. Chiindi nituswiilila mulawu waKristu, tuswiilila Leza wesu uuli aaluyando Jehova, Kasensa kazintu zyoonse Jesu nzyaakayiisya.—Joh. 8:28.

MULAWU UUYAKILIDWE MULUYANDO

8. Mulawu waKristu uyakilidwe aantalisyo iili?

8 Ng’anda iili aantalisyo njumu ipa kuti bantu bakkala mumo balimvwe kabakwabilidwe akutayoowa chintu. Munzila iikozyenie, mulawu mubotu uuyakilidwe aantalisyo njumu, upa kuti bantu bapona kweendelana anguwo balimvwe kabakwabilidwe akutayoowa chintu. Nkinkaako, mulawu waKristu uyakilidwe aantalisyo njumu, chaamba luyando. Nkamboonzi nitwaamba oobo?

Tuswiilila ‘mulawu waKristu’ chiindi nitubatondeezya luyando bamwi (Langa fuka 9-14) *

9-10. Nziizili zikozyano zitondeezya kuti Jesu wakali aluyando alubo kujana twamwiiya biyeni?

9 Chakusaanguna, Jesu wakali kusungwaazigwa aluyando muzintu zyoonse nzyaakali kuchita. Lweetelelo aluzyalo mbuntu butondeezya kuti muntu uli aaluyando. Akaambo kalweetelelo, Jesu wakayiisya nkamu yabantu, wakaponia bachiswa, wakasanina bakali anzala akubusya bakafwide. (Mt. 14:14; 15:32-38; Mk. 6:34; Lk. 7:11-15) Nikuba kuti kugwasya bantu munzila iili boobu kwakali kupa kuti Jesu abelesye chiindi chakwe chiingi amanguzu pesi wakalipeda kubikka ziyandwa abamwi mubusena bwakusaanguna kwiinda nzyayanda. Kwiinda zyoonse, wakatondeezya luyando lupati naakazumina kufwida bamwi.—Joh. 15:13.

10 Zyiiyo: Tulakonzya kwiiya Jesu kwiinda mukubikka ziyandwa aabamwi mubusena bwakusaanguna kwiinda nzituyanda. Alubo tulakonzya kumwiiya kwiinda mukwiinkilila kunembo kwiiya mbutukonzya kuba aluzyalo kubantu mbitukambawukila. Tuswiilila mulawu waKristu chiindi luzyalo nilupa kuti tukambawuke akuyiisya bantu makani mabotu.

11-12. (a) Niinzi chitondeezya kuti Jehova ulaandaba loko andiswe? (b) Kujana twamwiiya biyeni Jehova kuluyando ndwalaalo?

11 Chabili, Jesu wakatondeezya kuti Wisi uli aaluyando. Mumulimu wakwe, Jesu wakatondeezya kuti Jehova ulaandaba loko abakombi bakwe. Wakazitondeezya eezi muzintu zisiyene-siyene. Muchikozyano, Jesu wakayiisya kuti: Umwi awumwi wesu ulayandikana kuli Taateesu uuli kujulu. (Mt. 10:31) Jehova ulilibambilide kwiitambula mbelele yakwe yakasweeka kuti yachincha akubweeda lubo mumbungano. (Lk. 15:7, 10) Jehova wakatutondeezya luyando lwakwe naakatupa Mwanaakwe kuti abe chinunuzyo.—Joh. 3:16.

12 Zyiiyo: Kujana twamwiiya biyeni Jehova kuluyando ndwalaalo? (Ef. 5:1, 2) Kwiinda mukubabona kuti bakwesu abachizi balayandikana alubo tulabotelwa kutambula “mbelele iisweekede” yachincha akuboola kuli Jehova. (Int. 119:176) Tutondeezya kuti tulabayanda bakwesu abachizi chiindi nitulipeda kuti tubagwasye nikwayandikana kuti tuchite oobo. (1 Joh. 3:17) Tuswiilila mulawu waKristu chiindi nitubatondeezya luyando bamwi.

13-14. (a) Kweendelana amajwi aali muli Johane 13:34, 35, Jesu wakabuzya batobeli bakwe kuti bachiteenzi alubo nkamboonzi mulawu ooyu nuuli mupya? (b) Tuuswiilila biyeni mulawu mupya?

13 Chatatu, Jesu wakabuzya batobeli bakwe kuti babe aaluyando lwakulipeda. (Bala Johane 13:34, 35.) Mulawu waJesu mupya, nkaambo ututondeezya kuti tube aaluyando lutaambidwe mumulawu Leza ngwaakapede maIsrayeli. Mulawu ooyu ngwakuti: Yanda bakombinyokwe mbuuli Jesu mbaakakuyanda. Kuti tukonzye kuchita oobo, tweelede kuba aaluyando lwakulipeda. * Tweelede kuyanda bakwesu abachizi kwiinda mbutuliyanda. Eezi zyaamba kuti tweelede kubayanda amoyo woonse zyakuti tusike aachiimo chakubafwida mbuuli Jesu mbaakatuchitila.

14 Zyiiyo: Tuuswiilila biyeni mulawu mupya? Tulawuswiilila kwiinda mukulipeda kuti tugwasye bakombima. Tulabayanda zyakuti tatulipedi kuzintu zipati luzutu mbuuli kubafwida pesi tulalipeda amuzintu ziniini. Muchikozyano, tuswiilila mulawu waKristu chiindi nitulipeda kugwasya mukombima uuchembeede kuti kanjila miswaangano yoonse, kuleka kuchita nzituyanda kuchitila kuti tuchite ziyandwa aamukombima naakuti tulakonzya kutola mazuba aa-off kumulimu kuchitila kuti tugwasilizye nikwachitika mapenzi aalichitikila. Nituchita oobo, ngatulikugwasilizya kuti mbungano ibe busena bupa kuti bakombima boonse balimvwe kabalyiibide.

MULAWU UUSUMPULA BULULAMI

15-17. (a) Nzila Jesu njaakali kubajataayo bantu itondeezya kuti wakali kububona biyeni bululami? (b) Kujana twamutobelezya biyeni Jesu?

15 Kweendelana ambulibelesedwe muBbayibbele, bbala lyakuti “bululami,” lyaamba kuchita zintu Leza nzyaamba kuti zilikabotu alubo kawuzichita kutasaluuli. Nkamboonzi nitwaamba kuti mulawu waKristu usumpula bululami?

Jesu wakali kubalemeka akubatondeezya luzyalo bantu bachanakazi kuswaanizya abaabo bakatali kulemekwa abantu (Langa fuka 16) *

16 Chakusaanguna, atulange nzila Jesu njaakali kubajataayo bantu mbiitondeezya mbaakali kububona bululami. Muchiindi chakwe, bapati bazikombelo bachiJuda bakali kubazonda bantu bakatali maJuda, kubalangilaansi maJuda bakatayiide mbuuli mbabo akutalemeka bantu bachanakazi. Pesi Jesu wakali kubajata kabotu bantu boonse katasaluuli pe. Taakali kubakaka pe bantu bakatali maJuda bakali kumusyoma. (Mt. 8:5-10, 13) Wakali kukambawukila bantu boonse banotede abafwaba katasaluuli pe. (Mt. 11:5; Lk. 19:2, 9) Taakali kubajata chalunya naakuti kubakalalila bantu bachanakazi. Kusiyana ambabo, wakali kubalemeka akubafwida luzyalo bantu bachanakazi kuswaanizya abaabo bakatali kulemekwa.—Lk. 7:37-39, 44-50.

17 Zyiiyo: Tulakonzya kutobelezya Jesu kwiinda mukutasaluula bamwi akukambawukila bantu boonse batuswiilila katutalangi kuti balinotede na naakuti balafwaba akuti banjila chili chikombelo. Baalumi bachiKristu batobelezya chikozyano chakwe kwiinda mukubajata chabulemu bantu bachanakazi. Kuti katuchita zintu eezi, tunooli tulikuswiilila mulawu waKristu.

18-19. Jesu wakayiisyaanzi atala abululami alubo nziizili zyiiyo nzitwiiya kuzwa kunjiisyo yakwe?

18 Chabili, atulange Jesu nzyaakayiisya atala abululami. Wakayiisya atala anjiisyo zyakali kugwasya batobeli bakwe kuti babajate kabotu bamwi. Muchikozyano, yeeya malayilile aali atala akuchitila bamwi mbuuli mbutuyanda kuti batuchitile. (Mt. 7:12) Toonse tulakuyanda kujatwa kabotu. Nkinkaako, tweelede kubajata kabotu bamwi. Kuti twachita oobo, zilapa kuti ambabo batujate kabotu. Pesi tweelede kuchitaanzi kuti teetwajatwa kabotu? Jesu wakayiisya batobeli bakwe kuti basyome kuti Jehova uyoopa kuti ‘bachitilwe chabululami aabo bamukwiilila sikati amansiku.’ (Lk. 18:6, 7) Majwi aaya nchisyomezyo: Leza wesu mululami ulaazi masunko ngitulikuswaana mumazubaano aamamanino alubo uyoopa kuti tuchitilwe chabululami muchiindi chakwe cheelede.—2 Tes. 1:6.

19 Zyiiyo: Kuti twatobelezya njiisyo nzyaakayiisya Jesu, tuyoobajata kabotu bamwi. Alubo kuti chimwi chiindi teetwakajatwa kabotu munyika eeyi yeendelezegwa aaSaatani, tulakonzya kuumbulizigwa kwiinda mukuziba kuti Jehova uyoopa kuti tuchitilwe chabululami.

BANTU BAPEDWE MIKULI MUMPULI AMUMBUNGANO BEELEDE KUBAJATA BIYENI BAMWI?

20-21. (a) Bantu bazulwida mumpuli beelede kubajata biyeni bamwi? (b) Kujana mulumi walutondeezya biyeni luyando lwakulipeda alubo weelede kubajata biyeni bana bakwe?

20 Bantu balaansi aamulawu waKristu, beelede kubajata biyeni bantu mbibazulwida? Mbukunga luyando niintalisyo yamulawu ooyu, bantu bapedwe mikuli mumpuli amumbungano beelede kubalemeka akubajata munzila yaluyando bantu mbibazulwida. Beelede kuziba kuti Kristu uyanda kuti katutondeezya luyando muzintu zyoonse nzituchita.

21 Mumpuli. Mulumi weelede kuyanda mukayintu wakwe “mbubonya Kristo mbwacitila mbungano.” (Ef. 5:25, 28, 29) Mulumi weelede kutobelezya luyando lwakulipeda Kristu ndwalaalo, kwiinda mukubikka zintu ziyandwa amukayintu wakwe mubusena bwakusaanguna kwiinda nzyayanda. Bamwi baalumi kulakonzya kubayumina kutondeezya luyando luli boobu amwi akaambo kakuti bakakomenena mumpuli mubakatali kujatwa kabotu akaambo katunsiya-nsiya. Kulakonzya kubayumina kusiya tunsiya-nsiya ootu tutali kabotu pesi beelede kubelekela kuti batusiye kuchitila kuti baswiilile mulawu waKristu. Mulumi uutondeezya luyando lwakulipeda, ulalemekwa amukayintu wakwe. Mwaalumi uubayanda aamoyo woonse bana bakwe tabajati chalunya pe mumajwi amumichito. (Ef. 4:31) Pesi utondeezya kuti ulabayanda akubalumbayizya munzila iipa kuti balimvwe kabakwabilidwe. Mwaalumi uuchita oobu, bana bakwe balamuyanda akumusyoma.

22. Mbuuli mbukwambwa muli 1 Petro 5:1-3, “mbelele” nzizyani alubo zyeelede kujatwa biyeni?

22 Mumbungano. Baalu beelede kuziba kuti “mbelele” teezyabo pe. (Joh. 10:16; bala 1 Petro 5:1-3.) Majwi aakuti, “butanga bwa Leza,” “kumbele lya Leza” aati “ndukono lwa Leza,” ayeezya baalu kuti babone kuti mbelele nzizya Jehova. Jehova uyanda kuti mbelele zyakwe zijatwe munzila iili kabotu ayaluyando. (1 Tes. 2:7, 8) Baalu batondeezya luyando chiindi nibachita mulimu wabo wakweembela, balayandwa aJehova. Alubo baalu bali boobu balayandwa akulemekwa abakombinyina.

23-24.(a) Nguuli mulimu baalu ngubalaawo chiindi nibabeteka zibi zipati? (b) Baalu beelede kulibuzya kutyeni chiindi nibalanga-langa nkani zili boobu?

23 Nguuli mulimu baalu ngubalaawo chiindi nibabeteka zibi zipati? Mulimu wabo ulisiyene angubakali kuchita babetesi abaalu bakali munsi aamulawu Leza ngwaakapede maIsrayeli. Kabachili aansi aamulawu ooyu, baalumi bakasalidwe teebakali kubeteka milandu yeendelana akukomba Jehova luzutu pesi bakali kubeteka amilandu yakatali kweendelana abukombi. Pesi mumulawu waKristu, mulimu wabaalu ngwakugwasya bantu babisya muzintu zyabukombi luzutu. Balizi kuti Leza upede bapati bamfulumende manguzu aakubeteka milandu iichitwa azigwebenga abantu bavumpila bantu. Mulimu wabeendelezi uswaanizya kupa bantu babisya chisubulo chakubabbadalisya naakuti kubanjizya mujele.—Rom. 13:1-4.

24 Nguuli mulimu baalu ngubalaawo kuti umwi wamumbungano wachita chibi chipati? Babelesya Magwalo kuti babone kuti chibi eecho nchipati biyeni akuti bazibe nzibeelede kuchita. Bakkala kabayeeya kuti luyando niintalisyo yamulawu waKristu. Luyando lupa kuti baalu balibuzye kuti: Niinzi zyeelede kuchitwa kuti kugwasigwe muntu wamumbungano wakachitilwa chibi? Kuti muntu wakabisya, luyando lupa kuti baalu bayeeyesesye kuti: Muntu ooyu wakachincha na? Kujana twamugwasya biyeni kuti abambulule bweenzinyina aJehova?

25. Tuyoolanga-langaanzi muchiiyo chitobela?

25 Tulakulumba kaka kuba aansi amulawu waKristu! Kuti toonse twabeleka changuzu kuuswiilila mulawu ooyu, mbungano ilaba busena bupa kuti umwi awumwi alimvwe kuti ulayandwa, ulayandikana alubo kalyiibide. Nikuba boobo, tulikupona munyika “bantu babyaabi” mubali kubija “akubijila limwi.” (2 Tim. 3:13) Tweelede kukkala katulibambilide. Kujana bamumbungano yachiKristu babutondeezya biyeni bululami bwaLeza chiindi nibagwasya bana bakatajatwa kabotu mumakani aakoonana? Mubuzyo ooyu uyoosandulwa muchiiyo chitobela.

LWIIMBO 15 Atumutembaule Mwana wa Jehova Mutaanzi Kuzyalwa!

^ par 5 Chiiyo eechi azimwi zibili zitobela zili aakati kazyiiyo zipandulula kuti nkamboonzi nitukonzya kusyoma kuti Jehova nguLeza ulaaluyando abululami. Uyanda kuti bantu bakwe bajatwe chabululami alubo ulabawumbulizya aabo batalikujatwa kabotu munyika eeyi iizwide bubi.

^ par 1 Langa chiiyo chiti, “Luyando Abululami Muchiindi ChamaIsrayeli” muNgaziyakulinda yamuFebruary 2019.

^ par 13 BUPANDULUZI BWAMABALA: Luyando lwakulipeda lutusungwaazya kuti tubikke ziyandwa aabamwi mubusena bwakusaanguna kwiinda nzituyanda. Luyando oolu lupa kuti tulipede naakuti tulyiimye zimwi zintu kuchitila kuti tugwasye bamwi.

^ par 61 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Jesu wabona mukamufu wafwidwa mwanaakwe uuzyedwe alikke. Akaambo kalweetelelo, Jesu wamubusya mwana ooyo wafwide.

^ par 63 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Jesu ulikulya mung’anda yamuFarisi uutegwa Sayimoni. Mwanakazi uuyeeyelwa kuti muwuule watetya mawulu aaJesu amisozi yakwe akwaapukuta amasusu aakwe mpawo waatila mafuta. Sayimoni ulikusola nzyaachita mwanakazi ooyu amaponeno aakwe pesi Jesu ulikuzibona kazili kabotu.