1. ¿Chumngelu duamfali taiñ inayal Jesus ñi ngülam?

JESUS feypikünuy chem ñi rupayal afaelchi antü mew, fey feypi: “Kuñiwtukuwküleaymün [...] tamün rume küdaweluwkülenoael tüfachi mongen mew”. ¿Chem küpa feypi? Taiñ rume rakiduamkülenoal chumngechi nierpual kom taiñ duamnieel ka itrofill dungu taiñ rupaken (Luka 21:34). ¿Chumngelu (chemu) duamfali taiñ inayal tüfachi ngülam? Kom iñchiñ taiñ pu chengen, rupakeiñ wedake dungu mu, fey tüfachi fillke dungu rume rakiduamelkeeiñmu.

2. Taiñ pu peñi ka lamngen, ¿chem wedake dungu rupakeyngün?

² Kiñeke mu, wilukontuafeiñmu wedake dungu. Ngüneduamnge chem ñi rupan kiñeke peñi ka lamngen. Kiñe peñi, John pingelu weda kutranküley, * esclerosis multiple pingey tañi kutran. Kafey elkünueyew tañi domo, fey rume weda duamkületuy dew rupawyelu mari aylla tripantu tañi niewün engu. Rupalu chi antü, John tañi epu ñawe poyewelafingu ta Jewba. Ka femngechi, kiñe kurewen rupakey fillke weda dungu, Bob ka Linda pingeyngu. Mür kechangeyngu tañi küdaw mu, fey pepi kulliwetulayngu tañi ruka. Linda kutranpiwkey, fey tüfachi kutran mu layafuy rupachi antü mu, kafey kontueyew artritis kutran.

3. Ñi feypilen Filipense 4:6, 7, ¿chem dungu rüf maneluwafuiñ?

³ (Papeltunge Filipense 4:6, 7). Rüf maneluwafuiñ taiñ Wenu Chaw Jewba mu, kidu kimniey chum taiñ duamelkeetew itrofill dungu taiñ rupaken. Ka ayüniey taiñ kelluaetew, fey taiñ küme chaftuafiel ti wedake dungu. Biblia mew müley fillke weda dungu ñi rupan pu che poyekefilu ta Chaw Dios. Kafey, ti Biblia kimeltukeeiñmu chumngechi ñi kellufiel Jewba feychi pu che weda rupamekelu. Ngüneduamaiñ kiñeke nütram.

4. 1) ¿Chem wedake dungu chaftufi Elia? 2) ¿Chem kimtukuy Elia?

⁴ Feychi antü Elia ñi küdawelfiel ta Jewba fentren wedake dungu mülekefuy. Feychi antü mu ngüneniekefuy ta Akab, tüfa kiñe tati pu wedake longko ülmen ñi mülekefel Israel mapu. Akab niefi Jesafel, kiñe weda domo poyekefilu ta Baal. Kidu engu amultukufingu ñi poyengeal ta Baal Israel mapu püle ka langümfingu fentren pelon wentru poyekefilu ta Jewba. Feychi mu Elia lefmawi. Kafey rupalu fütra filla dungu, Elia maneluwi Jewba mu, feymu mongetripay (1 Rey. 17:2-4, 14-16). Kafey chaftufilu pu koylake pelon wentru poyekefilu ta Baal, Elia maneluwi Jewba mu ka yafültukufi pu israelche ñi poyeafiel ta Jewba (1 Rey. 18:21-24, 36-38). Pepi chaftufilu kom feychi wedake dungu, Elia kimtukuy Jewba ñi kuñiwtukukeetew ka ñi kellukeetew.

5, 6. 1) Ñi feypilen 1 Reyes 19:1-4, ¿chum duamkülekefuy Elia? 2) Jewba, ¿chumngechi pengelelfi ta Elia ñi piwkeyeniefiel?

⁵ Biblia feypi: “Fey Akab feypifi ta Jesafel kom ñi femün ta Elia, ka chumngechi Elia ñi langümfiel fütra kuchillu mew kom pu koylake pelon wentru. Feymu Jesafel feypifalfi ta Elia: ‘¡Iñche ta langümaeyu, chumngechi tami langümfiel tati pu pelon wentru. Wüle femnoli fante antü mew, rume weda kastigayaenew tañi pu dios!’. Fey Elia llükay, witrapüray ka lefmawi tañi montual. Puwi ta Beer-seba mülelu Juda mapu mew, üye mu elkünufi tañi kona. Wellin mapu mu konpuy, kom antü trekay, fey anükünuwi miñche kiñe anümka mew, kafey llellipuy ñi layal. Feypi: ‘¡Fey kay! Awem Jewba, müntuñmaen tañi mongen, doy kümenolu kay iñche tañi pu kuyfike che yem’” (1 Reyes 19:1-4). Tati reina Jesafel küpa langümfi ta Elia. Feymu Elia llükay ka lefmawi ta  Beer-seba lof mapu. Fente ñi weda duamkülen mu, kidu “llellipuy ñi layal”. ¿Chumngelu fente yafüngewelay tüfachi pelon wentru? Elia kulpafe chengefuy, fey “kiñe wentru iñchiñ reke” trüri (Sant. 5:17). Elia rume rakiduamkülepelafuy ka rume ürkülepelafuy. Kidu feypikefuy chi: “Ngünam feypikefiñ pu israelche ñi poyeafiel ta Jewba, chem dungu no rume kümelkaletulay Israel mu” pikefuy chi. Ka kidulen poyekefi ta Jewba trokiwkülepelay chi (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Afmatulafeymu fente ñi weda duamkülen tüfachi pelon wentru, welu Jewba kimtukuniefuy ñi femngechi duamkülen ta Elia, fey kutranpiwkeyefi.

⁶ Jewba weda dungulafi ta Elia ñi feypietew chem ñi mülen tañi piwke mu, doy may newentukufi (1 Rey. 19:5-7). Fey wüla, Jewba piwkeyenkechi norümtufi Elia ñi rakiduam, pengelelfi fente ñi newen-ngen. Ka feypifi ta Elia 7.000 che pilay ñi poyeafiel ta Baal (1 Rey. 19:11-18). Femngechi dungu mu, Jewba pengelelfi ta Elia ñi piwkeyeniefiel.

7. Jewba ñi kellufiel ta Elia, ¿chumngelu yafültukukeeiñmu?

⁷ ¿Rume rakiduamküleymi? Feyngele, longkontukuafuymi Jewba ñi pepilniefiel ñi chum duamkülen ta Elia, müna yafültukuaeymu tüfa. Feychi nütram pengelkeeiñmu taiñ ka femngechi pepilnieaetew Jewba rupaliyiñ wedake dungu mu ka weñangküleliyiñ. Kidu kimniey chem dungu taiñ femafel ka chem dungu femlayafuiñ. Kafey, kimniey chem taiñ rakiduamkülen ka chem ñi mülen taiñ piwke mu (Sal. 103:14; 139:3, 4). Inayentufiliyiñ Elia ñi maneluwken Jewba mu, kidu kelluaeiñmu taiñ chaftuafiel chem dungu rume taiñ weda duamelkeetew (Sal. 55:22).

8. ¿Chumngechi kelluafeymu Jewba tami küme chaftuafiel wedake dungu?

⁸ Rume rakiduamkülelmi, “turpu kümelkalewetulayan” piafuymi chi. Fey doy weda duamafuymi. Femngechi dungu mu rupalmi, longkontukunge tami kelluaetew Jewba, femngechi doy küme duamtuaymi. ¿Chumngechi kelluafeymu Jewba? Kidu ngülamtukeeymu tami feypiafiel chem ñi mülen tami piwke mu. Fey “kelluen” pifilmi, kidu wiñoldunguaeymu (Sal. 5:3; 1 Ped. 5:7). Feymu rumel ngillatuafimi ta Jewba, fey feypiafimi chem wedake dungu mu rupamekeymi. Kidu nütramkalayaeymu chumngechi ñi nütramkafiel ta Elia, welu dungukeeymu reke Biblia mew ka tañi trokiñche mu. Fill nütram tami papeltukeel Biblia mu yafültukuafeymu ka kelluafeymu tami maneluwal Jewba mu. Kafey, yafültukuaeymu tami pu peñi ka lamngen (Rom. 15:4; Eb. 10:24, 25).

9. Nieliyiñ kümeke weni, ¿chumlerpuaiñ?

⁹ Jewba elufi ta Elia kiñe rume küme weni. ¿Chumngechi? Kidu feypifi ta Elia ñi rulpalelafiel ta Elisew kiñeke küdaw. Femngechi weda duamkülen mu Elia, Elisew yafültukukefeyew. Iñchiñ ka femngechi femafuiñ. Maneluwaiñ kiñe küme weni mew, fey feypiafiyiñ taiñ chum duamkülen, femngechi kidu kelluafeiñmu taiñ newenkontual (2 Rey. 2:2; Prov. 17:17). Welu, “nielan iney no rume ñi nütramkayafiel ñi rupan” piafuymi chi. Femngechi rakiduamülmi, ngillatuafimi ta Jewba tami kelluaetew peafiel kiñe peñi kam lamngen küme weniyekefilu ta Jewba, fey tami yafültukuaetew.

10. 1) ¿Chumngechi kellukeeiñmu Elia ñi rupan? 2) ¿Chumngechi kelluafeiñmu ñi feypilen Isaías 40:28, 29?

¹⁰ Jewba kellufi ta Elia ñi küme chaftuafiel kom ñi weda duamelkeetew, femngechi ñi küme küdawelaetew fentren tripantu mu. Elia ñi rupan kellukeeiñmu taiñ maneluwal  Jewba mu. Kiñeke mu rume rakiduamküleafuiñ fente taiñ weda rupameken mu, fey müna ürküleafuiñ ka weda duamküleafuiñ. Welu maneluwliyiñ Jewba mu, kidu eluaeiñmu ñi newen taiñ rumel küdawelafiel. Biblia feypi: “¿Kimlaymi am? ¿Allkülaymi am? Jewba, tati Dewmalu chew ñi afpuken ti Mapu, kidu ta Ngünechen-ngey rumel mu. Afeluwkelay ka ngañwadkelay. Kimfal-lay fente tañi nieelchi kimün. Newentuniefi tati pu ürkülelu, ka eluniefi fentren pepiluwün tati pu ngañwadkülelu” (Isaías 40:28, 29).

11. ¿Chem wedake dungu rupay ta Ana?

¹¹ Biblia mu müley kakelu che ñi rupan fillke dungu ñi weda duamelkeetew. Kiñe tüfa, fey ta Ana, kidu pepi niepüñeñkelafuy, feymu illamkangekefuy. Kafey tañi müri domo weda ayentukefeyew (1 Sam. 1:2, 6). Fente ñi weda duamkülen ta Ana, ngümakefuy ka ikelafuy rume (1 Sam. 1:7, 10).

12. ¿Chem wedake dungu rupay ta David?

¹² Kiñeke mu, tati longko ülmen David rume rakiduamkefuy. Kidu chaftufi fentren wedake dungu. Rume weda duamkülefuy tañi kulpan mu (Sal. 40:12). Tañi sakin fotüm, Absalon pingelu, kayñetueyew, fey langümngerpuy (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Kafey, ngünenkaeyew kiñe tañi pu weni tañi doy manelniefiel (2 Sam. 16:23–17:2; Sal. 55:12-14). Fentren salmo ñi wirintukuel David pengelkey ñi weda duamkülen, welu ka pengeli ñi rume maneluwkülen Jewba mu (Sal. 38:5-10; 94:17-19).

13. ¿Chem wedake dungu rupay kiñe wentru wirintukulu ti salmo?

¹³ Kiñe wentru wirintukulu ti salmo ütrirfi ñi chumngechi felen tañi mongen pu wedake che. Tüfachi wentru Asaf tañi pu che tuwün-ngefuy chi. Kafey küdawkefuy chew ñi poyengekeel ta Jewba. Tüfachi wentru wirintukulu ti salmo rume weda duamkülefuy, fey ayüwkülelafuy ñi mongen mu. Fey rakiduamürpuy ñi newe falin-ngenon Ngünechen taiñ kümelkakeetew (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21).

14, 15. Tüfachi küla che taiñ nütramkapeel, ¿chem kimeltukeeiñmu?

 ¹⁴ Tüfachi küla che taiñ nütramkapeel maneluwingün Jewba mu ñi kelluaetew. Ngillatun mu, nütramkafingün ta Jewba chem ñi mülen tañi piwke mu ka feypifingün kom ñi weda rupameken engün. Kidu engün fentekünulay ñi trawüluwken tañi poyeafiel ta Jewba (1 Sam. 1:9, 10; Sal. 55:22; 73:17; 122:1).

¹⁵ Jewba kutranpiwkeyefi ka kellufi ta Ana, David ka tati wentru wirintukulu ti salmo. ¿Chumngechi? Ana tüngduamnagi (1 Sam. 1:18). David wirintukuy: “Fentren üllüfün dungu mu rupakey ti nor che, welu Jewba montulnieeyew kom tüfachi dungu mu” (Sal. 34:19). Ka tati wentru wirintukulu ti salmo feypi tañi nünieetew Jewba tañi man kuwü mew, kidu piwkeyenkechi ngülamtueyew. Feymu ti wentru ülkantuy: “Iñche kay, kümey ñi fülkonkülen Ngünechen mu. Ñidol Ngünechen Jewba mew nien tañi ellkawpeyüm” (Sal. 73:23, 24, 28). ¿Chem kimeltukeeiñmu tañi rupan engün? Kiñeke mu rupayafuiñ fütra wedake dungu, tüfa weda duamelafeiñmu. Welu rakiduamaiñ chumngechi ñi kellufiel Jewba ta kakelu che, ngillatuafiyiñ ka allkütuafiyiñ tañi ngülam. Femngechi femliyiñ, küme chaftuafiyiñ kom feychi wedake dungu (Sal. 143:1, 4-8).

16. ¿Chumngelu ngelay taiñ famentuafiel ta Jewba ka taiñ pu peñi ka lamngen?

¹⁶ Tüfachi küla che ñi rupan, ¿ka chem dungu kimeltuafeiñmu? Ngelay taiñ famentuafiel ta Jewba ka taiñ pu peñi ka lamngen (Prov. 18:1). Kiñe lamngen Nancy pingey, rume weda duamkülefuy ñi elkünuetew tañi füta, kidu feypi: “Fentren antü pilan ñi peafiel ka nütramkayafiel iney rume. Welu doy famentufiel mu pu lamngen, doy weñangkülekefun”. Fey Nancy femngechi femwelay, doy may eluwi ñi kelluafiel kakelu che weda rupamekelu. Kidu feypi: “Allkütukefun chem ñi weda rupameken kakelu che. Fey kimtukun, doy duamniefili ñi rupameken kakelu che, müte rakiduamkelan tañi weda rupameken iñche”.

17. ¿Chumngechi newenkontuafuiñ?

¹⁷ Taiñ newenkontual, ¿ka chem chumafuiñ? Müley taiñ amual trawün mu. Femngechi Jewba doy küme kelluafeiñmu ka doy yafültukuafeiñmu (Sal. 86:17). Trawün mu, Jewba yafültukukeeiñmu tañi newen mu, Biblia ka tañi trokiñche mu. Kafey welukonkechi yafüluwkeiñ taiñ pu peñi ka lamngen iñchiñ (Rom. 1:11, 12). Kiñe lamngen Sophia pingelu feypi: “Jewba ka tañi pu lamngen kellukeenew ñi newenküleal. Doyümkefiñ ñi trawüluwal kidu engün. Doy küme küdawli amuldungun mew ka tañi trawünche mew, doy küme chaftukefiñ tañi weda duamelkeetew ka rakiduamelkeetew”.

18. Weda duamkülelmi, ¿chumngechi kelluafeymu Jewba?

¹⁸ Weda duamkülelmi, longkontukunge Jewba ñi apümkayafiel kom feychi dungu tami weda duamelkeetew. Welu fey ka müten no, kafey kelluaeymu fewla tami küme chaftuafiel feychi weda dungu. Kidu yafültukukeeiñmu ka elukeeiñmu ñi newen taiñ doy küme duamküleal ka rume rakiduamkülenoal (Filip. 2:13).

19. Romanu 8:37-39 mu, ¿chem feypikünuy Pablo?

¹⁹ (Papeltunge Romanu 8:37-39). Tati apostol Pablo feypikünuy ngelay chem rume taiñ püntünentuafetew Ngünechen tañi piwkeyechen mew. ¿Chumngechi kelluafuiñ taiñ pu peñi ka lamngen weda duamkülelu? Küpalechi chillkatun mu ngüneduamaiñ chumngechi inayentuafuiñ ta Jewba, fey taiñ kutranpiwkeyeafiel ka kelluafiel taiñ pu peñi ka lamngen weda duamkülelu.