1. Ang’o momiyo onego wakaw mapek siem ma Yesu nochiwo?

KA NE Yesu wacho gik ma ne dhi timore e ndalo mag giko, nowacho niya: “Tang’uru ahinya mondo chunyu kik pong’ ngang’ gi . . . parruok mag ngima.” (Luka 21:34) Mano siem monego wakaw mapek. Nikech ang’o? En nikech gie sani, nyaka wanyagre gi gik ma miyo chunywa chandore, mana kaka jomamoko be nyagorego.

2. Gin gik mage ma owetewa gi nyiminewa romogo ma miyo chunygi chandore?

² Nitie seche moko ma gik mathoth ma chando chunywa nyalo timore riat. Ne ane ranyisi ma luwoni. Janeno moro miluongo ni John * ne nigi tuo moro ma miyo lumbru bedo ma yomyom kendo tiende ng’ato chako bengore mosmos (multiple sclerosis). Chunye nonyosore ahinya ka ne chiege ma ne gisedakgo kuom higni 19 noringo oweye. Nyige ariyo bende noweyo lamo Jehova. Owadwa moro miluongo ni Bob kod Linda jaode bende noromo gi pek moko mopogore opogore. Tich norumonegi giduto kendo koro ne chuno ni nyaka gidar e ot ma ne gidakie. E wi pekgo duto, ne oyud Linda gi tuo mar adundo ma ne nyalo nege, kae to bende tuo moro machielo ma tamo del kedo gi tuoche nogoye.

3. Ka luwore gi Jo-Filipi 4:6, 7, wan gadier gi wach mane?

³ Wan gadier ni Jachuechwa kendo Wuonwa Jehova ong’eyo maber lit ma wabedogago sama nitie gik ma chando chunywa. Kuom mano, oikore konyowa mondo wanyagre gi chandruok. (Som Jo-Filipi 4:6, 7.) Muma oting’o ranyisi  mathoth ma nyiso pek ma jotich Jehova moko noromogo. Bende, Muma lero kaka Jehova ne okonyogi mondo ginyagre gi pekgo. We wane ane ranyisi moko matin.

4. Gin pek mage ma Elija nokalee, to nobedo gi paro mane e wi Jehova?

⁴ Elija notiyo ne Jehova e ndalo matek kendo nokalo e pek madongo dongo. Ruoth Ahab ne ok omakore gi Jehova, omiyo, nokendo Jezebel ma ne en dhako ma kite rach kendo ma ne lamo Baal. Ruoth Ahab gi jaode nomiyo piny Israel opong’ gi lamo Baal, kendo ne ginego jonabi mag Jehova mathoth. Elija to notony. Bende, kech marach ma nokwako pinyno ne ok onege nikech notenore kuom Jehova. (1 Ru. 17:2-4, 14-16) E wi mano, nodhi nyime geno Jehova ka ne okwedo jonabi mag Baal kod joma ne lamo nyasayeno. Nojiwo Jo-Israel mondo giti ne Jehova. (1 Ru. 18:21-24, 36-38) Elija noneno gik mathoth ma Jehova notimo ma ne omiyo obedo gadier ni Jehova nokonye kendo norite maber e kinde matekgo.

5-6. Ka luwore gi 1 Ruodhi 19:1-4, Elija nowinjo nade e chunye, to ere kaka Jehova nonyiso ni pod nohere?

⁵ Som 1 Ruodhi 19:1-4. Ka ne Jezebel onyiso Elija ni ne odhi nege, luoro nomako Elija ahinya. Omiyo, noringo mi odhi nyaka Beer-sheba. Chunye nonyosore ‘mokwayo ni mondo otho.’ Ang’o momiyo nowinjo kamano? Elija ne en dhano morem kaka wan. (Jak. 5:17) Samoro chunye ne chandore ahinya kendo nool mang’eny. Nenore  ni Elija ne paro ni kinda ma ne oseketo e siro lamo madier nodhi kayiem nono, ni onge lokruok moro amora ma Jo-Israel nosetimo e yor lamo, kendo ni en kende e ma nodong’ kotiyo ne Jehova. (1 Ru. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Kaka Elija nowinjo e chunye nyalo bwogowa nikech ne en janabi ma nomakore gi Jehova. Kata kamano, Jehova nong’eyo gimomiyo Elija ne nyalo winjo kamano e chunye.

⁶ Jehova ne ok odhawo ne Elija e wi gik ma ne owacho. Kar mano, ne okonye mondo oyud teko kendo. (1 Ru. 19:5-7) Bang’e, Jehova nokonyo Elija mondo olok pache ka notimo gik ma ne dhi miyo Elija ong’e ni en gi teko mang’eny miwuoro. Kae to Jehova nonyise ni pod ne nitie ji 7,000 e Israel ma ne otamore lamo Baal. (1 Ru. 19:11-18) Yore ma Jehova nokonyogo Elija nomiyo obedo gadier ni Jehova pod ne ohere.

7. Yo ma Jehova nokonyogo Elija miyo wabedo gadier gi wach mane?

⁷ Be dibed ni ikalo e pek moro ma miyo chunyi chandore? Ng’eyo ni Jehova nong’eyo maber gik ma ne chando chuny Elija hoyowa ahinya. Wanyalo bedo gadier ni ong’eyo gik ma chando chunywa. Jehova ong’eyo gik ma wanyalo timo kod ma ok wanyal timo, kendo ong’eyo gik ma waparo kod kaka wawinjo e chunywa. (Zab. 103:14; 139:3, 4) Ka watenore kuom Jehova mana kaka Elija notimo, obiro konyowa nyagore gi gik ma chando chunywa.​—Zab. 55:22.

8. Jehova biro konyi nade sama chunyi chandore?

⁸ Parruok nyalo miyo ichak neno ni chandruok ma in-go ok bi rumo, to mano nyalo miyo chunyi onyosre. Ka po ni gima kamano otimoreni, par kinde duto ni Jehova oikore konyi nyagori gi gik ma chando chunyi. Obiro konyi e yo mane? Odwaro ni inyise gik ma chandi, kendo obiro dwoko lamo magi. (Zab. 5:3; 1 Pet. 5:7) Omiyo, lem nyading’eny ka inyiso Jehova chandruoge ma in-go. Kata obedo ni ok obi wuoyo kodi achiel kachiel kaka notimo gi Elija, obiro wuoyo kodi kokalo kuom Muma kod riwruok mar ogandane. Weche misomo e Muma nyalo hoyi kendo nyalo miyi geno. E wi mano, owete gi nyimine biro jiwi.​—Rumi 15:4; Hib. 10:24, 25.

9. Bedo gi osiepwa moro ma wageno nyalo konyowa nade?

⁹ Jehova nonyiso Elija mondo omi Elisha tije moko mondo otim. Kuom timo kamano, Jehova nomiyo Elija osiep ma ne nyalo konye nyagore gi gik ma ne nyoso chunye. E yo ma kamano bende, sama wanyiso osiepwa moro ma wageno gik ma chando chunywa, onyalo konyowa mondo wanyagre maber gi gigo. (2 Ru. 2:2; Nge. 17:17) Ka po ni ineno ni onge ng’ato ang’ata ma inyalo wuoyogo, wuo gi Jehova mondo okonyi yudo Jakristo moro motegno ma nyalo konyi sama nitie gik ma chando chunyi.

10. Ere kaka ranyisi mar Elija miyowa geno, to singo ma ni e Isaiah 40:28, 29 nyalo konyowa nade?

¹⁰ Jehova nokonyo Elija mondo onyagre gi gik ma ne chando chunye kendo nokonye mondo odhi nyime tiyone kuom higni mang’eny. Ranyisi mar Elija miyowa geno. Seche moko wanyalo romo gi gik ma miyo chunywa chandore kendo weyowa ka waol ahinya. Kata kamano, ka watenore kuom Jehova, obiro miyowa teko mar dhi nyime tiyone.​—Som Isaiah 40:28, 29.

11-13. Gik ma ne chando chuny jotich Nyasaye moko adek ne omiyo giwinjo nade?

¹¹ Nitie jotich Jehova mamoko miwuoyo kuomgi e Muma ma bende noromo gi gik ma ne chando chunygi. Kuom ranyisi, chuny  Hanna nochandore nikech wiye ne kuot ni noonge gi nyathi kendo nyieke bende nochaye. (1 Sa. 1:2, 6) Nikech mano, nowinjo malit ahinya kendo noywak mochopo kama koro ne ok odwar chiemo.​—1 Sa. 1:7, 10.

¹² Ruoth Daudi bende chunye nochandore kinde moko. Par ane pek ma ne okalee. Gik maricho ma notimo nomiyo obedo ma onge gi kue e chunye. (Zab. 40:12) Wuode ma Absalom nong’anyone, to mano nomiyo oneg Absalom. (2 Sa. 15:13, 14; 18:33) To achiel kuom osiepene ma nogeno ahinya bende nondhoge. (2 Sa. 16:23–17:2; Zab. 55:12-14) Zaburi mang’eny ma Daudi nondiko oting’o weche ma nyiso kaka chunye nonyosore kod kaka notenore kuom Jehova chuth.​—Zab. 38:5-10; 94:17-19.

¹³ Bang’e, jandik-zaburi moro nochako gombo kit ngima ma joma richo nodakie. Nyaka bed ni nowuok e anyuola mar Ja-Lawi moro miluongo ni Asaf ma ne tiyo e “sang’tuari mar Nyasaye.” Nitie gik mathoth ma ne chando chuny jandik-zaburino ma nochopo kama koro ok nomor, kendo nochako neno ni gik ma ne en-go ok ne rome. Nochako neno ni gueth ma ng’ato yudo kotiyo ne Nyasaye tin ahinya.​—Zab. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21.

14-15. Ranyisi adek mag jotich Nyasaye ma ne otenore kuome puonjowa ang’o?

¹⁴ Jotich Jehova adekgo duto notenore kuom Jehova mondo okonygi. Ne ginyiso Jehova gik ma ne chando chunygi kokalo kuom lamo. Ne ginyiso Jehova gimomiyo gigo ne chando chunygi ma ok gipando gimoro amora. Bende, ne ok giweyo dhi kama nilamoe Jehova.​—1 Sa. 1:9, 10; Zab. 55:22; 73:17; 122:1.

¹⁵ Jehova nohoyo jotichnego duto kendo  nokonyogi. Hanna nobedo gi kue e chunye. (1 Sa. 1:18) Daudi nondiko niya: ‘Weche ma sando ng’at matir ng’eny; to Jehova gole kuomgi duto.’ (Zab. 34:19) Bang’e, jandik-zaburi ma ne wuok e anyuola mar Asaf nowacho ni Jehova ‘nomako luete ma korachwich’ ka otaye kendo ka ong’adone paro mabeyo. Nowero niya: ‘Sudo machiegni gi Nyasaye kelona ber: Asetimo Ruoth Nyasaye kar bwokna.’ (Zab. 73:23, 24, 28) Ranyisi mag jotich Nyasaye ma wanenogo puonjowa ang’o? Kinde ka kinde, wan bende wabiro bedo gi pek moko ma miyo chunywa chandore ahinya. Wanyalo nyagore maber ka waparo kaka Jehova osekonyo jomamoko, ka watenore kuome e lamo, kendo ka waluwo gik monyisowa ni watim.​—Zab. 143:1, 4-8.

16-17. (a) Ang’o momiyo ok onego wabed mabor gi Jehova kod joge? (b) Ere kaka wanyalo yudo teko?

¹⁶ Ranyisi adek mag jotich Nyasaye ma wasenenogo puonjowa wach moro maduong’, ni ok onego wabed mabor gi Jehova kod joge. (Nge. 18:1) Nyaminwa miluongo ni Nancy nobedo gi parruok mang’eny ka ne jaode oringo oweye. Owacho niya: “Nitiere odiechienge moko mang’eny ma  ne ok agombga neno ng’ato ang’ata kata wuoyo gi ng’ato ang’ata. Nafwenyo ni kaka namedo bedo kar kenda, e kaka lit ma ne an-go bende ne medore.” Weche nolokore mobedo maber ka ne Nancy omanyo thuolo mag konyo jomamoko ma bende ne chandore. Owacho niya: “Nachikoga ita maber sama jomamoko ne pimona chandruok ma gin-go. Nafwenyo ni kaka ne amedo nenonegi lit, e kaka parruok ma ne an-go ne medo dok chien.”

¹⁷ Wanyalo yudo teko ka wadhi e chokruoge mag kanyakla. Sama wan e chokruogewa, wamiyo Jehova thuolo momedore mar ‘konyowa kendo hoyowa.’ (Zab. 86:17) E chokruok kanyo, Jehova tegowa kokalo kuom rohone maler, Wachne, kod jotichne. Bedo e chokruoge miyowa thuolo mar jiwruok gi jowetewa. (Rumi 1:11, 12) Nyaminwa moro miluongo ni Sophia nowacho niya: “Jehova kaachiel gi riwruok mar owete e ma osebedo ka konya mondo anan. To gima konya ahinya en dhi e chokruoge mag kanyakla. Asefwenyo ni kaka amedo timo kinda e tij lendo kendo riwo lwedo chenro mag kanyakla, e kaka amedo nyagora maber gi gik ma chando chunya.”

18. Sama wawinjo ka chunywa onyosore, Jehova nyalo konyowa nade?

¹⁸ Sama waromo gi gik ma nyoso chunywa, onego wapar ni Jehova oikore konyowa nyagore, kendo ni e kinde mabiro, osingo ni obiro tiekonwa chandruok duto. Gie sani, omiyowa “teko kod gombo” mar loyo gik ma nyoso chunywa kendo ma miyo wabedo ma onge geno.​—Fil. 2:13.

19. Jo-Rumi 8:37-39 singonwa wach mane?

¹⁹ Som Jo-Rumi 8:37-39. Jaote Paulo nowacho ni onge gimoro amora ma nyalo pogowa gi hera mar Nyasaye. Ere kaka wanyalo konyo owete gi nyiminewa ma nyagore gi gik ma chando chunygi? Sula ma luwo biro lero kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jehova kuom kecho owete gi nyimine ma nyagore gi gik ma nyoso chunygi, kod kaka wanyalo konyogi.