Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 25

Qeʼk qkʼuʼj tiʼj Jehová aj ttzaj qbʼis

Qeʼk qkʼuʼj tiʼj Jehová aj ttzaj qbʼis

«Enter qʼij in chin bʼete tuj bʼis, noq mokʼl qine ex mintiʼtl wipune» (SAL. 38:6).

BʼITZ 30 A in nok te Nmane, Wamiwe ex Ndiose

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj qeju yol tqʼama Jesús?

TEJ tkyaj tqʼamaʼn Jesús qeju yol tiʼjju tuʼn tbʼaj toj bʼajsbʼil tqʼijlalil, tqʼama jlu: «Ten kykwente kyiʼje tuʼn miʼn tel tzpet kynabʼle [...] tuʼnju tichaq in bʼaj kykʼuʼje tiʼj», toj juntl yol, tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj kyiʼj qeju tiʼchaq at tajbʼen qe junjun qʼij (Luc. 21:34). ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok kyqʼoʼn tmajen Jehová kywiʼ kyiʼj qeju yol lu? Tuʼnju toj ambʼil jaʼlo, in che tzaj aʼyex nya bʼaʼn ex aʼyex yajbʼil qiʼj ik tzeʼn kye txqantl xjal.

2. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn in che ok weʼ erman twitz?

2 At maj jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj kyuʼn nim nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj toj ax ambʼil. Qo ximen kyiʼj techel lu. Jun testigo de Jehová Juan tbʼi, * tzaj jun matij yabʼil tiʼj aju esclerosis múltiple. Ax ikx tzaj nim tbʼis tej tkyaj kolin tuʼn t-xuʼjil ex otoq che anqʼin 19 abʼqʼi junx. Yajxitl, kabʼe tmeʼjel el kypan kyibʼ tiʼj Jehová. Atzun juntl mejebʼleʼn, Beto ex Linda kybʼi, e ok weʼ twitz junxitl nya bʼaʼn. Kykabʼil el qʼiʼn kyaqʼun ex yajxitl el qʼiʼn kyja. Ax ikx el nikʼbʼaj tiʼj qa attoq jun yabʼil tiʼj tanmi Linda aju jakutoq kyim tuʼn, ex tzaj artritis tiʼj.

3. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Filipenses 4:6 ex 7, ¿tiʼ jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj?

3 A Jehová Bʼinchal qe ex at tkʼujlabʼil qiʼj, tuʼntzunju jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in nel tnikʼ tiʼjju nya bʼaʼn in tzaj qiʼj aj qikʼ toj yajbʼil. Ax ikx taj tuʼn tonin qiʼj tuʼn qex twitz nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Filipenses 4:6, 7). Jaku che kanet nim txʼolbʼabʼil quʼn toj Xjan Uʼj aju in yolin kyiʼj xjal ikʼx nya bʼaʼn kyuʼn ex in tzaj tqʼamaʼn tzeʼn onin Jehová kyiʼj. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel.

TEN T-XIMBʼETZ ELÍAS IK TZEʼN QE

4. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn ok weʼ Elías twitz ex tiquʼn qʼuqlitoq tkʼuʼj tiʼj Jehová?

4 Ajbʼen Elías te Jehová toj jun ambʼil kwest ex ok weʼ twitz nya bʼaʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ok Acab te jun kyxol qeju nya bʼaʼn aj kawil toj tnam Israel ex kubʼ mojeʼ tukʼil Jezabel, aju in kʼulintoq twitz Baal. Kykabʼil bʼaj kynojsaʼn tnam tukʼil kʼulbʼil twitz Baal ex e kubʼ kybʼyoʼn qe tprofeta Jehová. Noqtzun tuʼnj, bʼant tuʼn tel oq Elías. Nya oʼkxju, tuʼnju ok qeʼ tkʼuʼj Elías tiʼj Jehová, kyaj anqʼin tej ttzaj nim weʼyaj (1 Rey. 17:2-4, 14-16). Ex tej kyok qeju nya ax tok profeta toj malbʼil ex qeju xjal in che kʼulin twitz Baal, jyon Elías onbʼil tukʼil Jehová ex onin kyiʼj aj Israel tuʼn kyajbʼen te (1 Rey. 18:21-24, 36-38). Ok tkeʼyin Elías tzeʼn onin Jehová tiʼj toj nimku tten ex tzeʼn xqʼuqin tiʼj toj ambʼil kwest.

Xi tsamaʼn Jehová jun t-anjel tuʼn tonin tiʼj Elías tuʼn tten juntl maj tjwers. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5 ex 6). *

5, 6. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Reyes 19:1 a 4, ¿tiʼ kubʼ tnaʼn Elías ex tiʼ bʼant tuʼn Jehová tuʼn t-xi tyekʼin qa kʼujlaʼntoq tuʼn?

5 (Kjawil uʼjit 1 Reyes 19:1-4). Tzaj xobʼ Elías tej t-xi tqʼamaʼn reina Jezabel qa kbʼeltoq tbʼyoʼn. Tuʼntzunju xi oq atz Beer-seba. Tzaj nim tbʼis ex xi tqanin tuʼn tkyim. ¿Tiquʼn tzaj nim tbʼis Elías? Tuʼnju ax ikx te aj iltoq ex tuʼnju «ik ttzajlen ik tzaʼn qe» moqa ten t-ximbʼetz ik tzeʼn qe (Sant. 5:17). Bʼalo tuʼnju otoq tzaj bʼaj tkʼuʼj ex tuʼnju otoq sikt, kubʼ numj. Kubʼlo t-ximen qa mintiʼ tajbʼen aju otoq bʼant tuʼn tiʼj kʼulbʼil axix tok, qa mintiʼ otoq chʼexpaj kymod aj Israel ex qa tjunalxtoq kukx in najbʼen te Jehová (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Jakulo qo jaw labʼin tiʼj tmod Elías kubʼ tyekʼin, pero el tnikʼ Jehová tiʼj.

6 Mintiʼ kubʼ tqʼoʼn Jehová tkastiw Elías tej t-xi tqʼamaʼn te aju kubʼ tnaʼn, sino onin tiʼj tuʼn tten juntl maj tjwers (1 Rey. 19:5-7). Yajxitl, xi tkawin Elías tukʼil kʼujlabʼil tej tkubʼ tyekʼin nimxix tipumal twitz. Nya oʼkxju, ax ikx xi tqʼamaʼn te qa atxtoq 7,000 aj Israel mintiʼ in che kʼulin twitz Baal (1 Rey. 19:11-18). Kubʼ tyekʼin Jehová te Elías qa kʼujlaʼntoq tuʼn tej t-xi tbʼinchaʼn junjun tiʼ tiʼj.

¿TZEʼN KʼONIL JEHOVÁ QIʼJ?

7. Aj qximen tiʼj tzeʼn onin Jehová tiʼj Elías, ¿tiquʼn in tzaj tqʼuqbʼaʼn jlu qkʼuʼj?

7 ¿Atpe jun nya bʼaʼn in qo ok weʼ twitz toj ambʼil jaʼlo? In tzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj aj qximen tiʼj qa el tnikʼ Jehová tiʼj Elías. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ax ikx in nel tnikʼ tiʼjju bʼis in kubʼ qnaʼn. Ojtzqiʼn tuʼn Jehová tiʼ jaku bʼant quʼn ex tiʼ mlay bʼant quʼn, axpe ikx ojtzqiʼn tuʼn tiʼ in kubʼ qximen (Sal. 103:14; 139:3, 4). Qa ma qo jyon onbʼil tukʼil Jehová ik tzeʼn bʼant tuʼn Elías, tzul tonin qoʼ tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn in tzaj bʼaj qkʼuʼj kyuʼn (Sal. 55:22).

8. ¿Alkye tten kʼonil Jehová qiʼj aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn?

8 Jaku ten qximbʼetz nya toj tumel aj ttzaj qbʼis ex jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼn. Qa ma bʼaj jlu, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa kʼonil Jehová qiʼj. ¿Alkye tten kʼonil qiʼj? In tzaj tqʼoʼn txokbʼil qe tuʼn t-xi qqʼamaʼn te aju in tzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj ex in tzaj ttziyen qa tzul ttzaqʼweʼn qnaʼj Dios (Sal. 5:3; 1 Ped. 5:7). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn te toj tkyaqil ambʼil qeju nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj. Ax tok, mintiʼ in tzaj yolin Jehová qukʼil ik tzeʼn bʼant tuʼn tukʼil Elías, pero in tzaj yolin qukʼil aj tajbʼen Tyol ex ttnam tuʼn. In chewix qanmi kyuʼn txʼolbʼabʼil in jaw quʼjin toj Xjan Uʼj. Ax ikx jaku tzaj qʼuqbʼaʼn qkʼuʼj kyuʼn erman (Rom. 15:4; Heb. 10:24, 25).

9. Qa at jun qamiw in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼj, ¿tzeʼn jaku tzʼonin qiʼj?

9 Xi tqʼamaʼn Jehová te Elías tuʼn t-xi tqʼoʼn junjun toklen te Eliseo. Iktzun tten xi tqʼoʼn jun tamiw jakutoq tzʼonin tiʼj aj ttzaj bʼaj tkʼuʼj. Chʼixme axju in bʼaj qiʼj toj ambʼil jaʼlo, qa at jun qamiw qʼuqli qkʼuʼj tiʼj, jaku tzʼonin qiʼj aj qikʼ toj nya bʼaʼn (2 Rey. 2:2; Prov. 17:17). ¿Yajtzun qa in kubʼ qximen qa mintiʼ jun qamiw tuʼn t-xi qqʼamaʼn qe qbʼis te? Qa ikju, bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin onbʼil te Jehová tuʼn tkanet jun erman quʼn aju o chʼiy toj tokslabʼil tuʼn ttzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj.

10. a) ¿Tzeʼn in tzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj aju bʼaj tiʼj Elías? b) ¿Alkye tten in qo tzaj tonin aju tziybʼil in kanet quʼn toj Isaías 40:28 ex 29?

10 Onin Jehová tiʼj Elías tuʼn tikʼx bʼis tuʼn ex tuʼn kukx tajbʼen te toj nim abʼqʼi. Aju bʼaj tiʼj, in tzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj tuʼnju ax ikx qe jaku qo ikʼ toj nya bʼaʼn ex jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj. Pero qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová, tzul tqʼoʼn qjwers tuʼn kukx qajbʼen te (kjawil uʼjit Isaías 40:28, 29).

OK QEʼ TKʼUʼJ ANA, DAVID EX JUN SALMISTA TIʼJ JEHOVÁ

11-13. ¿Tiʼ bʼaj kyiʼj oxe tmajen Dios e ten toj ambʼil ojtxe?

11 In che kanet junjuntl kybʼi xjal quʼn toj Tyol Dios, aʼyeju e ikʼ toj nya bʼaʼn. Jun techel, tzaj bʼaj tkʼuʼj Ana tuʼnju mintiʼ e ul itzʼj tal ex tej tok ten juntl t-xuʼjil Elqaná xmayil tiʼj (1 Sam. 1:2, 6). Tzaj nim tbʼis tuʼn jlu ex jaw oqʼ, axpe ikx ya mintiʼ waʼn (1 Sam. 1:7, 10).

12 Ax ikx te aj kawil David ikʼ toj nim nya bʼaʼn. Qo ximen kyiʼj junjun. Tzaj nim tbʼis tuʼn junjun il kubʼ tbʼinchaʼn (Sal. 40:12). Ax ikx, ikʼx tuʼn tej tkyim Absalón aju tkʼwaʼl tuʼnju jaw meltzʼaj tiʼj (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Nya oʼkxju, ax ikx kubʼ sbʼuʼn tuʼn jun kyxol qeju tbʼanel tamiw (2 Sam. 16:23–17:2; Sal. 55:12-14). Kyoj qeju salmo e kubʼ ttzʼibʼin, in tzaj kyyekʼin aju bʼis kubʼ tnaʼn, noqtzun tuʼnj, ax ikx in tzaj kyyekʼin qa ok qeʼxix tkʼuʼj tiʼj Jehová (Sal. 38:5-10; 94:17-19).

¿Tiʼ onin tiʼj salmista tuʼn tajbʼen juntl maj te Jehová? (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 13 a 15). *

13 Tej tikʼ ambʼil, ax ikx tzaj tbʼis jun salmista tej tajbʼen toj tja Dios, bʼalo atz tzajni tiʼj tyajil Asaf aju aj Leví. Tzaj tloʼch tkʼuʼj tiʼj kyanqʼibʼil qe xjal nya bʼaʼn, ex tuʼn jlu ya mintiʼ tzalaj. Axpe ikx mintiʼ ok tqʼoʼn kyoklen qe kʼiwlabʼil in tzaj kykʼamoʼn tmajen Dios (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21).

14, 15. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn kyiʼj qeju oxe tmajen Jehová in yolin Xjan Uʼj tiʼj?

14 Jyon Ana, David ex salmista onbʼil tukʼil Jehová. Xi kyqʼamaʼn kybʼis te toj naʼj Dios. Mintiʼ kubʼ kyewin jun tiʼ twitz Jehová tej t-xi kyqʼamaʼn tiquʼn in bʼajtoq kykʼuʼj, ex kukx e ten toj tja tuʼn kykʼulin te (1 Sam. 1:9, 10; Sal. 55:22; 73:17; 122:1).

15 Tzaj ttzaqʼweʼn Jehová kynaʼj Dios qeju oxe tmajen. Ya mintiʼ tzaj bʼaj tkʼuʼj Ana (1 Sam. 1:18). Atzunte David kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Aju xjal tzʼaqlxix nim yajbʼil nnikʼx tuʼn, pero in kolpet tuʼn Qman tuj tkyaqilju in tzaj tiʼj» (Sal. 34:19). Ax ikx te salmista kubʼ tnaʼn qa onin Jehová tiʼj ex qa otoq txi tyekʼin tbʼe kyuʼn tbʼanel nabʼil xi tqʼoʼn te. Xi tbʼitzin jlu: «Atzun weye chin xel laqʼeʼye ttxlaj Dios, porke atzun mas bʼaʼn te weye. Nman Dios, aya kolol weye» (Sal. 73:23, 24, 28). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn kyiʼj qeju techel lu? Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa at maj kbʼel qnaʼn bʼis tuʼn kypaj nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj. Noqtzun tuʼnj, jaku qo ex kywitz qa ma qo ximen tiʼj tzeʼn onin Jehová kyiʼj junjuntl tmajen, qa ma qo naʼn Dios te ex qa ma qo nimen te toj tkyaqil (Sal. 143:1, 4-8).

QEʼK QKʼUʼJ TIʼJ JEHOVÁ EX BʼAʼN KʼELEL TKYAQIL

Tnejel, tajtoq jun ermana tuʼn tel tpan tibʼ kyiʼj txqantl, pero chʼexpaj qe tiʼchaq tej tjyon tumel tzeʼn tuʼn tonin kyiʼj junjuntl. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 16 ex 17).

16, 17. a) ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn tel qpan qibʼ tiʼj Jehová nix kyiʼj erman? b) ¿Tiʼ in bʼant tuʼn Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn juntl maj qjwers?

16 Ax ikx, in nel qiʼn juntl tbʼanel xnaqʼtzbʼil kyiʼj qeju oxe tmajen Jehová: mintiʼ tuʼn tel qpan qibʼ tiʼj Jehová nix kyiʼj tmajen (Prov. 18:1). Tzaj nim tbʼis Nancy tej tkyaj tzaqpiʼn tuʼn tchmil. Tqʼama jlu: «Kyoj nimku qʼij nya wajtoqe tuʼn tok nkeʼyine jun xjal nix tuʼn nyoline tukʼil jun. Noqtzun tuʼnj, qa mastoq in nel npan wibʼe, mastoq in tzaj nbʼise». Chʼexpaj qe tiʼchaq tej tjyon Nancy tumel tuʼn tonin kyiʼj junjuntl xjal in tzaj nya bʼaʼn kyiʼj. Tqʼamatl jlu: «E ok nbʼiʼne tej ttzaj kychikʼbʼaʼn tiʼtoq in kubʼ kynaʼn. Tej nximane tiʼjju in bʼajtoq kyiʼj, el nnikʼe tiʼj qa mintiʼtoq ambʼil wiʼje tuʼn nximane kyiʼj nya bʼaʼn in che tzaj wiʼje».

17 Ax ikx, jaku ten juntl maj qjwers qa ma qo bʼet kyoj chmabʼil. Aj tbʼant jlu quʼn, in xi qqʼoʼn ambʼil te Jehová tuʼn tonin qiʼj ex tuʼn ttzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj (Sal. 86:17). In tzaj tqʼoʼn Jehová qipumal kyoj chmabʼil aj tajbʼen xewbʼaj xjan, Tyol ex qe tmajen tuʼn. Ax ikx, jaku txi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj txqantl ex jaku tzʼaj qʼuqbʼaʼn qkʼuʼj kyoj chmabʼil (Rom. 1:11, 12). Jun ermana Sofía tbʼi, tqʼama jlu: «Onin Jehová wiʼje ex qe erman tuʼn wexe kywitz nya bʼaʼn, ex mintiʼ e kyaj nkoline qe chmabʼil. Atzun jaʼlo o tzʼel nnikʼe tiʼj qa mas in chin pakbʼane ex qa mas in chin onine kyxol erman, mas nya kwest tuʼn wexe kywitz nya bʼaʼn ex mintiʼxix in tzaj bʼaj nkʼuʼje».

18. ¿Tiʼ ktzajel tqʼoʼn Jehová qe aj ttzaj qbʼis?

18 Aj ttzaj qbʼis, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa nya oʼkx in tzaj ttziyen Jehová qa kʼelel tiʼn yajbʼil toj ambʼil tzul, sino ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa kʼonil qiʼj toj ambʼil jaʼlo. In tzaj tqʼoʼn Jehová qipumal tuʼn tkubʼ tiʼj bʼis quʼn ex tuʼn ya miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj (Filip. 2:13).

19. ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Romanos 8:37 a 39?

19 (Kjawil uʼjit Romanos 8:37-39). Kyaj tqʼamaʼn apóstol Pablo qa mintiʼ jun tiʼ jaku qo el tpaʼn tiʼj tkʼujlabʼil Jehová. Pero, ¿tzeʼn jaku qo onin kyiʼj junjuntl erman in nok tilil kyuʼn tuʼn kyex kywitz nya bʼaʼn? Toj juntl xnaqʼtzbʼil kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku tzaj qʼaqʼin qkʼuʼj kyiʼj ex tzeʼn jaku qo onin kyiʼj ik tzeʼn te Jehová.

BʼITZ 44 Tnaʼj Dios okslal in tzaj bʼaj tkʼuʼj

^ taqik' 5 Aj ttzaj nim yajbʼil qiʼj moqa aj ttzaj qbʼis toj nimku ambʼil, jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn tiʼj qxmilal ex tiʼj qximbʼetz. ¿Alkye tten jaku tzʼonin Jehová qiʼj? Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn onin tiʼj Elías. Ax ikx, kʼelel qnikʼ kyiʼj oxe techel in yolin Tyol Dios tiʼj ex tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qtzaj tonin Jehová.

^ taqik' 2 Ma che kubʼ chʼixpet bʼibʼaj ateʼkux toj xnaqʼtzbʼil lu.

^ taqik' 53 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Chebʼe in jaw kʼasin Elías tuʼn jun t-anjel Jehová ex in xi tqʼoʼn tkʼaʼ ex tpan.

^ taqik' 55 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In tzʼibʼin jun salmista tiʼj jun bʼitz ex bʼalo tyajil Asaf, ex in tzalaj akux in bʼitzin junx kyukʼil junjuntl aj Leví.