1. Etke jej aikuj roñjake naanin kakkõl eo an Jesus?

ILO kanaan eo an Jesus kõn raan ko ãliktata, ear ba: “Kom̦win kõjparok kom̦ make bwe bũruomi en jab obrak kõn . . . inepata ko an mour in,” mel̦el̦ein, inepata kõn ad aikuj jerbal bwe en wõr jããn ñan kabwe aikuj ko ad ak men ko jej inepata kaki kajjojo raan. (Luk 21:34) Jej aikuj roñjake naanin kakkõl in. Etke? Kõnke kiiõ jej iioon elõñ kain apañ ko reppen me aolep armej rej bar iiooni.

2. Ta apañ ko ro jeid im jatid rej iiooni me rej kõm̦m̦an aer inepata?

² Jet iien, elõñ apañ ko jej iiooni ilo juon wõt iien me rej kõm̦m̦an ad inepata. Jen lale jet waanjoñak. Juon Ri-Kõnnaan an Jeova etan John, eo ear bõk juon nañinmej me ejelõt dilep eo im kõmãlij eo an, ear lukkuun rup bũruon ke kõrã eo pãleen ear etal jãne ãlikin 19 iiõ in aerro kar m̦are. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ejjab men in wõt ak ear bõjrak an ledik ro ruo nejin karejar ñan Jeova. Ãinwõt John, ruo rippãlele etaer Bob im Linda rar bar iioon elõñ apañ ko ak eoktak apañ ko rar iiooni jãn John. Erro jim̦or ar luuji jerbal ko aerro, innem rar luuji m̦weo m̦weerro. Kobal̦o̦k ippãn apañ kein, Linda ear taktõ im rar lo bwe ewõr juon an nañinmej in menono me ekauwõtata, im bwe ebar wõr juon nañinmej ear wal̦o̦k im jino kam̦õjn̦o̦ik an ãnbwinnin maroñ tarin̦aeik nañinmej ko.

3. Ekkar ñan Pilippai 4:6, 7, ta eo jemaroñ lõke?

³ Jemaroñ lõke bwe ri-Kõm̦anm̦an eo ad im eo Jemãd el̦ap yokwe ippãn, Jeova, emel̦el̦e kõn eñjake ko ad ñe jej iioon inepata. Im ekõn̦aan jipañ kõj bwe jen jel̦ã kijenmej kõn apañ im  wãween ko reppen jej iiooni. (Riit Pilippai 4:6, 7.) Elõñ bwebwenato ko ilo Baibõl̦ me rej kwal̦o̦k kõn wãween ko reppen ri-karejar ro an Anij rar kijenmej kaki. Baibõl̦ ej bar kwal̦o̦k kõn wãween an kar Jeova jipañ rein ñan kijenmej wõt kõn wãween kein rar iiooni me rar kõm̦m̦an aer inepata. Jen etale jet waanjoñak ko.

4. Ta wãween ko reppen Ilaija ear iiooni, im kar ta eñjake eo an kõn Jeova?

⁴ Ilaija ear karejar ñan Jeova ilo iien ko reppen im ear iiooni apañ ko rel̦l̦ap. Kiiñ Ehab, juon iaan kiiñ ro rar jab tiljek an Israel, ear m̦areik Jezebel, juon kõrã nana me ear kabuñ ñan Beal. Erro ar kowõnm̦aanl̦o̦k kabuñ ñan Beal ilo aolepen ãneo im m̦an elõñ iaan ri-kanaan ro an Jeova. Ak Ilaija ear maroñ ko. Bareinwõt ear el̦l̦ã im mour jãn juon ñũta el̦ap me ear wal̦o̦k ilo an kar atartar wõt ioon Jeova. (1 Kñ. 17:2-4, 14-16) Ilaija ear bar atartar ioon Jeova ke ear jelm̦ae ri-kanaan ro an Beal im ro rar kabuñ ñan Beal. Im ear jiroñ ri-Israel ro bwe ren kabuñ ñan Jeova. (1 Kñ. 18:21-24, 36-38) Elõñ men ko Ilaija ear loi me rar kam̦ool bwe Jeova ear rejetake e ilo iien kein reppen.

5-6. Ekkar ñan 1 Kiiñ 19:1-4, kar ta eñjake eo an Ilaija, im ewi wãween an kar Jeova kwal̦o̦k bwe ear yokwe Ilaija?

⁵ Riit 1 Kiiñ 19:1-4. Bõtab, Ilaija ear jino mijak ke Kwiin (Queen) Jezebel ear kaamijake bwe enaaj m̦ane. Innem, ear ko ñan juon jikin ilo Biershiba. Joñan an kar ebbweer ear  “kajjitõk kõn e make bwe en mej.” Ta eo ear kõm̦m̦an bwe en bõk eñjake rot in? Ilaija ear juon armej ejjab weeppãn, “juon armej me eñjake ko an rar ãinwõt eñjake ko ad.” (Jem. 5:17) Bõlen ear l̦ap an eddodo kõn an lukkuun inepata im m̦õk. Emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokjãn men ko ear kate e ñan kõm̦m̦ani ke ear rõjañ armej ro bwe ren kabuñ ñan Jeova. Emaroñ kar bar l̦õmn̦ak bwe ejjañin de wõr oktak ilo Israel im bwe ej make wõt iaan ilo an karejar ñan Jeova. (1 Kñ. 18:3, 4, 13, UBS; 19:10, 14, UBS) Jemaroñ bwilõñ kõn an kar ri-kanaan in etiljek bõk eñjake rot in. Ijoke, Jeova ear mel̦el̦e kõn eñjake ko an Ilaija.

⁶ Jeova ear jab luuki Ilaija kõn an kar kwal̦o̦k eñjake kein an. Ijello̦kun an kar ãindein, Ear jipañ Ilaija bwe en bar kajoor. (1 Kñ. 19:5-7) Tokãlik, Jeova ear kajim̦we l̦õmn̦ak eo an Ilaija ilo juon wãween ejouj ikijjeen An kar kwal̦o̦k ñan Ilaija kõn kajoor eo An el̦ap. Innem, Jeova ear kwal̦o̦k bwe ej wõr wõt 7,000 armej ilo Israel me rar m̦akoko in kabuñ ñan Beal. (1 Kñ. 19:11-18, UBS) Ikijjeen wãween kein, Jeova ear kwal̦o̦k ñan Ilaija bwe Ej yokwe e.

7. Ewi wãween ad maroñ bõk kaenõm̦m̦an jãn wãween an kar Jeova jipañe Ilaija?

⁷ Kwõj ke iioon juon apañ me ej kõm̦m̦an am̦ inepata? Ad jel̦ã bwe Jeova ear mel̦el̦e kõn eñjake ko an Ilaija, el̦ap an kaenõm̦m̦an kõj! Men in ej kaenõm̦m̦an kõj kõn ad jel̦ã bwe ej bar mel̦el̦e kõn eñjake ko ad ñe jej iioon inepata. Ejel̦ã kõn joñan maroñ ko ad, im ebar jel̦ã kõn men ko jej l̦õmn̦ak kaki im eñjake ko ad. (Sam 103:14; 139:3, 4, UBS) El̦aññe jej anõke Ilaija ilo ad atartar ioon Jeova, Jeova enaaj jipañ kõj bwe jen jel̦ã kijenmej kõn apañ ko me rej kõm̦m̦an ad inepata.​—Sam 55:22.

8. Ewi wãween an naaj Jeova jipañ eok ñan kijenmej wõt ñe kwõj iioon inepata?

⁸ Inepata emaroñ kõm̦m̦an bwe en bõd am̦ l̦õmn̦ak im kabbweer eok. El̦aññe men in ej wal̦o̦k, keememej bwe Jeova enaaj jipañ eok ñan kijenmej wõt ñe kwõj iioon inepata. Ewi wãween an naaj jipañ eok? Ej kũr eok bwe kwõn kwal̦o̦k inepata ko am̦ ñane. Im enaaj uwaak eok ñe kwõj kũr ñane bwe en jipañ eok. (Sam 5:3, UBS; 1 Pit. 5:7) Kõn men in, keini am̦ jar ñan Jeova kõn apañ ko am̦. Eban kajju kõnono waj ñan kwe ãinwõt an kar kõm̦m̦ane ñan Ilaija, ak enaaj kõnono ñan kwe ikijjeen Naan eo an, Baibõl̦ eo, im ikijjeen doulul eo an. Bwebwenato ko kwõj riiti ilo Baibõl̦ remaroñ kaenõm̦m̦an eok im lewaj kõjatdikdik ñan kwe. Bareinwõt, ro jeim̦ im jatũm̦ remaroñ rõjañ eok.​—Rom 15:4; Hib. 10:24, 25.

9. Ewi wãween an juon m̦õttad me jej lõke maroñ jipañ kõj?

⁹ Ke Jeova ear jiroñ Ilaija bwe en lel̦o̦k jet eddo ñan Ilaisha, ear lel̦o̦k juon m̦õttan Ilaija me enaaj lukkuun jipañe, eo im ejjel̦o̦k pere bwe ear jipañ ineeki inepata ko ear eddodo kaki. Ãindeinl̦o̦k wõt, ñe jej kõnono kõn eñjake ko ad ñan juon m̦õttad me jej lõke, emaroñ jipañ kõj ñan ineeki inepata ko jej eddodo kaki. (2 Kñ. 2:2; JK. 17:17) El̦aññe kwõj lo bwe ejjel̦o̦k juon kwõmaroñ kõnono ippãn kõn apañ ko im eñjake ko am̦, jar ñan Jeova bwe en jipañ eok bwe kwõn lo juon eo erũtto ilo tõmak me emaroñ kõkajoor eok.

10. Ewi wãween an bwebwenato eo an Ilaija letok kõjatdikdik ñan kõj bwe kõj bareinwõt jemaroñ kijenmej, im ewi wãween an kallim̦ur eo ilo Aiseia 40:28, 29 jipañ kõj?

¹⁰ Jeova ear jipañ Ilaija ñan kijenmej ke ear inepata im ebbweer im bwe en tiljek wõt ilo an karejar ñane ium̦win elõñ iiõ. Bwebwenato eo an Ilaija ej letok kõjatdikdik ñan kõj. Jet iien, joñan an lukkuun l̦ap ad inepata, men in ej jelõt ãnbwinnid im eñjake ko ad. Bõtab, el̦aññe  jej atartar ioon Jeova, enaaj letok kajoor eo jej aikuji bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad karejar ñane.​—Riit Aiseia 40:28, 29.

11-13. Ewi wãween an kar inepata jelõt jilu iaan ri-karejar ro an Anij ilo iien ko etto?

¹¹ Ro jet ilo Baibõl̦ rar bar iioon apañ ko me rar kõm̦m̦an bwe en l̦ap aer inepata. Ñan waanjoñak, Hanna ear l̦ap an inepata kõn an jook bwe ejjab maroñ wõr nejin, ijoke ear wõr nejin lio juon ippãn l̦eo pãleen im liin ekõn lukkuun kakũtõtõiki. (1 Sa. 1:2, 6) Joñan an kar lukkuun l̦ap an Hanna inepata, men in ear kõm̦m̦an bwe en bũrom̦õj, im ear jañ im jab kõn̦aan m̦õñã.​—1 Sa. 1:7, 10.

¹² Ewõr iien ko, Kiiñ Devid ear lukkuun eddodo kõn an inepata. L̦õmn̦ak m̦õk kõn apañ ko ear iiooni. Ear kanooj nana an mour kõn bõd ko rellõñ ear kõm̦m̦ani. (Sam 40:12) L̦eo nejin me ejitõnbõro ippãn, Absalom, ear jum̦aiki im tokãlik rar m̦ane im ear mej. (2 Sa. 15:13, 14; 18:33) Im juon iaan l̦õm̦aro m̦õttan Devid me ear lukkuun epaake ear oktak im jum̦aik e. (2 Sa. 16:23–17:2; Sam 55:12-14) Elõñ iaan sam ko Devid ear jei rej kwal̦o̦k kõn eñjake ko an ke ear ebbweer im bareinwõt kõn an kar pãdwõt ilo an lõke Jeova.​—Sam 38:5-10; 94:17-19, UBS.

¹³ Tokãlik juon ri-jeje sam ear jino ebbanbane wãween mour eo an armej ro renana. L̦ein emaroñ kar itok jãn bwijjin ri-Livai eo Esap, im ekar jerbal ilo “jikin kwõjarjar an Anij” ak jikin kabuñ eo. Ri-jeje sam in ear lukkuun inepata im ebbweer, im men in ear kõm̦m̦an bwe en jab m̦õn̦õn̦õ im jubũruon kõn wãween mour eo an. Joñan, ear jino l̦õmn̦ak bwe jeraam̦m̦an ko rej itok jãn an karejar ñan Anij rejabwe.​—Sam 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21.

14-15. Ta eo jej katak jãn waanjoñak ko jilu ilo Baibõl̦ kõn ad aikuj reilo̦k ñan Jeova bwe en jipañ kõj?

 ¹⁴ Ri-karejar ro jilu an Jeova me ej kab m̦õj kõnono kake er rar aolep atartar ioon Jeova bwe en jipañ er. Rar kwal̦o̦k inepata ko aer ñane ikijjeen aer kar keini aer jar. Rar jab n̦ooj jabdewõt jãne ke rar kwal̦o̦k kõn un ko unin aer kar lukkuun inepata. Im rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo aer etal ñan im̦õn kabuñ eo an Jeova.​—1 Sa. 1:9, 10; Sam 55:22; 73:17, UBS; 122:1.

¹⁵ Jeova ear kwal̦o̦k an tũriam̦o ilo wãween an kar uwaake kajjojo iaaer. Ñan waanjoñak, Hanna ear maroñ lo aenõm̦m̦an. (1 Sa. 1:18) Devid ear je naan kein im ba: “Elõñ inepata rej kaeñtaan juon armej eo em̦m̦an, ak [Jeova] ej lo̦mo̦o̦rene jãn men kein otemjej.” (Sam 34:19, UBS) Im tokãlik ri-jeje sam eo ear ba bwe Jeova ear ‘dãpij pein anmoon̦’ im tõl e kõn naanin kakapilõklõk ko an. Ear al im ba: “A em̦m̦an ippa bwe in kepaakwaj ñan Anij; iar kõm̦m̦an Anij Jeova aõ likõpejñak.” (Sam 73:23, 24, 28) Ta eo jej katak jãn waanjoñak kein? Jej katak bwe ewõr iien jenaaj eddodo kõn apañ ko rej kõm̦m̦an ad inepata. Bõtab, jemaroñ kijenmej el̦aññe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn wãween an kar Jeova jipañ ro jet, atartar ioon ilo ad jar, im pokake e ilo ad kõm̦m̦ani men ko ej kajjitõk ippãd bwe jen kõm̦m̦ani.​—Sam 143:1, 4-8.

16-17. (1) Etke jejjab aikuj kamakel̦o̦k iaad? (2) Ewi wãween bwe jen maroñ bar kajoor?

¹⁶ Waanjoñak ko jilu rej katakin kõj kõn bar juon men eaorõk. Eñin bwe jejjab aikuj kamakel̦o̦k iaad jãn Jeova im armej ro an. (JK. 18:1) Nancy, eo im ear lukkuun l̦ap an inepata ke l̦eo pãleen ear ilo̦k jãne, ej ba: “Elõñ kar raan ko iar jab kõn̦aan loe jabdewõt armej ak kõnono ippãer. Ak ke ear l̦apl̦o̦k aõ kamakel̦o̦k iaaõ ekar l̦apl̦o̦k aõ bũrom̦õj.” Ke Nancy ear pukot wãween ko emaroñ kõm̦m̦ani ñan jipañ ro jet me rar bar iioon apañ, ear jino em̦m̦anl̦o̦k an mour. Ej ba: “Iar roñjake ke ro jet rar kwal̦o̦k kõn wãween ko reppen rej iiooni. Iar lo bwe ke ear l̦apl̦o̦k aõ kajjioñ mel̦el̦e kõn eñjake ko aer, ear dikl̦o̦k aõ bũrom̦õj kõn ña make.”

¹⁷ Jemaroñ bar kajoor ikijjeen ad pãd ilo kweilo̦k ko. Ñe jej pãd ilo kweilo̦k ko, jej bar kõpel̦l̦o̦k iien ko rem̦m̦an ñan an Jeova ‘jipañ kõj im kaenõm̦m̦an kõj.’ (Sam 86:17) Ilo kweilo̦k ko, Jeova ej kõkajoor kõj ikijjeen jetõb kwõjarjar eo an, Naan eo an, im armej ro an. Kweilo̦k ko rej letok juon iien epel̦l̦o̦k ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ ilo ad “kõkajoor doon.” (Rom 1:11, 12) Juon jeid im jatid kõrã etan Sophia ear ba: “Jeova im ro jeid im jatid rar jipañ eõ ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jab ebbweer. Men eo el̦aptata an kar aorõk ñan ña ej kweilo̦k ko ad. Iar lo bwe el̦ak l̦apl̦o̦k aõ bõk kun̦aõ ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im ilo eklejia eo aõ, ijel̦ãl̦o̦k kijenmej kõn apañ im inepata ko.”

18. El̦aññe jej ebbweer, ta eo Jeova emaroñ letok ñan kõj?

¹⁸ Ñe jej ebbweer, jen keememej bwe Jeova ejjab kallim̦ur wõt bwe enaaj jol̦o̦k inepata ko ad ñan indeeo ilo naaj ilju im jekl̦aj, ak ej bar kõn̦aan jipañ kõj ñan kijenmej kõn inepata ko jej iiooni kiiõ. Ej letok ñan kõj “kõn̦aan im kajoor eo” ñan anjo̦ ioon eñjake ko rekabbeerer im rej kõm̦m̦an ad l̦õmn̦ak bwe apañ ko jej iiooni reban em̦m̦anl̦o̦k.​—Pil. 2:13.

19. Ta kallim̦ur eo Rom 8:37-39 ej letok ñan kõj?

¹⁹ Riit Rom 8:37-39. Ilo naan kein, rijjilõk Paul ej kallim̦ur bwe ejjel̦o̦k juon men emaroñ kõjepel kõj jãn yokwe eo an Anij. Ewi wãween ad maroñ jipañ ro jeid im jatid me rej kajjioñ kijenmej kõn inepata ko aer? Katak eo tok juon enaaj kwal̦o̦k ewi wãween ad maroñ anõke Jeova ilo ad kwal̦o̦k tũriam̦o im ilo ad rejetake ro jeid im jatid ñe rej iioon inepata.