1. Ñuqanchikqa, ¿imaynanpitaq Jesuspa nisqanta kasukunanchik?

TUKUPAY punchawkunamanta Jesus rimaspanmi nirqa: “Allintayá qawakuychik, chaynapi mana haykapipas mikukuyllapi, tomakuyllapi hinaspa tukuy imamanta afanakuyllapi kanaykichikpaq”, nispa (Luc. 21:34). Ñuqanchikqa, ¿imaynanpitaq kay nisqanta kasukunanchik? Wakin runakuna hina ñuqanchikpas sasachakuypi kasqanchikraykum.

2. Wakin iñiqmasinchikkuna, ¿ima sasachakuykunapim tarikunku?

² Wakinpiqa, tukuy imaraqmi sasachawanchik sasachakuypiña kachkaptinchikpas. Qawasunchikyá wakin iñiqmasinchikkuna ima sasachakuykunawan kasqankuta. John * iñiqmasinchikmi huk mana allin unquywan tarikullan, chayraykum kikillanmantaqa mana ima ruwaytapas atinchu. Chayllamantaqmi, warminpas saqirurqa, warminwanqa 19 watapunim casarasqa karqa. Hina chayllamanmi, iskay warmi churinkunapas Diosmanta karunchakururqaku. Bob hinaspa warmichan Lindapas, tukuy rikchaq sasachakuykunawanmi tarikunku. Paykunaqa qunqayllamanta mana llamkayniyuq qiparurqaku, chaymanta qipallamanmi wasinkuta qichururqaku. Hina chayllamantaqmi Lindatapas niykurqaku sunqun mana allin kasqanrayku wañurunanmanta, nirqakutaqmi huk mana allin unquywan kasqanrayku tullunkunapas inkukurunanmanta.

3. Filipenses 4:6, 7 nisqanman hinaqa, ¿imamantam mana iskayrayananchikchu?

³ Unanchawaqninchik Jehova Diosqa, kuyakuqllañam. Chaymi yachan imayna tarikusqanchikta, hinaspam yanapaykuwasunchikpuni, chaymantaqa manam iskayrayananchikchu  (qaway Filipenses 4:6, 7). Ñawpaq tiempopi Jehova Diosta yupaychaqkunapas ñuqanchik hinam sasachakuypi tarikurqaku. Paykunata Jehova Dios imayna yanapasqanmantayá yachasun.

4. ¿Ima sasachakuykunapim Eliasqa tarikurqa? Hinaspa, ¿imatam Eliasqa sutillata qawarqa?

⁴ Eliaspas llumpa-llumpay sasachakuykunapim tarikurqa. Kamachiq Acabmi Diosta mana kasukuspan Baal taytachata yupaychaq Jezabel warmiwan casarakururqa. Llaqtapi runakunatam Baal taytachata yupaychanankupaq nirqaku, hinaspam Jehova Diosmanta willakuqkunatapas wañurachirqaku. Chayta qawaspanmi Eliasqa ayqikurqa. Chaywanpas sasachakuypiraqmi tarikurqa muchuy kasqanrayku, ichaqa Jehova Diospi hapipakuspanmi chaykunata atiparqa (1 Rey. 17:2-4, 14-16). Baal taytachamanta willakuq runakunapa yanqa ruwasqankuta qawachinanpaqpas, Eliasqa hinallam Jehova Diospi hapipakurqa. Hinaspam Israel runakunata Jehova Diosman kutirikunankupaq kallpancharqa (1 Rey. 18:21-24, 36-38). Eliasqa sutillatam qawarqa sasachakuykunapi kaptin Jehova Dios yanapasqantaqa.

5, 6. 1 Reyes 19:1-4 nisqanman hinaqa, ¿Eliasqa imaynam tarikurqa? Hinaspa, ¿imatam ruwarqa Jehova Dios kuyasqanta qawachinanpaq?

⁵ (Qaway 1 Reyes 19:1-4). Jezabel wañurachinanpaq maskaptinmi Eliasqa llumpa-llumpayta mancharikurqa. Chayraykum Beerseba lawman ayqikurqa. Llumpay hukmanyasqa kasqanraykum wañuyllataña munarqa.  ¿Imaynanpitaq chayna tarikurqa? Ñuqanchik hina llakikuq hinaspa hukmanyaq kasqanraykum (Sant. 5:17). Chaynaqa tarikurqataqchá pisipasqa kasqanrayku, Jehova Diosta yupaychanankupaq tukuy ima ruwasqanta yanqa kasqanpaq hapisqanrayku. Hinaspa Israel runakuna Diosman mana kutirikusqankurayku, chaymantapas sapallanña Jehova Diosta yupaychaq kasqanpaq hapikusqanrayku (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Yaqapaschá tapukuchwan imanasqa chayna tarikusqanmanta, ichaqa Jehova Diosmi allinta yacharqa imaynanpi chayna tarikusqanta.

⁶ Jehova Diosqa manam qaqcharqachu Elias hukmanyasqa tarikuspan yanqakunata rimaptinpas, aswanqa yanapaykurqam kallpata hapinanpaq (1 Rey. 19:5-7). Kuyakuywanmi rimapayarqa, hinaspam atiyninta qawachirqa waqaychananmanta mana iskayrayananpaq. Nirqataqmá mana paylla yupaychaqnin kasqanta, aswanqa 7.000 runakunaraq pay yupaychasqanta (1 Rey. 19:11-18). Elias kuyakusqantam Jehova Diosqa qawachirqa tukuy imata ruwaspan.

7. Jehova Dios Eliasta yanapasqanpi yuyaymanayqa, ¿imaynanpitaq hawkayachiwanchik?

⁷ ¿Sasachakuypi tarikusqanchikraykuchu llakisqa kachkanchik? Chayna kaptinpas Eliasta Jehova Dios yanapasqanmanta yachasqanchikqa kallpanchawanchikmi. Hawkayaytataqmi tarinchik hukmanyasqa kaptinchik kuyakuywan imapas niykuwananchikmanta yachaspanchik. Jehova Diosqa allintam riqsiwanchik, chaymi yachan imayna tarikusqanchikta (Sal. 103:14; 139:3, 4). Ñuqanchikpas Elias hina Jehova Diosta qayakuptinchikqa, payqa yanapaykuwasunmi sasachakuyninchikkunata atipananchikpaq (Sal. 55:22).

8. Sasachakuypi tarikuptinchik, ¿imaynatam Jehova Dios yanapawasun?

⁸ Llumpay llakisqa kaspaqa, yanqapaqñam hapikuyta qallaykuchwan. Chay pasawaptinchikqa amayá qunqasunchu Jehova Dios yanapawaqninchik kasqanta. ¿Imaynatam yanapawasun? Niwanchikmi llakinchikkunata willaptinchik uyariwananchikmanta (Sal. 5:3; 1 Ped. 5:7). Chaynaqa, willakusunyá tukuy ima sasachawaqninchik kaqkunamanta. Manachá Eliasta hinachu kikinpuni rimapayawasun, ichaqa bibliawan hinaspa llaqtanwanmi rimapayawasun. Sasachakuypi tarikuq runakunamanta bibliapi ñawinchasqanchikpas anchatam kallpanchawasun. Iñiqmasinchikkunapas anchatam yanapawasun (Rom. 15:4; Heb. 10:24, 25).

9. Kuyawaqninchik iñiqmasinchikqa, ¿imaynatam yanapawachwan?

⁹ Eliastam Jehova Dios nirqa Eliseo yanapaqnin kananmanta. Elias llakisqa hinaspa hukmanyasqa kaptinmi puriqmasin Eliseoqa yanapaq. Ñuqanchiktapas llakisqa hinaspa hukmanyasqa kaptinchikmi yanapawasun kuyawaqninchik iñiqmasinchikkuna (2 Rey. 2:2; Prov. 17:17). Yanapaykuwaqninchik iñiqmasinchikta manaraq tarispaqa, ¿imatam ruwachwan? Jehova Diostayá mañakusun kallpanchawaqninchik hinaspa yanapawaqninchik iñiqmasinchikta tarinapaq.

10. (1) Tukuy kaykuna yachasqanchikqa, ¿imapaqmi yanapawanchik? (2) Isaias 40:28, 29 nisqanqa, ¿imaynatam yanapawanchik?

¹⁰ Jehova Diosqa Eliastam yanapaykurqa llakisqa kaptin, yanaparqataqmi wañukunankama payllata yupaychananpaq. Tukuy kaykuna yachasqanchikqa anchatam yanapawanchik Jehova Diospi hapipakunanchikpaq. Wakinpiqa yaqapaschá hukmanyasqa hinaspa llumpay llakisqa tarikusun, chayna tarikuspapas hinalla Jehova Diospi hapipakuspaqa kallpanchasqam tarikusun payta yupaychanapaq (qaway Isaias 40:28, 29).

11-13. ¿Ima sasachakuypim tarikurqaku Ana, David hinaspa Salmo qillqaq?

¹¹ Bibliapiqa willawanchikraqmi sasachakuykunapi tarikuq huk runakunamantapas. Huk kaqninmi Ana, payqa mana wachakuy atiqmi karqa. Chayraykum paymanta asikuq qusan Elcanapa huknin warmin (1 Sam. 1:2, 6). Chaywanmi Anaqa hukmanyaruspan waqapakullarqa, hinaspam manaña mikuytapas munarqañachu (1 Sam. 1:7, 10).

¹² Israel runakunata kamachiq Davidpas sasachakuypim tarikurqa. Huchankunamantam anchata ñakakurqa (Sal. 40:12). Kuyasqan churin Absalonpas wañurachiytam munarqa, ichaqa kikin Absalonmi wañururqa. Chayqa anchatam llakichirqa (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Chaymantapas kuyasqan Ahitofelmi qipancharurqa (2 Sam. 16:23–17:2; Sal. 55:12-14). Kay sasachakuykuna pasasqanqa wakillanmi. Chayraykum Salmo qillqasqanpi hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikusqanta qillqarqa, qillqarqataqmá sasachakuypi kaspan Jehova Diosllapi hapipakusqantapas (Sal. 38:5-10; 94:17-19).

¹³ Diospa wasinpi llamkaq Salmo qillqaqqa yaqapaschá leviy casta Asafpa miraynin karqa. Paypas mana allin runakunapa allin kawsakusqankuta qawaspanmi munapayayta qallaykurqa, chayraykum hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikurqa. Jehova Dios yupaychaqninkunaman tukuy ima qusqanmantapas iskayrayaytam qallaykurqa (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21).

14, 15. Anamanta, Davidmanta hinaspa Salmo qillqaqmanta, ¿imatam yacharunchik?

¹⁴ Anaqa, Davidqa hinaspa Salmo qillqaqqa Jehova Diostam qayakurqaku. Hinaspam tukuy ima sasachakuyninkuta willakurqaku. Willakurqakutaqmi imaynanpi hukmanyasqa hinaspa llakisqa kasqankumanta. Jehova Diosta  yupaychanankupaq huñunakuyman riytapas manataqmi saqirqakuchu (1 Sam. 1:9, 10; Sal. 55:22; 73:17; 122:1).

¹⁵ Kuyakuq Diosninchikqa kimsankupatam sunqunta tiyaykachirqa. Manaña llakipa intusqan kasqanraykum Anaqa kusisqaña tarikurqa (1 Sam. 1:18). Davidpas kaynatam qillqarqa: ‘Allin kawsakuqkunapa ñakariyninqa achkallañam, ichaqa [Jehova] Diosmi tukuy chaykunamanta waqaychan’, nispa (Sal. 34:19). Jehova Dios yanapaykusqanmantam, Salmo qillqaqpas nirqa alliq makinmanta hapiykuspa pusasqanta. Chaymi takirqa: ‘Diosman asuykuymi aswan allinqa, ñuqallayqa Diosllapim hapipakullani’, nispa (Sal. 73:23, 24, 28). ¿Imatam yachanchik paykunamanta? Yaqapaschá wakinpiqa sasachakuypi kasqanchikrayku hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikusun. Ichaqa, hinallam kallpanchasqa tarikusun Jehova Diosta mañakuspa, payta kasukuspa hinaspa wakinta yanapasqanman hina ñuqanchiktapas yanapawananchikmanta mana iskayrayaspaqa (Sal. 143:1, 4-8).

16, 17. (1) ¿Imaynanpitaq Jehova Diosmanta hinaspa iñiqmasinchikkunamanta mana karunchakunanchikchu? (2) ¿Imata ruwaspam astawan kallpanchasqa tarikusun?

¹⁶ Anapa, Davidpa hinaspa Salmo qillqaqpa ruwasqankum yachachiwanchik mana haykaqpas  Jehova Diosmanta nitaq llaqtanmanta karunchakunapaq (Prov. 18:1). Iñiqmasinchik Nancim llumpay hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikurqa qusan saqiruptin. Paymi willakun: “Manam pitapas qawayta nitaq piwanpas rimayta munarqanichu, chaynam karqani achka punchawkuna. Ichaqa musyakurqanim iñiqmasinchikkunamanta karunchakuspayqa, aswan llakisqa tarikusqayta”, nispa. Chayna tarikuchkaspanmi hukkuna yanapayta qallaykurqa. Paymi nin: “Imayna tarikusqankumanta willawaptinkum uyariq kani. Willawasqankuta uyarispaymi mana llumpa-llumpay sasachakuypi kasqayta musyakurqani”, nispa.

¹⁷ Astawan kallpanchasqam tarikusun huñunakuykunaman rispa. Chayta ruwaspaqa Jehova Dios sunqunchikta tiyaykachinanpaq hinaspa yanapaykuwananchikpaqmi saqichkanchik (Sal. 86:17). Huñunakuykunapim kallpanchawanchik atiyninwan, palabranwan hinaspa iñiqmasinchikkunawan. Ñuqanchikpas atichwantaqmá hukkuna kallpanchaytaqa (Rom. 1:11, 12). Iñiqmasinchik Sofiam willakun: “Jehova Dios hinaspa iñiqmasinchikkunam kallpanchawarqa allinlla kanaypaq. Huñunakuykunam ñuqapaqqa ancha allin karqa. Chaymantapas musyakunitaqmi Diosmanta astawan willakuspay hinaspa iñiqmasinchikkunapaq imapas ruwasqaywan, sasachakuyniykuna atipasqayta”, nispa.

18. ¿Imatam Jehova Diosqa ruwan sasachakuypi tarikuptinchik?

¹⁸ Jehova Diosqa manam mana allinkunata chinkachinallanmantachu niwanchik, aswanqa kunanmi tukuy sasachakuyninchikkunapi yanapaykuwanchik. Atiytawan kallpatam quwanchik sasachakuykunata atipananchikpaq (Filip. 2:13). Chaynaqa, imapas sasachakuypi tarikuspaqa Jehova Dios yanapaykuwananchikmantaqa amayá iskayrayasunchu.

19. Romanos 8:37-39 nisqanpi, ¿imamantam apostol Pablo niwanchik?

¹⁹ (Qaway Romanos 8:37-39). Apostol Pablom niwanchik “Diospa kuyakuyninmantaqa” imapas mana rakiy atiwananchikmanta. Chaynaqa, sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata, ¿imaynatam yanapachwan? Qatiqnin yachachikuymi yachachiwasun sasachakuypi kaqkunawan kuyapayakuq kanapaq, hinaspa Jehova Dios hina yanapaykunapaq.