Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 26

Phedzani Anango Angathimbana na Nyatwa

Phedzani Anango Angathimbana na Nyatwa

“Monsene khalani na manyerezero mabodzi ene, khalani akubvera ntsisi, akufuna abale, acitsalakano kakamwe na akucepeseka.”—1 PED. 3:8.

NYIMBO 107 Mulungu Atipasa Citsandzo Toera Kupangiza Ufuni

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *

1. Tinatowezera tani Babathu waufuni, Yahova?

YAHOVA asatifuna kakamwe. (Juw. 3:16) Ife tisafuna kutowezera Babathu waufuni. Ndi thangwi yace ife tisayesera ‘kukhala na manyerezero mabodzi ene, akubvera ntsisi na akufuna abale’ onsene, mbwenye makamaka ale akuti ndi “anyakukhulupira andzathu.” (1 Ped. 3:8; Agal. 6:10) Abale na alongo athu angathimbana na nyatwa, ife tisafuna kakamwe kuaphedza.

2. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

2 Onsene anafuna kucita khundu ya banja ya Yahova anathimbanambo na nyatwa. (Marko 10:29, 30) Nakuti tiri mu ntsiku zakumalisa, tinathimbana na nyatwa zizinji. Tinaphedza tani anango? Mu nsolo uno tinaona kuti citsandzo ca m’Bhibhlya ca Loti, Yobe na Naomi cisatipfundzisanji. Buluka penepo, tinapfundzambo pya nyatwa zingasi zinathimbana na abale na alongo athu lero, mbationa kuti tinacitanji toera kuaphedza.

KHALANI AKUPIRIRA

3. Mwakubverana na 2 Pedhru 2:7, 8, ndi cisankhulo cipi cakuipa cidacita Loti, pontho pyenepi pyam’bwereseranji?

3 Loti acita cisankhulo cakuipa mu ndzidzi udasankhula iye kukhala mu Sodhoma, pabodzi na anthu a makhaliro aulukwali. (Lerini 2 Pedhru 2:7, 8.) Loti athimbana na nyatwa zizinji kakamwe thangwi ya kuenda kakhala mu nzinda unoyu. (Gen. 13:8-13; 14:12) Pisaoneka kuti nkazace akhonda kubvera Yahova thangwi akhafuna kakamwe nzinda unoyu peno anthu akakhala mwenemu. Natenepa iye afa mu ndzidzi udabvumbisa Mulungu moto na enxofre. Pontho nyerezerani ana awiri a Loti. Iwo akhadabanyirwa na amuna adafa mu Sodhoma. Loti aluza nyumba yace, pinthu pyace, pontho iye atsukwala kakamwe thangwi yakuluza nkazace. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Mu ndzidzi unoyu wakutsukwalisa kakamwe, kodi Yahova asiya Loti? Nkhabe.

Mwantsisi Yahova atuma aanju toera kupulumusa Loti na banjace (Onani ndima 4)

4. Kodi Yahova akhala tani wakupirira na Loti? (Onani foto iri pa tsamba yakutoma.)

4 Maseze Loti asankhula kukhala mu Sodhoma, Yahova ambvera ntsisi mbatuma aanju toera kupulumusa iye pabodzi na banjace. Mbwenye, m’mbuto mwakubvera mwakucimbiza pidapangwa iye na aanju toera kubuluka mu Sodhoma, Loti “akhadembuka.” Aanju aphata manjace, aphedza iye na banjace mbabuluka nawo mu nzinda. (Gen. 19:15, 16) Buluka penepo, aanju apanga Loti toera athawire kucisa ca ku mapiri. Mbwenye m’mbuto mwakubvera Yahova, Loti aphemba toera aende mu nzinda wapadhuzi. (Gen. 19:17-20) Mwakupirira Yahova abvesera Loti, mbansiya toera aende mu nzinda unoyu. Mukupita kwa ndzidzi Loti agopa kukhala mu nzinda unoyu, iye afuluka mbaenda kakhala kucisa ca ku mapiri, kukhadampanga Yahova toera aende pakutoma. (Gen. 19:30) Mwakukhonda penula, Yahova akhala wakupirira kakamwe na Loti. Tinakwanisa tani kutowezera Yahova?

5-6. Tinatowezera tani Mulungu mukuphatisira lemba ya 1 Atesalonika 5:14?

5 Ninga Loti, m’bale peno mulongo mu mpingo panango anacita pisankhulo pyakuipa, buluka penepo mbathabuka napyo. Pyenepi pingacitika, tinacitanji? Panango tinanyerezera kumpanga kuti ali kubvuna pidabzwala iye, pontho unoyu ndi undimomwene. (Agal. 6:7) Mbwenye ife tinakwanisa kucita pinthu pyadidi. Ife tinakwanisa kuphedza m’bale peno mulongo unoyu mukutowezera njira idaphatisira Yahova toera kuphedza Loti. Tinacita tani pyenepi?

6 Yahova nee atuma aanju basi ene toera kucenjeza Loti, mbwenye toera kum’phedza kuti apulumuke pakufudzwa kwa Sodhoma. Munjira ibodzi ene, ife tisafunika kucenjeza m’bale wathu tingaona kuti pinthu pinacita iye pinam’bweresera nyatwa. Mbwenye ife tisafunika kucita pinakwanisa ife toera kum’phedza. Maseze iye akhonde kuphatisira mwakucimbiza uphungu wa m’Bhibhlya unapaswa iye, ife tisafunika kukhala akupirira. Tisafunika kukhala ninga aanju awiri. Ife tisafunika kupitiriza kuphedza m’bale wathu, tayu kunsiya. Pontho tisafunika kum’phedza, tayu basi na mafala, mbwenye na macitiro athu. (1 Juw. 3:18) Kulonga mwakuphiphirisa, ife tisafunika kuperekeka mbatim’phata nkono na kum’phedza toera aphatisire mwadidi uphungu unapaswa iye.—Lerini 1 Atesalonika 5:14.

7. Tinatowezera tani mabvero adakhala na Yahova thangwi ya Loti?

7 Yahova nee akhayang’ana basi ene madodo a Loti. Natenepa, mukupita kwa ndzidzi, iye apumira mpostolo Pedhru toera kulemba kuti Loti akhali mamuna wakulungama. Ndi pyakutsandzayisa kakamwe kwa ife kudziwa kuti Yahova asalekerera madodo athu. (Masal. 130:3) Ife tinakwanisambo kutowezera citsandzo ca Yahova. Munjira ipi? Tingayang’ana basi ene makhundu adidi a abale na alongo athu, pinatiphedza toera kupirira madodo awo. Panango pyenepi pinaacitisa kukhala pyakukhonda nentsa kutawira ciphedzo cinapereka ife.

KHALANI AKUBVERA NTSISI

8. Kubvera ntsisi anango kunatiphedza toera kucitanji?

8 Mwakusiyana na Loti, Yobe nee athabuka thangwi ya pisankhulo pinango pyakuipa pidacita iye. Mwandimomwene Yobe athimbana na nyatwa zizinji, iye aluza pinthu pyace, nee akhalemedzwabve na anthu apacisa, pontho aduwala kakamwe. Pyakutsukwalisa kakamwe ndi pyakuti iye na nkazace aferwa na anawo onsene. Yobe apambizirwambo na axamwali ace atatu authambi. Mbuto mwakum’balangaza, iwo nee ambvera ntsisi. Thangwi yanji iwo acita pyenepi? Iwo nee ayesera kubvesesa kuti mwandimomwene ninji pikhathimbana na Yobe. Natenepa iwo akhala na manyerezero akuphonyeka, mbapasa mulando Yobe. Tinacalira tani kucita madodo mabodzi ene? Kumbukani kuti basi ene ndi Yahova anadziwa undimomwene onsene wa munthu. Natenepa bveserani mwadidi munthu angakupangani nyatwa zace. Citani pizinji kupiringana kubvesera pinalonga iye, pontho yeserani kubvesesa mabvero ace. Tingacita pyenepi, tinakwanisa kubvera ntsisi abale na alongo athu.

9. Kubvera ntsisi anango kunatiphedza toera kucitanji, pontho thangwi yanji?

9 Kubvera ntsisi anango kunatiphedza toera tikhonde kulonga psweda abale angatipanga nyatwa zawo. Mapsweda nee asacitisa mpingo kukhala wakuphatana, mbwenye asafudza mpingo. (Mis. 20:19; Aroma 14:19) Munthu anamwaza mapsweda, nee asabvera ntsisi anango, pontho anakwanisa kuphekesa munthu ule anathimbana na nyatwa. (Mis. 12:18; Aef. 4:31, 32) Natenepa cinthu cakufunika kakamwe kwa ife ndi kuyang’ana makhundu adidi a abale athu, mbitiona kuti tinaaphedza tani toera akwanise kuthimbana na nyatwa.

Bveserani mwakukhurudzika m’bale angalonga ‘mafala akuphonyeka,’ pontho m’balangazeni na mafala adidi pa ndzidzi wakuthema (Onani ndima 10-11) *

10. Kodi mafala anagumanika pa Yobe 6:2, 3 asatipfundzisanji?

10 Lerini Yobe 6:2, 3, Tradução do Novo da Bíblia Sagrada. Midzidzi inango Yobe alongambo ‘mafala akuphonyeka.’ Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, iye asandikika na mafala adalonga iye. (Yobe 42:6) Ninga Yobe, lero munthu anathimbana na nyatwa anakwanisa kulonga pinthu pyakuti mukupita kwa ndzidzi anasandikika napyo. Mphapo ife tinacitanji? M’mbuto mwakunsumula, ife tisafunika kumbvera ntsisi. Kumbukani kuti Yahova nee asafuna kuti tithimbane na nyatwa zinathimbana na ife lero. Ndi thangwi yace, ntumiki wakukhulupirika wa Yahova asalongambo mafala akuphonyeka angathimbana na nyatwa zizinji. Ngakhale alonge pinthu pyakuipa thangwi ya Yahova peno thangwi ya ife, nee tisafunika kuipirwa mwakucimbiza peno kunsandika thangwi ya pinthu pidalonga iye.—Mis. 19:11.

11. Akulu a mpingo anatowezera tani Eliyu pakupereka uphungu?

11 Midzidzi inango munthu anathimbana na nyatwa kakamwe asafunikambo kupaswa uphungu wa m’Bhibhlya peno kusandikwa munjira inango. (Agal. 6:1) Kodi akulu a mpingo anacita tani pyenepi? Iwo asafunika kutowezera citsandzo ca Eliyu wakuti abvesera Yobe mwakukhurudzika. (Yobe 33:6, 7) Eliyu apereka uphungu basi ene pidamala iye kubvesesa mabvero a Yobe. Munjira ibodzi ene, akulu a mpingo anatowezera citsandzo ca Eliyu angabvesera mwadidi, mbayesera kubvesesa nyatwa zinathimbana na munthu. Angacita pyenepi, uphungu wawo unakwanisa kukhuya ntima wa munthu anacedza na iwo.

LONGANI MAFALA AKUBALANGAZA

12. Naomi apibva tani pidafa mamunace na anace awiri?

12 Naomi akhali nkazi wakukhulupirika wakuti akhafuna Yahova. Mbwenye pidafa mamunace na anace awiri, Naomi atsukwala kakamwe mbafuna kucinja dzinace toera ikhale “Mara” yakuti isabveka “Kuwawa.” (Rute 1:3, 5, 20, 21) Nkwenya wa Naomi anacemerwa Rute, apitiriza kukhala na mebzwalace mu ndzidzi onsene ukhathimbana iye na nyatwa. Rute nee aphedza basi ene mebzwalace mukumpasa pinthu, mbwenye akhalongambo mafala akubalangaza kuna Naomi. Mukuphatisira mafala akucepa, Rute apangiza ufuni kuna Naomi, mbam’phedza mu pinthu pikhafuna iye.—Rute 1:16, 17.

13. Thangwi yanji ale anaferwa na andzawo a m’banja asafuna ciphedzo cathu?

13 Khala m’bale peno mulongo mu mpingo aferwa na ndzace wa m’banja, iye asafuna ciphedzo cathu. M’banja, mamuna na nkazi asakhala ninga miti miwiri inakula dhuzi-dhuzi. Mukupita kwa pyaka, mitcitci ya miti ineyi isapitisirana. Muti ubodzi ungatemwa mbufa, muti unango usakhuiwambo. Munjira ibodzi ene, munthu angaferwa na ndzace wa m’banja, panango anakhala wakutsukwala mu ndzidzi uzinji. Paula, * wakuti aferwa na mamunace mwakukhonda dikhira, alonga: “Umaso wanga wacinja kakamwe, mbandikhonda dziwa pikhafuna ine kucita. Ndaluza xamwali wanga wapantima. Ndikhacedza na mamunanga pinthu pyonsene. Iye akhatsandzaya pabodzi na ine, pontho akhandiphedza m’midzidzi ya nyatwa. Ndzidzi onsene akhandibvesera ndingampanga nyatwa zanga. Pidafa iye, pisakhala ninga khundu ibodzi ya manungo anga yafambo.”

Tinaphedza tani ale adaferwa na ndzawo wa m’banja? (Onani ndima 14-15) *

14-15. Tinabalangaza tani munthu adaferwa na ndzace wa m’banja?

14 Tinabalangaza tani munthu adaferwa na ndzace wa m’banja? Cinthu cakutoma cinafunika ife kucita ndi kucedza naye, maseze mukhale na manyadzo peno nee musadziwa mwadidi pinthu pinafuna imwe kulonga. Paula adalongwa pa ndima idamala alonga: “Ndadzindikira kuti kufa kusacitisa anthu kusowa cakucita. Iwo asagopa kulonga pinthu pinatsukwalisa anango. Mbwenye cinthu cakuipa kakamwe ndi kumatama kwene nee kulonga cinthu.” Kazinji kene munthu wakuferwa nee asadikhira kuti ife tinalonga pinthu pyandzeru. Paula alonga: “Ndikhapereka takhuta kakamwe axamwali anga angalonga kuti, ‘Ndiri wakutsukwala kakamwe thangwi ya pidacitika.’”

15 William, wakuti aferwa na nkazace pyaka pingasi nduli alonga: “Ndisakomerwa kakamwe anthu angalonga pinthu pyadidi pikhacita nkazanga; pyenepi pisandipasa cinyindiro cakuti iye akhafuniwa, pontho akhalemedzwa. Njira ineyi yakubalangaza isandiphedza kakamwe. Mafala anewa asandibalangaza kakamwe, thangwi nkazanga akhali wakufunika kakamwe kwa ine, pontho akhacita khundu ya umaso wanga.” Bianca adaferwa na mamunace afokotoza: “Ndisakhala wakubalangazika anango angacita phembero pabodzi na ine, angaleri lemba ibodzi peno mawiri. Ndisaphedzeka kakamwe iwo angalonga pya mamunanga, pontho angandibvesera ndingalonga pya iye.”

16. (a) Tisafunika kucitanji kuna ale adaferwa na wakufunika wawo? (b) Mwakubverana na Tiyago 1:27, ndi basa ipi iri na ife?

16 Ninga pidacita Rute kuna Naomi, ife tisafunikambo kupitiriza kuphedza ale adaferwa na wakufunika wawo. Paula adalongwa mu ndima zidamala, alonga: “Pidafa kwene mamunanga, anthu azinji abwera kudzandiphedza na kundibalangaza. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi iwo adzakhala akuphatika na mabasa awo a ntsiku na ntsiku. Natenepa umaso wanga wadzacinja kakamwe. Ndi pyadidi kakamwe anango angadzindikira kuti munthu adaferwa asafunika ciphedzo mu miyezi mizinji peno pyaka pizinji.” Mwandimomwene, anthu ndi akusiyana. Anango asakwanisa kudzolowera makhaliro mapswa mwakucimbiza. Mbwenye kwa anango, angafuna kucita cinthu cikhacita iye pabodzi na munthu adafa, cisaakumbusa munthu unoyu mbatsukwala. Anthu asathimbana na kuferwa munjira zakusiyana. Ndi thangwi yace tisafunika kukumbuka kuti Yahova atipasa mwai na basa yakubalangaza ale adaferwa na ndzawo wa m’banja.—Lerini Tiyago 1:27.

17. Thangwi yanji tisafunikambo kuphedza ale adathawiwa na ndzawo wa m’banja?

17 Anthu anango asathimbana na nyatwa zakuthawiwa na ndzawo wa m’banja. Joyce, wakuti mamunace an’thawa mbaenda kakhala na nkazi unango, alonga: “Kuthawiwa na mamuna pisapha kakamwe kupiringana kuferwa na mamuna. Mbidakhala kuti iye afa na cidengwa peno utenda, mbwenye pang’ono thangwi nee ndi cisankhulo cace. Kwa ine, mamunanga asankhula ekha kundithawa. Ndisapibva wakupwazika na wakusowa basa.”

18. Tinaphedza tani ale akuti nee asakhalabve na ndzawo wa m’banja?

18 Tingapangiza kukoma ntima kuna ale akuti nee asakhalabve na ndzawo wa m’banja, tinaapasa cinyindiro cakuti tisaafuna. Nakuti iwo asakhala okha, asafuna kakamwe axamwali adidi. (Mis. 17:17) Munapangiza tani kuna iwo kuti ndimwe xamwali wawo? Panango munaaphemba toera kudzadya pabodzi na imwe. Panango munacita masasanyiro toera kubuluka pabodzi m’basa yakumwaza mphangwa, peno kuenda kacedza ku mbuto inango. Njira inango ndi kuaphemba toera akhale pabodzi na imwe pakulambira kwanu kwa banja. Mungacita pyenepi, munatsandzayisa Yahova, thangwi iye ali dhuzi na ale a “ntima wakukundwa,” pontho ndi ‘mbvunuliri wa azice.’—Masal. 34:18; 68:5.

19. Lemba ya 1 Pedhru 3:8 isatipanga toera kucitanji?

19 Mwakukhonda dembuka, Umambo wa Mulungu ungatonga dziko yapantsi, ‘nyatwa zonsene zinadzaduwalika.’ Ife tisadikhira kakamwe ndzidzi wakuti ‘pyakale pinadzaduwalikiratu, nkhabe kudzakumbukirwabve muntima.’ (Iza. 65:16, 17) Mbidzati kufika ntsiku ineyi, tendeni tipitirize kuphedzana unango na ndzace, mbatipangiza kubulukira m’mafala na m’macitiro athu kuti tisafuna abale athu auzimu.—Lerini 1 Pedhru 3:8.

NYIMBO 111 Tiri na Mathangwi Toera Kutsandzaya

^ ndima 5 Loti, Yobe na Naomi atumikira Yahova mwakukhulupirika, mbwenye iwo athimbanambo na nyatwa mu umaso wawo. Nsolo uno unafokotoza kuti tinapfundzanji na pidacitikira anthu anewa. Iwo unafokotozambo kuti thangwi yanji kupirira na ntsisi ndi pyakufunika pakuphedza abale na alongo athu angathimbana na nyatwa.

^ ndima 13 Mu nsolo uno madzina acinjwa.

^ ndima 57 MAFOTO: M’bale ali wakutsukwala kakamwe, pontho akulonga mafala akuphonyeka mu ndzidzi wakuti nkulu wa mpingo ali kumbvesera mwakukhurudzika. Mukupita kwa ndzidzi, pidakhurudzika m’bale unoyu, nkulu wa mpingo ali kumpasa uphungu mwaufuni.

^ ndima 59 MAFOTO: Banja ibodzi ikucedza na m’bale adamala kwene kuferwa na nkazace. Iwo akulonga pinthu pyadidi pikhacita nkazace.