Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yawˇdaˬ lawˇ baˬ˗ahˇ iˇ tsehˆ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ tiˬ deuˬ laˇ˗euˬ meh. Teu deuˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ˗iˬ jahˇ gaˇ bi oe˗eu gʼaˇ duˬ kuˇ laˇ˗euˬ aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ meh. Teu gaˇ cawˬ yaw shuiꞈ kʼawꞈ za laˇ˗awˇ, gaˇ nyeh ya nyeh˗eu uˬ taꞈ, dzaˇ kuiˇ dzaˇ mehˇ ya dzaˬ˗eu miˇ neh, muiˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗awˇ nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui kʼawꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ zaˬ yo tiˬ gʼaˬ na “Tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a, nga maꞈ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ yahˇ ma” lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

 Ehˇ kʼawꞈ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Jaˇliꞈ “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ, kʼoeˇ gaˇ jawˇ˗eu Mawˇbaˆ tsawˇ haˬ zaˬ miˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ zaˬ yo aˬ li teu deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ miˬ yehˇ˗ahˇ uˬ duˬ bi tahˬ laˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ jahˇ nya˗euˬ meh. Teu miˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nui ma pehˇ laˇ˗euˬ” gaˇ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ.—Bawˇtsahˬ 25:1-3.

Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ Zahˇ dawˬ nyiˬ dawˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ meh. Tiꞈ, tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu, nyiꞈ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu heu meh. Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗eu baˬ da neh, Iˇsaˬleˬlaˆ yaw myaˬ muiˇ gʼaˬ shiˇ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:4, 5, 14; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 13:6-9) Nui ma zawˇ˗ehˇ cawˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, teu ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yawˇdaˬ lawˇ baˬ˗ahˇ iˇ tsehˆ˗eu lehˇ gʼeh˗eu gaˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ heu meh.—Bawˇtsahˬ 25:5, 9.

Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ehˇ˗eu, “Gaˇ kawˆ kʼoeˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ kʼoeˇ taˆ keuˆ le˗euˬ kʼoeˇ˗aˬ, aˬ cawˬ bi dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui kʼawꞈ dzaw geuꞈ˗awˇ bi yahˇ˗eu gʼaˇ duˬ boꞈ ka leꞈ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ duiˬ˗euˬ ziˇ heu ziˇ˗ahˇ miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ peh le taˬ˗euˬ meh.” (1 Gawˇliˬtu 10:7-11) Saˬdaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗awˇ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ ya uˇ leˇ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ ya ahˇ leˇ naˇ, Saˬdaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu miˇ neh meh.

Saˬdaˬ dzeuˇ yaꞈ ngeh tsawˇ haˬ˗ahˇ tahˇ paꞈ nya˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ zmˬ˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ni lahˇ ju teu neh tahˇ luꞈ˗a siˬ. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ tahˇ˗euˬ lahˇ ju tiˬ jeˬ naˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ dui ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu Saˬdaˬ zmˬ luꞈ˗eu lahˇ ju pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. Aˬ dui˗ahˇ lahˇ ju heu˗ahˇ bi paꞈ leˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ heu meh.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ bi siˬ ni maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw nya˗eu meh. Gaˇ hu dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ˗ahˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw mawꞈ naˇ, aˇ baˇ byaˬ duˬ˗ahˇ ya iˇ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ paˇ dmˬ zeuˇ mawꞈ naˇ, tsawˇ kʼaˆ˗euˬ gʼaˇ duˬ paˇ dmˬ ahˬ duˬ˗ahˇ ya iˇ˗eu meh. Teu miˇ neh gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ cawˬ mawˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh, teu gaˇ maˬ iˇ peuˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw mawꞈ˗eu deuˬ, gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ, lawˬ liˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, iˇteuꞈnehꞈ˗ahˇ neh haw nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ yo aˬ li yaw myaˬ gʼaˬ iˇ kahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh jiˇ haw nya˗eu meh.

Kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, naˬ gaˬ hawˇ˗eu tehˇbeˬ˗leꞈ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ yaw awˇ laꞈ˗ehˇ bi haw nya˗eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ ma cah ngeh maˬ ehˇ, lawˬ liˬ˗ahˇ dziˬ ngeh maˬ ehˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw nya˗eu meh.

Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ bi siˬ ni yaw awˇ laꞈ˗ehˇ haw nya laˇ˗euˬ miˇ neh, gaˇ kawˆ heu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ hu naˆ maˬ tseˇ laˆ cawˆ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ nymˇ dahˬ pyaˆ iˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ yaw zeu maˬ paˇ baw˗euˬ uˬ taꞈ, siˬ nya˗eu nui ma jiˇ cawˆ iˇ˗euˬ meh. Kʼaˇ doeˇ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ gaˇ keuˆ˗eu heu meh. Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ heu naˇ, haw˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ myahˇ ni bi deuˬ˗awˇ tiˬ deuˬ na˗ahˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ deuˬ nga lehˇ aˬ dui ya mawˇ˗euˬ ma.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ neh bi dzeuˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, haw piˇ nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh bi haw piˇ mawꞈ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya “naˇ haˬ”˗eu meh. Heu naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ zaˬ yo aˬ li kʼoeˇ deuˬ neh maˬ jahˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 19:5) Yeˬhawˇbaˬ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ bye˗eu lehˇ aˬ dui aˬ myah luꞈ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ heu naˇ, teu ngeh aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu meh. Zahˇ dawˬ heu naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗eu meuˬ meuˬ lahˇ˗ahˇ duˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ mˇ˗eu jawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ bi mˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 4:6-8) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ jeˬ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu heu meh.

Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh,  ‘Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ bi jawˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ taˬ mˇ, miˇ kʼahˬ kʼoeˇ kʼahˬ jawꞈ dui dui˗eu miˇ kʼahˬ pyeuꞈ laˇ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ miˇ neh, miˇ kʼahˬ kʼoeˇ kʼahˬ˗ahˇ ngaˇ kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ˗eu ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ, Kaˬnaˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ, nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi jawꞈ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh.—Uˬduˬtahˬ˗eu 18:3, 25.

Yeˬhawˇbaˬ Kaˬnaˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ luꞈ˗a siˬ. Kʼoeˇ gaˇ neh 1,500 kʼoꞈ byah laˇ ngeh, Pawˇluˆ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ehˇ˗eu, “Aˬ yawꞈ maꞈ shaꞈ dawˇ nya˗eu nui ma byoˆ˗iˇ jiˇ˗awˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ kʼaˬ miˬ sheu˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼawˇ mawˇ a nehˬ gʼaˬ˗awˇ, jawꞈ dui dui˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ tiˬ shiˇ mˇ˗eu meh.” (Eˇpeˇsu 4:17-19) Nymˬ˗mˇ iˬ nah kʼawꞈ teu gaˇ duˇ ni tsawˇ haˬ deuˬ, shaꞈ dawˇ˗eu maˬ siˬ nya˗eu laꞈ kʼoeˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ maˬ haw˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya leh jeh˗eu meh.

Maˬ muiˬ˗eu aˬ baˇ heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ ni beh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ tsaˬ˗awˇ maˬ tsaˬ˗eu lehˇ tseˆ paˆ nya ni beh taˬ˗awˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗ahˇ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu zahˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, miˬ sawˇ yo zaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:26-28; Dawˬdaˬ 5:18, 19) Ehˇ kʼawꞈ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ jahˇ doˆ˗eu deuˬ hawˇ˗eu, gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ luꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ nui ma tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jiˇ yaw zeu maˬ baw˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu heu deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 1:24-27.

Ehˇ kʼawꞈ, diˇ daˬ˗ehˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw˗awˇ, teu nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gui˗eu deuˬ tawˇ neh? Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ tiˬ gʼaˬ na noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Dahˬ beh ngeh maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw˗eu deuˬ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ, maˬ muiˬ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ ya bye˗eu meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ “Yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ bye˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ gaˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 97:10.

Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ maˬ haw˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu deuˬ kʼawꞈ, teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ  nya meh. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh, maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ nui ma aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw kʼawꞈ tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 17:9) Ehˇ kʼawꞈ, Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gʼawˬ mya gʼaˬ heu˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗euˬ meh. Heu naˇ, nawˇ jiˇ jahˇ nya meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju pyeuꞈ˗eu maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ yahˇ nya ni, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu nga lehˇ haw ma.

Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ˗ahˇ caw teh˗eu baˬ da neh luˬ˗iˇ seˇ˗iˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ nyiˇ pyeuꞈ˗eu Yaˬkoˆ, guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ heu˗ahˇ, “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu nui kʼahˇ neh bi tsahˇ pyawˇ˗awˇ lahˇ ju bi kʼmˇ ngeh, muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu nui kʼahˇ kʼoeˇ zaˬ jeuˬ˗eu loꞈ˗ehˇ jeuˬ leˇ˗awˇ, iˬ baˇ bi dehꞈ doˆ le˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:14, 15) Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ bi myaˬ daˆ laˇ˗awˇ aˇ tiˆ tiˬ tiˆ˗ahˇ le keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ bi mˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ bi shaˇ noeˬ ni yawˬ ha˗ahˇ ya ka tiˇ˗eu meh.

Ehˇ kʼawꞈ, maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu nui noeˬ nawˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ ahˇ luꞈ naˇ, taˆ lehˇ tiˬ jeˬ paˬ jahˇ. Yeˬsuˇ “Nawˇ jah˗eu nui ma byoˆ˗iˇ ni, nawˬ˗euˬ aˬ laꞈ neh maˬ ehˇ, aˬ kuiˇ neh maˬ ehˇ, jahˇ˗euˬ ngeuˇ naˇ, deuˆ tsehˆ˗awˇ biˬ dzeh˗awˬ. . . . Nawˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ baˬ da neh nawˬ˗euˬ jah˗eu nui ma byoˆ˗iˇ˗euˬ ngeuˇ naˇ, kʼeuꞈ doˆ˗awˇ biˬ dzeh˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 18:8, 9) Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ aˇ sehˇ˗ahˇ maˇ diˇ deuˆ tsehˆ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ zmˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ ngeuˇ jeˬ˗ehˇ bi shaˇ noeˬ˗eu aˬ jeˬ nga lehˇ bi haw doˆ˗awˇ, teu˗ahˇ taˆ lehˇ bi laˆ byoˆ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga?

Nawˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ mawˇ naˇ, ‘Tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a’ lehˇ taˬ noeˬ. Yawˬ paw yawˬ taˆ lehˇ ciˬ pyawˇ. Tiˬbiˬ, kahˬpyuˇteuˬ, maˬ ngeuˇ naˇ naˬ gaˬ, taꞈ lehˇ piˬ tehˬ. Yaw muiˬ yaw shawˇ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ neh maˬ bi uˆ lahˇ ni, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ uˆ lahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Nawˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ maˬ paˇ haw ni byehˇ nya˗euˬ kʼawꞈ, tiˬ poˆ na noeˬ doˆ laˇ naˇ tawˇ? Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ hawˇ˗eu toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ  noeˬ˗eu nui noeˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ myahˇ ni jaˆ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ na maˬ noeˬ maˬ duˇ˗ehˇ jawˇ gaˇ noeˬ doˆ laˇ nya˗awˇ, maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, yawˬ ha˗euˬ aˇ sehˇ˗ahˇ niˇ gʼa mawꞈ laˇ˗eu heu meh. Teu miˇ neh, maˬ noeˬ gaˇ doˆ laˇ nya˗eu toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ˗ahˇ yahˇ, deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ.

Aˬ dui Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ˗awˇ, mˇ ma lehˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui “ngaˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼahˇ laˇ ni yawˬ haˇ yawˬ ha teˇ teˇ˗ehˇ zuiˆ luꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ ya leh jeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 9:27) Maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu nui noeˬ neh aˬ dui˗ahˇ taˬ bi gʼaˬ leˇ. Aˬ dui “naw maꞈ˗euˬ nui ma poˆ laˆ laˆ doˆ˗awˇ, naw maꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ paw Miˬyehˇ neh yaw shuiꞈ bi jahˇ paˇ˗awˬ. Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ naw maꞈ siˬ nya laˇ tehꞈ˗a. Muiˬ˗eu jeˬ, aˬ yawꞈ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, byah dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ naw maꞈ siˬ nya laˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:2) Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ taˬ ngehˇ. Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ˗awˇ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Jaˇliꞈ tiˬ deuˆ na˗ahˇ noeˬ taˬ. Maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ doˆ laˇ ngeh, Jaˇliꞈ heu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Ja ceuˬ 119:37, Iˇsaˬyaˇ 52:11, Maꞈtehˬ 5:28, Eˇpeˇsu 5:3, Gawˇlawˇsehˇ 3:5, 1 Teˇsaˬloˇni 4:4-8 heu deuˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ nehˬ˗ehˇ taˬ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ jiˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ maˬ haw, maˬ shaˇ noeˬ lehˇ leh jeh kʼawꞈ, tiˬ poˆ na nui noeˬ heu˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nmˇ? Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:21) Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ ngeh, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ muˇ juˇ juˇ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Saˬdaˬ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ poˆ na luꞈ Jaˇliꞈ gʼawˬ mya deuˆ zmˬ˗awˇ deuˆ ceh ceh˗eu meh. Yeˬsuˇ “Saˬdaˬ˗oˇ, doˆ˗iˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ ngeh, Saˬdaˬ jiˇ doˆ˗iˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ˗aˬ, nehꞈ Saˬdaˬ neh tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ bi gʼaˬ leˇ haw˗aˬ. (Maꞈtehˬ 4:1-11) Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ, aˬ dui˗ahˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ bi shaˇ noeˬ ni, leh jeh dui dui luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gʼaˬ maˬ ya baˬ˗a. Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw ni muˇ juˇ juˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui gʼaˬ leˇ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ. Pawˇluˆ “Naw maꞈ guiˬ lahˬ kʼaˇ shaˇ ngeh, naw maꞈ loˬ˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ shaˇ˗awˬ. Aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nui ma ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ shaˇ˗awˬ. Yeˬsuˇ Ka li laꞈ kʼoeˇ naw maꞈ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya ni, tsawˇ haˬ zaˬ maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ naw maꞈ˗ahˇ caw ba tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7) Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ muˇ juˇ juˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ˗eu leh jeh naˇ, aˬ yawꞈ jiˇ aˬ dui˗euˬ ‘dawˬ peh jiˆ le tehꞈ˗a.’—Yaˬkoˆ 4:8.

Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ neh yahˇ nya˗eu muiˬ dui dui˗eu jeˬ naˇ, Dawˬ tawˆ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ˗eu heu meh. Yeˬsuˇ “Miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˬ [Saˬdaˬ] oe luꞈ meh. Aˬ yawꞈ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ maˬ zuiˆ gʼaˬ nya˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:30) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ gʼaˬ ngaˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ma. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ ngaˇ mˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 8:29) Aˬ dui kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ mˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ yahˇ naˇ, Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ neh dzeuˇ˗iˇ nya˗eu meh.