RI ISRAELITAS xa jbʼaʼ wä chik nrajoʼ chkiwäch rchë nkiqʼaxaj apü ri raqän yaʼ Jordán rchë yeʼok apü chwäch ri ulew rutzujun wä qa Dios chkë. Ye kʼa jun qʼij, xeʼapon nkʼaj ixoqiʼ ri ma ye israelitas ta rchë xekiskʼij ri achiʼaʼ rchë yebʼä pa jun nmaqʼij. Rkʼë jbʼaʼ chkiwäch nkʼaj israelitas, ri nmaqʼij riʼ xtuʼän chë xkekïl nkʼaj chik kichiʼil, rchë xkexajö chqä rchë ütz ütz xkewaʼ. Tapeʼ ri rubʼanik kʼaslemal kikʼwan ri ixoqiʼ riʼ chöj yekiqʼäj wä ri Pixaʼ xyaʼ Jehová chkë ri israelitas, rkʼë jbʼaʼ jojun chkë ryeʼ xkichʼöbʼ chë we nkichajij kiʼ, majun ta wä xtbʼanatäj kikʼë.

 Ye kʼa ¿achkë xbʼanatäj? Le Biblia nuʼij: «Ri israelitas xekiʼän tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë ri ixoqiʼ aj Moab». Kantzij na wä chë ri ixoqiʼ riʼ xa xuʼ wä nkajoʼ chë ri israelitas yekiyaʼ kiqʼij tyox. Y ya riʼ wä xkiʼän ri achiʼaʼ riʼ. Rma riʼ, Jehová kan kʼo na wä rma xpë ruyowal chkë (Núm. 25:1-3).

Ri achiʼaʼ riʼ kaʼiʼ rubʼanik xkiqʼäj rupixaʼ Jehová: xexkeʼ chkiwäch tyox chqä xekiʼän tzʼil taq bʼanobʼäl. Kan pa mil winäq xekäm rma ma xkinmaj ta rutzij Dios (Éx. 20:4, 5, 14; Deut. 13:6-9). Ri winäq riʼ chöj majun ta kinaʼoj xkiʼän, ¿achkë rma? Xa ta ri achiʼaʼ riʼ ma ta xkiqʼäj rupixaʼ Jehová, xkiqʼaxaj ta ri raqän yaʼ Jordán chqä xeʼok ta apü chwäch ri ulew rutzujun wä qa Jehová chkë (Núm. 25:5, 9).

Taq xnataj ronojel ri xbʼanatäj, Pablo xtzʼibʼaj re pixaʼ reʼ: «Ronojel ri xbʼanatäj kikʼë ri winäq riʼ xkiyaʼ qa jun tzʼetbʼäl chqawäch y xetzʼibʼäx qa rchë nkiyaʼ rubʼixik chqë röj ri yoj kʼo chik chkipan ri rukʼisbʼäl taq qʼij» (1 Cor. 10:7-11). Kantzij na wä chë Satanás kan jaʼäl xnaʼ taq xtzʼët chë ri israelitas xeqä pa jun mamaʼ mak, y rma riʼ, ma xeʼok ta chwäch ri ulew ri tzjun wä qa chkë. Röj ütz nqakʼän qa qanaʼoj chrij ri xbʼanatäj kikʼë ri israelitas, rma qataman chë Satanás kʼo ta nrajoʼ chë röj ma nq-ok ta apü chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew ri rutzujun qa Dios chkë ri rusamajelaʼ.

Rchë yerutzäq ri cristianos, Satanás yeruksaj bʼanobʼäl ri ütz ütz retaman achkë rubʼanik yeruksaj chqä kʼïy winäq yeruqʼolon kikʼë ri bʼanobʼäl riʼ. Achiʼel xqatzʼët qa, kikʼë ri israelitas xeruksaj ri tzʼil taq bʼanobʼäl rchë xkiqʼäj rutzij Jehová. Komä, ryä kʼa yeruksaj na ri tzʼil taq bʼanobʼäl. ¿Achkë xtbʼanö chë rkʼë jbʼaʼ röj xtqtzaq chkipan ri bʼanobʼäl riʼ? Jun ri kan ütz rubʼanon chwäch ya riʼ ri pornografía.

Pa qaqʼij röj, ye kʼïy winäq nkitzʼët pornografía y majun achkë yenaʼen ta. Ojer qa, taq jun winäq nrajoʼ wä nutzʼët riʼ, kʼo wä chë nbʼä pa cine rchë nbʼertzʼetaʼ jun película o kʼo wä chë nbʼä chkiloqʼik revistas o libros ri ye kʼo tzʼil taq achbʼäl chkipan. Rkʼë jbʼaʼ, ye kʼïy ma xkiʼän ta riʼ rma xa ta xetzʼet, xkitzäq ta kikʼïx. Ye kʼa komä xa bʼa achkë winäq ri kʼo Internet rkʼë nkowin nutzʼët pornografía, rkʼë jbʼaʼ pa rusamaj o chpan ruchʼichʼ. Y, chkipan ye kʼïy tinamït, ri achiʼaʼ o ri ixoqiʼ ma nkʼatzin ta chik yeʼel äl chkachoch rchë yekitzʼët ronojel riʼ.

Ye kʼa ri más itzel ya riʼ chë ri teléfonos o tabletas kibʼanon chë kan chöj ma kʼayewal ta natzʼët pornografía. Jun winäq rkʼë jbʼaʼ najin yerutzʼët äl ri tzʼil taq achbʼäl riʼ taq bʼenäq pa bʼey, pa camioneta o chpan jun tren.

Ri pornografía más najin yertzʼlaʼ ri winäq rma chöj ma kʼayewal ta chik nuʼän chkiwäch nkitzʼët chqä majun achkë yenaʼen ta. Rma ri pornografía, ye kʼïy winäq nkitzʼlaʼ ri kikʼulanen, nkinaʼ chë majun chik kiqʼij ta chqä ma ntiʼon ta chik kan rma nkiʼän riʼ. Y ri más itzel ya riʼ chë ri kachbʼilanïk rkʼë Jehová rkʼë jbʼaʼ xtchaʼ chiʼ. Nqʼalajin kʼa chë ri pornografía xa ruyon kʼayewal nukʼän pä pa ruwiʼ jun winäq. Kʼo mul ri kʼayewal riʼ eqal eqal yeslotäj, ye kʼa kʼo mul majun bʼey xkeslotäj ta.

Ma tqamestaj chë Jehová nqrtoʼ rchë nqachajij qiʼ chwäch ri itzel bʼanobʼäl riʼ. We nqajoʼ chë Jehová nqrchajij, kʼo chë nqanmaj jontir ri nuʼij chqë achiʼel wä rubʼin pä, y ma nqaʼän ta achiʼel ri israelitas, ri xa xkiqʼäj rutzij (Éx. 19:5). Kʼo chë nqʼax chqawäch chë Jehová itzel nutzʼët ri pornografía. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ?

Qchʼobʼon chrij reʼ: ri pixaʼ xyaʼ Jehová che rä ri tinamït Israel ma xejunmatäj ta kikʼë ri kipixaʼ ri nkʼaj chik tinamït. ¿Achkë rma? Ri pixaʼ riʼ achiʼel ta jun tzʼaq ri xeruchajij ri israelitas chkiwäch ri itzel taq bʼanobʼäl ri yekiʼän wä ri nkʼaj chik tinamït (Deut. 4:6-8). Ri pixaʼ riʼ xkikʼüt qa chë Jehová kan itzel yerutzʼët ri tzʼil taq bʼanobʼäl.

Taq xuʼij yän ronojel ri tzʼil taq bʼanobʼäl yekiʼän ri nkʼaj chik tinamït, Jehová xuʼij chkë  ri israelitas: «Rïx kʼo chë ma niʼän ta achiʼel nkiʼän ri winäq ri ye kʼo chwäch ri tinamït Canaán, ri akuchï najin yixinkʼwaj wä; [...] ri ulew kan tzʼil rubʼanon, y xtinyaʼ kʼayewal pa kiwiʼ rma ri mak najin nkiʼän chwäch». Chwäch ri loqʼoläj Dios, ri rubʼanik kʼaslemal kikʼwan wä ri cananeos kan janina itzel y rma riʼ xuʼij chë ri ulew akuchï ye kʼo wä kan xtzʼilbʼisatäj (Lev. 18:3, 25).

Tapeʼ Jehová xyaʼ kʼayewal pa kiwiʼ ri cananeos, ri tzʼil taq bʼanobʼäl ma xekʼis ta wä chriʼ. Más 1500 junaʼ chrij riʼ, Pablo xuʼij chë ri winäq ri ye kʼo chkipan ri tinamït akuchï ye kʼo wä ri cristianos kan kikʼwan wä jun tzʼil kʼaslemal chwäch Dios. Ryeʼ xkiyaʼ kan chrij ri itzel taq bʼanobʼäl rchë xekiʼän xa bʼa achkë tzʼil taq bʼanobʼäl (Efes. 4:17-19). Komä chqä, ye kʼïy winäq ma yekʼïx ta chik nkikʼüt chë kikʼwan jun tzʼil kʼaslemal. Ri cristianos kʼo chë nkiyaʼ chwäch kan rchë ma nkitzʼët ta ri tzʼil taq bʼanobʼäl yekiʼän ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Jehová.

Ri pornografía chöj nuqasaj ruqʼij Dios. Rma kan achiʼel rubʼanik ryä kan ke riʼ xuʼän qa chqë, röj winäq nqkowin nqatamaj achkë ütz chqä achkë itzel. Rma Jehová jun Dios ri janina runaʼoj, xeruyaʼ qa pixaʼ chrij ri bʼanobʼäl ri xa xuʼ ütz nkiʼän jun kʼlaj winäq ri yekʼlan (Gén. 1:26-28; Prov. 5:18, 19). Ye kʼa ri yebʼanö o nkiʼij chë majun rubʼanon ta natzʼët ri pornografía najin nkitzelaj ri chʼajchʼöj taq pixaʼ ri ruyaʼon qa Jehová chqä nkiqasaj ruqʼij. Rma riʼ, ryä xtuqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq riʼ (Rom. 1:24-27).

Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo winäq nkiʼij chë ri pornografía xa xuʼ jun kʼastanen y majun rubʼanon ta we natzʼët. Y rma riʼ kan nkikanuj rchë nkitzʼët o nkiskʼij chkiwäch wuj. Ye kʼa kʼo chë nqʼax chkiwäch chë xa najin yeʼok kichiʼil ri winäq ri nkitzelaj ri rupixaʼ Jehová. Rkʼë jbʼaʼ ma ya riʼ ta wä kichʼobʼon nkiʼän taq xkichäp rutzʼetik ri pornografía. Ye kʼa ri winäq ri nkiyaʼ ruqʼij Dios kʼo chë itzel nkitzʼët ri jun bʼanobʼäl riʼ. Le Biblia nuʼij chqë: «Rïx ri niwajoʼ Jehová, titzelaj ri itzelal» (Sal. 97:10).

Yajün ri winäq ri ma nkajoʼ ta nkitzʼët pornografía nkiʼij chë kan kʼayewal nuʼän ma yaqä ta chpan. Rma xa yoj ajmakiʼ, rkʼë jbʼaʼ najin nqatäj qaqʼij chkiwäch itzel taq raynïk. Chqä ri qan, ri xa nqʼolon, rkʼë jbʼaʼ nuʼij chqë  chë ma nqmakun ta we ma nqanmaj ta rupixaʼ Jehová (Jer. 17:9). We rït najin natäj aqʼij rchë nayaʼ qa rutzʼetik ri pornografía, xtukʼuqbʼaʼ akʼuʼx natamaj chë ye kʼïy qachʼalal xekowin xkiyaʼ qa rutzʼetik ri tzʼil taq achbʼäl riʼ. Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik ri Ruchʼaʼäl Dios nqrtoʼ rchë ma nqqä ta chpan re jun itzel bʼanobʼäl reʼ.

Achiʼel xqatzʼët pä pa naʼäy che rä re tzijonem reʼ, ye kʼïy israelitas xkiyaʼ qʼij chë ri itzel taq raynïk xekikʼwaj pa kamïk. Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä. Santiago, ri ruchaqʼ Jesús, xuʼij reʼ: «Jun winäq nrïl kʼayewal rma ri itzel taq raynïk kʼo rkʼë, rma ya riʼ nukʼwan rchë chqä nuʼän che rä chë nurayij nmakun. Y taq ri itzel taq raynïk ya yewachin pä, nbʼanatäj ri mak» (Sant. 1:14, 15). Taq jun winäq nuyaʼ qʼij chë jun itzel raynïk nkʼïy pa ran, riʼ rkʼë jbʼaʼ xtuʼän chë nqä pa mak. Rma riʼ, ma tqayaʼ ta qʼij chë ri tzʼil taq raynïk yejeʼ pa qajolon. Tqatzelaj ri tzʼil taq chʼobʼonïk.

We nqatzʼët chë ri tzʼil taq chʼobʼonïk ma yeʼel ta äl pa qajolon, chaninäq tqabʼanaʼ ri xuʼij qa Jesús. Ryä xuʼij: «We ri aqʼaʼ o ri awaqän najin nkiʼän chawä chë yatzaq, taqpij y takʼaqaʼ äl [...]. Chqä, we ri runaqʼ awäch najin nuʼän chawä chë yatzaq, tawesaj äl chqä takʼaqaʼ äl» (Mat. 18:8, 9). Kikʼë re tzij reʼ Jesús ma xuʼij ta chë kan tqabʼanaʼ riʼ rkʼë ri qachʼakul. Ri xrajoʼ xuʼij ryä kikʼë re tzij reʼ ya riʼ chë nkʼatzin chaninäq yeqesaj äl ri naʼoj o chʼobʼonïk ri nkiʼän chqë chë nqtzaq. ¿Achkë rubʼanik nqasmajij re naʼoj reʼ rkʼë ri pornografía?

Tqabʼanaʼ che rä chë chaq kʼateʼ nqʼalajin pä jun tzʼil achbʼäl chqawäch. Pa rukʼexel nqachʼöbʼ qa chë majun ta xtuʼän chqë, xa chaninäq tqesaj qawäch chrij. Chqä chaninäq tqachpuʼ ri televisión, ri computadora, ri tableta o ri celular, y tqachʼobʼoʼ rij jun chʼajchʼöj naʼoj. We xtqaʼän riʼ, xtqrtoʼ rchë ma xtqayaʼ ta qʼij chkë ri itzel taq raynïk xtkismajij ri qakʼaslemal.

Ri pornografía yeruyaʼ qa achbʼäl chqä chʼobʼonïk pa rujolon jun winäq ri kʼïy mul kan kʼayewal yerumestaj, chqä kʼïy mul chaq kʼateʼ  xkenatäj pä che rä. Taq nbʼanatäj riʼ, ri winäq rkʼë jbʼaʼ xtrajoʼ xtchapalaʼ riʼ rchë nuyaʼ ruraybʼal ri ruchʼakul (masturbación). We rït ma najin ta chik natzʼët pornografía, ütz njeʼ pa ajolon chë kʼo mul, rkʼë jbʼaʼ xkenatäj pä tzʼil taq achbʼäl pa ajolon. Ri natamaj riʼ xkarutoʼ rchë natzʼët achkë rubʼanik xkeʼawesaj äl pa ajolon ri tzʼil taq chʼobʼonïk taq xtkikʼüt pä kiʼ.

Tatjaʼ aqʼij chë ri achʼobʼonïk chqä ri abʼanobʼal nkiʼän achiʼel nrajoʼ Dios. Takʼamaʼ anaʼoj chrij ri apóstol Pablo, ri xuʼij: «Chaq taqïl nchʼäy ri nchʼakul chqä nchaqtiʼij kan achiʼel nuʼän jun winäq rkʼë rusamajel» (1 Cor. 9:27). Ma tayaʼ qʼij chë ri tzʼil taq chʼobʼonïk nkismajij akʼaslemal, xa tabʼanaʼ ri nuʼij Romanos 12:2: «Tichapaʼ rujalik ri ichʼobʼonïk, rchë nqʼalajin chiwäch chë kan ütz, kan chöj chqä kan tzʼaqät ri ruraybʼal Dios». Ma tamestaj chë we ri achʼobʼonïk chqä ri abʼanobʼal xtuʼän achiʼel nrajoʼ Dios, xtanaʼ más kiʼkʼuxlal chwäch ri nayaʼ qʼij chë xkamakun rma ri raynïk.

Keʼayaʼ jojun textos bíblicos pa ajolon ri xkatkitoʼ rchë ri achʼobʼonïk xtuʼän achiʼel ruchʼobʼonïk Jehová. Riʼ xkarutoʼ rchë xtatzelaj ri pornografía achiʼel Jehová, chqä xtqʼax chawäch achkë nrajoʼ ryä chë naʼän. Ke riʼ, taq xkepë tzʼil taq chʼobʼonïk pa ajolon, tatjaʼ aqʼij rchë yachʼobʼon chkij ri versículos riʼ. Jojun chkë ri textos riʼ ya riʼ: Salmo 119:37, Isaías 52:11, Mateo 5:28, Efesios 5:3, Colosenses 3:5 y 1 Tesalonicenses 4:4 kʼa 8.

Ye kʼa, ¿achkë ütz naʼän taq kʼo mul kan narayij natzʼët o yeʼachʼöbʼ tzʼil taq bʼanobʼäl? Takʼamaʼ anaʼoj chrij Jesús, ri xyaʼ qa jun utziläj tzʼetbʼäl chqawäch (1 Ped. 2:21). Taq xqasäx yän pa yaʼ, Satanás kʼïy mul xrajoʼ chë xtzaq pa ruqʼaʼ. ¿Achkë xuʼän Jesús? Ronojel mul xpabʼaʼ riʼ chwäch. Y taq xuʼän riʼ, ronojel mul xksaj ri Ruchʼaʼäl Dios. Ryä xuʼij reʼ che rä: «¡Jät äl, Satanás!», y Satanás xbʼä äl. Achiʼel xuʼän Jesús taq xpabʼaʼ riʼ chwäch ri Diablo, rït chqä ma tayaʼ ta qa awiʼ chwäch (Mat. 4:1-11). Satanás chqä ri winäq ri ye kʼo pa ruqʼaʼ xtkitäj kiqʼij rchë xtkiyaʼ tzʼil taq chʼobʼonïk pa qajolon, ye kʼa röj ma tqayaʼ ta qʼij chkë chë yechʼakon chqij. Rkʼë rutoʼik Jehová, rït xkakowin xtapabʼaʼ awiʼ chwäch ri pornografía chqä chwäch Satanás.

Ronojel mul qchʼö rkʼë Jehová chqä tqakʼtuj che rä chë tqrtoʼ. Pablo xuʼij: «Tibʼanaʼ chë Dios nutamaj ri niwajoʼ nikʼutuj che rä; y ri uxlanen ri kʼo rkʼë Dios, ri kʼo más ruchqʼaʼ chwäch xa bʼa achkë chʼobʼonïk, xtchajij ri iwan chqä ri ichʼobʼonïk rma Cristo Jesús» (Filip. 4:6, 7). Jehová xtyaʼ ri uxlanen ri nkʼatzin chqë rchë xtqkowin xtqapabʼaʼ qiʼ chwäch ri mak. We xtqjelun rkʼë Dios, ryä xtjelun pä qkʼë (Sant. 4:8).

We yoj kʼo rkʼë Jehová, ri Rajaw ri kaj chqä le Ruwachʼulew, majun ta jun kʼayewal xtkowin chqij. Jesús xuʼij reʼ chrij Satanás: «Ri qʼatöy tzij rchë le Ruwachʼulew ya npë. Y ryä ma xtuqʼät ta tzij pa nuwiʼ rïn» (Juan 14:30). ¿Achkë rma kan rukʼuqbʼan rukʼuʼx chë ke riʼ xtbʼanatäj? Kʼo jmul, ryä xuʼij reʼ: «Ri xitaqö pä, kʼo wkʼë; ryä ma xiruyaʼ ta qa nyonïl, rma rïn ronojel mul nbʼän ri nqä chwäch ryä» (Juan 8:29). Jehová majun bʼëy xtqryaʼ ta qa qayonïl röj chqä we xtqaʼän ri nqä chwäch. Rma riʼ, ma tqayaʼ ta qʼij chë ri pornografía nqrtzäq, ke riʼ Satanás ma xtchʼakon ta chqij.