RĨRĨA Aisiraeli matukũ-inĩ ma tene meehaaragĩria gũkĩra Rũũĩ rwa Jorodani maingĩre bũrũri ũrĩa Ngai aameerĩire, harĩ andũ mookire kũmaceerera. Ageni acio maarĩ atumia mataarĩ Aisiraeli na makĩnyita arũme Aisiraeli ũgeni ndĩa-inĩ. Mweke ta ũcio nĩ ũngĩoonekire ũrĩ wa mwanya. Mũndũ nĩ aangĩagĩire na arata erũ, akenere kũina ndaci, na kũrĩa irio njega. O na gũtuĩka mĩtugo na mĩthiĩre ya atumia acio ndĩatwaranaga na Watho ũrĩa Ngai aaheete Aisiraeli, arũme amwe Aisiraeli no kũhoteke meeĩrire: ‘Andũ acio matingĩtũthũkia. Nĩ tũkwĩmenyerera.’

 Hihi gwathiire atĩa? Maandĩko marĩa matongoretio nĩ roho moigaga ũũ: “Andũ acio makĩambĩrĩria kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire na airĩtu a Moabi.” Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, atumia acio meendaga arũme acio Aisiraeli mathathaiye ngai cia maheeni. Na nĩguo meekire! Na kwoguo “Jehova akĩrakara mũno nĩ ũndũ wa Isiraeli.”​—Ndar. 25:1-3.

Rĩrĩa meekire ũguo, Aisiraeli acio nĩ mooinire mawatho merĩ ma Ngai: Maainamĩrĩire mĩhianano, na makĩĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Andũ ngiri nyingĩ nĩ maakuire nĩ ũndũ wa kwaga gwathĩka. (Tham. 20:4, 5, 14; Gũcok. 13:6-9) Nĩ kĩĩ gĩatũmire ũndũ ũcio ũkorũo ũrĩ mũũru makĩria? Nĩ ihinda rĩrĩa wekĩkire. Korũo arũme acio matioinire Watho wa Ngai, Aisiraeli o acio maarĩ ngiri nyingĩ thutha wa kahinda kanini nĩ mangĩaringire Rũũĩ rwa Jorodani na maingĩre Bũrũri-inĩ wa Kĩĩranĩro.​—Ndar. 25:5, 9.

Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ macio: “Maũndũ macio meekĩkire harĩ o marĩ cionereria, na makĩandĩkwo marĩ mũkaana harĩ ithuĩ arĩa tũkinyĩrĩirũo nĩ mĩico ya mĩtabarĩre ya maũndũ.” (1 Kor. 10:7-11) Hatarĩ nganja Shaitani nĩ aakenire nĩ ũndũ wa Aisiraeli acio meeingĩririe mehia-inĩ maritũ na kwoguo makĩaga kũingĩra Bũrũri-inĩ wa Kĩĩranĩro. Na githĩ ti wega twĩrute kuumana na ũndũ ũcio, tondũ nĩ tũĩ atĩ Shaitani no akene mũno angĩka ũndũ ũgũtũma tũtikanaingĩre thĩinĩ wa thĩ njerũ ya Ngai!

Shaitani endaga gũthũkia Akristiano akĩhũthĩra mĩtego ĩrĩa anahũthĩra na akanyita andũ aingĩ. O ta ũrĩa tũkuonete, aahũthĩrire ngomanio itagĩrĩire harĩ Aisiraeli. O na mahinda-inĩ maya, no arahũthĩra mũtego mũũru wa ngomanio itagĩrĩire. Njĩra ĩmwe ĩngĩtũma tũingĩre mũtego-inĩ ũcio nĩ kũgerera ponografĩ.

Mahinda-inĩ maya, mũndũ no erorere ponografĩ na andũ angĩ matimenye. Mĩaka mĩingĩ hau kabere, mũndũ aangĩendire kwĩrorera ponografĩ aabataraga gũthiĩ kũrĩa kuonanagĩrio thenema nĩguo erorere thenema cia ũũra-thoni kana agũre ibuku nduka-inĩ iria ciendagio mabuku ma ponografĩ. Andũ aingĩ matiathiaga kana gũkuhĩrĩria kũndũ ta kũu nĩ ũndũ wa thoni. No mahinda-inĩ maya, mũndũ ũrahota kũingĩra Intaneti-inĩ no erorere ponografĩ arĩ wĩra-inĩ kana ngaari-inĩ. Na thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ, mũthuri kana mũtumia no erorere ponografĩ arĩ o gwake mũciĩ.

Makĩria ma ũguo, indo ta thimũ nĩ itũmĩte ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kwĩrorera ponografĩ. Mũndũ no athiĩ akĩĩroragĩra ponografĩ thimũ-inĩ yake, arĩ ngaari-inĩ kana mũgithi-inĩ.

Tondũ rĩu nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ mũndũ kwĩrorera ponografĩ na andũ angĩ matimenye, andũ aingĩ mahinda-inĩ maya nĩ mathũkĩtio nĩyo gũkĩra hau kabere. Andũ aingĩ arĩa meroragĩra ponografĩ nĩ mathũkĩtie ihiko ciao, makeyagĩra gĩtĩo, na magathũkia thamiri ciao. Gũthũkia mũno, makoragwo ũgwati-inĩ wa gũthũkia ũrata wao na Ngai. Tũtingĩkorũo tũhĩtĩtie tũngiuga atĩ ponografĩ nĩ ĩthũkagia andũ arĩa mamĩroragĩra. Maita maingĩ ĩtigaga andũ na ironda nene mũno cia ngoro. Ironda icio no ihone o kahora, ĩndĩ mũndũ no atũũre na irema ciacio ihinda iraihu.

O na kũrĩ ũguo, nĩ twagĩrĩirũo kũmenya atĩ Jehova nĩ agitagĩra andũ matikaingĩre mũtego-inĩ ũcio wa Shaitani. Nĩguo Jehova atũgitĩre, no mũhaka ‘tũmwathĩkagĩre biũ,’ ũndũ ũrĩa arũme a Isiraeli a tene maaregire gwĩka. (Tham. 19:5) Nĩ tũrabatara kũmenya atĩ Ngai ndakenagio o na hanini nĩ ponografĩ. Nĩ kĩĩ kĩratũma tuuge ũguo?

Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Mawatho marĩa Ngai aaheete rũrĩrĩ rwa Isiraeli maarĩ ngũrani mũno na ma bũrũri ũngĩ o wothe. No maringithanio na rũthingo tondũ nĩ maagitagĩra andũ a Isiraeli kuumana na andũ arĩa maamathiũrũrũkĩirie na mĩtugo yao mĩũru. (Gũcok. 4:6-8) Mawatho  macio nĩ moonanagia wega atĩ Jehova nĩ athũire ngomanio itagĩrĩire.

Jehova akĩaria ũhoro wĩgiĩ maũndũ moru marĩa ndũrĩrĩ icio ciamathiũrũrũkĩirie ciekaga, eerire Aisiraeli ũũ: “Mũtikaneke ũrĩa andũ arĩa marĩ bũrũri wa Kanaani mekaga, o kũu ndĩramũtwara. . . . Bũrũri ũcio ũrĩ na thahu, na nĩ ngũrehe ihera bũrũri-inĩ ũcio nĩ ũndũ wa mehia maguo.” Maitho-inĩ ma Ngai mũtheru wa Isiraeli, mĩtũũrĩre ya Akanaani yarĩ mĩũru mũno nginya yatũmaga one bũrũri wao ũrĩ na thahu.​—Alaw. 18:3, 25.

O na gũtuĩka Jehova nĩ aaherithirie Akanaani, andũ angĩ no maathiire na mbere kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Mĩaka makĩria ma 1,500 thutha ũcio, Paulo aatarĩirie atĩ ndũrĩrĩ icio ‘itiarĩ thoni o na hanini,’ na kũrĩ Akristiano maaikaraga gatagatĩ-inĩ ga cio. Andũ a ndũrĩrĩ icio “meeheanire harĩ mĩtugo ya rũtũrĩko mekage maũndũ matarĩ matheru ma mĩthemba yothe marĩ na ũkoroku.” (Ef. 4:17-19) O na andũ aingĩ matukũ-inĩ maya, mekaga maũndũ moru mũno ma rũtũrĩko. Akristiano a ma nĩ magĩrĩirũo gwĩka ũrĩa wothe mangĩhota gwĩthema kwĩrorera maũndũ moru marĩa mekagwo nĩ andũ a thĩ ĩno.

Andũ arĩa meingĩragia maũndũ-inĩ ma ponografĩ nĩ magagĩra Ngai gĩtĩo na gĩkĩro kĩnene. Oombire andũ na mũhianĩre wake na agĩtũhe ũhoti wa kũmenya wega na ũũru. Ngai nĩ aaigire mawatho megiĩ ngomanio akĩhũthĩra ũũgĩ. Eendaga ngomanio ĩkoragwo gatagatĩ-inĩ ka mũthuri na mũtumia wake na ĩmarehagĩre gĩkeno. (Kĩam. 1:26-28; Thim. 5:18, 19) No andũ arĩa mathondekaga na makagathĩrĩria ponografĩ makoragwo magĩka atĩa? Makoragwo makĩagĩra gĩtĩo na gĩkĩro kĩnene ithimi cia Ngai cia mĩtugo. Ma nĩ atĩ, andũ arĩa magathagĩrĩria ponografĩ nĩ magagĩra Jehova gĩtĩo. Ngai nĩ agaatuĩra andũ arĩa mahũthagia ithimi ciake, arĩa mathondekaga kana makagathĩrĩria maũndũ ma ũũra-thoni.​—Rom. 1:24-27.

Ĩ nao andũ arĩa mathomaga kana makerorera ponografĩ na kwĩyendera? Kũrĩ amwe moigaga atĩ ponografĩ nĩ ũndũ wa gwĩkenia ũtangĩthũkia mũndũ. O na kũrĩ ũguo, makoragwo makĩnyita mbaru andũ arĩa magagĩra ithimi cia Jehova gĩtĩo. No kũhoteke ũcio tiguo warĩ muoroto wao rĩrĩa maambĩrĩirie kwĩrorera ponografĩ. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ yonanĩtie wega atĩ athathaiya a Ngai ũrĩa wa ma nĩ magĩrĩirũo gũthũũra ponografĩ biũ. Bibilia ĩheanaga  ũtaaro ũyũ: “Inyuĩ arĩa mwendete Jehova-rĩ, thũũrai ũndũ ũrĩa mũũru.”​—Thab. 97:10.

O na andũ arĩa mendaga gwĩthema kwĩrorera ponografĩ no maremwo nĩ gũtiga gwĩka ũguo. Tondũ tũtirĩ akinyanĩru, nĩ tũbataraga kwĩrutanĩria nĩguo tũregane na merirĩria moru ma ngomanio. Makĩria ma ũguo, nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra, ngoro itũ no ĩtũheenie atĩ ti ũũru kwĩrorera ponografĩ. (Jer. 17:9) No andũ aingĩ arĩa matuĩkĩte Akristiano nĩ mahotete gũtigana na ponografĩ. Kũmenya ũguo no gũgũteithie kuona atĩ o nawe no ũtoorie angĩkorũo nĩ wendaga gũtigana nayo. Reke tuone ũrĩa Kiugo kĩa Ngai kĩngĩgũteithia gwĩthema mũtego ũcio wa Shaitani wa ponografĩ.

O ta ũrĩa tũkuonete, Aisiraeli aingĩ nĩ meetĩkĩririe merirĩria moru matũme maingĩre mehia-inĩ maritũ. O na mahinda-inĩ maya ũndũ ta ũcio no wĩkĩke. Jakubu, ũrĩa warĩ mũrũ wa nyina na Jesu aataarĩirie ũndũ ũcio ũũ: ‘O mũndũ agucagĩrĩrio na akahenererio nĩ merirĩria make mwene. Na merirĩria macio marĩkia kuoha nda maciaraga mehia.’ (Jak. 1:14, 15) Rĩciria rĩũru rĩarĩkia gũkũra na gĩkĩro kĩna thĩinĩ wa ngoro ya mũndũ, nĩ ũndũ mũhũthũ mũno kũingĩra mehia-inĩ. Kwoguo twagĩrĩirũo kweheria meciria moru handũ ha gũthiĩ na mbere gwĩciria ũhoro wamo.

Angĩkorũo harĩ ũndũ mũũru ũreciria ũhoro waguo, oya ikinya o na ihenya. Jesu ooigire ũũ: “Kwoguo, angĩkorũo guoko kana kũgũrũ gwaku nĩ kũrakũhĩngithia, gũtinie ũgũte gũkweherere. . . . Ningĩ, angĩkorũo riitho rĩaku nĩ rĩrakũhĩngithia, rĩkũũre ũrĩte rĩkweherere.” (Mat. 18:8, 9) Jesu ndeendaga kuuga atĩ tũtinagie ciĩga citũ cia mwĩrĩ. Aaheanire ngerekano ĩyo gũtĩtĩrithia bata wa kweheria o na ihenya ũndũ ũrĩa ũngĩhĩnga mũndũ. Hihi tũngĩhũthĩra ũtaaro ũcio atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ ponografĩ?

Ũngĩcemania o rĩmwe na mbica kana video ya ponografĩ, ndũkeĩre atĩ, ‘Niĩ ndĩngĩthũkia.’ Rora na kũngĩ o rĩo. Horia TV o hĩndĩ ĩyo. Horia kompiuta kana thimũ o na ihenya. Wĩcirie ũndũ ũngĩ mũtheru. Gwĩka ũguo no gũgũteithie gũtongoria meciria maku handũ ha kũreka merirĩria moru magũtongorie.

Ĩ ũngĩkorũo nĩ ũhotete gũtiga kwĩrorera ponografĩ, no maũndũ marĩa wanerorera maikaraga magĩũkaga meciria-inĩ? Meciria kana mbica cia ponografĩ no ciikare meciria-inĩ ma mũndũ kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. No ciũke meciria-inĩ mũndũ aterĩgĩrĩire. Kũngĩthiĩ ũguo, mũndũ no aigue akĩenda gwĩka ũndũ ũtarĩ mũtheru, ta gũthugua ciĩga cia ũciari. Nĩ ũndũ ũcio ikaraga ũĩ atĩ meciria ta macio no moke, na ũkoragwo wĩhaarĩirie kũrũa namo.

Rũmia itua rĩaku rĩa gwĩka na gwĩciria kũringana na wendi wa Ngai. Wĩgerekanie na mũtũmwo Paulo, ũrĩa wehaarĩirie ‘kũhũũra mwĩrĩ wake na kũũtongoria ta ngombo.’ (1 Kor. 9:27) Ndũkarekage merirĩria moru magũtue ngombo. Bibilia yugaga ũũ: “Mũgarũrũke na njĩra ya kũgarũrĩra meciria manyu, nĩgetha mwĩmenyagĩre wendi wa Ngai ũrĩa mwega, wa gwĩtĩkĩrĩka na mũkinyanĩru.” (Rom. 12:2) Ririkanaga atĩ gwĩciria na gwĩka kũringana na wendi wa Ngai nĩ gũtũmaga mũndũ akorũo na gĩkeno gũkĩra rĩrĩa areka maũndũ moru.

Geria kũiga meciria-inĩ ciugo cia mĩhari ĩmwe ya Bibilia. Wĩciragie ũhoro wa maandĩko macio rĩrĩa maũndũ moru moka meciria-inĩ maku. Maandĩko ta Thaburi 119:37; Isaia 52:11; Mathayo 5:28; Aefeso 5:3; Akolosai 3:5; na 1 Athesalonike 4:4-8 nĩ megũgũteithia kũgĩa na muonere ta wa Jehova wĩgiĩ ponografĩ na magũteithie kũmenya ũrĩa erĩgagĩrĩra wĩke.

Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa hĩndĩ ĩrĩa ũraigua ta ũtangĩhota kwĩgirĩrĩria gwĩciria kana kwĩrorera maũndũ moru? Wĩgerekanagie biũ na kĩonereria kĩa Jesu. (1 Pet. 2:21) Thutha wa Jesu kũbatithio, Shaitani aaikarire akĩmũgeragia. Hihi Jesu eekire atĩa? Aathiire na mbere kũregana nake. Aahũthĩrire Maandĩko rĩmwe thutha wa rĩrĩa rĩngĩ kũregana na magerio marĩa aareheirũo nĩ Shaitani. Aamwĩrire ũũ: “Thiĩ, Shaitani!” na Shaitani agĩtigana nake. O ta ũrĩa Jesu ataakuire ngoro kũrũa na Mũcukani, o nawe ndũkanakue ngoro. (Mat. 4:1-11) Shaitani na thĩ yake no megũthiĩ na mbere kũgeria kũiyũria meciria maku maũndũ moru, no ndũgatige gũthiĩ na mbere kũrũa. No ũhote gũtooria mbaara ya kwĩrorera ponografĩ. Jehova no agũteithie ũhote gũtooria thũ ĩyo.

Wĩhokage Jehova biũ na njĩra ya mahoya. Paulo ooigire ũũ: ‘Menyithagiai Ngai mathaithana manyu, naguo thayũ wa Ngai ũrĩa ũkĩrĩte ũtaũku wothe nĩ ũrĩgitagĩra ngoro cianyu na ũhoti wanyu wa gwĩciria kũgerera Kristo Jesu.’ (Afil. 4:6, 7) Ngai nĩ arĩkũheaga thayũ wa meciria ũrĩa ũrĩgũteithagia kũrega gwĩka maũndũ moru. Wakuhĩrĩria Jehova, ‘nĩ egũgũkuhĩrĩria.’​—Jak. 4:8.

Nĩ ũrĩgitagĩrũo watũũria ũrata wa hakuhĩ na Mwathani mũnene wa igũrũ na thĩ. Jesu ooigire: “[Shaitani] mũnene wa thĩ ĩno nĩ aroka, na ũcio ndarĩ na hinya igũrũ rĩakwa.” (Joh. 14:30) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jesu akorũo na ũũma ta ũcio? Hingo ĩmwe aataarĩirie ũũ: “Ũrĩa wandũmire arĩ hamwe na niĩ; ndaandiganĩirie ndĩ nyiki, nĩ gũkorũo hingo ciothe njĩkaga maũndũ marĩa mamũkenagia.” (Joh. 8:29) O nawe ũngĩthiĩ na mbere gwĩka maũndũ marĩa makenagia Jehova, ndarĩ hĩndĩ agaagũtiganĩria. Wĩtheme mũtego wa ponografĩ, na Shaitani ndarĩ hĩndĩ akaahota gũkũnyitũkia.