KYOSO akwa Izalayele m’ukulu kyexile mu di pelepalala phala kuzawuka o Ngiji ya Njolodá, phala kubokona mu ixi ya kanene kwala Nzambi, kwa moneka ajitu. O ajitu yâ exile ahatu akwa ifuxi yengi. Ene exana o mayala akwa Izalayele phala kuya ku fesa. Kyedile kala ujitu wa katunda. Kwijiya athu a ubhe, kukina, kudya ni kunwa, kyedile kala kima kyambote. Sumbala o idifwa ni wendelu wa ahatu yá ki wa difwile ni idifwa ni wendelu wa dilongele akwa Izalayele mu Ijila ya Nzambi, sayi mayala akwa Izalayele nange a banzele: Etu twejiya kyayibha ni kyawabha, twa-nda dilanga.’

 Ihi-phe ya bhiti? O musoso wa Bibidya u tu tangela: “Kifuxi anga a kwata kubhanga undumbu ni an’a ahatu a Mowabhe.” Mu kidi, o ahatu a mesenene kwila o mayala akwa Izalayele a bheza ji nzambi ja makutu. Ene a kibhange mwene! Tu tena kutendela se mukonda dyahi o “njinda ya Jihova anga i wama ya kwatela Izalayele.”—Dya. 25:1-3.

Akwa Izalayele a bhukumukina o Ijila ya Nzambi mu luyadi: A fukamena jinzambi ja makutu, ya a bhange ufusa. Mazunda a athu afu mukonda dya kubhukumukina Nzambi. (Mak. 20:4, 5, 14; Mate. 13:6-9) Ihi ya bandekesa o ndolo ni ibhidi yâ? Kifwa o kithangana kya laleka. O mayala a bhukumukine o Ijila ya Nzambi, mazunda ya akwa Izalayele kyeji tena dingi kuzawuka o Ngiji ya Njolodá phala kubokona mu Ixi ya a Kanene kwala Nzambi.—Dya. 25:5, 9.

Ya lungu ni izulukutu yiyi, poxolo Phawulu wa soneka: “Ima yoso yen’iyi ya bhitile ku jitata jetu m’ukulu, ni i kale kijimbwete ku akwa, maji ima yen’iyi-phe a i soneka phala ku tu dimuna etu. Mukonda twala mu kithangana kya kwila o dizubhilu dya jithembu dya zukama kyá.” (1 Kol. 10:7-11) Sé phata, Satanaji wa sangulukile kyavulu mu kumona kwila sayi akwa Izalayele a tele kituxi kya dikota. Mukonda dya kiki, Nzambi ka ehela kubokona mu Ixi ya a Kanene. Etu twa bhingi kudilonga kima ku kilwezu kyâ, mukonda twejiya kwila Satanaji wa-nda sanguluka kyavulu sé tu ta kituxi ki tu fidisa kubokona ku mundu wobhe wa Nzambi!

Satanaji wa mesena kukwata o Jikidistá lelu. Phala kubhanga kiki mwene u ta mibhetu, kala ya kwatele na-yu athu avulu m’ukulu. Twa dilongo kya kwila, Satanaji wa kwata akwa Izalayele mu mubhetu wa kubhanga undumbu. Mu izuwa yetu, o undumbu wa di bhange hanji mubhetu wa dikota. Ukexilu umoxi u tena kubwisa o muthu mu kituxi kya undumbu, o kutala o ufusa.

Lelu, o muthu u tena kutala ufusa, sé muthu woso-woso ku kijiya. Mivu yavulu kudima, o muthu wa mesenene kutala ufusa, nange wa bhingile kuya mu ididi ya kumona jifilme, mu maloja a kusumbisa madivulu mba ima ya mukwá ya lungu ni ufusa. Athu avulu ka kexile muya mu ididi yiyi, nange mukonda dya jisonyi ja ku a mona ku athu engi. Maji lelu, o muthu wala ni Internete, u tena kutala ufusa ku salu, katé mwene mu dikalu dyemanesa. Ku jixi javulu, o diyala mba muhatu u tena kutala ufusa ku dibhata dyê.

Ki kyene ngó. Mukonda dya mitelembe ya kafwetele, ki kwene mu bhonza dingi kutala ufusa. Kyoso athu kya mu kwendela mu ikoka, maximba mba jikomboyo, a tena kutala jifoto mba jifikula ja ufusa mu mitelembe yâ.

Kuma ki kubhonzo dingi kutala ufusa ni kusweka o ukexilu yú ku athu engi, o mubhetu yú wa beta-kota kukwata athu lelu, m’ukulu ndenge. Nzungule dya athu a zange o ukaza wâ, kene mu a xila dingi, ala ni kitongolwelu kya neme mukonda dya kutala ufusa. O kima kyayibha dingi, ene a ta o ukamba wâ ni Nzambi bhu kilwezu. Xikina kwila, o ufusa u bhanga kyayibha ku muthu u u tala. Mu veji javulu, wene mu kwama o mixima. O jifidila jiji, ji tena kudisanza bhofele-bhofele, maji o itote i tena kunangenena.

Twa tokala kwijiya kwila, Jihova u bhana kilangidilu ku mubhetu yú wa Satanaji. Se twa mesena kukala ni kilangidilu kya Jihova, twa tokala kubhanga ya lembwa kubhanga akwa Izalayele m’ukulu, ku mu “tumaka.” (Mak. 19:5) Twa bhingi kuxikina kwila, Nzambi wa zembe kyavulu o ufusa. Mukonda dyahi tu zwela kiki?

Xinganeka ngó: O Ijila ya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele, ki ya di fwile ni ya jixi jengi m’ukulu. O ijila ya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele, tu tena ku i sokesa ni palelu ya kexile mu a langa, phala o jixi jamukwá ki ja funyise. (Mate. 4:6-8) O ijila yiyi yexile mu londekesa kima: Yexile mu londekesa kwila, Jihova wa zembe o undumbu.

 Jihova wa tumbula o ima ya ufusa yexile mu bhanga o ifuxi ya kondokele akwa Izalayele, yú wa ambela: “Kana we kufikisa o imbamba ibhanga akwa Kanana, ku mwa lungu, ku nga-nda ku mi tula . . . Kyene kya sekalela oxi; Eme we o kituxi kya kusekala kwa ox’iyiyi hádya ngi k’ibhula.” Ku mesu a Nzambi ya Izalayele, o Nzambi ukôla, o wendelu wa akwa Kanana, wa bolele, wexile wendelu wa ufusa, katé wa xidisa o ixi mwa tungile.—Iji. 18:3, 25.

Sumbala Jihova wa kaxtikala akwa Kanana, o ifuxi yamukwá ya suluka ni kubhanga o undumbu. Mu kubhita 1.500 ya mivu, poxolo Phawulu wa jimbulula kiki o ifuxi ya kondolokele o Jikidistá: “Kuma-phe ene a xixidila kyá, kala dingi ni sonyi ya kima.” Mu kidi, ene “a di bhakula mu kubhanga ima yayibha, yá a baluka mu ufunu wa ima yoso ya ufusa.” (Efe. 4:17-19) Lelu, athu avulu kala dingi ni jisonyi ja kubhanga ima ya ufusa. Kyenyiki, o abhezi a kidi, a tokala kubhanga yoso ya tena phala kulenga o ibhangelu ya ufusa ya tokala ku mundu yú.

Kubhanga o ufusa kukamba kuxila Nzambi. Mwene wa bhange o athu mu kidifwanganu kyê. Mwene wa tu bhana o uhete wa kutonginina se kima kiki kyawabha mba kyayibha. Ni unjimu woso, Nzambi wa bhana ijila yalungu ni ujitu wa diyala kudijiya ni muhatu. Mwene wa mesenene kwila, u bhekela kisangusangu ku makaza. (Dim. 1:26-28; Jisa. 5:18, 19) Maji o athu ene mu bhanga ni kuswinisa o ufusa, éne mu bhukumukina o itumu ya Nzambi ya lungu ni wendelu wa tokala. Kyene mwene! O athu a swinisa o ufusa, ka mu xila Jihova. Nzambi wa-nda fundisa o athu oso a xongwena o itumu yê mu kubhanga ni kumwanga mba kusumbisa ima ya lungu ni ufusa.—Loma 1:24-27.

Abha ihi i twamba ya lungu ni athu a tanga madivulu a ufusa mba a u mona mu lwelu? Amoxi a tena kudivwa kwila, o ufusa kitonokenu ngó, ki u bhange kyayibha. Maji mu kidi, ene a mu kwatekesa o athu a mu bhukumukina o itumu ya Jihova. Nange ene kya mesenene kubhanga kiki kyoso kya mateka kutala o ufusa. Né kiki, o Bibidya ilondekesa kwila, o abhezi a Nzambi ya kidi, a tokala kuzemba o kifwa kya kutala o ufusa ni nguzu yoso. O Bibidya i tendelesa: “Enu mwa zolo Jihova, ituxi i mi ibhile.”—Jisá. 97:10.

Né mwene yó a mesena kulenga o ufusa, a tena kumona kwila, kibhonza kubhanga kiki. Etu  tu akwa ituxi, sayi bhabha kubhinga nguzu phala kutolola o jihânji jabolo. Kumbandu yengi, o muxima wetu wa ituxi u tena ku tu bhangesa kuxinganeka kwila, kutala o ufusa ki kima kyayibha. (Jel. 17:9) Maji avulu a kituka Jikidistá, a tolola o ixinganeku yiyi. Se wa mu bhânga we ni ibhidi yiyi, kwijiya o maka yá, ku ku dyelelesa kwila, eye we utena. Tala kyebhi o Mak’â Nzambi a tena ku kukwatekesa phala ki u dibhale mu mubhetu wa Satanaji, wa kutala o ufusa.

Kala ki twa mono ku dimatekenu, avulu mu kifuxi kya Izalayele, ehela o jihânji jâ jayibha ku a bhekela kibwika. Ki tena kubhita we lelu. Tiyaku phange ya Jezú wa jimbulula o kilwezu kiki: “Muthu-phe. . . ki mu sanga o hanji yê-mwène yayibha, anga i mu bhomba. Kyenyiki o hânji yayibha yenyi’yi, ki i zubha o kwimita, i vwala kituxi.” (Tiya. 1:14, 15) Se muthu wehela o jihânji jayibha kukula ku muxima wê, nange sayi kizuwa wa-nda ta kituxi. Kyenyiki-phe, twa tokala kulenga o ixinganeku ya ufusa—ki twa tokala ku i ehela kukala mu kilunji kyetu.

Se u mona kwila wene mu suluka ni kuxinganeka mu ima ya ufusa, bhanga yoso phala ku i katula mu kilunji ni lusolo lwoso. Jezú wambe: “Lúkwaku lwé, mba kinama kyé, se kya ku fudisa, batula-kyu, u ki texi!. . . Ni dyesu dyé, se di ku fudisa, lokola-dyu, u [di] texi!.” (Mat. 18:8, 9) Bhabha Jezú ka mu tu swinisa phala kukwama o mukutu wetu, kana. Mwene wexile mu ta ngó kifika phala kulondekesa kwila, twa tokala kubatula o kima ki tu bhangesa ku di bhukana ni lusolo lwoso. Kyebhi ki tu tena kukayela o kitendelesu kiki, mu maka a lungu ni kutala o ufusa?

Se u mona kima kya ufusa, kana kuxinganeka kwila, ‘ki kwalé maka.’ Talela kwengi ni lusolo lwoso. Jika o mutelembe wa izuzumbya mu kithangana kyenyókyo. Jika o komputadolo mba mutelembe wa kafwetele sé kulaleka. Lunga o kilunji kyé mu kima kyoso-kyoso kya zele. Kubhanga kiki kwa-nda ku kwatekesa kulanga o ixinganeku yé mu veji dya kwehela o ixinganeku yayibha ku kulanga.

Ihi i twamba se wa tolola kyá o kifwa kya kutala o ufusa, maji yene mu kwiza dingi ku  muxima? O jifoto mba ixinganeku ya ufusa i tena kukala mu kixinganeku kya muthu mu thembu yavulu. Utena ku i lembalala mu kithangana ki wa kifikile. Se kiki ki bhita, u tena kukala ni hânji ya kubhanga kima kya bolo, kala o kudibhakula mu kifwa kya ufusa a kixana mu phutu masturbação. Kyenyiki-phe, ejiya kwila o ixinganeku yiyi i tena kumoneka mu kithangana ki wa ki fikile, wa tokala kukala polondo phala kubhânga na-yu.

Sola ku muxima wé kuxinganeka ni kubhanga o ima kala kya mesena Nzambi. Kala polondo kala kya bhangele poxolo Phawulu. Mwene wambe: “O mukutu wami-phe ngi u bhana jihuxi katé ki ngi u tolola, hé wenda ni kubelesela.” (1 Kol. 9:27) Kana kwehela o jihânji jayibha ku kutumina. ‘Ehela Nzambi a ku kitule kyengi, katé kilunji kyé kyeza ku ubhe. Phala u tongolole yoso o vondadi ya Nzambi, yawabha, ya ujitu, ya tenena, i mu wabhela kyambote.’ (Loma 12:2) Lembalala kwila, eye ki wa-nda kala ni kisangusangu se u kayela o jihânji jayibha, maji wa-nda kala ni kusanguluka kwa dikota se u bhanga o ima kala kya mesena Nzambi.

Sota kubhaka jivelusu ja Bibidya mu kilunji. Mu kiki, se ixinganeku yayibha iza ku muxima, bhanga nguzu phala kubanza mu jivelusu jiji. Jivelusu kala, Jisálamu 119:37; Izaya 52:11; Matesu 5:28; Efezu 5:3; Kolose 3:5; ni 1 Tesalonika 4:4-8, ja-nda kukwatekesa kutendela kyebhi Jihova kya tala o ufusa ni ihi ya mesena kwila u i bhanga.

Ihi i wa tokala kubhanga se u mona kwila, ki wa mu tena kutolola o ixinganeku ya ufusa? Bhanga yoso phala kukayela o phangu ya Jezú. (1 Phe. 2:21) Kyoso Jezú kya mu batizala, Satanaji wa mu tendala. Ihi ya bhangele Jezú? Mwene wa kolokota. Mwene wa tumbula o Mikanda Ikôla phala ku dituna o jitendasá ja mu londekesa Satanaji. Mwene wambe: “Tunda bhabha Satana!” Satanaji anga u mu xisa. Jezú ka bhwila mu kubhânga ni Dyabhu, eye we ki wa tokala kubhwila. (Mat. 4:1-11) Satanaji ni mundu wê a-nda suluka ni kusota kwizalesa o kilunji kyé ni ixinganeku ya ufusa, ma ji eye wa tokala kusuluka ni kubhânga, kana kubhwila. Eye utena kutolola o hânji ya kutala o ufusa. Ni kikwatekesu kya Jihova, eye utena kutolola o nguma yé.

Suluka ni kusamba kwa Jihova, mu bhinge phala n’a kukwatekesa. Phawulu wambe: “Mu ende ni kubhinga kwa Nzambi yoso i mwa mesena. Bhenyobho o kutululuka kwa Nzambi kwa somboka o kitongolwelu kyoso kya muthu, kwa-nda ku mi bateka mixima ni ilunji, mu ukamba ni Kidistu Jezú.” (Fil. 4:6, 7) Nzambi wa-nda kubhana o kutululuka kwa muxima phala kukwatekesa kubhânga ni ima yayibha. Se u zukama kwa Jihova, ‘mwene wa-nda ku zukama we.’—Tiya. 4:8.

Twa-nda dilanga ku mibhetu ya Satanaji, se tu kolesa o ukamba wetu ni Suke-ku mu ngongo yoso. Jezú wambe: “O sobha ya mu tumina mu ngong’umu [Satanaji] yu bhixila kyá; mwène-phe ka ngi lende ni kima.” (Nzwá 14:30) Mukonda dyahi Jezú wexile ni kidyelelu kiki? Sayi kizuwa mwene wa jimbulula: “Woso wa ngi tumu, wala ni eme. Mwène ka ngi xisa k’ubheka, mukonda eme ngi bhanga jinga yoso ya mu wabhela mwène.” (Nzwá 8:29) Se u sota kusangulukisa Jihova mu yoso i u bhanga, u tena kudyelela kwila, mwene kanda kuxisa ubheka. Lenga o mubhetu wa ufusa, phala Satanaji ka ku kwate mu mubhetu we.