Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Eribana Obutheya Obwanga Thulinda Ndeke Okwa Kithegho Kya Sitani

Eribana Obutheya Obwanga Thulinda Ndeke Okwa Kithegho Kya Sitani

ABAISRAELI ibakisiya ibasoka Olhusi Yorodani eringira omwa kihugho ekya Nyamuhanga alhaghanisayabo, mubatsubukirako abagheni. Abagheni babya bakali b’ehandi abakokaya abalhume okw’irya. Kyanganabya imukyalhangirika ng’akaghisa akathebanika lhuba-lhuba. Erithunga abanywani bahyaka, erihotholha, n’erirya ebyalya ebyuwene kyanga tsemesirye. Nomwakine indi emirwa n’esyongeso sy’abakali abo syabya mbaghane okwa biri omwa Mighambo eya Nyamuhanga aha Abaisraeli, abandi balhume Abaisraeli bangabya imubalengekania kino: ‘Sithwendi hambwako. Thukendi yitheya.’

Mubyabya bithi? Amasako akathubwira athi: “Abandu mubatsuka erithetha abali be Moabu.” Omo kwenene, abakali babya banzire abalhume Abaisraeli abo ibaramya esyonyamuhanga sy’amabehi. Kandi mukyabya! Ahathe erithika-thika, “Omwami Mukulhu mwahithana oku Israeli.”​—Emig. 25:1-3.

Abaisraeli abo mubathwa Emighambo ya Nyamuhanga omwa nzira ibiri: Mubaramya esyosanamu, n’erisingira. Esyongumi sy’Abaisraeli mubaholha busana n’obuthowa. (Eri. 20:4, 5, 14; Ebi. 13:6-9) Busana naki eki kyabya ky’obulighe bunene? Obuthuku obwa kyaberamu. Abalhume abo ku bathathwa Emighambo ya Nyamuhanga, esyongumi sy’Abaisraeli abo bangabere ibakayasoka e Yorodani n’eringira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa.​—Emig. 25:5, 9.

Omukwenda Paulo mwakania okwa byabya ebyo athi: “Emyatsi eyi muyahika kubo ng’ekiminyisyo busana n’abandi bandu, kandi muyasakwa busana n’erithukunga. Kusangwa thw’ikere hakuhi n’enduli y’omughulhu ono.” (1 Kor. 10:7-11) Ahathe erithika-thika, Sitani mwatsema akalhangira Abaisraeli abo bakawa omw’ilholho erikalire n’erilemwa eringira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa. Kyangabya ky’amenge ithwe erilengekania kutsibu okw’ikunga eryo, n’eriminya ngoku Sitani iniakendi tsema thwamathend’ingira omwa kihugho kihya-kihya kya Nyamuhanga!

EKITHEGHO EKIKALIRE

Sitani akathegha Abakristayo, omw’ikolesya ebithegho ebyo anasi ndeke kandi ebyo abirikolesya okwa bandu bangyi. Ngoku thunalyalhangira okwa Abaisraeli, mwakolesya obusingiri. Na munabwire, obusingiri ni kithegho ekikalire. Enzira y’amaaka eyathwangawira omwa kithegho eki ly’erilebya eby’obutswatswa.

Munabwire, omundu anganalebya eby’obutswatswa abandi isibasi. Kera, omundu iniakabya amanza erilebya eby’obutswatswa iniakaghenda omwa kibanda eriyalebya esyofilimu esithuwene kutse iniaghenda omwa maduka awakaghulhaya ebitabu ebiri mw’emyatsi y’obutswatswa. Erisagha erihemuka irikanaleka abangyi ibathaghenda omwa myanya ng’eyo. Aliwe lino, omundu oyukakolesaya e Intaneti anganalebya eby’obutswatswa aho akakolera kutse nibya n’omwa matoka. Kandi n’omwa bihugho bingyi, omulhume kutse omukali anganalebya eby’obutswatswa iniane omwa nyumba yiwe.

Si by’ebyo bisa. Esyosimu n’esyotabbuleti syabirileka ikyolhoba erilebya eby’obutswatswa. Abandu ibanemughenda omwa syonzira kutse omwa bbasi kutse omwa treyini, banganabya ibanemulebya ebisasani by’obutswatswa okwa syosimu n’esyotabbuleti syabu.

Kundi kyabiryolhoba erilebya eby’obutswatswa n’omundu eribya isyanga minywa kw’anemubilebya, erilebya eby’obutswatswa byabiritsandya abangyi kwilhaba kera. Abandu bangyi abakalebaya ebi babiriyighunza mw’ekitsumbi, eritsandya amatheke wabu, n’obunyamuthima-thima bwabu. Kandi eky’obulighe, bakahira obughuma bwabu na Nyamuhanga omwa kabi. Iwukendibya iwuhikire eribugha wuthi erilebya eby’obutswatswa kikatsandaya abakabilebaya. Mughulhu mungyi, kikaletha ebironda ebikalire omwa muthima. Ebironda ebyo byangana lhama lyolho-lyolho aliwe ibyasigha esyongolhu esithehwa.

Aliwe, thutholere ithwabya ithun’ibukire ngoku Yehova akathutheghaya okwa kithegho kya Sitani eki. Eribya omwa butheya bwa Yehova, thutholere ithwakolha ekyalema Abaisraeli​—‘erimwowa kundu.’ (Eri. 19:5) Thutholere ithwaminya ngoku Nyamuhanga aponire erilebya eby’obutswatswa. Busana naki ithwabugha ekyo?

PONABYO​—NGOKU YEHOVA ANABIPONIRE

Thaghanirya oku kino: Emighambo eya Nyamuhanga aha Abaisraeli yabya ya mbaghane okwa y’ebindi bihanda. Ng’olhuhimbo, yabya y’eritheya Abaisraeli okwa bandu ababathimbireko n’emitse yabu mibi. (Ebi. 4:6-8) Emighambo eyo muyakangania ekwenene y’omughaso eno: Yehova aponire obusingiri.

Yehova abere akabwira Abaisraeli emitse mibi y’ebihanda ebibathimbireko, mwababwira athi: “Simusyekolha ng’emikolere y’ekihugho kye Kanana, eyo ngabathwalha. . . . Ekihugho kyabiritsanda; kikaleka inasuyira ebibi byakyo kukyo.” Oku Nyamuhanga oyubuyirire wa Israeli, engebe y’Abanya Kanana yabya y’esyonye kyaleka ekihugho ekya bikeremo ikyabya kitsandirya, ekithunda-thundire.​—Law. 18:3, 25.

Nomwakine indi Yehova mwasuyira Abanya Kanana, abandi bandu mubalholha embere erikolha obusingiri. Ihamabirilhaba emyaka 1,500, Paulo mwakania okwa bihanda ebya Bakristayo babya bikeremo nga “bakayithwalha okw’isingira lyosi.” Mwabugha athi, “bakakolha obuli musindo wosi w’ebithisirire n’obururu.” (Efe. 4:17-19) Na munabwire, abandu bangyi ni batswatswa kutsibu kandi sibali kikwira n’isoni. Abakristayo ab’okwenene batholere ibalengaho kutsibu erithendi samalira eby’obutswatswa eby’abali omwa kihugho kino.

Erilebya eby’obutswatswa n’ithendi sikya Nyamuhanga. Mwahangika abandu omwa kisosekanio kiwe kandi mwathuhangika n’amaaka aw’eribya ithwangana thoka erilhangira thuthi eki kihikire n’eki sikihikire. Nyamuhanga abya w’amenge akahiraho ebilhaghiro ebihambire okwa myatsi y’engyingo. Aby’anzire eby’emyatsi y’engyingo ibyalethera abathahenie b’obutseme. (Enz. 1:26-28; Emi. 5:18, 19) Aliwe abakahulhukaya kutse erikulha-kulhania eby’obutswatswa bali okw’ikolha kyahi? Bakabya ibakakanganaya erithendi sikya ebihano bya Nyamuhanga okwa by’esyongeso. Omo kwenene, abakakulha-kulhanaya erilebya eby’obutswatswa sibali sikaya Yehova nahake. Nyamuhanga akendi syatswera abakagheghena ebihano biwe omw’ihulhukya kutse erikulha-kulhania emyatsi y’eby’obutswatswa.​—Abar. 1:24-27.

Kandi ibbwa abandu abakasoma kutse erilebya eby’obutswatswa omw’ikighenderera? Abandi bangana yowa bathi n’iyitsemesya erithawithe butsibu. Aliwe, bakabya ibali okw’isighika abathasikirye ebihano bya Yehova. Kyanganabya isikyabya kighendererwa kyabu bakatsuka erilebya eby’obutswatswa. Aliwe, kinalhangirikire ndeke ngoku abaramya ba Nyamuhanga w’okwenene batholere ibaponera ighuma erilebya eby’obutswatswa. E Biblia yikabugha yithi: “Omwami Mukulhu anzire abandu abakakwa ebibi by’obusu.”​—Esy. 97:10.

Nibya n’abananzire eriyihighulha okw’ilebya eby’obutswatswa kyangana bakalira erikolha ekyo. Sithuhikene, kandi thwangana yithagha erihiraho akaghalha erirwanisya esyongumbu nyibi sy’obusingiri. Kandi, omuthima wethu owathahikene anganaleka ithwathalhuka okwa bihano bya Nyamuhanga. (Yer. 17:9) Aliwe abangyi ababiribya Bakristayo babirisingura amalhwa aya. Eriminya eki kyanganaleka iwayikethera ngoku nawu wangana rwanisya erilebya eby’obutswatswa. Lhangira ngoku Ekinywe kya Nyamuhanga kyangana kuwathikya eriyihighulha okwa kithegho kya Sitani eky’erilebya eby’obutswatswa.

ISIWABERA ERILENGEKANIA OKWA BY’OBUTSWATSWA

Ngoku kinalyakanganibawa, Abaisraeli bangyi mubalighira esyongumbu nyibi eribakolya okwa kabi. Ekiri ng’ekyo kyanganabya na munabwire. Mughalha wobu Yesu ya Yakobo mwakania okwa kabi aka athi: “Obuli mundu . . . akakurawa n’erihekwa n’esyongumbu siwe nyibi. Neryo esyongumbu siwe nyibi syabiheka obukule, sikabutha ebibi.” (Yak. 1:14, 15) Omundu amabirilighira esyongumbu nyibi erimukuliramo, endambi yikahika iniakolha erilholho. Neryo thutholere ithwayihamo amalengekania w’eby’obutswatswa, isithwabera eribilengekaniako.

Wamasamo amalengekania awathuwene, ambi iwayira eky’erikolha aho naho. Yesu mwabugha athi: “Ebyalha byawu kutse ekisandu kyawu byamaleka iwatswa, wuthwebyo, wughusebyo. . . . Kandi, eriso lyawu lyamaleka wukatswa, wukuleryo, wughuseryo.” (Mt. 18:8, 9) Yesu syamanyisaya eriyihuthalya. Abya akakangania ekiyithawa ky’eriyilhusyamu ebyanga thwikalya​—omwa byalhuba kandi aho naho. Thwanga kolesya thuthi erihano eryo bikahika okw’irebya eby’obutswatswa?

Wamalhangira eby’obutswatswa, isiwalengekanaya wuthi, ‘Ngendi yihaho.’ Aho naho ihayo ameso. Omwa byalhuba ihako etivi. Limaya ekombyuta kutse esimu aho naho. Lengekanaya okwa kindu ekyuwene. Erikolha eki kyangana kuwathikya erisondolha amalengekania wawu omwakanya k’erilighira esyongumbu nyibi erikusondolha.

THWANGA KOLHAKI THWAMABERA ERILENGEKANIA OKWA BY’OBUTSWATSWA EBYO THWALEBAYA KERA?

Kandi ibbwa wamabya iwabirithoka erileka erilebya eby’obutswatswa, aliwe ibyabya ibikinasa omwa malengekania? Ebisasani kutse amalengekania w’eby’obutswatswa syalihwa lhuba omwa bulengekania bw’omundu. Byanganasa omwa malengekania okwa ndambi yosi-yosi. Ekyo kyamabya, ikyanganaleka iwanza erikolha ekindu ekithisirire, ng’erinyighitha ebitsuku byawu by’olhubutho. Busana n’ekyo, ibya iwunasi ngoku amalengekania ng’ayo anganasa endambi yosi-yosi, kandi ibya iwunayitheghekire erirwanisyagho.

Ghumaya erithwamu lyawu ery’erilengekania n’erikolha ngoku Nyamuhanga anzire. Ibya ng’omukwenda Paulo, oyuwabya inianayitheghekire ‘eriaghalya omubiri wiwe n’erighondyagho.’ (1 Kor. 9:27) Isiwalighira esyongumbu nyibi sikakusondolha. “Muleke Nyamuhanga eribahindulha n’eribaha obulengekania buhya-buhya. Muthya mwasyathoka eriminya erisonda lya Nyamuhanga. Erisonda eri ni ribuya, kandi likatsemesaya, kandi lihikene.” (Abar. 12:2) Wibuke: Erilengekania n’erikolha erisonda lya Nyamuhanga kikaletha erithekana kwilhaba erighondera esyongumbu nyibi.

Erilengekania n’erikolha erisonda lya Nyamuhanga kikaletha erithekana kwilhaba erighondera esyongumbu nyibi

Lengaho erihambira omwa muthwe mw’emilhondo mirebe ye Biblia. Neryo amalengekania mabi amakwasamo, yikake erilengekania okwa masako ayo. Amasako nga Esyonyimbo 119:37; Isaya 52:11; Matayo 5:28; Abanya Efeso 5:3; Abanya Kolosai 3:5; na 1 Abanya Tesalonika 4:4-8 iniakendi kuwathikya erilhangira eby’obutswatswa ngoku Yehova akabilhangira n’erikolha ebyo anzire.

Kandi ibbwa wamayowa nga siwanga thoka erirwanisya erilebya kutse erilengekania okwa by’obutswatswa? Kwama ndeke olhughobe lhwa Yesu. (1 Pet. 2:21) Yesu abere abiribatizibwa, Sitani mwalholha embere erimulengako. Yesu mwakolhaki? Mwalholha embere erimurwanisya. Omw’ikolesya amasako mangyi, mwaghana erilengesya erya Sitani amuhirako. Yesu mwabugha athi: “Lhuaho iwe, Sitani!” na Sitani mwalhuaho. Ngoku Yesu anaghana erilhuhirira erirwanisya Diabolo, nethu isithwalhuhirira. (Mt. 4:1-11) Sitani n’ekihugho kiwe bakendi lengaho eryusulya amalengekania wethu mw’eby’obutswatswa, aliwe isithwaleka erimurwanisya. Wangana singura amalhwa w’erilebya eby’obutswatswa. Busana n’obuwathikya bwa Yehova, wangana kinda enzighu yawu.

SABA YEHOVA, N’ERIMWOWA

Yikethere Yehova ya kutsibu omw’isaba. Paulo mwabugha athi: ‘Mumusabe n’erimuhathikana, n’obuholho bwa Nyamuhanga, obulhabire amenge wosi bwasyatheya emithima yenyu n’amaghanirya wenyu omw’isi wa Kristo Yesu.’ (Fil. 4:6, 7) Obuholho bwa Nyamuhanga bukendi kuwathikya erirwanisya erikolha ekibi. Wamayithunda hakuhi na Yehova, “nayu akendi yithunda hakuhi” nawu.​—Yak. 4:8.

Eriyitheya ndeke okwa kithegho kyosi-kyosi thutholere ithwabya hakuhi n’Omuthabali w’obuhangwa bwosi. Yesu mwabugha athi: “Omuthabali w’ekihugho [Sitani] akahika, kandi syawithe ehamuli okw’ingye.” (Yn. 14:30) Busana naki Yesu abya withe eriyikethera ng’eri? Mwasoborera athi: “N’oyo wanyithuma ali haghuma naghe. Syalithanyisigha ingyuwene, kusangwa ngakolha ebiro byosi emyatsi eyikamutsemesaya.” (Yn. 8:29) Wamakolha ebikatsemesaya Yehova, nawu isyendi kusighania. Yihighule okwa kithegho ky’erilebya eby’obutswatswa, na Sitani syendi thoka erikuthegha.