BO Abaisraeli bandile ukwitendekesya ukuti baloboke ulusoko lwa Yordani ukubuka nkisu kya lufingo iki Kyala afingile, abandu bamo balisile pakubaketa. Abandu aba bali bakikulu aba bakali Baisraeli aba babakolile abanyambala ukuti bakasekele nabo pamopene. Lwabonekagha ukuti lwali lusako lununu kangi lwakulondiwa fiyo. Ukuya nabamanyani abapya, ukumogha, kangi nukulya ifyakulya ifi fyali finunu fiyo. Nalinga ukuti inyiho isya bakikulu aba na ifi babombagha fikafwene na ifi Abaisraeli bamanyile mundaghilo sya Kyala, abanyambala bamo aba mu Israeli babaghile ukwinong’ona ukuti: ‘Tukabaghila ukusofaniwa nabo. Tusimenye inunu nimbibi.’

 Ngimba findu fiki ifi fyabombiwe? Inkhani iya mu Baibolo yikuyoba ukuti: “Abandu balinkubomba isya bulowe na bakikulu ba nkisu kya Moabu.” Abakikulu aba balondagha ukuti abanyambala ba mu Israeli biputeghe ku ba kyala ababutungulu. Kangi abene syo isi babombile! Polelo “ubukali bwa Yehova mulinkwaka bo moto pa banya Israeli.”—Kuba. 25:1-3.

Abaisraeli aba bakapilikile indaghilo sya Kyala munjila sibili: Abene balyandile ukwiputa ku fifwani kangi balyandile ukubomba ifyabulowe. Abaisraeli bingi bafwile panongwa yakuti bakalimpilikile Kyala. (Kuso. 20:4, 5, 14; Kukumbu. 13:6-9) Nongwa yafiki abene balyaghene nindamyo? Panongwa ya ifi basalile ukubomba. Linga abanyambala aba bapilikile indaghilo sya Kyala, Abaisraeli bingi bayagha pakuloboka ulusoko lwa Yordani nukwingila nkisu kya lufingo.—Kuba. 25:5, 9.

Ukufwana ni fyakubombiwa bo ifi, untumiwa Pauli atile: “Syosa sisisi lelo syabisilagha ukuya syakuketelamo, loli syasimbiwe ukuti siyeghe syakutusoka uswe, namanga tuli nkabalilo aka ubumalikilo ikisu buseghelile.” (1 Kor. 10:7-11) Kisita kukayika Setano ahobwike fiyo bo aketile ukuti Abaisraeli bamo balimonangile Yehova panongwa ya isi babombile umwene akalitikisye ukuti bingile nkisu kya lufingo. Tukulondiwa ukumanyilapo simo ukufwana na isi babombile panongwa yakuti tusimenye ukuti Setano abaghile ukuhoboka linga tutoliwe ukwingila nkisu ikipya!

Setano ikubombela injila isyakukindanakindana ukuti abasyobe Abakristu amasiku agha, ukuti abombe isi umwene ikubombela injila isi abaghile ukufwanisya ukuti abasyobe abandu. Ukufwana na muno tumanyilile pabwandilo Setano abombile ifindu ifyabulowe ukuti abasyobe Abaisraeli. Nkabalilo kitu aka, ifyabulowe kipingo kipalapala. Injila yimo inywamu iyi tubaghile ukukoliwa nifyabulowe ko kuketelela nukubelenga ifindu ifi fikunangisya abandu bikughonana.

Amasiku agha, umundu abaghile ukuketelela pamo ukubelenga ifindu fyabulowe kisita abangi ukumanya. Nkabalilo ka kunyuma, umundu uyu ikulonda ukuketelela pamo ukubelenga ifindu fyabulowe alondiwagha ukubuka ku malo agha bikunangisyilako amavidiyo pamo kuno bikulisyilako amabuku ukuti akule ifindu ifi fikukolelana nifyabulowe. Abandu bingi bakabukagha ku malo agha panongwa yakuti batilagha ukuti isoni sibaghile ukubakola. Loli amasiku agha, umundu uyu ikwingila pa intaneti abaghile ukuketelela ifindu fyabulowe ku mbombo pamo pamalo aghakwimikilapo amagalimoto. Kangi mfyisu fyingi, unnyambala pamo unkikulu abaghile ukuketelela ifindu fyamwiko pakaya kake.

Isi sikaya syo syene isi sikubombiwa. Amafoni na matabuleti ghikupangisya ukuti kuyeghe kupepe fiyo ukuketelela ifindu fyabulowe. Linga abandu bikwenda munsebo pamo bakwelile amabasi nisitima, babaghile ukuketelela ifithuzi ifya bandu aba bikubomba ubulowe pa mafoni pamo pa matabuleti ghabo.

Panongwa yakuti lino kupepe fiyo ukuketelela ifindu fyabulowe kangi nukufisa ifi umundu ikubomba, ukuketelela ifindu fyabulowe kukonanga abandu bingi fiyo ukukinda nkabalilo ka kunyuma. Abandu bingi aba bikuketelela ifindu fyamwiko bikonanga imbumba syabo, akayilo kabo kangi namabyebye ghabo. Ukukinda fyosa, abene bikonanga ubumanyani bwabo na Kyala. Tuli nulusubilo losa ukuti ukuketelela ifindu fyabulowe kukonanga inyinong’ono sya bosa aba bikuketelela. Ifindu fyabulowe, fibaghile ukutupangisya ukuya naminong’ono amabibi. Kangi aminong’ono agha ghakabaghila ukumalika.

Tukulondiwa ukumanya ukuti, Yehova ikutufighilila kukipingo kya Setano. Linga tukulonda ukuti Yehova atufighilile, tukulondiwa ukumpilikila nindumbula yosa isi Abaisraeli batoliwe ukubomba mwakuleka—“ukumpilikila” umwene. (Kuso. 19:5) Tukulondiwa ukumanya ukuti Kyala abengene fiyo nifindu ifyabulowe. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu?

Inong’onela isi: Indaghilo isi Kyala abapele Abaisraeli syakindene nindaghilo isya mfikolo ifingi. Indaghilo isi Kyala abapele Abaisraeli, bikusifwanikisya nilinga ili lyabafighililagha ku bandu ababibi ninyiho syabo. (Kukumbu. 4:6-8) Indaghilo isi  syali nifundo iyakulondiwa fiyo iyakuti: Yehova afibengile fiyo ifindu fyabulowe.

Yehova ayobile ifindu ifyabulowe ifi abandu aba mfikolo ifingi babombagha mwakubabula Abaisraeli ukuti: “Komma ukubomba isi bikubomba aba nkisu kya Kanani muno mbatwele umwe. . . . Bunobuno ikisu kilinkunyala yonongwa iyi nikubafunda.” Abandu ba ku Kanani babombagha ifindu fyabulowe kwa Kyala umwikemo uwa Baisraeli, yonongwa yake ikisu kilinkwenda nukunyala.—Lev. 18:3, 25.

Nalinga ukuti Yehova abafundile abandu ba ku Kanani, loli abandu abangi bakindilile ukubomba ifindu fyabulowe. Ifyinja 1,500 ifi fikindilepo, Pauli alingenie isya kufwana nifisu ifi Abakristu bikalagha ukuti “abene batikufwa isoni bitaghile itolo kubulufu bwa bulowe.” Ukuti, “babongeghe ubunyali bosa mbunyonywe.” (Ef. 4:17-19) Amasiku agha, abandu bingi bitaghile itolo kubulufu bwa bulowe. Abakristu babwanaloli, bikulondiwa ukwepuka mwakuleka ukuketelela ifindu fyabulowe ifi fili nkisu iki.

Ukuketelela ifindu fyabulowe kutikukolelana nubwighane bwa Kyala. Kyala atupelile nkifwani kyake kangi atupele amahala aghakuti tukindanisyeghe pakati pa inunu ni nimbibi. Mwamahala, Kyala abikile indaghilo pankhani iya kughonana. Umwene ikuketa ukuti ukughonana kindu iki abandu bene aba balipabweghi bikulondiwa ukuti bahobokeghe nakyo. (Bwa. 1:26-28; Mbu. 5:18, 19) Loli bule abandu bosa aba bikubomba pamo bikuketelela ifindu fyabulowe? Abene bikukana ukupilikila ifundo isya Kyala. Momumo, abandu aba bikuketelela pamo bikubomba ifindu ifyabulowe bikupangisya ukuti Yehova anyoziweghe. Kyala ikwisa kubalonga abandu bosa aba bikukana ifundo syake mwakubomba pamo ukuketelela ifindu fyabulowe.—Rom. 1:24-27.

Loli bule pakuyoba isya bandu aba bighanile ukubelenga pamo ukuketelela ifindu fyabulowe? Bamo babaghile ukwinong’ona ukuti ukuketelela ifundu fyabulowe kukaya kwakutilisya. Loli ukuyoba ubwanaloli, abene bikukolelana na aba bikukana ifundo sya Yehova. Nalinga bukali bwighane bwabo ukuti bande ukuketelela ifindu fyabulowe. Mulimosa muno sibaghile ukuyila, loli ifundo yo yakuti, abakristu ababwanaloli bikulondiwa ukufibenga ifindu fyabulowe. Ibaibolo likuti: ‘Yehova abaghanile aba basibengile imbibi.’—Sa. 97:10.

Bope aba bikulonda ukuti bifighilile ukuti banga ketelelagha ifindu fyabulowe kubaghile ukuya kukafu kumyabo ukubomba bo isi. Tukaya bagholofu, kangi tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tukane ifinyonywa fyabulowe. Panongwa yakuti tukaya  bagholofu, tubaghile ukwisyoba twibene nukwanda ukwinong’ona ukuti yikayapo indamyo nayimo linga tukuketelela ifindu fyabulowe. (Yere. 17:9) Loli, Abakristu bingi ababwanaloli balekile ukuketelela ifindu fyabulowe. Ukumanya isi kubaghile ukutupa ulusubilo ulwakuti nuswe tubaghile ukukana ukuketelela ifindu fyabulowe. Keta muno Amasyu gha Kyala ghabaghile ukututulila ukwepuka ku kipingo kya Setano ikya kuketelela ifindu fyabulowe.

Ukufwana namuno tuketile pabwandilo, Abaisraeli bingi balitikisye ukuti ifinyonywa fyabulowe fibalongosyeghe pabumi bwabo isi syapangisye ukuti baghane nindamyo. Mwakufwana itolo isi sibaghile ukubombiwa kumyitu amasiku agha. Yakobu atile: “Loli yumoyumo ikugheliwa nifinyonywa fyake. . . bo akwabiwe nukusongiwa. Ifyene ifinyonywa bo fikulile bo ki kifipa po fikupapagha ubutulanongwa.” (Yak. 1:14, 15) Linga ifinyonywa fikulile mundumbula yamundu, fibaghile ukumpangisya umundu ukuti abombe ubutulanongwa. Yonongwa yake tukulondiwa ukukana ifinyonywa fyabulowe.

Linga akabalilo kosa tukwinong’onela ifundu fyabulowe, tukulondiwa ukubombapo simo mwanakalinga ukuti tu chenje. Yesu atile: “Linga ikiboko kyako pamo ikilundi kyako kikukusofya, ukitumule ukitaghe. . . . Kangi linga ikisighe kikukusofya, fyula ukitaghe.” (Mat. 18:8, 9) Apa Yesu akasanusyagha ukuti tukulondiwa ukudumula ikilundi pamo ikisighe kya mbili witu hayi. Loli umwene abombile ikifwanikisyo iki ukuti tupilikisye kanunu nukumanya ifindu ifi fikutupangisya ukuti tuye naminong’ono amabibi kangi namuno tubaghile ukuchenjela mwanakalinga. Ngimba tubaghile ukukonga bulebule ubulongosi ubu?

Linga tulipipi nifindu fya bulowe, tunginong’onagha ukuti, ‘Tukabaghila ukuketa pamo ukubomba.’ Mwanakalinga tukulondiwa ukuketa kubungi pamo ukusokapo. Linga popa tv tuchenjeghe mwanakalinga ifi tukuketelela. Tusimyeghe ikompyuta pamo ifoni mwanakalinga linaga tufikile pamalo agha bikunangisya ifindu fyabulowe. Tukindilileghe ukuya belu. Ukubomba isi kubaghile ukututula ukuti akabalilo kosa tufighilileghe kanunu aminong’ono ghitu ukukinda ukuti ifinyonywa fyabulowe fitulongosyeghe pabumi bwitu.

Bule linga tulekile ukuketelela ifindu fya bulowe, loli tukali tukukumbukila ifindu ifi twaketelile kunyuma?  Umundu abaghile ukukindilila ukukumbukila ifithuzi fyabulowe ifi akatelile kunyuma. Isi sibaghile ukubombiwa akabalilo kalikosa. Linga isi sibombiwe, sibaghile ukumpangisya umundu ukuya naminong’ono amabibi, bo ukupanga kasuku (ukwangasya utumbakasya twakughonanila). Tukulondiwa ukuya maso fiyo ukuti isi singabombiwagha kumyitu kangi tukulondiwa ukwitendekesya ukukana ukuketelela ifindu fyabulowe.

Tukulondiwa ukuchenja aminong’ono ghitu nukukindilila ukwinong’ona nukubomba ifindu ukufwana nubwighane bwa Kyala. Tuyeghe bo untumiwa Pauli, uyu “aghufundile umbili wake nukughupela ntumwa.” (1 Kor. 9:27) Tungitikisyagha ukuti ifinyonywa fya bulowe fitupangisyeghe ukuya batumwa. “Twanduliweghe itolo nubupya bwanyinong’ono syitu, ukuti tusimanyeghe isi ighanile Kyala, inunu, ingyeliwa, nimbelelesye.” (Rom. 12:2) Tukumbukileghe ukuti: tutikuya pakuya nulusekelo linga tukubomba ifindu fyabulowe loli tukuya pakuya nulusekelo ulunywamu fiyo linga tukwinong’ona nukubomba ifindu ukufwana nubwighane bwa Kyala

Tughelegheleghe ukusungila amavesi ghamo agha mu Baibolo. Ukufuma apo linga aminong’ono amabibi ghisile mundumbula syitu, tukumbukileghe mwanakalinga amalemba agha tusungile. Amalemba bo agha Masalimo 119:37; Yesaya 52:11; Matai 5:28; Baefesi 5:3; Bakolosi 3:5; na 1 Batesalonike 4:4-8 ghikuya pakututula ukuti aminong’ono ghitu ghakolelaneghe na gha Yehova mwakukana ukuketelela ifindu fyabulowe nukukindilila ukubomba ifindu ifi ikuhoboka nafyo.

Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki linga tuketile ukuti tukabaghila ukufwanisya ukuleka ukuketelela pamo ukwinong’onela ifindu fyabulowe? Tukulondiwa ukukonga ikifwanikisyo kya, Yesu. (1 Pet. 2:21) Bo Yesu osiwe, Setano akindilile ukungela. Ngimba Yesu abombile isyafiki? Umwene akindilile ukukana. Yesu abombile amalemba mingi, ukuti akane ingelo sya Setano.Umwene atile: “Sokapo we Setano!” kangi Setano alindekile. Mwakufwana itolo na Yesu uyu akindilile ukukana ingelo sya Mohesi, nuswe tutikulondiwa ukukindilila ifindu fyabulowe ukukana. (Mat. 4:1-11) Setano ikuya pakukindilila ukutughela ukuti twinong’oneleghe ifindu fyabulowe, loli tungalekagha ukukana ingelo sya Setano. Tubaghile ukutola mwakuleka ukuketelela pamo ukwinong’onela ifindu fyabulowe. Nubutuli bwa Yehova, tubaghile ukuntola undughu witu Setano.

Tukindilileghe ukwiputa kwa Yeahova nukunsuma ukuti atutule. Pauli atile: “Isi mufumbilwe muntwalileghe Kyala; kangi ulutengano lwa Kyala ulu lughakindile ghosa amahala lo lukusyubatilagha indumbula syinu ninyinong’ono syinu mwa Kristu Yesu.” (Fil. 4:6, 7) Ulutengano lwa Kyala lukututula ukuti tungabombagha ubutula nongwa. Linga tukuseghelela kwa Yehova, “yope isakuseghelelagha ku myitu.”—Yak. 4:8.

Tukuya pakufighiliwa fiyo kufipingo fya Setano linga tukukindilila ukuya pabumanyani ubununu na Yehova. Yesu atile: “Unkulumba wakisu [Sateno] ikwisa, kangi umwene akaya namaka kumyangu.” (Yoh. 14:30) Nongwa yafiki Yesu ali nulusubilo bo ulu? Yesu alingenie ukuti: “Umwene uyu andumile une yo ali nanine akandeka nimwene papo nikubomba sisyo sinkyelile.” (Yoh. 8:29) Linga nuswe tughelaghela ukunhobosya Yehova mulifyosa ifi tukubomba, tubaghile ukuya nulusubilo ukuti akabaghila ukutuleka. Twepukeghe kukipingo ikya kuketelala pamo ukwinong’onela ifindu fyabulowe, linga tukubomba bo isi Setano akabaghila ukutukola nkipingo kyake.