ỌKE emọ Israel ọke ahwanren e mwuegbe aye ina dan vrẹn Urhie i Jordan na ruẹ otọre rẹ Osolobrugwẹ ọ ve rẹn aye, epha ezẹko ni rhere. Epha na yẹ emẹse ri vwe rhiẹ emọ Israel ri ma ha use rẹn ehworhare emọ Israel nẹ aye i lele aye riorẹ. Ọnọ sabu họhọ uphẹn oghẹnrensan. Uphẹn aye ine mwu igbehian ekpokpọ, gbigbegbe, jeghwai riẹ omamọ emaren. Dedevwo irueruo ọrhẹ iruemru emẹse erana ọ kparehaso Urhi Osolobrugwẹ o je rẹn emọ Israel na, ehworhare Israel ezẹko ina sabu rhe roro: ‘Ame ina sabu sun oma ame. Ame ine jomarhotọre.’

 Me yọ phiare? Baibol na nọ ta rẹn ọwan: “Ihworho na ni lele egbọtọ i Moab ru irueruo ọfanrhiẹn.” Itiọrurhomẹmro, emẹse na i guọlọre taghene ehworhare Israel erana i ga isolobrugwẹ efian aye. Aye ni ru omaran! Ọrẹ imwẹro, “Jehova nọ mọ tuekwẹre ọgbogbanhon kpahen emọ Israel.”—Num. 25:1-3.

Emọ Israel erana i haso Urhi Osolobrugwẹ nyoma izede eva: Aye i gburhomu rhotọre rẹn ema, jeghwai vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹn. Ihworho buebun ni hwuru fọkime aye a huvwele-e. (Ex. 20:4, 5, 14; Deut. 13:6-9) Me yo toroba emiamiamo ọnana? Ọke na. Orhianẹ ehworhare erana a haso Urhi Osolobrugwẹ-ẹ, manẹ aye a dan vrẹn urhie i Jordan na ruẹ Otọre Ive na.—Num. 25:5, 9.

Sekpahen erhirhiẹ erana, ọnyikọ Paul ọrhọ ya: “Ekwakwa enana i phia rẹn aye ni rhiẹ idje harẹn ọwan, na ji ya aye rhotọre ni rhiẹ orhetio harẹn ọwan re nyerẹn uvuẹn oba enyerakpọ ọnana.” (1 Cor. 10:7-11) O vwo ẹfro-o, oma ọ merhen Echu taghene emọ Israel ezẹko i vwobọrhọ ọdandan ọghwaghwa, rọ vwọ lẹrhẹ aye ruẹ Otọre Ive na. Ono rhiẹ emru ẹghwanren arha nyalele orhetio ọrana, fọkime ọwan i rheri taghene oma ọnọ merhen Echu, orhianẹ a sabu ruẹ akpọ ọkpokpọ na-a!

Echu ọ guọlọ izede rọ nọ ha ẹkuọn rẹn Ilele Kristi, omarana nọ ha ena rọ ha ruiruo vrẹn ne, ri ji wian omamọ ne ruiruo. Jerẹ oborẹ a djokarhọ vrẹn ne, Echu ọ ha ọfanrhiẹn phiẹ emọ Israel rhọ. Uvuẹn ọke ọwan na, ọfanrhiẹn jẹ ufi ro mwuofẹn. Izede owu rọ nọ sabu mwu ọwan yẹ, nyoma ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ.

Inyenana, ohworho ọnọ sabu rhe ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ ọrẹn awọrọ i rhe-e. Ẹgbukpe buebun ri vrẹn ne, ohworho rọ guọlọ ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ no riẹ isinima yanghene ekete ra rhẹ aruẹ ẹbe erana. Ofa ra na mẹrẹn ohworho uvuẹn aruẹ ekete erana, ọ vwọ rhọ lẹrhẹ ihworho buebun nya-a. Ọrẹn vwana, ohworho rọ sabu ruẹ itanẹti ọnọ sabu ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ uvuẹn ekete owian yen yanghene ekete imoto e gbo rhọ. Uvuẹn ẹkwotọre buebun, ọhworhare yanghene ọmase ọ tobọ sabu ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ uvuẹn oghwa ye.

Orhiẹ ọrana ọvo-o. Ifonu ọ lẹrheriẹ phẹrẹ ne ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ. Ọke ihworho a nya uvuẹn izede yanghene ọke aye a ha uvuẹn imoto yanghene eri ruẹ itreni, aye na sabu ni ifoto irueruo ọfanrhiẹn uvuẹn ifonu aye.

Fọkime, ọ phẹrẹre ne ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ jeghwai ru taghene e vwe nie-e, nọ lẹrhẹ uruemru ọnana suẹ ẹkuọn vwe ihworho buebun ọke ọnana vrẹn ọke bi. Iduduru ihworho re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ e fiẹ ohra rhẹ orọnmo aye, ọghọ aye ine vwo rẹn oma aye, ọrhẹ ẹhẹn obrorhiẹn rọ gbare. Ọrọ mai biomu, aye a ghwọghọ onyerẹnkugbe aye rhẹ i Jehova. O serhọ ra na ta taghene uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ, ọ suẹ ẹkuọn rẹn ere nie. Uvuẹn erhirhiẹ buebun, ọ suẹ omiamiamo ọgbogbanhon. Ọkezẹko oborẹ o nerhumie sa o rhirhiẹ ye ọke jijiri.

Ọrẹn, o fori ne rhe taghene Jehova ọ ha usimi phia nẹ abọ ufi Echu ọnana. Ọwan i rha guọlọ ni Jehova o simi ọwan, ene vi ru oborẹ ehworhare Israel ọke ọrana i vwa sabu ru, nọyẹ ana vi “huvwele” i Jehova. (Ex. 19:5) O fori na mẹrẹnvwrurhe taghene Osolobrugwẹ o vwo utuoma kpahen uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ. Mesoriẹ a ta omaran?

Roro kpahen ọnana: Irhi Jehova ọ yẹ agbamwa Israel ọ vẹnẹ ere egbamwa erọrọ. Irhi enana i họhọ ugbomoghwa rọ sẹrorẹ emọ Israel nẹ egbamwa erọrọ ọrhẹ irueruo esọsọ rẹ aye e ruẹ ọke ọrana. (Deut. 4:6-8) Irhi erana i dje urhomẹmro owu phia: Jehova o vwo utuoma kpahen ọfanrhiẹn.

 Jehova nọ hunute ekwakwa esọsọ rẹ egbamwa ri kinhariẹ aye e ruẹ, ji ta rẹn emọ Israel: “Are i vwe vi ru oborẹ aye e ruẹ uvuẹn otọre i Canaa-an, ekete mi na yẹ are. . . . Otọre na ọ fo-on, mi na ha oja riẹ fọkiẹ ọdandan ro ruru.” Harẹn Osolobrugwẹ ọfuanfon Israel, akpenyerẹn itu i Canaan o biomurun omamọ te erhirhiẹ otọre na o rhiẹ oborẹ ọ vwọ fon, emru aghwa.—Lev. 18:3, 25.

Dedevwo Jehova ọ ha oja riẹ itu i Canaan, awọrọ i ji vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹn. Emrẹ ẹgbukpe 1,500 ọ vrẹn hin, Paul no dje egbamwa rẹ Ilele Kristi e rhirhiẹ ọke ọrana rhiẹ eri “kpare iroro vrẹn irueruo ẹfuọn ne.” Itiọrurhomẹmro, “aye ne fiomarhọ irueruo jodojodo jeghwai vwobọrhọ aruẹ uruemru ijẹfuọn ephian rhẹ ufiuvwele.” (Eph. 4:17-19) Inyenana, ofa ọ vwọ ruẹ ihworho buebun taghene aye e vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹ-ẹn. Omarana, o fori nẹ Ilele Kristi i vi kẹnoma rẹn irueruo ọfanrhiẹn erẹ akpọ ọnana.

Ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ o vwo dje ọghọ rẹn i Jehova-a. Ọ ma ituakpọ uvuẹn ohọhọme ọnẹyen, jeghwai yẹ ọwan ọhọ re ne rhe oborẹ ọgbare yanghene oborẹ obiomurun. Ọrẹ ẹghwanren, Osolobrugwẹ no jurhi kpahen irueruo ehware. Osolobrugwẹ ọ ma ehware neneyo ihworho ri rọnmọren ọvo i riamerhiẹn. (Gen. 1:26-28; Prov. 5:18, 19) Ọrẹn, me yẹ ihworho re ruẹ jeghwai jiri ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ e ruẹ? Aye a ha ukẹro sakamu ni urhi ọgbagba ọrẹ Osolobrugwẹ. Ihworho re jiri irueruo ọrana i vwe mwuọghọ rẹn i Jehova-a. Osolobrugwẹ ọnọ ha ihworho ri vwa huvwele irhi enẹyen guẹnzọn.—Rom. 1:24-27.

Ọrẹn, me yọ nọ phia rẹn ihworho ra ha arudo se jeghwai nughe ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ? Ihworho ezẹko e roro taghene ghwai ughe ghemeghe. Ọrẹn, aye a hobọtua ihworho ra kparahaso irhi Jehova. Ọnọ sabu rhirhiẹ taghene orhiẹ ọrana yẹ aye i vwo rhẹ ẹhẹn ọke aye e nie-e. Ọrẹn i Baibol na o djerie fiotọre taghene idibo i Jehova, i vwo utuoma ọgbogbanhon kpahen uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ. Baibol na ọrhọ ta: “O are ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova, are i vwo utuoma kpahen oborẹ obiomurun.”—Ps. 97:10.

Ọnọ sabu bẹn rẹn ihworho ri guọlọ kẹnoma rẹn aruẹ irueruo ọrana. Ọwan ihworho  ri vwa gba, omarana na wọnrọn na sabu tiẹn ojemẹ ọfanrhiẹn. Habaye, ọmudu na ọnọ sabu ta rẹn ọwan taghene ọ sọ re ne ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ-ọ. (Jer. 17:9) Ọrẹn, ihworho buebun ri rhiẹ Ilele Kristi ne i sabu fikparobọ ne. Ọnana ọnọ sabu ha userhumu wẹn wu rhe vwo uruemru ọnana. Djokarhọ oborẹ i Baibol na ono ru ha userhumu wẹn tiẹn ufi Echu ọnana.

Jerẹ oborẹ a djokarhọ ne, emọ Israel buebun i ha uphẹn rẹn ojemẹ ọsọsọ no sun aye riẹ oghwọghọ. Ọnọ ji sabu phia rẹn ọwan inyenana. Omizu i Jesu re se James nọ ta kpahen imwofẹn na: “Owuowọnwan ọ sabu se rhẹ ọdamuni nyoma uhrun ọrhẹ ojemẹ ọrẹ omobọ ye. Ojemẹ na, ọrhọ mẹrenvwan ne, no vwiẹ ọdandan; habaye, ọdandan orho rugba ne, nọ ha uhwu sa.” (Jas. 1:14, 15) Ogege ojemẹ ọfanrhiẹn ọrhọ do te ekete uvuẹn ọmudu ohworho ne, ọnọ sabu lẹrhẹ ọravwọ ru ọdandan. Omarana, ana vi kẹnoma rẹn ojemẹ esọsọ, e vwe ji roro kpahen aye-e.

Orhianẹ wu vwo ojemẹ kpahen iroro esọsọ, kpare udjoghwẹ ogege. Jesu ọrhọ ta: “Orhianẹ obọ yanghene oghwọ ono rhiẹ ukọ wẹn, bruie nie ne wu dorien fughwẹ. . . . Habaye, orhianẹ ukẹruọ ono rhiẹ ukọ wẹn, ghwolie nie ne wu dorien fughwẹ.” (Matt. 18:8, 9) Jesu ọ vwọ haye ta taghene a ha ẹkuọn rẹn ugboma ọwa-an. O dje udje ọghanronmẹ re ne tiẹ kemru kemru rọ nọ suẹ ukọ rẹn ọwan nie ogege. Marhẹ ene ru nyalele urhebro ọrana sekpahen uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ?

Wu rha mẹrẹn ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ izede ọrhan, wu vwe roro-o, “Mi na sabu sun oma mẹ.” Fi ughwaruọ fughwẹ ogege. Fun ekpetughe na ogege. Fun ikọmputa yanghene ifonu na ogege. Ne wu roro kpahen oborẹ ọ fonron. Wu rhe ruẹ ọnana, ọnọ sabu ha userhumu wẹn sun iroro ọnọ ukperẹ iroro esọsọ ine suon.

Me wu ne ruo orhianẹ wu vwe rhe ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ-ọ, ọrẹn wa karorhọ oborẹ wu ni vrẹn ne? Ifoto yanghene  ughe ihworho ri banfirhọ, ọnọ sabu daji ọmudu ohworho ọke jijiri. Aye ina ji sabu rharhumu homaphia kpregede. Ọrana ọrhọ phia, wu na sabu vwo oruru wu ne ruẹ oborẹ ọsọre, jerẹ irueruo ọfanrhiẹn ra bẹlẹ oma. Omarana, rhe taghene aruẹ iroro erana ina homaphia, jeghwai mwuegbe wu na wọnrọn haso aye.

Brorhiẹn wu ne ru jeghwai roro jerẹ oborẹ i Jehova ọ guọlọre. Hẹrokele ọnyikọ Paul ro vwo omwemẹ rọ nọ “ghwọghwu [omayen] jeghwai suien jerẹ ọvrẹn.” (1 Cor. 9:27) Wu vwe rhiẹ ọvrẹn harẹn iroro esọsọ-ọ. “Are i gbe ruẹ ewene nyoma are ine wene iroro are, neneyo are sabu djephia harẹn omobọ are ọhọre Osolobrugwẹ rọ gbare, ro ji rhomu, rọ jeghwai kwerhọ.” (Rom. 12:2) Karorhọ taghene wu rhe roro jeghwai kpare idjaghwẹ lele oborẹ i Jehova ọ guọlọre oma ọnọ merhuọn, ọrẹn wu rha hatua irueruo ọfanrhiẹn oma ọ merhuọ-ọn.

Damoma rhe eghwẹmro i Baibol na ezẹko rhẹ urhomu. Ọke ọrana, iroro esọsọ i rha homaphia, ne wu na sabu gba oma roro kpahen ekete i Baibol erana. Eghwẹmro i Baibol jẹrẹ Psalm 119:37; Isaiah 52:11; Matthew 5:28; Ephesians 5:3; Colossians 3:5; ọrhẹ 1 Thessalonians 4:4-8, ina ha userhumu wẹn sabu kpọ iroro ọnọ vi no serhọ rhẹ ukẹro ri Jehova ọ ha nẹ ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ, jeghwai rhe oborẹ i Jehova ọ guọlọre.

Ọrẹn, me wu ne ruo orhianẹ ọ bẹn omamọ wu na kẹnoma rẹn ifoto yanghene ughe ri vwe serhọ? Nyalele idjaghwẹ i Jesu kpẹnkpẹnkpẹn. (1 Pet. 2:21) Ọke i Jesu o bromarhame hin, Echu nọ damiẹ. Me yi Jesu o ruru? Ọ wọnrọn hasuiẹ ọke ephian. Jesu ọ rionbọrhọ ekete i Baibol sansan ọke rọ wọnrọn hasuẹ Echu. Jesu ọ tare: “Nya nẹ aran, Echu!” Echu nọ ghini zẹ. Jerẹ oborẹ Jesu o vwo fiobọrhotọre uvuẹn owọnriẹn haso i Dẹbolo, wu vwe ji fiobọrhotọre-e. (Matt. 4:1-11) Echu ọrhẹ akpọ ọnana ina rha damoma lẹrhuọ vwo iroro esọsọ, ọrẹn wu vwe fiobọrhotọre-e. Wu na sabu dobọji wu ne ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ. Nyoma userhumu i Jehova, wu na sabu fi ọvwreghrẹn ọnọ kparobọ.

Hẹroso i Jehova gbangbanhon nyoma ẹrhomo ẹnẹ. Paul nọ tare: “Are i ta edamẹ are harẹn Osolobrugwẹ; ọke ọrana ufuoma ọrẹ Osolobrugwẹ rọ ghwẹ ọmẹrẹnvwrurhe ephian nọ nọ sẹrorẹ ọmudu ọrhẹ oghwa iroro are nyoma Kristi Jesu.” (Phil. 4:6, 7) Osolobrugwẹ ono tiobọnẹ ufuoma wẹn ne wu sabu kẹnoma rẹn oborẹ obiomurun. Wu rhe ti kẹrẹ i Jehova, ‘ọye no no ti kẹruọ.’—Jas. 4:8.

Wu rha guọlọ ni Jehova ọ sẹroruọ nẹ imwofẹn ephian uvuẹn akpọ na, gbe ti kẹriẹ. Jesu nọ tare: “Ọrẹ o suẹn akpọ na [Echu] ọ sa, ọrẹn obọ ye o te mẹ-ẹ.” (John 14:30) Mesoriẹ i Jesu o vwo aruẹ imwẹro ọrana? Jesu o kiki djeyi ne, nọ tare: “Ohworho ro djeri mẹ rhe ọrhẹ omẹmẹ i gba havwiẹ; ọ sẹrerhumuji mẹ vwo-o, fọkime mie ruẹ ekwakwa ra merhiẹn oma.” (John 8:29) Wu rhe ruẹ ekwakwa ra merhen i Jehova oma, Jehova ọ sẹrerhumuji owẹwẹ vwo-o. Kẹnoma rẹn ufi re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ, wu rhe ru ọnana wu sabu se rhẹ ufi Echu-u.