ATSINU xtsankga xlakata israelitas xpatakutkgolh kkgalhtuchokgo Jordán xlakata natanukgo ktiyat nema Dios xkawaninit pi nakamaxki. Akgtum kilhtamaku, minkgolh moabitas xlakata nakawanikgo lakchixkuwin pi kaʼankgolh wayankgo kxkachikinkan. Max uma lu tlan akxilhkgolh xlakata nakgalhikgo xasasti amigos, natantlikgo chu tlan xwayankgolh. Maski xtalismaninkan chu xtalakapastaknikan umakgolh lakpuskatin xlakatsala xLimapakgsin Dios nema xkamaxkinit israelitas, max makgapitsi lakchixkuwin tlan xlakpuwankgolh pi nitu xʼama kaʼakgspula chu ni xtlawakgolh tuku nitlan.

 Pero ¿tuku lalh? Biblia kinkawaniyan: «Kachikin tsukukgolh tatalakgxtumikgo laktsuman xalak Moab». Uma lakpuskatin xlakaskinkgo pi israelitas xkakninanikgolh nixaxlikana dioses. Chu xlakan chuna tlawakgolh. Wa xlakata, Jehová lu sitsilh (Núm. 25:1-3).

Amakgolh israelitas pulaktiy la lakatsalakgolh xLimapakgsin Dios: kakninanikgolh nixaxlikana dioses chu tlawakgolh talakgxtumit xalimaxana. Lhuwa nikgolh xlakata ni kgalhakgaxmatkgolh (Éx. 20:4, 5, 14; Deut. 13:6-9). ¿Tuku xlakata lu nitlan tuku tlawakgolh? Xlakata kilhtamaku niku xtatakgskgo. Komo umakgolh lakchixkuwin xtikgalhakgaxmatkgolh xLimapakgsin Dios nialh makgas kilhtamaku xpatakutkgolh kgalhtuchokgo Jordán chu tlan xtanukgolh kTiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan (Núm. 25:5, 9).

Kalakapastakwi tuku lalh, apóstol Pablo tsokgli umakgolh tachuwin: «Wa yuma nkaj xaliʼukxilhtit nchuna ntiliʼakgspulakgolh, chu na wa litatsokgnit mpi nalistaktayayaw, kin wa nti awatiya nalatamayaw yunu kakilhtamaku» (1 Cor. 10:7-11). Satanás lu lipaxuwalh pi umakgolh israelitas tlawakgolh lanka talakgalhin chu pi ni xʼamakgolh tanukgo kTiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan. Wi tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan xlakata tuku kaʼakgspulalh, katsiyaw pi Satanás na lu nalipaxuwa komo wi tuku nakinkamatlawiyan nema natlawa pi ni natanuyaw kxasasti katiyatni nema Dios malaknunit.

Xlakata Satanás nakamatlawi tuku nitlan kstalaninanin Cristo, maklakaskin liʼakgsiyat nema liwana lakgapasa chu kaliʼakgsiyanit lhuwa latamanin. Chuna la akxilhwi, tlawalh pi israelitas xtlawakgolh talakgxtumit xalimaxana. La uku, chuntiya maklakaskin uma liʼakgsiyat. ¿Tuku natlawa pi natlawayaw uma? Wa akxilhkan tiku ni lhakganankgonit.

La uku, niti katsi akxni latamanin akxilhkgo tiku ni lhakganankgonit. Makgasata, tiku xʼakxilhputun uma, xtalakaskin naʼan kcine, natamawa maktum libro o revista xlakata naʼakxilha. Max makgapitsi nichuna xtlawakgo xlakata ni xtamamaxaniputunkgo pi nakaʼakxilhkan niku kstakan chu niku xʼakxilhkan. Pero la uku xlakata anan Internet, latamanin tlan akxilhkgo tiku ni lhakganankgonit niku skujkgo o asta kxputlawkan. Chu kmakgapitsi países, lakchixkuwin chu lakpuskatin ni talakaskin nataxtukgo kxchikkan xlakata naʼakxilhkgo.

Pero ni kajwatiya uma. Xlakata kgalhikan celular tlakg ni tuwa akxilhkan. Chatum lataman tlan naʼakxilha uma kxteléfono o kxtableta akxni tlawama ktiji, o ktaxi.

Xlakata la uku tlakg ni tuwa akxilhkan tiku ni lhakganankgonit, uma liʼakgsiyat lu nitlan tuku katlawaninit latamanin. Xlakata uma, tlawanit pi lhuwa latamanin nakgalhikgo taʼakglhuwit kxtamakgaxtokgatkan, kxtalakapastaknikan chu makgkatsikgo pi nitu litaxtukgo. Chu tuku tlakg nitlan, katuwa wilikgo la talalinkgo Dios. Liwana katsiyaw pi tiku akxilha tiku ni lhakganankgonit lu nitlan tuku katlawani. Chu makgas kilhtamaku tawila kxtalakapastakni. Max tsinu tsinu natapanu kxtalakapastakni.

Kalakapastakwi pi Jehová tlan nakinkamakgtayayan xlakata ni natlawayaw uma xliʼakgsiyat Satanás. Komo lakaskinaw pi Jehová nakinkamakgtayayan, talakaskin natlawayaw tuku ni tlawakgolh israelitas: nakgalhakgaxmataw tuku xla xkawaninit (Éx. 19:5). Talakaskin liwana nakatsiyaw pi xla xkajni akxilhkan tiku ni lhakganankgonit. ¿Tuku xlakata chuna wanaw?

Kalilakpuwaw uma: limapakgsin nema kamaxkilh israelitas ama kilhtamaku tanu xwanit, nixtachuna nema xkamaxkikanit atanu kachikinin. Xlitaxtu la akgtum patsaps nema xtlawa pi amakgapitsi kachikinin nitu nakatlawanikgo (Deut. 4:6-8). Umakgolh limapakgsin wi tuku lu xlakaskinka xmasiyakgo: pi Jehová xkajni talakgxtumit xalimaxana.

 Akxni Jehová lichuwinalh tuku nitlan xtlawamakgolh kachikinin, kawanilh israelitas: «Chuna la tlawa kachikin Canaán, niku akit nakkapulalinan, nichuna militlawatkan wixinan; [...] katiyatni lu lixkajni chu nakkamalakgaxokge tuku nitlan tlawakgonit». Xpalakata Jehová tiku xaskulunku, chuna la xlinkgo xlatamatkan cananeos lu nitlan xwanit chu wa pi katiyatni niku xlamakgolh lu lixkajni xwanit, xtaxkajwinit (Lev. 18:3, 25).

Maski Jehová kamalakgaxokgelh cananeos, talismanin xlakata talakgxtumit ni lakgsputli. Titaxtulh 1,500 kata, Pablo lichuwinalh pi kachikinin niku xlamakgolh kstalaninanin Cristo «xmakgatsankgakgonita xtalakapastaknakan». Chu «kaxtitamastakgolh kxaxkajwa latamat wantu nialh kgalhiy xkilhtsukut, lakimpi lu natamakamastanikgo natlawakgo wantu nialh xlilat» (Efes. 4:17-19). La uku latamanin tlawakgo talakgxtumit xalimaxana chu nipara limaxanankgo. Xaxlikana kstalaninanin Cristo lu liskujkgo xlakata ni naʼakxilhkgo tuku lu nitlan tlawamakgolh latamanin.

Akxilhkan tiku ni lhakganankgonit ni maxki kakni Jehová. Xla kinkatlawan chuna la xla chu kinkatlawan xlakata nakatsiyaw tuku tlan chu tuku nitlan. Dios limasiyalh liskgalala akxni mastalh limapakgsin xlakata talakgxtumit chu tlawalh xlakata tlan nalipaxuwakgo chatum chixku chu chatum puskat tiku tamakgaxtokgkgonit (Gén. 1:26-28; Prov. 5:18, 19). Pero tiku masiyakgo tiku ni lhakganankgonit lakgmakgankgo xlimapakgsin Dios chu ni maxkikgo kakni. Wa xlakata, xla nakamalakgaxokge (Rom. 1:24-27).

¿Chu tuku nawanaw xpalakatakan tiku likgalhtawakgakgo o akxilhkgo tiku ni lhakganankgonit maski katsikgo pi nitlan? Max wi tiku nawan pi uma nitu wamputun. Pero wa tatayakgo tiku lakgmakgankgo xlimapakgsin Dios. Max ni wa uma tuku xlakpuwankgonit natlawakgo akxni tsukukgolh akxilhkgo uma. Pero tiku skujnikgo Jehová xlixkajnitkan. Biblia kinkawaniyan: «Wixin tiku paxkiyatit Jehová, kaxkajnitit tuku nitlan» (Sal. 97:10, TNM).

Asta maski tiku ni akxilhputunkgo tiku ni lhakganankgonit katsikgo pi tuwa ni naʼakxilhkan. Xlakata lakgalhinanin akinin, max liskujmaw ni natlawayaw tuku xalixkajni. Nachuna, kinakujkan max nakinkamalakpuwaniyan pi nitu wamputun komo ni nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin  Dios (Jer. 17:9). Lhuwa tiku kstalaninanin Cristo litaxtukgo la uku, makgatlajakgonit tuku nitlan. Katsikan uma, tlan nakamakgtaya tiku liskujmakgolh xlakata nialh naʼakxilhkgo tiku ni lhakganankgonit. Kaʼakxilhwi la tlan nakinkamakgtayayan xTachuwin Dios xlakata nalakgmakganaw uma xliʼakgsiyat Satanás.

Chuna la akxilhwi xapulana, lhuwa israelitas mastakgolh talakaskin pi kstakli tuku nitlan xtlawaputunkgo chu lu nitlan kakitaxtunilh. La uku max nachuna nakinkaʼakgspulayan. Santiago tiku xtutala xwanit Jesús, lichuwinalh xlakata uma: «Tuku chatunu chatunu makgkatsi, [...] liʼakgsiyat litaxtu. Wa xlakata, akxni tlakg tliwakga nawan tuku makgkatsi, tlawa talakgalhin» (Sant. 1:14, 15). Akxni wi tiku masta talakaskin nastaka kxnaku tuku nitlan, max alistalh natlawa talakgalhin. Wa xlakata, nialh kalilakpuwaw tuku xalixkajni; kalakgmakgaw xalixkajni talakapastakni.

Komo akxilhaw pi nila mapanuyaw nixatlan talakapastakni wi tuku lakapala katlawaw. Jesús lichuwinalh: «Komo mimakan o mintantun maʼakgchakgxniyan, kachukukti chu makgat kamakapi [...]. Nachuna, komo milakgastapu maʼakgchakgxniyan, kalakpimaxtuka chu makgat kamakapi» (Mat. 18:8, 9). Jesús kaj akgtum liʼakxilhtit xlichuwinama. Xlimasiyaputun pi lu xlakaskinka lakapala namapanuyaw tuku nakinkamatlawiyan tuku nitlan. ¿La tlan nakgalhakgaxmataw uma tastakyaw xlakata akxilhkan tiku ni lhakganankgonit?

Kalilakpuwaw pi kaj xalan akxilhaw tiku ni lhakganankgonit. Ni kalakpuwaw pi nitu kintikaʼakgspulan. Lakapala katalakapanuw. Tunkun kamamixiw televisión, computadora o celular. Kalilakpuwaw tuku xatlan. Akxni chuna natlawayaw tlan namachokgoyaw tuku lakapastakaw, chu ni katimastaw talakaskin pi nixatlan tapuwan nakinkamatlawiyan tuku nitlan.

Max xlakata makgasa wi tiku xʼakxilha tiku ni lhakganankgonit tuwa namakgkatsi ni nalakapastaka uma, chu asta max namin kilhtamaku namin kxtalakapastakni uma nixatlan tapuwan. Akxni chuna nala, uma lataman max wi tuku  natlawa xlakata namakgkatsi pi wi tiku tatalakgxtumima. Komo wix nialh akxilha tiku ni lhakganankgonit pero makgatunu kilhtamaku min kmintalakapastakni tuku nixatlan, talakaskin nakatsiya tuku natlawaya akxni chuna nala.

Kalakkaxwili xlakata chuna nalakpuwana la Jehová lakaskin. Kastalani xliʼakxilhtit apóstol Pablo, tiku lichuwinalh: «Kstakyawa kimakni, na wa nakilakgachixkuwiy» (1 Cor. 9:27). Ni kamasta talakaskin pi nixatlan tapuwan namatlawiyan tuku nitlan. Katlawa tuku wan Romanos 12:2: «Nialh kalakpuwantit la uma kakilhtamaku, wata kalakgpalitit mintalakapastaknikan, xlakata liwana nakatsiyatit xtalakaskin Dios nema xatlan, nema xaʼakgstitum chu nema tlan akxilha». Ankgalhin kalakapastakti pi komo nalakpuwana chuna la Jehová chu natlawaya xtalakaskin, tlakg nakgalhiya tapaxuwan nixawa natlawaya talakgalhin.

Kakatsini makgapitsi textos nema namakgtayayan nalakapastaka la Jehová akxilha tuku lixkajni chu nakatsiniya tuku xla lakaskin mimpalakata. Chuna, akxni namin kmintalakapastakni tuku xalixkajni, kalakapastakti texto nema katsininita. Makgapitsi textos wa Salmo 119:37, Isaías 52:11, Mateo 5:28, Efesios 5:3, Colosenses 3:5 chu 1 Tesalonicenses 4:4-8.

¿Tuku natlawaya komo lu lilakpuwampat o lu akxilhputuna tuku nitlan? Kastalani xliʼakxilhtit Jesús (1 Ped. 2:21). Akxni tamunulh, Satanás makglhuwa wilinilh taputsan. ¿Tuku tlawalh Jesús? Chuntiya liskujli xlakata ni natlawa tuku xmatlawiputun. Lakgmakgalh taputsan akxni limaklakaskilh tuku wan xTachuwin Dios. Wanilh: «¡Kapit Satanás!» chu xla tapanulh. Chuna la Jesús ankgalhin liskujli xlakata namakgatlaja Akgskgawini, wix na tlan chuna natlawaya (Mat. 4:1-11). Satanás chu xkakilhtamaku chuntiya natlawakgo pi nalakpuwanaw tuku nitlan, pero ni kataxlajwaniw. Tlan namakgatlajayaw uma. Xlakata xtamakgtay Jehová, tlan namakgatlajayaw kintalamakgasitsinkan.

Chuntiya katlawaniw oración Jehová chu kaskiniw pi kakinkamakgtayan. Pablo lichuwinalh: «Kamastatit paxtikatsinit, kawanitit Dios tuku maklakaskinatit; chu xtakaksni Dios nema nila akgatekgskgo latamanin nakuentajtlawa minakujkan chu mintalakapastaknikan xpalakata Cristo Jesús» (Filip. 4:6, 7). Jehová nakinkamaxkiyan takaksni nema maklakaskinaw xlakata ni natlawayaw talakgalhin. Komo nalakgtalakatsuwiyaw Dios, xla nakinkalakgtalakatsuwiyan (Sant. 4:8).

Tuku tlakg tlan nakinkamakgtayayan xlakata ni natlawayaw tuku nitlan wa pi lakatsu natawilaniyaw Jehová. Jesús lichuwinalh xlakata Satanás: «Xlakata mima xmapakgsina kakilhtamaku, chu xla nila kimatlawi tuku lakaskin» (Juan 14:30). ¿Tuku xlakata liwana xkatsi uma? Akgtum kilhtamaku xla lichuwinalh: «Wanti kimakaminit, ankgalhin kintalapulay, niukxni nakiʼakgxtakgmakgan sampi ankgalhin kit ktlaway wantu xla lakgatiy» (Juan 8:29). Komo natlawayaw tuku lakgati Jehová, na nikxni akstu kintikamakgxtakgni. Katsalaniw liʼakgsiyat xlakata akxilhkan tiku ni lhakganankgonit, chu Satanás ni kintikatlajan.