LOKO Vaisrayele va khale va ri karhi va tilunghiselela ku tsemakanya Nambu wa Yordani va ya etikweni leri Xikwembu a xi va tshembise rona, va endzeriwe hi vanhu van’wana. Vayeni va kona a ku ri vavasati vambe lava nga fika va rhamba vavanuna enkhubyeni. A swi vonaka swi ri swinene ngopfu eka vavanuna volavo. Ku kuma vanghana lavantshwa, ku cina ni ku tiphina hi swakudya a swi vonaka swi ta tsakisa ngopfu. Mikhuva ni mahanyelo ya vavasati volavo a swi lwisana ni Nawu wa Xikwembu lowu a xi wu nyike Vaisrayele, hambiswiritano, vavanuna van’wana va Vaisrayele va nga ha va va tibyele va ku: ‘Hi ta tikhoma kahle. A hi nge pfumeli ku kuceteriwa hi vona.’

 Ku humelele yini? Bibele yi hi byela leswi: “Vanhu va sungula ku va ni rimbewu leri nga amukelekiki ni vanhwanyana va Mowabu.” Kahlekahle vavasati volavo a va lava leswaku vavanuna va Vaisrayele va ya gandzela swikwembu swa hava. Sweswo swi ve tano! Hi swona swi endleke leswaku “ku hlundzuka ka Yehovha ku va kukulu ehenhla ka Israyele.”—Tinhl. 25:1-3.

Vaisrayele volavo va tlule Nawu wa Yehovha hi tindlela timbirhi: Va gandzele swifaniso va tlhela va tikhoma ku biha hi swa masangu. Ku fe magidi ya vanhu hikwalaho ka leswi va nga n’wi yingisangiki Yehovha. (Eks. 20:4, 5, 14; Det. 13:6-9) Hikwalaho ka yini swiendlo swa vona a swi twisa ku vava ngopfu? Hikwalaho ka nkarhi lowu va dyoheke ha wona. Loko vavanuna volavo a va nga wu tlulanga Nawu wa Xikwembu, magidi ya Vaisrayele a ma ta va ma tsemakanye Nambu wa Yordani ma ya nghena eTikweni leri Tshembisiweke.—Tinhl. 25:5, 9.

Loko muapostola Pawulo a tsala hi mhaka yoleyo u te: “Swilo leswi swi va humelerile tanihi swikombiso, naswona swi tsaleriwe leswaku swi va xilemukiso eka hina lava hi fikeriweke hi makumu ya mafambiselo ya swilo.” (1 Kor. 10:7-11) Hi nga vula hi nga tipfinyingi leswaku Sathana a a tsake ni swikunwana leswi Vaisrayele volavo va weleke exidyohweni kutani va tsandzeka ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Hi fanele hi dyondza eka swihoxo swa vona, hikuva Sathana a nga tsaka ni swikunwana loko o kota ku hi sivela ku nghena emisaveni leyintshwa ya Xikwembu.

Sathana u phasa Vakreste hi marhengu lama a swi tivaka kahle leswaku ma tirha hikuva ma phase vanhu vo tala. Hilaha hi swi tweke hakona, u phase Vaisrayele hi ku tirhisa ku tikhoma ko biha hi swa masangu. Ninamuntlha, ku tikhoma ko biha ka ha ri ntlhamu lowukulu lowu Sathana a wu tirhisaka. Ndlela yin’wana leyi hi nga tikumaka hi wele entlhan’wini wolowo i ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki.

Namuntlha, vanhu va swi kota ku hlalela swifaniso leswi exihundleni swi tlhela swi nga tiviwi hi munhu. Emalembeni lama hundzeke loko munhu a lava ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki, a a ta ya esinema a ya hlalela tifilimi leti thyakeke kumbe a xava tibuku ta muxaka wolowo exitolo xa tona. Vo tala a va nga tshineli no tshinela etindhawini teto hikwalaho ko chava vanhu. Kambe sweswi, munhu loyi a nga ni Inthanete a nga swi kota ku languta swifaniso swo tano a ri entirhweni kumbe a ri emovheni leyi pakiweke. Ematikweni yo tala, vavanuna ni vavasati va nga kota ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki va ri endlwini.

A hi sweswo ntsena. Tiselfoni ni tithebulete swi endla leswaku swi olova ngopfu ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. Hambiloko vanhu va ri eku fambeni epatwini, va ri ebazini kumbe exitimeleni va nga swi kota ku hlalela swilo swo tano eka tiselfoni kumbe tithebulete ta vona.

Leswi manguva lawa, swi olovaka leswaku munhu a hlalela swifaniso leswi thyakeke a nga voniwi hi munhu, swifaniso swo tano swa manyala swi vavisa vanhu vo tala ku tlula rini na rini. Vanhu vo tala lava swi hlalelaka va veka vukati bya vona ekhombyeni, a va ha tixiximi naswona va dlaya mapfalo ya vona. Lexi vavaka no tlurisa, va veka vuxaka bya vona ni Xikwembu ekhombyeni. A swi kanakanisi leswaku lava va swi hlalelaka swa va vavisa. Mikarhi yo tala swi onha mianakanyo ya vanhu. Va nga ha hlakarhela hakatsongotsongo kambe vuyelo byo vava lebyi vangiwaka hi swona byi nga tshama nkarhi wo leha.

Hi fanele hi tivonela, hikuva Yehovha wa hi sirhelela eka ntlhamu lowu wa Sathana. Leswaku hi sirheleriwa hi Yehovha, hi fanele hi endla leswi vavanuna va le Israyele va tsandzekeke ku swi endla, ku nga ku “yingisa . . . hilaha ku tiyeke.” (Eks. 19:5) Hi fanele hi tsundzuka leswaku Xikwembu xa swi venga swinene loko vanhu va hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. Hikwalaho ka yini hi vula tano?

Ehleketa hi leswi: Milawu leyi Xikwembu a xi yi nyike tiko ra Israyele a yi hambanile ni milawu ya matiko man’wana. Milawu ya Yehovha a yi fana ni khumbi leri a ri va sirhelela eka vanhu va matiko man’wana ni minkucetelo ya vona yo biha. (Det.  4:6-8) Milawu yoleyo yi swi veke erivaleni leswaku Yehovha wa ku venga ku tikhoma loko biha.

Loko Yehovha a hlamusela ku tikhoma ko biha ka matiko lama a va akelane na wona u byele Vaisrayele a ku: “Mi nga tshuki mi endla hi ku landza ndlela leyi tiko ra . . . Kanana ri endlaka ha yona laha ndzi mi yisaka kona. . . . Tiko a ri tenganga, kutani ndzi ta tisa nxupulo ehenhla ka rona hikwalaho ka xihoxo xa rona.” Mahanyelo ya Vakanana a ma xi nyenyetsa ngopfu Xikwembu xa Vaisrayele lexi kwetsimaka lerova xi kala xi vula leswaku tiko hinkwaro a ri basanga, ri nyamile.—Lev. 18:3, 25.

Hambileswi Yehovha a xupuleke Vakanana, vanhu van’wana va ye emahlweni va tikhoma hi ndlela yo biha. Endzhaku ka malembe ya 1 500, Pawulo u vule leswaku matiko lawa Vakreste a va tshama eka wona “ma heleriweke hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene.” Entiyisweni “ma tinyiketele eku tikhomeni ko biha leswaku ma endla thyaka hinkwaro hi makwanga.” (Efe. 4:17-19) Ninamuntlha, vanhu vo tala va tibuma hi mahanyelo yo biha. Vakreste va fanele va tirha hi matimba leswaku va papalata ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki.

Ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki swi kombisa ku nga xi xiximi Xikwembu. Xi vumbe vanhu hi xifaniso xa xona naswona xi hi endle hi ri ni vuswikoti byo tiva leswinene ni leswo biha. Hi vutlhari, Xikwembu xi veke milawu yo karhi eka swa masangu. A xi lava leswaku swa masangu swi endliwa hi vanhu lava tekaneke ntsena. (Gen. 1:26-28; Swiv. 5:18, 19) Lava va endlaka swifaniso leswi swa manyala ni ku swi hangalasa va kombisa yini? Va delela Xikwembu ni milawu ya xona ya mahanyelo. Lava swi hangalasaka va sandza Yehovha. Xikwembu xi ta avanyisa lava honisaka milawu ya xona ya mahanyelo hi ku endla ni ku hangalasa swifaniso leswi thyakeke.—Rhom. 1:24-27.

Ku ta endleka yini hi lava va hlayaka kumbe ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki hi vomu? Van’wana va nga ha swi teka tanihi vuhungasi lebyi nga riki na khombo. Hambiswiritano, va seketela lava delelaka milawu ya Yehovha. Swi nga endleka leswaku a va nga tiyimiselanga ku endla tano eku sunguleni. Hambiswiritano, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku vagandzeri va Xikwembu va fanele va papalata swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. Bibele yi ri: “N’wina lava rhandzaka Yehovha, vengani leswo biha.”—Ps. 97:10.

 Hambi ku ri lava nga swi laviki ku hlalela swifaniso swo tano swi nga ha va tikela ku swi papalata. A hi hetisekanga kutani hi nga ha boheka ku lwa hi matimba leswaku hi papalata ku navela ko biha ka swa masangu. Leswi hi nga hetisekangiki hi nga ha tibyela leswaku a swi bihanga ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. (Yer. 17:9) Vanhu vo tala lava nga Vakreste va swi kota ku papalata mukhuva wo tano. Ku tiva sweswo, swi hi endla hi tshemba leswaku na hina hi ta swi kota. Xiya ndlela leyi Rito ra Xikwembu ri nga ku pfunaka ha yona leswaku u papalata ku phasiwa hi ntlhamu wo hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki.

Hilaha hi swi voneke ha kona eku sunguleni, Vaisrayele vo tala va pfumelele ku navela ko biha ku ya ku kula etimbilwini ta vona va kondza va endla swilo leswi va vangeleke khombo. Sweswo swi nga ha endleka ninamuntlha. Loko Yakobo makwavo wa Yesu a hlamusela khombo rero u te: “Un’wana ni un’wana u . . . kokiwa ni ku wongiwa hi ku navela ka yena n’wini. Kutani ku navela, loko ku xurhe, ku veleka xidyoho.” (Yak. 1:14, 15) Loko ku navela ko biha ku kala ku dzima timitsu embilwini ya munhu a nga ha wela exidyohweni. Hi fanele hi lwa hi matimba leswaku hi nga ehleketi hi swilo leswi thyakeke.

Loko u tshamela ku ehleketa hi swilo leswi thyakeke teka goza hi xihatla. Yesu u te: “Kutani, loko voko ra wena kumbe nenge wa wena wu ku khunguvanyisa, wu tseme u wu cukumeta ekule na wena. . . . Nakambe, loko tihlo ra wena ri ku khunguvanyisa, ri xokole u ri cukumeta ekule na wena.” (Mat. 18:8, 9) Yesu a nga vuli swona leswaku hi fanele hi tivavisa. A a kombisa leswaku hi fanele hi lavisisa leswi hi endlaka hi tshamela ku ehleketa hi swilo swo biha, kutani hi swi tshika. Hi nga xi tirhisa njhani xitsundzuxo xexo loko swi ta emhakeni yo hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki?

Loko wo tshuka u hlangane ni swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki u nga tibyeli u ku, ‘A swi nge ndzi endli nchumu.’ Hatla u languta etlhelo. Tima thelevhixini ya wena hi xihatla. Namba u tima khompyuta ya wena kumbe selfoni. Ehleketa hi swin’wana leswinene. Loko u endla tano u ta kota ku lawula miehleketo ya wena ematshan’weni yo pfumelela ku lawuriwa hi ku navela ko biha.

A hi nge u swi tshikile ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki kambe u tshamela ku ehleketa hi swona, xana u ta endla yini? Swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki swi nga tshama emiehleketweni ya munhu nkarhi wo leha. Swi nga ta emiehleketweni nkarhi wihi na wihi. Loko swi ta, u nga tikuma u navela ku endla swilo leswi thyakeke swo tanihi ku tlangisa swirho swa le xihundleni. Hikwalaho, tshama u ri karhi u tsundzuka leswaku sweswo swi nga ha endleka, kutani tiyimisele ku lwa ni mukhuva wolowo wo biha.

Tiyimisele ku ehleketa ni ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Tekelela muapostola Pawulo, loyi a a tiyimisele ku ‘ba miri wa yena, ni ku wu kongomisa tanihi hlonga.’ (1 Kor. 9:27) U nga pfumeleli ku navela ko biha ku ku endla hlonga. “Mi hundzuka hi ku hundzula mianakanyo ya n’wina, leswaku mi ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Rhom. 12:2) Tsundzuka leswi: Loko u ehleketa u tlhela u endla ku rhandza ka Xikwembu, u ta va ni ntsako naswona a wu nge vi hlonga ra xidyoho.

Ringeta ku ehleketa hi tindzimana to karhi ta Bibele. Kutani loko ku ta miehleketo leyi thyakeke, ringeta ku ehleketa hi tindzimana teto. Matsalwa yo tanihi Pisalema 119:37; Esaya 52:11; Matewu 5:28; Vaefesa 5:3; Vakolosa 3:5; na 1 Vatesalonika 4:4-8, ma ta ku pfuna leswaku u titwa hi ndlela leyi Yehovha a titwaka ha yona hi swifaniso swo tano ni ku tiva leswi a swi languteleke eka wena.

A hi nge mikarhi yin’wana a wu swi koti ku papalata ku hlalela kumbe ku ehleketa hi swifaniso leswi thyakeke, i yini leswi u nga swi endlaka? Tekelela xikombiso lexinene xa Murhangeri wa hina Yesu. (1 Pet. 2:21) Endzhaku ka loko Yesu a khuvuriwile, Sathana u n’wi ringile hi ku phindhaphindha. Yesu u endle yini? U hambete a ala ku phasiwa hi mintlhamu ya Sathana. Yesu u hlule miringo ya Sathana hi ku tirhisa matsalwa yo hambanahambana. U te: “Suka, Sathana,” hiloko Sathana a suka. Leswi Yesu a hambeteke a lwa na Diyavulosi, na wena u nga tshiki ku lwa. (Mat. 4:1-11) Sathana ni vanhu vakwe va ta hambeta va ringeta ku ku kucetela leswaku u ehleketa hi swilo leswi thyakeke, kambe u nga tshiki ku lwa. U nga swi kota ku tshika ku ehleketa hi swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki. Yehovha u ta ku pfuna leswaku u hlula nala wa wena.

Tshama u ri karhi u khongela eka Yehovha u kombela ku pfuniwa. Pawulo u te: “Tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina . . . kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Filp. 4:6, 7) Xikwembu xi ta ku nyika ku rhula ka mianakanyo loku nga ta ku pfuna leswaku u papalata ku endla swo biha. Loko u tshinela eka Yehovha, na yena u ‘ta tshinela eka wena.’ (Yak. 4:8)

Loko hi ri ni vuxaka lebyi tiyeke ni Hosi leyi Lawulaka yi ta hi sirhelela eka mintlhamu ya Sathana. Yesu te: “[Sathana] mufumi wa misava wa ta. Naswona a nge ndzi endli nchumu.” (Yoh. 14:30) Hikwalaho ka yini Yesu a a tiyiseka hi mhaka leyi? U tshame a ku: “Loyi a ndzi rhumeke u na mina; a nga ndzi tshikanga ndzi ri swanga, hikuva nkarhi hinkwawo ndzi endla swilo leswi n’wi tsakisaka.” (Yoh. 8:29) Loko u endla swilo leswi tsakisaka Yehovha, na wena u nga tiyiseka leswaku a nge pfuki a ku fularherile. Papalata ntlhamu wo hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki, kutani Sathana a nge swi koti ku ku phasa.