1. Ntak emi anade iben̄e idem inọ ukọbọ?

ỌBỌN̄ nnyịn Jesus ama ọfiọk ke ẹyesua kpukpru mbon oro ẹmekde ndidi mbet esie. Enye ama anam mme mbet esie ẹfiọk emi okoneyo oro ekesierede usen emi ẹkewotde enye. (John 17:14) Toto ke ini oro, mbon emi mîkponoke Jehovah ẹsikọbọ ikọt Jehovah emi ẹsọn̄ọde ẹda ye enye. (2 Tim. 3:12) Ndien nte ererimbot emi enen̄erede ekpere utịt, imodori enyịn ke mme asua nnyịn ẹyekọbọ nnyịn ẹkan emi.—Matt. 24:9.

2-3. (a) Ntak emi ndịk ọdiọkde? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Didie ke ikeme ndiben̄e idem idahaemi nnọ ukọbọ? Ufọn idụhe nditie n̄kere kpukpru se ikemede nditịbe nnọ nnyịn. Ndinam ntre ekeme ndinam ndịk ye editịmede esịt ẹmen nnyịn ẹmen. Oro ekeme ndinam idem enyek nnyịn tutu nnyịn itre ndinam n̄kpọ Jehovah idem mbemiso ata idomo esịmde nnyịn. (N̄ke 12:25; 17:22) Ndịk edi ata idiọk n̄kpọekọn̄ kiet emi Devil asua nnyịn esidomode ndida n̄n̄wana ye nnyịn. (1 Pet. 5:8, 9) Nso ke ikeme ndinam idahaemi man iben̄e idem ndiyọ ukọbọ?

³ Ke ibuotikọ emi, iyeneme se ikpanamde man itetịm ikpere Jehovah, ye ntak emi ọfọnde inam oro idahaemi. Iyeneme n̄ko se ikpanamde man inen̄ede inyene uko. Ndien ke akpatre, iyeneme se ikpanamde ke ini mme owo ẹsuade nnyịn.

4. Mme Hebrew 13:5, 6 owụt ke nso ke akpana inen̄ede inịm? Ntak ọfọnde inịm emi?

⁴ Nen̄ede nịm ke Jehovah ama fi, ke enye ididehe-dei ikpọn̄ fi. (Kot Mme Hebrew 13:5, 6.) Enyọn̄-Ukpeme ọkọdọhọ ediwak isua ko ete: “Owo emi enen̄erede ọfiọk Abasi eyenen̄ede ọbuọt idem ye enye ukọbọ ama edi.” Ata akpanikọ edi oro!  Edieke iyomde ndisọn̄ọ nda nyọ ukọbọ, ana ima Jehovah inyụn̄ ibuọt idem ye enye ke ofụri esịt, ikûnyụn̄ udedei uyịk m̀mê enye ama nnyịn.—Matt. 22:36-38; Jas. 5:11.

5. Nso idin̄wam fi okụt ke Jehovah ama fi?

⁵ Kot Bible kpukpru usen man etetịm ekpere Jehovah. (Jas. 4:8) Ama okot Bible, se m̀mê oyokụt mme edu Jehovah utọ nte ima, mbọm, ye mfọnido. Ini okotde aban̄a se enye etịn̄de onyụn̄ anamde, domo ndikụt adan̄a nte enye amade fi. (Ex. 34:6) Ekeme ndisọn̄ ndusụk owo ndinịm ke Abasi ama mmọ sia akanam owo imaha mmọ. Ekpetie fi ntre n̄ko, domo ndisiwet kpukpru usen nte Jehovah ọfọnde ido ye afo onyụn̄ atuade fi mbọm. (Ps. 78:38, 39; Rome 8:32) Ama ekere se enye anamde ọnọ fi onyụn̄ etie ekere se okotde ke Bible, emekeme ndinyene ediwak n̄kpọ ndiwet mban̄a se Jehovah anamde ọnọ fi. Nte ọdiọn̄de-diọn̄ ama se Jehovah anamde, ntre ke editetịm ikpere enye.—Ps. 116:1, 2.

6. Psalm 94:17-19 owụt ke didie ke akam ofụri esịt ekeme ndin̄wam fi?

⁶ Bọn̄ akam kpukpru ini. Kere nte ete afatde ekpri eyeneren esie adian ke idem. Esịt ana eyen oro sụn̄ tutu enye ọdọhọ ete esie kpukpru se iketịbede inọ enye usen oro, nti ye ndiọi. Emekeme ndikpere Jehovah ntre n̄ko edieke esibọn̄de akam ke ofụri esịt ọnọ enye kpukpru usen. (Kot Psalm 94:17-19.) Ke ini ọbọn̄de akam ọnọ Jehovah, ‘n̄wan̄a esịt fo duọk nte mmọn̄’ nyụn̄ dọhọ edima Ete fo kpukpru se inamde idem enyek fi, esịt onyụn̄ etịmede fi. (Eseme 2:19) Nso ididi ufọn? Oro ayanam fi enyene se Bible okotde “emem Abasi emi akande kpukpru ekikere.” (Phil. 4:6, 7) Nte ọbọn̄de akam ntem, ntre ke afo edidọdiọn̄ ikpere Jehovah.—Rome 8:38, 39.

7. Ntak emi anade afo enen̄ede enịm ke se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam ke Obio Ubọn̄ esie oyosu?

⁷ Nen̄ede nịm ke mme n̄kpọ emi Abasi ọn̄wọn̄ọde ndida Obio Ubọn̄ esie nnam ẹyesu. (Num. 23:19) Edieke mûnen̄ekede unịm, eyenen̄ede emem Satan ye mbon emi ẹdude ke idak esie ndinam idem enyek fi. (N̄ke 24:10; Heb. 2:15) Didie ke afo ekeme ndinen̄ede nnịm idahaemi ke Obio Ubọn̄ Abasi eyedi? Da ini kpep se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam ke Obio Ubọn̄ esie, nyụn̄ kpep ntak emi afo ekemede ndinịm ke mmọ ẹyesu. Didie ke oro edin̄wam fi? Se uwụtn̄kpọ Stanley Jones emi ẹkekọbide isua itiaba ke ntak se enye enịmde. * Nso ikan̄wam enye ọsọn̄ọ ada ọyọ? Enye ọkọdọhọ ete: “Mma nnen̄ede mbuọt idem ye Abasi sia mma mfiọk Obio Ubọn̄ Abasi ye se Obio Ubọn̄ oro edinamde, n̄konyụn̄ nyịkke. Ntre owo ndomokiet ikekemeke ndinam mi n̄kpọn̄ Jehovah.” Edieke afo enen̄erede enịm se Jehovah ọn̄wọn̄ọde, eyetetịm ekpere enye, udûnyụn̄ uyakke ndịk anam fi etre ndikpono enye.—N̄ke 3:25, 26.

8. Nte idade ndidụk mbono esop owụt nso? Nam an̄wan̄a.

 ⁸ Sidụk mbono esop kpukpru ini. Mbono esop esin̄wam nnyịn itetịm ikpere Jehovah. Nte idade ndidụk mbono esop idahaemi owụt m̀mê iyekeme ndisọn̄ọ nda nyọ ini ẹdikọbọde nnyịn ke ini iso. (Heb. 10:24, 25) Nso inam idọhọ ntre? Edieke iyakde n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ẹnam nnyịn ikûdụk mbono esop idahaemi, idinam didie ke ini iso edieke ukara ẹkpande nnyịn ndisop idem ye nditọete nnyịn? Edieke inen̄erede ibiere ke nnyịn idifiakke mbono esop, nnyịn iditreke n̄ko ke ini mme asua nnyịn ẹdomode ndikpan nnyịn ndidụk mbono esop. Idahaemi ke ikpenen̄ede ima mbono esop nnyịn. Edieke imade-ma ndidụk mbono esop, ukọbọ ndomokiet idikpanke nnyịn ndikop uyo Abasi utu ke uyo owo, ekpededi ukara ẹnịm ibet ẹte nnyịn ikûdụk.—Utom 5:29.

9. Ntak emi ọfọnde imụm mme itie Bible idọn̄ ke ibuot man iben̄e idem inọ ukọbọ?

⁹ Mụm mme itie Bible emi amade akan dọn̄ ke ibuot. (Matt. 13:52) Kpa ye oro nnyịn mînyeneke mfre emi ọfọnde ama, Jehovah ekeme ndida okopodudu edisana spirit esie n̄n̄wam nnyịn iti mme itie Bible oro ikomụmde idọn̄ ke ibuot. (John 14:26) Brọda kiet emi ẹkemụmde ẹkekọbi ke East Germany, ẹnyụn̄ ẹsịnde enye ikpọn̄ ke esịt ufọk-n̄kpọkọbi ọkọdọhọ ete: ‘Esịt ama enem mi etieti koro etisịm ini oro mma mmomụm se ibede itie N̄wed Abasi 200 ndọn̄ ke ibuot! Mma nda ini oro n̄kodude ikpọn̄ do ntie n̄kere nsio nsio n̄kpọ oro ẹnemede ke Bible.’ Mme itie Bible oro ẹma ẹn̄wam enye ọsọn̄ọ ada ọyọ okûnyụn̄ ukpọn̄ Jehovah.

10. Ntak emi ikpomụmde mme ikwọ nnyịn idọn̄ ke ibuot?

¹⁰ Mụm mme ikwọ emi ẹtorode Jehovah dọn̄ ke ibuot nyụn̄ kwọ mmọ. Ini ẹkekọbide Paul ye Silas ke Philippi, mmọ ẹma ẹsịne do ẹkwọ ikwọ emi mmọ ẹkemụmde ẹdọn̄ ke ibuot ẹda ẹtoro Jehovah. (Utom 16:25) Ini ẹketan̄de nditọete nnyịn ke akani Soviet Union ẹka Siberia, nso ikọsọn̄ọ mmọ idem? Sista Mariya Fedun ọkọdọhọ ete: “Ima isikwọ kpukpru ikwọ n̄wedikwọ emi ikọfiọkde.” Enye ọkọdọhọ ke mme ikwọ oro ẹma ẹsọn̄ọ kpukpru mmimọ idem ẹnyụn̄ ẹn̄wam mmimọ ifiọk ke Jehovah do ye mmimọ. Ndi emesikop nte odudu odụkde fi idem ama ọkwọ mme ikwọ emi amade akan emi ẹtorode Jehovah? Ekpedi ntre, mụm mmọ dọn̄ ke ibuot idahaemi!—Se ekebe oro “ Nam Mi Nnyene Uko.”

11-12. (a) Akpa Samuel 17:37, 45-47 owụt ke nso ikanam David enyene uko? (b) Nso akpan n̄kpọ ke ikpep ito David?

¹¹ Ana afo enyene uko man ekeme ndiyọ ukọbọ. Nso ke akpanam ekpetie fi nte unyeneke uko? Ti ke ata uko ikọn̄ọke ke nte owo okponde, okon̄de, enyenede odudu, m̀mê ke se owo ekemede ndinam. Da David ke uwụtn̄kpọ ini enye akakade en̄wan ye Goliath. Goliath ama ọniọn̄ okop idem, ndien ẹkpemen David ẹdomo ye enye, David ekedi ata mfi, imenke ubọk en̄wan ye enye, inyụn̄ inyeneke eti n̄kpọekọn̄ ndida n̄n̄wana. David ikakam inyeneke akan̄kan̄. Kpa ye oro, enye ama enyene uko ata etieti. David ama efehe uko uko adaha en̄wan ye atan̄idem owoekọn̄ emi okokopde idem do.

¹² Nso ikọnọ David utọ uko oro? Enye ama enen̄ede enịm ke Jehovah do ye imọ. (Kot 1 Samuel 17:37, 45-47.) Idịghe nte Goliath okponde okon̄ akan David ekebehe David. Se ikebehede enye ekedi ke Goliath idịghe n̄kpọ ndomokiet ẹkpemen ẹdomo ye Jehovah. Nso ke mbụk emi ekpep nnyịn? Iyenyene uko edieke inịmde ke Jehovah do ye nnyịn, ke mme asua nnyịn inyụn̄ idịghe n̄kpọ ndomokiet ẹkpemen mmọ ẹdomo ye Ata Ọkpọsọn̄ Abasi. (2 Chron. 20:15; Ps. 16:8) Nso ke ikpanam man inen̄ede inyene uko idahaemi mbemiso ukọbọ edi?

13. Nso ke ikpanam man idọdiọn̄ inyene uko? Nam an̄wan̄a.

¹³ Nnyịn ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi nnọ mme owo ekeme ndin̄wam nnyịn inyene uko. Nso inam edi ntre? Sia ndikwọrọ ikọ ekpep nnyịn ndibuọt idem ye Jehovah ikûnyụn̄ ufehe owo enyịn. (N̄ke 29:25) Ukem nte ndisịn̄ede idem esinamde esịp nnyịn ọsọn̄ idem, imesidọdiọn̄ inyene uko ima ikwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk, ke ebiet emi mme owo ẹsiwakde, ke itie emi mme owo ẹnamde mbubehe, ye ke ini inamde n̄kpọ idem nnyịn. Edieke inyenede uko ikwọrọ ikọ idahaemi, oro eyetịm nnyịn idem ndika iso n̄kwọrọ ikọ ekpededi ukara ẹdọhọ nnyịn ikûkwọrọ.—1 Thess. 2:1, 2.

14-15. Nso ke ikeme ndikpep nto Nancy Yuen ye Valentina Garnovskaya?

¹⁴ Imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto sista iba emi ẹkenyenede uko etieti. Kpa ye emi Sista Nancy Yuen ọkọniọn̄de ikpat ition kpọt, enye ikayakke owo ndomokiet anam idem  enyek enye. * Enye ikamaha nditre ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Ke ntak oro, ẹma ẹkọbi enye ke China ẹbe isua 20. Mbon ukara emi ẹkebụpde enye mbụme ẹkedọhọ ke “enye ọsọn̄ ibuot akan” ke idụt mmimọ!

¹⁵ Ẹma ẹkọbi Sista Valentina Garnovskaya n̄ko ke akani Soviet Union ikata. Ofụri isua emi enye ekesịnede ke ufọk-n̄kpọkọbi ekedi isua 21. * Ntak emi ẹkekọbide enye? Enye ama enen̄ede ebiere ndika iso n̄kwọrọ ikọ tutu mbon ukara ẹkot enye “ata idiọk abiatibet.” Nso ikanam sista iba oro ẹnyene uko ntre? Mmọ ẹma ẹnịm ke Jehovah odu ye mmimọ.

16. Nso idinam nnyịn inyene ata uko?

¹⁶ Se inemede ke ibuotikọ emi owụt ke edieke iyomde nditetịm nnyene uko, ke inaha iberi edem ke odudu nnyịn ye se ikemede ndinam. Utu ke oro, ana inịm ke Jehovah do ye nnyịn, ke enye onyụn̄ edi enye emi an̄wanade ọnọ nnyịn. (Deut. 1:29, 30; Zech. 4:6) Se idinamde inyene ata uko edi oro.

17-18. Nso ke Jesus okodụri nnyịn utọn̄ aban̄a nte ikụtde ke John 15:18-21? Nam an̄wan̄a.

¹⁷ Esinem nnyịn mme owo ẹma ẹkpono nnyịn, edi nnyịn ikpekereke ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ edieke mme owo mîkponoke nnyịn. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹkop inemesịt ke ini mme owo ẹsuade mbufo, ẹnyụn̄ ẹdian̄arede mbufo ke idem mmọ ẹfep, ẹnyụn̄ ẹsụn̄ide mbufo ẹnyụn̄ ẹtịn̄de idiọk ẹdian enyịn̄ mbufo kaban̄a Eyen owo.” (Luke 6:22) Nso ke ikọ Jesus emi ọkọwọrọ?

¹⁸ Jesus ikọdọhọke ke mme Christian ẹdimama mme owo ẹsua mmọ. Enye okodụri nnyịn utọn̄ aban̄a se iditịbede. Nnyịn idịghe ubak ererimbot. Ida se Jesus ekekpepde idu uwem inyụn̄ ikwọrọ ukem se enye ọkọkwọrọde. Oro anam ererimbot ẹsua nnyịn. (Kot John 15:18-21.) Se inen̄erede ibehe nnyịn edi ndinam se Jehovah amade. Ntre mme owo ẹkpesua nnyịn ke ntak emi imade  Ete nnyịn, nnyịn idiyakke oro afịna nnyịn akaha.

19. Didie ke ikeme ndikpebe mme apostle?

¹⁹ Kûyak n̄kpọ ekededi emi ikpîkpu owo etịn̄de m̀mê anamde anam fi okop bụt ndidi Ntiense Jehovah. (Mic. 4:5) Nditie n̄kere se mme apostle ke Jerusalem ẹkenamde esisịt ini ke Jesus ama akakpa ekeme ndin̄wam nnyịn ikpep nditre ndikop ndịk. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ nte mme adaiso ido ukpono mme Jew ẹsuade mmimọ ẹketre. (Utom 5:17, 18, 27, 28) Kpa ye oro, mmọ iketreke ndika temple kpukpru usen nnyụn̄ nnam mme owo ẹfiọk an̄wan̄wa ke mmimọ idi mbet Jesus. (Utom 5:42) Mmọ ikayakke ndịk anam mmọ ẹtre ndikwọrọ ikọ. Imekeme ndinyene uko edieke isiwakde ndinam mme owo ẹfiọk ke idi Mme Ntiense Jehovah ke itieutom, ke ufọkn̄wed, ye ke ebiet emi idụn̄de.—Utom 4:29; Rome 1:16.

20. Nso ikanam esịt enem mme apostle kpa ye emi ẹkesuade mmọ?

²⁰ Nso ikanam esịt enem mme apostle? Mmọ ẹma ẹfiọk se inamde ẹsua mmimọ, mmọ ẹkenyụn̄ ẹda ke edi n̄kpọ ukpono mme owo ndikọbọ mmimọ ke ntak emi inamde uduak Jehovah. (Luke 6:23; Utom 5:41) Apostle Peter ama ediwet ete: “Idem edieke mbufo ẹkụtde ukụt ke ntak edinen ido, mbufo ẹmekop inemesịt.” (1 Pet. 2:19-21; 3:14) Ke ini an̄wan̄ade nnyịn ke ẹsua nnyịn ke ntak emi inamde se inende, nnyịn iditreke ndinam n̄kpọ Jehovah ke ntak emi mme owo ẹsuade nnyịn.

21-22. (a) Nso ke afo ebiere ndinam man eben̄e idem ọnọ ukọbọ? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi etienede?

²¹ Nnyịn ifiọkke ini emi mme owo ẹditọn̄ọde ndikọbọ nnyịn m̀mê emi ukara ẹdikpande nnyịn ndikpono Jehovah. Edi, imọfiọk ke nnyịn nditetịm n̄kpere Jehovah, ndinam se idin̄wamde nnyịn inen̄ede inyene uko, nnyụn̄ n̄kpep nte ikemede ndiyọ mme owo ẹma ẹsua nnyịn ayan̄wam nnyịn iben̄e idem idahaemi inọ ukọbọ. Nnyịn ndiben̄e idem idahaemi ayan̄wam nnyịn ikûtre ndikpono Jehovah ke ini iso.

²² Edi nso edieke ukara ẹkpande nnyịn ndikpono Jehovah? Ke ibuotikọ emi etienede, iyeneme mme item Bible emi ẹdin̄wamde nnyịn ika iso ikpono Jehovah idem ke ini ukara ẹkpande nnyịn.