တၢ်မၤလိ ၂၇
ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤနသး လၢတၢ်မၤအၢမၤနးအဂီၢ်
“ကယဲၢ်ပှၤလၢ အသးအိၣ်လၢအကမူဝဲလၢ တၢ်ယူးယီၣ်ယွၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤခဲလၢာ်, ကဘၣ်တၢ်မၤနးမၤဖှီၣ်အီၤလီၤ.”—၂ တံၤမသ့း ၃:၁၂.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၂၉ ပကဆဲးအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤတုၤလၢအကတၢၢ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသး လၢတၢ်မၤအၢမၤနးအဂီၢ်လဲၣ်.
တချုးလၢပကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤအနၤန့ၣ် အဝဲတဲဝဲလၢ ပှၤလၢအပိာ်အခံတဖၣ်န့ၣ် ပှၤကသးဟ့အီၤလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၇:၁၄) စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် တုၤလၢခဲအံၤန့ၣ် ပှၤလၢအထီဒါ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီန့ၣ် မၤအၢမၤနးဝဲ ခရံာ်ဖိလၢ အမ့ၢ်အတီတဖၣ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၂) ပသ့ၣ်ညါလၢ ဒ်တၢ်အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ပဒုၣ်ပဒါတဖၣ်န့ၣ် ကထီဒါပှၤ အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ.—မးသဲ ၂၄:၉.
၂-၃. (က) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးန့ၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤအၢမၤနးကန့ၢ်အဂီၢ် ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပတလိၣ် ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အၢတၢ်သီ လၢအဟဲဘၣ်ပှၤသ့ ကိးမံၤဒဲး အဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ဆိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်န့ၣ် တချုးလၢ ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်ဒံးဘၣ်အခါ ပကပျံၤတၢ် ဒီးသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၂:၂၅; ၁၇:၂၂) တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး မ့ၢ်ဝဲတၢ်စုကဝဲၤ လၢအဆူၣ်လၢ ‘ပဒုၣ်ပဒါမုၣ်ကီၤလံၢ်’ ကျဲးစၢးသူဝဲ ဒ်သိးကထီဒါပှၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၅:၈, ၉) ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤအၢမၤနးကန့ၢ်အဂီၢ် ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.
၃ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိဘၣ်လၢ ပမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကသ့ဒ်လဲၣ် ဒီးဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကမၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်. ဒီးပကတဲသကိးစ့ၢ်ကီး ပမၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ကသ့ဒ်လဲၣ် ဒီးဖဲပှၤသးဟ့ပှၤအခါ ပမၤတၢ်မနုၤ ကသ့လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
နမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်
၄. ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅, ၆ တဲဘၣ်ပှၤ တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်ဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်.
၄ နာ်လၢယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်နၤ ဒီးအဝဲတပာ်တ့ၢ်နၤ နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅, ၆ တက့ၢ်.) လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ်အါမးန့ၣ် တၢးထီခိးတၢ် တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤဂ့ၤဂ့ၤတဂၤန့ၣ် ဖဲအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးတဖၣ်အခါ အဝဲကနာ်န့ၢ်ကစၢ်ယွၤ အနီၢ်ကီၢ်လီၤ.” ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤအၢမၤနးတဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးနာ်န့ၢ်အီၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ် ဒီးပတဘၣ်သးဒ့ဒီ နီတဘျီလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ပှၤန့ၣ်ဘၣ်.—မးသဲ ၂၂:၃၆-၃၈; ယၤကိာ် ၅:၁၁.
၅. တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနကတူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်နၤလဲၣ်.
၅ ဖးလံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးဒီး ဖဲနဖးအီၤအခါ အိၣ်ဒီးဖီတၢၣ်လၢ နကမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤတက့ၢ်. (ယၤကိာ် ၄:၈) ဖဲနဖးလံာ်စီဆှံအခါ သးစၢၢ်ဆၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်တက့ၢ်. ဒီးဖဲနဖး တၢ်လၢအတဲဝဲ ဒီးမၤဝဲတဖၣ်အဂ့ၢ်အခါ ဆိကမိၣ်ကွၢ်လၢ အဝဲအဲၣ်နၤ ထဲလဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (၂ မိၤၡ့ ၃၄:၆) မ့ၢ်လၢ ပှၤတနီၤန့ၣ် ပှၤတပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် အဖီခိၣ်နီတဘျီဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ကနာ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအဲၣ်အီၤန့ၣ် ကီဒိၣ်မးလီၤ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကွဲးနီၣ်ဃာ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တနံၤဘၣ်တနံၤ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤ လၢနဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၃၈, ၃၉; ရိမ့ၤ ၈:၃၂) နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ နနီၢ်ကစၢ်အတၢ်လဲၤခီဖျိ ဒီးတၢ်လၢနဖးဘၣ်အီၤ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤတဖၣ်န့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ် တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤဝဲလၢနဂီၢ် အါမံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးနစံးဘျုးစံးဖှိၣ်အီၤ မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ကဂၢၢ်ကျၢၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၆:၁, ၂.
၆. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၄:၁၇-၁၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်ဃ့ထုကဖၣ်လၢ သးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.
၆ ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် ထီဘိတက့ၢ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပိာ်ခွါဖိတဂၤလၢ အပၢ်ဖိးဟုဃာ်အီၤန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီးလၢတနံၤအတီၢ်ပူၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးအီၤ အဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ အအၢမ့ၢ်ဂ့ၤ အဝဲတဲဘၣ်အပၢ်ဘူၣ် ကိးမံၤဒဲးလီၤ. နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်သုးဘူးနသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်တၢ် လၢနသးဒီဖျၢၣ် ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် နအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဒ်န့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၄:၁၇-၁၉ တက့ၢ်.) ဖဲနဃ့ထုကဖၣ် ဆူယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ်ပၢ်လၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဂၤအအိၣ်အခါ “လူလီၤကွံာ်နသးဒ်ထံအသိး” ဒီးတဲဘၣ်အီၤလၢ နတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးနတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ တဖၣ်တက့ၢ်. (သးသယုၢ်တၢ် ၂:၁၉) နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးဒ်လဲၣ်. နကန့ၢ်ဘၣ် “ယွၤအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ အဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ် ကယဲၢ်ပသ့ၣ်ညါ နၢ်ပၢၢ်တၢ်” လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇) အဃိနဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် ဒံးအါန့ၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဘူးဒံးဒိၣ်ထီၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၈:၃၈, ၃၉.
ပအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ သ့ခီဖျိ ပနာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဘီအမုၢ်
စတဲလံၤ ကၠိ(စ်) မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် အတၢ်နာ် ခီဖျိနာ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် မ့ၢ်တၢ်နီၢ်ကီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇)
၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ နကဘၣ်နာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး အဘီအမုၢ်န့ၣ် ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လဲၣ်.
၇ နာ်လၢယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ် ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. (၄ မိၤၡ့ ၂၃:၁၉) နမ့ၢ်တနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ် ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်ဒီး အခ့အပှၤတဖၣ် မၤပျံၤမၤဖုးနၤ ကန့ၢ်ဝဲ ညီညီဖိလီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၄:၁၀; ဧ့ၤဘြံၤ ၂:၁၅) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ နမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လၢနကဃုသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ လၢဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ နနာ်သ့လၢ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ်အံၤ ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲလဲၣ် န့ၣ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢနဂီၢ် ဒ်လဲၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် စတဲလံၤ ကၠိ(စ်) အဂ့ၢ်တက့ၢ်. * ခီဖျိလၢ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ အဝဲဘၣ်လီၤလၢဃိာ်ပူၤနွံနံၣ်လီၤ. တၢ်မနုၤ မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အကအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီလဲၣ်. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယသ့ၣ်ညါ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်လၢယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲအဂ့ၢ် ဒီးယနာ်အီၤ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. အဃိ ယတၢ်နာ်ဂၢၢ်ကျၢၤ ဒီးပှၤမၤ ဒ်သိးယကပာ်တ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် တန့ၢ်နီတဂၤဘၣ်.” နမ့ၢ်နာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ် လၢလၢပှဲၤပှဲၤန့ၣ် နကဘူးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးအီၤ ဒီးပှၤမၤပျံၤမၤဖုးနၤ ဒ်သိးနကပတုာ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ် တန့ၢ်နီတဂၤလၢၤဘၣ်.—ကတိၤဒိ ၃:၂၅, ၂၆.
၈. ပတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၈ ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ထီဘိတက့ၢ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဘူးထီၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ခါဆူညါ ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤအၢမၤနးအဆၢကတီၢ် ပလဲၤခီဖျိအီၤ ကန့ၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်. ခီဖျိလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ဆံးဆံးဖိတဖၣ်အဃိ ပမ့ၢ်တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ခါဆူညါ ပကထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ ပသးသမူအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပကထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမ့ၢ်ဆၢတဲာ်လီၤပသးလၢ ပကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ခါဆူညါ ပှၤမ့ၢ်ထီဒါပှၤ ဒ်သိးပသုတထံၣ်ဖှိၣ်လိာ်ပသးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပကပတုာ်ထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပကဘၣ်မၤအါထီၣ် ပတၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါတဖၣ် ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ မၤဟးဂီၤပတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ပကဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် အါန့ၢ်ပဒိကနၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အကလုၢ် တန့ၢ်ဘၣ်.—မၤတၢ် ၅:၂၉.
နမ့ၢ်တိၢ်နီၣ်သံဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် ဒီးဘီမုၢ်အတၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဖဲနထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤအၢမၤနးတဖၣ်အခါ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကသ့ၣ်နီၣ်က့ၤအီၤ ဒီးကမၤဆူၣ်ထီၣ်နဂံၢ်နဘါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၉) *
၉. ပမ့ၢ်တိၢ်ရူးသံဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်ကျဲအဂ့ၤတဘိလၢ ပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ တၢ်မၤအၢမၤနးအဂီၢ်လဲၣ်.
၉ တိၢ်ရူးသံဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢနဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤတဖၣ် န့ၣ်တက့ၢ်. (မးသဲ ၁၃:၅၂) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နတိၢ်နီၣ်တၢ် တန့ၢ်အါအါဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၄:၂၆) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤလၢ အလီၤဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤလၢ ကၠၢမနံၣ် အမုၢ်ထီၣ်တခီ ဒီးဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤ ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲတဲဝဲလၢ “ခီဖျိလၢ ယတိၢ်နီၣ်သံဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ အကယၤတဖၣ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ယအိၣ်ဘၣ်ထဲတဂၤဧိၤ သနာ်က့ ထီဘိန့ၣ် ယဆိကမိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး လံာ်စီဆှံလီၤ.” လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤဝဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤအံၤ ဒ်သိးအကအိၣ်ဘူးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးကအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအဂီၢ်လီၤ.
(ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀) *
၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် တိၢ်နီၣ်သံဃာ် တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လဲၣ်.
၁၀ တိၢ်နီၣ်သံဃာ် တၢ်သးဝံၣ်အဖျၢၣ်တဖၣ် ဒီးသးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤတက့ၢ်. ဖဲစီၤပီလူးဒီးစီၤစံလၤ လီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လၢဖံလံးပံၤအခါ အဝဲသ့ၣ် သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်သးဝံၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် တိၢ်နီၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၁၆:၂၅) ဒ်န့ၣ်အသိး လၢညါပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အအိၣ်လၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤအပူၤ ဒီးဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤ ဆူဆဲးဘံရံယါ အပူၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အတၢ်နာ် ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မၤရံယၤ ဖၢၤဒူ တဲဝဲလၢ “ပသးဝံၣ် တၢ်သးဝံၣ်ကိးယုၢ်ဒဲးလၢ ပသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်လီၤ. တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်လၢလံာ်သးဝံၣ်အပူၤလီၤ.” အဝဲတဲဝဲလၢ တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ် ကိးဂၤဒဲး ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဘူးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. ဖဲနသးဝံၣ် ဘီမုၢ်အတၢ်သးဝံၣ်လၢ နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤတဖၣ်အခါ မ့ၢ်နတူၢ်ဘၣ်လၢ နဂံၢ်နဘါထီၣ်ဧါ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် တိၢ်သံဃာ် တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဖျၢၣ်တက့ၢ်.—ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ ဟ့ၣ်ယၤတၢ်သးဒူ” တက့ၢ်.
နမၤအါထီၣ် နတၢ်သးဒူ ကသ့ဒ်လဲၣ်
၁၁-၁၂. (က) ဒ် ၁ ၡမူၤအ့လး ၁၇:၃၇, ၄၅-၄၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူလဲၣ်. (ခ) ပမၤလိန့ၢ် တၢ်မၤလိအရ့ဒိၣ် မနုၤလၢ စီၤဒၤဝံးအဒိအတဲာ်လဲၣ်.
၁၁ ဒ်သိးနလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤအၢမၤနးကန့ၢ်အဂီၢ် နကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူလီၤ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ နတအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူဘၣ်န့ၣ် နကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်သးဒူန့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ နနီၢ်အဒိၣ်အထီ, နဂံၢ်နဘါ မ့တမ့ၢ် နတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် စီၤဒၤဝံးလၢ အကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး စီၤကၤလယးအဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ပမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤကွၢ် ပှၤနီၢ်ဒိၣ်ဖိအံၤဒီး စီၤဒၤဝံးန့ၣ် စီၤဒၤဝံးမ့ၢ်ပှၤလၢ အနီၢ်ဆံး, အဂံၢ်စၢ် ဒီးအတၢ်စုကဝဲၤလၢ ကဒုးတၢ်အဂီၢ်တအိၣ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. အဒီဒၣ်လဲာ် တအိၣ်လၢအစုပူၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် စီၤဒၤဝံးမ့ၢ်ပှၤလၢ အသးဒူဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲလဲၤဃ့ၢ်ဝဲ ဆူပှၤနီၢ်ဒိၣ်ဖိလၢ အပာ်ထီၣ်ထီအသးတဂၤအံၤ အအိၣ်ဒူဒူ ဒီးဒုးတၢ်ဒီးအီၤလီၤ.
၁၂ ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူဒိၣ်မးလဲၣ်. အဝဲနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကအိၣ်ဒီးအီၤ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. (ဖး ၁ ၡမူၤအ့လး ၁၇:၃၇, ၄၅-၄၇ တက့ၢ်.) အဝဲတသးစၢၢ်ဆၢဝဲလၢ စီၤကၤလယး အနီၢ်ဒိၣ်န့ၢ်အီၤ ထဲလဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသးစၢၢ်ဆၢဝဲလၢ စီၤကၤလယး ဆံးန့ၢ်ကစၢ်ယွၤ ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်နာ် သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ ဒီးပှၤလၢအထီဒါပှၤတဖၣ် ဆံးန့ၢ်သ့တၢ်လၢာ်ကစၢ် အါမးန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၀:၁၅; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၈) တချုးလၢ ပထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးဒံးဘၣ်န့ၣ် ပမၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃. ပမၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ကသ့ဒ်လဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၁၃ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူသ့ခီဖျိ ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပှၤဂၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကနာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပသုတပျံၤပှၤကညီ တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၉:၂၅) ပမ့ၢ်မၤ နီၢ်ခိအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် ပနီၢ်ခိဂံၢ်ဘါကဆူၣ်ထီၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်, မၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါ, စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တပူၤလၢ်လၢ် ဒီးလၢတၢ်လီၢ်လၢ ပှၤဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ်အလီၢ်န့ၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ကဟဲအါထီၣ်ဝဲလီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမ့ၢ်မၤအါထီၣ် ပတၢ်သးဒူ လၢပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ကလီၤဂာ်ဒ် ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ပကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဖဲပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် တြီဃာ်ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ အခါန့ၣ်လီၤ.—၁ သ့းစၤလနံ ၂:၁, ၂.
ပှၤတြီဃာ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဘၣ်ဆၣ် နဲစံၤ ယူၤဝဲၤ တပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်ဘၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄)
၁၄-၁၅. ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ နဲစံၤ ယူၤဝဲၤ ဒီးဘၢၤလဲၤထံနၤ ကၤနိ(စ်)ကါယၤ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီခံဂၤအအိၣ် သ့ဝဲအါမးလီၤ. အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် နဲစံၤ ယူၤဝဲၤန့ၣ် အနီၣ်ထီဝဲထဲ ယဲၢ်ပ့ၣ်ဃၣ်ဃၣ် (၁.၅ မံထၢၣ်) ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသးဒူဒိၣ်မးလီၤ. * ပှၤတြီဃာ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတပတုာ် မၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်အတၢ်သးခုကစီၣ်အဃိ အဝဲလီၤဘၣ်လၢ တရူးအဃိာ်ပူၤ အါန့ၢ်အနံၣ် ၂၀ လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ လၢအသံကွၢ်သံဒိးအီၤတဖၣ် တဲဝဲလၢ နဲစံၤ ယူၤဝဲၤ “မ့ၢ်ပှၤလၢ အခိၣ်ကိၤကတၢၢ်” လၢအဝဲသ့ၣ် အထံအကီၢ်အပူၤလီၤ.
ဘၢၤလဲၤထံနၤ ကၤနိ(စ်)ကါယၤ နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးအီၤ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၅)
၁၅ ဒ်န့ၣ်အသိး ဘၢၤလဲၤထံနၤ ကၤနိ(စ်)ကါယၤ လီၤဘၣ်လၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤအဃိာ်ပူၤ သၢဘျီလီၤ. ဒီးအဝဲ ဘၣ်လီၤလၢဃိာ်ပူၤ အနံၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲ ၂၁ နံၣ်ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. * ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. အဝဲဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ် ကိးအီၤလၢ “ပှၤအၢပှၤသီ လၢအလီၤပျံၤတဂၤ” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီခံဂၤအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ထဲအံၤညါလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဃိလီၤ.
၁၆. ဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူနီၢ်နီၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၆ ဒ်ပမၤလိတ့ၢ်အသိး ဒ်သိးပကမၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူအဂီၢ် ပတဘၣ်သန့ၤပသးလၢ ပနီၢ်ကစၢ် အဂံၢ်အဘါ ဒီးပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကဘၣ်နာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ ဒီးအမ့ၢ်ပှၤလၢ အဒုးတၢ်လၢပဂီၢ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၁:၂၉, ၃၀; စကၤရယၤ ၄:၆) ဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူနီၢ်နီၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.
ပှၤမ့ၢ်သးဟ့ပှၤန့ၣ် ပဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်
၁၇-၁၈. ဖဲ ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၈-၂၁ န့ၣ်ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၁၇ ပအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကပာ်ကဲပှၤ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤမ့ၢ်တပာ်ကဲပှၤဘၣ်န့ၣ် ပတကြၢးဆိကမိၣ်လၢ ပလုၢ်ပပှ့ၤ တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “တုၤပှၤကညီသးဟ့သု, ဒီးတုၤအဟီထီၣ်ကွံာ်သု, ဒီးဒုၣ်ဒွဲၣ်သု, ဒီးညိကွံာ်သုမံၤဒ် တၢ်အၢအသိး လၢပှၤကညီဖိခွါအံၤအဃိဒီး, သုဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤ [“သးခု,” NWT] သုဝဲလီၤ.” (လူၤကၣ် ၆:၂၂) ယ့ၣ်ၡူးအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၈ ယ့ၣ်ၡူးတအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် ဖဲပှၤသးဟ့အီၤအခါ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲန့ၣ်ဘၣ်. ဖဲအဝဲတဲဝဲဒ်န့ၣ်အခါ မ့ၢ်ဒၣ်အအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢပကထံၣ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပတဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်. ပအိၣ်မူဒ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအသိး ဒီးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤသးဟ့ပှၤလီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၈-၂၁ တက့ၢ်.) ပအဲၣ်ဒိးမၤ တၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသးလီၤ. ပှၤမ့ၢ်သးဟ့ပှၤ ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤအဃိန့ၣ် ပသးတအုးဘၣ်.
၁၉. ပကွၢ်လိမၤဒိး တၢ်မၢဖိတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၉ တဘၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပှၤဂၤအတၢ်ကတိၤ မ့တမ့ၢ် အတၢ်မၤတဖၣ် မၤမဲာ်ဆှးနၤ ခီဖျိလၢ နကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဃိတဂ့ၤ. (မံကၤ ၄:၅) ပမၤနၢၤကွံာ် တၢ်ပျံၤပှၤကညီသ့ခီဖျိ ပဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ဖဲယ့ၣ်ၡူးဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်မၢဖိလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်တဖၣ် မၤဝဲမနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤယူဒၤဖိ အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် သးဟ့အီၤဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၁၇, ၁၈, ၂၇, ၂၈) ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် လဲၤလၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်ထီဘိ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အကဲယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ် ခီဖျိစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၄၂) အဝဲသ့ၣ် တဟ့ၣ်အခွဲးလၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ကမၤပတုာ် အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤန့ၣ်ဘၣ်. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤနၢၤကွံာ် တၢ်ပျံၤပှၤကညီန့ၣ် ဖဲပအိၣ်လၢ တၢ်မၤလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢတၢ်လီၢ်တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ထီဘိလီၤ.—မၤတၢ် ၄:၂၉, ၃၀; ရိမ့ၤ ၁:၁၆.
၂၀. တၢ်မၢဖိတဖၣ်န့ၣ် ပှၤသးဟ့အီၤ ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် အသးခုဝဲလဲၣ်.
၂၀ ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်မၢဖိတဖၣ် အသးခုလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤသးဟ့အီၤ ခီဖျိလၢ အမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးအဃိ ဒီးအဝဲသ့ၣ် ပာ်ကဖၢလၢအသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိလီၤ. (လူၤကၣ် ၆:၂၃; မၤတၢ် ၅:၄၁) လၢခံတၢ်မၢဖိပ့းတရူး ကွဲးဝဲလၢ “သုမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဖှီၣ်တၢ်နးလၢ တၢ်တီတၢ်လိၤအဃိဒီး, သုဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤ [“သးခု,” NWT] လီၤ.” (၁ ပ့းတရူး ၂:၁၉-၂၁; ၃:၁၄) ပမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်လၢ ပှၤသးဟ့ပှၤ ခီဖျိလၢ ပမၤတၢ်အဘၣ်အဃိန့ၣ် ပတပတုာ် မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ခီဖျိလၢပှၤသးဟ့ပှၤအဃိ နီတဘျီဘၣ်.
နမ့ၢ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤနသးန့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုး
၂၁-၂၂. (က) နပာ်လီၤနသးလၢ နကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤနသးလၢ တၢ်မၤအၢမၤနးအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ် ပကမၤလိဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂၁ ပှၤကမၤအၢမၤနးပှၤ မ့တမ့ၢ် ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် ကတြီဃာ် ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် အခါဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးသ့ ခီဖျိပမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ, မၤအါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒီးမၤနၢၤကွံာ် တၢ်ပျံၤပှၤကညီလီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမ့ၢ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤပသးန့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ လၢပကဆဲးမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ.
၂၂ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤမ့ၢ်တြီဃာ် ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ် ပကမၤဒ်လဲၣ်. လၢတၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆဲးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဖဲပှၤတြီဃာ် ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၁၈ “မၤအါထီၣ်ပတၢ်နာ်”
^ လံာ်အဆၢ. 5 ပတအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကသးဟ့ပှၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တယံာ်လၢၤဘၣ် မ့တမ့ၢ် လၢခံန့ၣ် ပဝဲခဲလၢာ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးလီၤ. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒီးအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ တၢ်မၤအၢမၤနးအဂီၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 7 ကွၢ် The Watchtower, December 15, 1965, pp. 756-767 တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 14 ကွၢ် The Watchtower, July 15, 1979, pp. 4-7 တက့ၢ်. ဒီးကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် Jehovah’s Name Will Be Made Known on JW Broadcasting® Look under INTERVIEWS AND EXPERIENCES တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 15 ကွၢ် the 2008 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pp. 191-192 တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 67 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအပူၤ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်သူဝဲ ခးက့တဖၣ် ဒီးမၤစၢၤအဖိတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် တိၢ်ရူးသံဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် ကဘၣ်အဂီၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 70 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ လၢကျဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကၠီးလိအသးလၢ ဘီမုၢ်အတၢ်သးဝံၣ် လၢကါပူၤ
