1. Etke jej aikuj kõpooj kõj ñan iien eo renaaj matõrtõr im kaeñtaan kõj?

ILO boñõn eo m̦okta jãn aer kar m̦an Irooj Jesus, ear ba bwe renaaj dike aolep ro rej kããlõt bwe ren ri-kal̦ooran. (Jon 17:14) Jãn tõre eo tok ñan raan kein ad, ro rej jum̦ae kabuñ eo em̦ool rej matõrtõr im kaeñtaan Kũrjin ro retiljek. (2 Tim. 3:12) Ilo an epaaktok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in, jej kõtmãne bwe enaaj l̦apl̦o̦k wõt an ri-kõjdat ro jum̦aik kõj.​—Matu 24:9.

2-3. (1) Ta eo jej aikuj in jel̦ã kõn mijak? (2) Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

² Ewi wãween ad maroñ kõpooj kõj make kiiõ ñan iien eo renaaj matõrtõr im kaeñtaan kõj? Ejjab menin aikuj bwe jen kajjioñ l̦õmn̦akel̦o̦k aolep men ko renana me remaroñ naaj wal̦o̦k ñan kõj. El̦aññe jej kõm̦m̦ane men in, jemaroñ lukkuun mijak im inepata. Im el̦aññe jej l̦õmn̦ak kõn aolep men ko renana remaroñ wal̦o̦k ñan kõj, jemaroñ jino mijak im jemaroñ bõjrak jãn ad karejar ñan Jeova m̦okta jãn ad lukkuun iioon jabdewõt apañ. (JK. 12:25; 17:22, UBS) Mijak ej juon kein jerbal ekajoor me ‘ri-kõjdat eo ad, Tepil̦ eo’ ej kajjioñ kõjerbale n̦ae kõj. (1 Pit. 5:8, 9) Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani kiiõ ñan kõkajoor kõj make?

³ Ilo katak in, jenaaj etale ewi wãween ad maroñ kõkajoor kõtaan eo ad ippãn Jeova im etke lukkuun aorõk bwe jen kõm̦m̦ane men in kiiõ. Jenaaj bar etale ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane ñan kal̦apl̦o̦k ad peran. Im ãliktata, jenaaj etale ewi wãween ad maroñ kijenmej ñe ri-jum̦ae ro rej kõjdate kõj.

4. Ekkar ñan Hibru 13:5, 6, ta eo jej aikuj lõke, im etke?

⁴ Lõke bwe Jeova ej yokwe eok im bwe ejãmin ilo̦k jãn eok. (Riit Hibru 13:5, 6.) Ilo iien ko jem̦aan, Naan in Keeañ eo ear ba: “Armej eo me el̦aptata an jel̦ã kajjien Anij enaaj l̦aptata  an lõke E ilo iien ko reppen.” El̦ap wõt an m̦ool men in! Innem bwe jen maroñ kijenmej ñe rej matõrtõr im kaeñtaan kõj, jej aikuj yokwe Jeova im lõke e kõn aolepen bũruod im jejjãmin pere yokwe eo an ñan kõj.​—Matu 22:36-38; Jem. 5:11.

5. Ta eo enaaj jipañ eok ñan kile bwe Jeova ej yokwe eok?

⁵ Riit Baibõl̦ kajjojo raan im kõm̦m̦an bwe en am̦ mejãnkajjik ñan epaakel̦o̦k Jeova. (Jem. 4:8) Ilo am̦ riit, l̦õmn̦ak kõn kadkad ko kadkadin Jeova. Im kajjioñ mel̦el̦e kõn ewi joñan an yokwe eok ñe kwõj riiti men ko ej ba im kõm̦m̦ani. (Ex. 34:6) Emaroñ pen an jet tõmak bwe Anij ej yokwe er kõnke ejjel̦o̦k juon enañin kar kwal̦o̦k ñan er bwe ej yokwe er. El̦aññe ãindein eñjake eo am̦, kajjioñ je juon laajrak kajjojo raan kõn wãween ko Jeova ear kwal̦o̦k an tũriam̦o im jouj ñan eok. (Sam 78:38, 39; Rom 8:32) Ilo am̦ l̦õmn̦ak kõn men ko kwaar iiooni ilo mour eo am̦ im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ta ko kwõj riiti ilo Naanin Anij, kwõnaaj maroñ laajraki elõñ iaan men ko Jeova ear kõm̦m̦ani ñan eok. Ñe el̦apl̦o̦k am̦ kam̦m̦oolol kõn men ko Jeova ej kõm̦m̦ani, enaaj l̦apl̦o̦k an kajoor kõtaan eo am̦ ippãn.​—Sam 116:1, 2.

6. Ekkar ñan Sam 94:17-19, ewi wãween jar jãn bũruom̦ emaroñ jipañ eok?

⁶ Jar aolep iien. L̦õmn̦akel̦o̦k m̦õk an juon l̦adik jidikdik pãd ilo pein jemãn im an jemãn atbo̦kwõje. Joñan an l̦adik eo lõke jemãn, ejjab mijak in ba ñane kõn men ko rem̦m̦an im renana jim̦or me rar wal̦o̦k ñane ilo raan eo. Emaroñ bar ãindein kõtaan eo am̦ ippãn Jeova el̦aññe kwõj ruwaakl̦o̦k ñane ilo am̦ jar jãn bũruom̦ kajjojo raan. (Riit Sam 94:17-19.) Ilo am̦ jar ñan Jeova, “kwõn lutõkl̦o̦k bũruom̦ ãinwõt dãn” im ba ñan eo Jem̦am̦ im el̦ap an yokwe eok kõn aolep men ko kwõj mijak im inepata kaki. (Lia. 2:19) Innem, ta eo enaaj wal̦o̦k? Kwõnaaj loe an wal̦o̦k men eo Baibõl̦ ej n̦aetan “aenõm̦m̦an eo jãn Anij, eo el̦ap jãn jel̦ã otemjej.” (Pil. 4:6, 7) Ñe el̦apl̦o̦k am̦ jar ilo wãween in, kwõnaaj kile am̦ epaakel̦o̦k Jeova.​—Rom 8:38, 39.

7. Etke kwõj aikuj lukkuun tõmak bwe kallim̦ur ko an Anij kõn Aelõñ eo an renaaj jejjet im m̦ool?

⁷ Lukkuun tõmak bwe jeraam̦m̦an ko Aelõñ eo an Anij enaaj bũktok renaaj jejjet im m̦ool. (Bõn. 23:19) El̦aññe kwõjjab lukkuun tõmak bwe enaaj m̦ool kallim̦ur kein, enaaj pidodo an Setan im ro doon kaamijak eok. (JK. 24:10; Hib. 2:15) Ewi wãween am̦ maroñ kal̦apl̦o̦k am̦ tõmak ilo Aelõñ eo an Anij kiiõ? Kwõmaroñ bõk iien ñan katak kõn kallim̦ur ko an Anij kõn Aelõñ eo an im un ko unin am̦ maroñ lukkuun lõke bwe kallim̦ur kein renaaj jejjet im m̦ool. Ewi wãween an naaj men in jipañ eok? L̦õmn̦ak kõn waanjoñak eo an Stanley Jones, eo im kar kalbuuji ium̦win 7 iiõ kõn tõmak eo an. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ta eo ear jipañe ñan kijenmej im tiljek wõt? Ear ba: “Ekar kajoor tõmak eo aõ kõnke iar jel̦ã kõn Aelõñ eo an Anij im ta ko  enaaj kajejjeti, im iar jab pere men in ñan jidik. Im kõn men in, ejjel̦o̦k juon ear maroñ kõm̦m̦an bwe in ilo̦k jãn Jeova.” El̦aññe enaaj l̦ap am̦ tõmak ilo kallim̦ur ko an Anij, kwõnaaj epaakel̦o̦k Jeova im kwoban kõtl̦o̦k bwe mijak en kõm̦m̦an bwe kwõn bõjrak jãn am̦ karejar ñane.​—JK. 3:25, 26.

8. Wãween ad watõk kweilo̦k ko ej juon kõkal̦l̦e em̦m̦an me ej kaalikkar ta kõn kõj? Jouj im kõmel̦el̦e.

⁸ Keini ad pãd ilo kweilo̦k ko. Kweilo̦k ko rej jipañ kõj ñan epaakel̦o̦k Jeova. Wãween ad watõk pãd ilo kweilo̦k ko ej juon kõkal̦l̦e em̦m̦an me ej kaalikkar ewi joñan ad naaj jel̦ã kijenmej ñe rej matõrtõr im kaeñtaan kõj ilju im jekl̦aj. (Hib. 10:24, 25) Etke jej ba men in? El̦aññe jej kõtl̦o̦k bwe apañ jidik ko ren bõbraik ad pãd kweilo̦k ko kiiõ, innem ta eo enaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj ñe jenaaj aikuj likũt mour ko ad ilo kauwõtata ñan kweilo̦k ippãn rũttõmak ro m̦õttad? Bõtab, el̦aññe jej jek ilo bũruod ñan pãd ilo kweilo̦k ko, jeban bõjrak ñe ri-jum̦ae ro rej kajjioñ kabõjrak kõj jãn ad kweilo̦k ippãn doon. Kiiõ ej iien eo ñan kwal̦o̦k ad yokwe kweilo̦k ko ad. Ñe jej yokwe men in, ejjel̦o̦k matõrtõr im jum̦ae, im ebar ejjel̦o̦k juon kakien jãn kien me ej kam̦o ad pãd ilo kweilo̦k ko, enaaj kabõjrak kõj jãn ad pokake Anij el̦ap jãn armej.​—Jrb. 5:29.

9. Etke ad kakkilõklõki eoon ko ej juon wãween em̦m̦an ñan kõppojak ñan iien eo ñe renaaj matõrtõr im kaeñtaan kõj?

⁹ Kakkilõklõki eoon ko rem̦m̦antata ippam̦. (Matu 13:52) Emaroñ jab lukkuun em̦m̦an ememl̦o̦kjen̦ eo am̦, bõtab Jeova emaroñ kõjerbal jetõb kwõjarjar eo an me el̦ap an kajoor ñan kõm̦m̦an bwe kwõn keememeji eoon kein. (Jon 14:26) L̦õmn̦ak kõn naan ko an juon jeid im jatid em̦m̦aan me rar kalbuuji ilo jikin ko iturear ilo Jãmne im kamakeikl̦o̦k iaan ilo juon ruum̦ jidikdik. Ear ba: “Iar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõnke ilo iien in em̦õj aõ kilõki elõñ bukwi eoon ko jãn Baibõl̦! Meñe iar make iaaõ, ak iar kõm̦ad ña make ilo aõ kar kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn elõñ iaan men ko Baibõl̦ ej kõnono kaki.” Eoon kein rar jipañ em̦m̦aan in jeid im jatid ñan epaake wõt Jeova im bwe en kijenmej im tiljek wõt.

10. Etke em̦m̦an bwe jen kakkilõklõki al ko?

¹⁰ Al im kakkilõklõki al in nõbar ko ñan Jeova. Ke Paul im Sailas rar kalbuuj ilo Pilippai, rar nõbar Jeova ilo aerro al kõn al ko rar keememeji. (Jrb. 16:25) Eñin men eo ro jeid im jatid me kien eo an Soviet Union ear kalbuuji er im kõm̦akũt er ñan aelõñin Siberia rar kõm̦m̦ane ñan kõkajoor er make. Juon jeid im jatid kõrã etan Mariya Fedun ej keememejtok  iien in im ba: “Kõmar al kõn aolep al ko me kõmar keememeji jãn bokin al eo.” Ear ba bwe al ko rar kõkajoor erwõj aolep im jipañ er ñan epaakel̦o̦k Jeova. Kwõj ke eñjake am̦ kajoorl̦o̦k ñe kwõj al kõn al in nõbar ko ñan Jeova me rem̦m̦antata ippam̦? Eokwe, jino kakkilõklõki al kein kiiõ!​—Lale bo̦o̦k eo “ Letok ñan Eõ Peran.”

11-12. (1) Ekkar ñan 1 Samuel 17:37, 45-47, etke Devid ear peran? (2) Ta men eo eaorõk jej katak jãn joñak eo an Devid?

¹¹ Bwe kwõn maroñ kijenmej ñe renaaj matõrtõr im kaeñtaan kõj, kwõj aikuj peran. El̦aññe kwõj kile bwe kwõjjab juon eo eperan, ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani? Keememej bwe m̦oolin peran ejjab wawa ioon joñan am̦ ineea, kajoor, ak am̦ jel̦ã kõm̦m̦ane juon men. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak eo an Devid ke ear jelm̦ae Golaiat. Ñe jej keidi Devid ippãn ri-ineea eo, edikl̦o̦k, em̦õjn̦o̦l̦o̦k, im ejjab lõñ an kein tarin̦ae. Joñan, ear ejjel̦o̦k an jãje. Bõtab, ear lukkuun l̦ap an peran. Devid ear peran in ettõrl̦o̦k ñan ippãn ri-ineea in eutiej bũruon bwe en ire ippãn.

¹² Etke Devid ear kanooj in peran? Kõnke ear lukkuun tõmak bwe Jeova ear pãd ippãn. (Riit 1 Samuel 17:37, 45-47.) Devid ear jab l̦õmn̦ak kõn an Golaiat kilep im ineea ñe ej keidi ñan e make. Ijello̦kun an kar kõm̦m̦ane men in, ear l̦õmn̦ak kõn joñan an Golaiat dik ñe ej keidi ñan Jeova. Ta eo jej katak jãn bwebwenato in? Jenaaj peran el̦aññe jej lukkuun lõke bwe Jeova enaaj pãd ippãd im el̦aññe jej tõmak bwe ro rej jum̦ae kõj el̦ap aer niñ ñe jej keidi er ñan Anij eo Ekajoor Bõtata. (2 Kro. 20:15; Sam 16:8) Ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad peran kiiõ, m̦okta jãn aer naaj matõrtõr im kaeñtaan kõj?

13. Ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad peran? Jouj im kõmel̦el̦e.

¹³ Jemaroñ kal̦apl̦o̦k ad peran kiiõ ikijjeen ad kwal̦o̦k naan ñan aolep armej kõn nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo an Anij. Etke? Kõnke ñe jej kwal̦o̦k naan, jej katak ñan lõke Jeova im ñan jab mijak armej. (JK. 29:25) Ãinwõt an l̦apl̦o̦k m̦ajel̦ ko ad ñe jej ekjerjaij (exercise), ãindein enaaj l̦apl̦o̦k ad peran ñe jej kwal̦o̦k naan jãn em̦ ñan em̦, ilo lo̦bwilej, ilo jabdewõt iien em̦m̦antok, im ilo peejnej ko. El̦aññe jej kate kõj ñan peran in kwal̦o̦k naan kiiõ, jenaaj pojak in wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan meñe kien eo enaaj kam̦oik jerbal eo ad.​—1 Tes. 2:1, 2.

14-15. Ta ko jej katak jãn Nancy Yuen im Valentina Garnovskaya?

¹⁴ Jemaroñ katak jãn joñak eo an ruo jeid  im jatid kõrã me rar tiljek im rar kwal̦o̦k aer lukkuun peran. Ñan waanjoñak, Nancy Yuen ear 5 wõt ne aetokan, ak ear jab pidodo aer kaamijake. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Meñe rar kajjioñ kabõjrake jãn an kwal̦o̦k naan kõn nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo an Anij, ak ear jab bõjrak. Tokjãn men in, rar kalbuuji ium̦win 20 jim̦a iiõ ilo kar Jaina. Rũttarin̦ae ro reutiej me rar kajitũkini rar ba bwe ej “armej eo epen awiia tata” ilo aelõñ in aer.

¹⁵ Ejjel̦o̦k oktak jãn bar Valentina Garnovskaya, eo me kien eo an Soviet Union ear kalbuuji jilu alen im ewõr tarrin 21 iiõ in an kar pãd ilo kalbuuj. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Etke? Joñan an kar kijejeto im jab bõjrak jãn an kwal̦o̦k naan, rũttarin̦ae ro reutiej rar n̦aetan “ri-nana eo el̦ap an kauwõtata.” Ta eo ear kõm̦m̦an bwe kõrã rein ruo retiljek ren lukkuun peran? Rar lukkuun tõmak bwe Jeova ear pãd ippãer.

16. Ta ki eo ñan ad maroñ lukkuun peran?

¹⁶ Ãinwõt ad kar etale, jejjab aikuj lõke kajoor im maroñ ko ad make kõnke ejjab men eo in enaaj kal̦apl̦o̦k ad peran. Ijello̦kun ad ãindein, jej aikuj tõmak bwe Jeova ej pãd ippãd im bwe e eo ej tarin̦ae ñan kõj. (Dut. 1:29, 30; Zek. 4:6) Eñin ej ki eo ñan ad maroñ lukkuun peran.

17-18. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Jon 15:18-21, ta naanin kakkõl eo Jesus ear letok ñan kõj? Jouj im kõmel̦el̦e.

¹⁷ Em̦m̦an ippãd ñe ro jet rej kautiej kõj, bõtab jejjab aikuj bõk l̦õmn̦ak in ebõd bwe ñe jejjab buñbuñ ippãn ro jet, eokwe ejjel̦o̦k tokjãd. Jesus ear ba: “Kom̦win m̦õn̦õn̦õ ñe armej rej dike kom̦, kõjekdo̦o̦n kom̦, kajook kom̦ im kõnanaik etami kõn wõt Nejin armej.” (Luk 6:22) Ta mel̦el̦ein an kar Jesus ba men in?

¹⁸ Jesus ear jab ba bwe enaaj em̦m̦an ippãn Kũrjin ro ñe armej ro rej dike er. Ear kakkõl wõt kõj bwe eñin men eo enaaj wal̦o̦k ñan kõj. Kõnke jejjab m̦õttan lal̦ in im jej mour ekkar ñan katak ko an Jesus im kwal̦o̦k ennaan eo ear kwal̦o̦k kake ñan ro jet, lal̦ in ej kõjdate kõj.  (Riit Jon 15:18-21.) Jekõn̦aan kõm̦m̦ani men ko rej kabuñbũruon Jeova. Innem, el̦aññe armej ro rej dike kõj kõn ad yokwe Jemãd ilañ, ej aer bõd.

19. Ewi wãween ad maroñ anõke joñak eo an rijjilõk ro?

¹⁹ Jab kõtl̦o̦k bwe jabdewõt men ko armej bajjek rej ba ak kõm̦m̦ani ren kõm̦m̦an am̦ jook bwe kwõj juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova. (Mai. 4:5) Jemaroñ katak ñan jol̦o̦k ad mijak ikijjeen ad kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñak eo an rijjilõk ro ilo Jerusalem ãlikin wõt an kar armej ro m̦an Jesus. Rijjilõk ro rar jel̦ã bwe ri-tõl in kabuñ eo an ri-Ju ro rar dike er. (Jrb. 5:17, 18, 27, 28) Bõtab, aolep raan rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im etal ñan tampel̦ eo im kaalikkar im̦aan mejãn armej otemjej bwe rej ri-kal̦ooran Jesus. (Jrb. 5:42) Rar jab kõtl̦o̦k bwe mijak armej en kabõjrak er. Kõj bareinwõt jemaroñ jol̦o̦k ad mijak armej ikijjeen ad aolep iien kaalikkar ñan armej ro bwe jej Ri-Kõnnaan ro an Jeova, meñe ilo jikin jerbal, jikin jikuul̦, ak ilo bukwõn ko jej jokwe ie.​—Jrb. 4:29; Rom 1:16.

20. Etke rijjilõk ro rar m̦õn̦õn̦õ wõt meñe rar dike er?

²⁰ Etke rijjilõk ro rar m̦õn̦õn̦õ? Rar jel̦ã unin aer kar dike er, im rar watõk bwe ej juon jeraam̦m̦an ñan eñtaan kõn aer kõm̦anm̦an ankilaan Jeova. (Luk 6:23; Jrb. 5:41) Tokãlik rijjilõk Paul ear je naan kein im ba: “Meñe kom̦ maroñ eñtaan kõn wõt men ko rewãnõk, ak kom̦ij m̦õn̦õn̦õ wõt.” (1 Pit. 2:19-21; 3:14) Ñe jej mel̦el̦e bwe armej ro rej dike kõj kõn ad kõm̦m̦ane men eo ejim̦we, jeban bõjrak jãn ad karejar ñan Jeova kõn aer dike kõj.

21-22. (1) Ta eo em̦õj am̦ pepe ippam̦ make ñan kõm̦m̦ane ñe renaaj matõrtõr im kaeñtaan kõj? (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak eo tok juon?

²¹ Jejjab jel̦ã ñããt eo enaaj jino l̦ap an armej ro matõrtõr im kaeñtaan kõj ak ñããt eo kien ko remaroñ kam̦o ad kabuñ ñan Jeova. Bõtab, jejel̦ã bwe jemaroñ kõppojak kiiõ ikijjeen ad kõkajoorl̦o̦k kõtaan eo ad ippãn Jeova, kal̦apl̦o̦k ad peran, im katak ñan kijenmej kõn an armej kõjdate kõj. Men ko jej kõm̦m̦ani kiiõ ñan kõpooj kõj make renaaj jipañ kõj ñan jutak wõt pen ilju im jekl̦aj.

²² Bõtab ta el̦aññe kien eo ej kam̦o ad kabuñ ñan Jeova kiiõ? Ilo katak eo tok juon, jenaaj etale naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦ me renaaj jipañ kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad karejar ñan Jeova meñe em̦õj kam̦o ad kabuñ ñan e.