Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 27

Chqakowirisaj ri qakojonik kimik rech kqachʼij ri kʼax

Chqakowirisaj ri qakojonik kimik rech kqachʼij ri kʼax

«Qastzij bʼaʼ chi konojel ri winaq ri qas kkaj kkan ri urayinik ri Cristo Jesús, kbʼan na kʼax chke ri e areʼ xuqujeʼ» (2 TIM. 3:12).

BʼIXONEM 129 Kojpatanin rukʼ kochʼonik

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jasche rajawaxik kqatijoj qibʼ chuwach ri kʼax?

PA RI chaqʼabʼ chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik, ri Qajaw Jesús xubʼij che ri kkaj keʼux utijoxelabʼ itzel keʼil kumal konojel ri e winaq (Juan 17:14). Rumal laʼ, ri kkikʼulelaj ri qastzij kojonem kibʼanom kʼax chke ri e sukʼ cristianos (2 Tim. 3:12). Qetaʼm che kkʼiyar na más ri kʼax are chiʼ knaqajin ri kʼisbʼal ke ri itzel taq winaq (Mat. 24:9).

2, 3. a) ¿Jasche utz ta ri xibʼin ibʼ? b) ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

2 ¿Jas kqabʼan che utijoxik qibʼ kimik chuwach ri kʼax o persecución? Kqaj taj kojchoman chrij ronojel uwach jastaq che kqakʼulmaj. We jeʼ kqabʼano, ri e chomanik riʼ kubʼano che kqaya kan upatanixik ri Jehová are chiʼ kʼa majaʼ kojqʼax pa jun kʼax, rumal che ri xibʼin ibʼ xuqujeʼ ri bʼis kubʼano che kʼo ta chi qachuqʼabʼ (Prov. 12:25; 17:22). Ri xibʼin ibʼ are jun chapabʼal nim uchuqʼabʼ che kukoj chqij ri «kʼulel, ri itzel» (1 Ped. 5:8, 9). Rumal laʼ, ¿jas rajawaxik kqabʼan kimik rech kʼo qachuqʼabʼ pa ri qakojonik?

3 Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil na ri kqabʼan che ukowirisaxik ri qachilanik rukʼ Jehová xuqujeʼ ri rumal che kimik kqaj kqakowirisaj. Xuqujeʼ kqanikʼoj na ri kqabʼano rech kkʼojiʼ ukowil qakʼuʼx xuqujeʼ ri kqabʼano are chiʼ itzel kojkil ri e winaq.

RI KQABʼAN CHE UKOWIRISAXIK RI QACHILANIK RUKʼ JEHOVÁ

4. Junam rukʼ ri kubʼij Hebreos 13:5, 6, ¿jas rajawaxik qas kqetaʼmaj xuqujeʼ jasche nim ubʼanik?

4 Qas chqetaʼmaj che Jehová kojuloqʼoqʼej xuqujeʼ che kʼo ta jumul kojuya kanoq (chasikʼij uwach Hebreos 13:5, 6). Ojer kanoq, La Atalaya xubʼij: «Ri winaq che qas retaʼm uwach ri Dios are ri winaq che más kukubʼsaj ukʼuʼx chrij pa ri kʼax taq jastaq». Qastzij wi. Rech kqachʼij ri kʼax, rajawaxik kqaloqʼoqʼej ri Jehová xuqujeʼ kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij rukʼ ronojel qanimaʼ, kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx chrij che qas kojraj (Mat. 22:36-38; Sant. 5:11).

5. ¿Jas kojutoʼ rech kqil ri uloqʼoqʼenik ri Jehová?

5 Chqasikʼij uwach ri Biblia ronojel qʼij rech kojqebʼ más rukʼ Jehová (Sant. 4:8). Are chiʼ kqasikʼij uwach ri Biblia, chojchoman chrij ri e utz taq ubʼantajik. Chqilaʼ ri uloqʼoqʼebʼal chupam ri ubʼim xuqujeʼ ri ubʼanom (Éx. 34:6). Weneʼ e kʼo jujun winaq kʼax kkibʼan che ukojik che keloqʼoqʼex rumal ri Dios rumal che kʼo ta jun winaq ukʼutum loqʼoqʼebʼal chke. We jeʼ ubʼanom ri qachomanik, utz che ronojel qʼij kqatzʼibʼaj ri e jastaq che ubʼanom Jehová che ukʼutik che utoqʼobʼisam qawach xuqujeʼ ri utzilal uyaʼom chqe? (Sal. 78:38, 39; Rom. 8:32). Qastzij che kojkunik kqatzʼibʼaj kʼi jastaq we kojchoman chrij ri qakʼulmam pa qakʼaslemal xuqujeʼ chrij ri qasikʼim uwach pa ri Biblia. Chiʼ nim kqil wi ronojel ri kubʼan Jehová, sibʼalaj kkowir ri qachilanik rukʼ areʼ (Sal. 116:1, 2).

6. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 94:17-19, ¿jas tobʼanik kuya chqe we kqabʼan qachʼawem rukʼ ronojel qanimaʼ?

6 Amaqʼel chqabʼanaʼ qachʼawem. Chojchoman chrij jun alaj akʼal che kmatzex rumal ri utat rukʼ loqʼoqʼebʼal. Kuxibʼij ta ribʼ rech kubʼij che ri utat ronojel ri xukʼulmaj, ri utz jastaq xuqujeʼ ri utz taj. Oj xuqujeʼ kojkunik kkʼojiʼ jun utz qachilanik rukʼ ri Jehová we ronojel qʼij kqabʼan qachʼawem che rukʼ ronojel qanimaʼ (chasikʼij uwach Salmo 94:17-19). Chqajamij ri qanimaʼ chuwach «jachaʼ ri jaʼ» xuqujeʼ chqabʼij che ri loqʼalaj qaTat ronojel ri kqaxibʼij wi qibʼ xuqujeʼ ri kqabʼisoj (Lam. 2:19). Ri tobʼanik kuya chqe are che kqanaʼ pa qanimaʼ «ri ujamaril ri Dios, ri nim na chuwach ronojel noʼj» che kubʼij ri Biblia (Filip. 4:6, 7). We kqaya ta kan ubʼanik qachʼawem che Jehová, más naqaj kojkʼojiʼ wi che (Rom. 8:38, 39).

Ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij ri Jehová xuqujeʼ ri uQʼatbʼal tzij kuya na ukowil qakʼuʼx.

Ukojik che kebʼantaj na ri e tzujum chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios xuya uchuqʼabʼ ri qachalal Stanley Jones. (Chawilaʼ ri párrafo 7).

7. ¿Jasche rajawaxik che qas kqakojo che kbʼantaj na ri e utzujum ri Dios chrij ri uQʼatbʼal tzij?

7 Masach chqe che ri tewchibʼal re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios qas kbʼantaj na (Núm. 23:19). We nim ta ri qakojonik chrij ri e tzujum chqe, kʼax ta kubʼan riʼ ri Satanás xuqujeʼ ri e winaq che e teren chrij che qaxibʼixik (Prov. 24:10; Heb. 2:15). ¿Jas kojkunik kqabʼan kimik rech kqakowirisaj ri ukubʼsal qakʼuʼx chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios? Chqakojoʼ qatiempo che retaʼmaxik más chrij ri e utzujum ri Jehová chrij ri uQʼatbʼal tzij xuqujeʼ ri rumal che kqabʼij che qas kbʼantaj na. Rech kqachʼobʼo che nim ubʼanik wariʼ, chqilampeʼ ri ukʼutbʼal ri Stanley Jones, che xkʼojiʼ siete junabʼ pa cárcel rumal ri ukojonik. * Areʼ xubʼij ri xyaʼow tobʼanik che rech xux sukʼ: «Ri wetaʼmam chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios xuya nuchuqʼabʼ rumal che qas wetaʼm che kbʼantaj na xuqujeʼ xubʼan ta kebʼ nukʼuʼx chrij. Xekun ta che nuchʼakik». We ko ri qakojonik chrij ri e utzujum ri Dios, kojuqebʼsaj más rukʼ areʼ xuqujeʼ kojuchʼak ta ri xibʼin ibʼ (Prov. 3:25, 26).

8. ¿Jas kukʼut ri kqabʼan che rilik ri e riqbʼal ibʼ kimik?

8 Maqayaʼ kan bʼenam pa e riqbʼal ibʼ. Wariʼ kuya tobʼanik chqe rech kojqebʼ más rukʼ ri Jehová. Ri kqabʼan che rilik ri e riqbʼal ibʼ kukʼutu we kqachʼijo o kqachʼij taj are chiʼ kpe ri kʼax (Heb. 10:24, 25). Chqilampeʼ ri rumal. We kimik kojbʼe ta pa ri e riqbʼal ibʼ xa rumal jastaq che nim ta ubʼanik, ¿jas kqakʼulmaj na are chiʼ kyaʼ ta chi bʼe chqe kqamulij qibʼ? Are kʼu, we amaqʼel kojbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ, ri e itzel winaq kekun taj kojkiqʼatej. Rumal laʼ kimik are ri tiempo che kqanimarisaj ri qaloqʼoqʼebʼal chrij ri e riqbʼal ibʼ. We jeʼ kqabʼano, pa neʼ ri e qʼatal taq tzij kojkiqʼatej, kekun ta che qachʼakik rumal che xaq xiw ri Dios kqanimaj (Hech. 5:29).

Ukʼolik textos re ri Biblia xuqujeʼ e bʼixonem pa qajolom kimik kojutoʼ na pa ri kʼax. (Chawilaʼ ri párrafo 9). *

9. ¿Jasche utz che kqakʼol textos pa qajolom rech kqatijoj qibʼ chuwach ri kʼax?

9 Chqakʼoloʼ pa qajolom ri e textos che más utz kqilo (Mat. 13:52). Weneʼ qas ta knaʼtaj chqe ri kqakʼol pa qajolom, are kʼu Jehová kkunik kukoj ri ruxlabʼal che kʼo nim uchuqʼabʼ rech kunaʼtasaj chqe (Juan 14:26). Jun qachalal che xkʼojiʼ pa ri cárcel re Alemania oriental xubʼij: «Sibʼalaj xuya tobʼanik chwe che nukʼolom más che doscientos textos pa nujolom, rumal che ronojel qʼij xinchoman chrij jalajoj taq temas re ri Biblia». Ri textos xutoʼ rech xkʼojiʼ chunaqaj ri Jehová xuqujeʼ xuchʼij ri kʼax rukʼ sukʼilal.

(Chawilaʼ ri párrafo 10) *

10. ¿Jasche sibʼalaj utz kqakʼol pa qajolom ri e bʼixonem re uqʼijilaxik ri Jehová?

10 Chqakʼoloʼ pa qajolom ri e bʼixonem re uqʼijilaxik ri Jehová xuqujeʼ chqabʼixoj. Are chiʼ Pablo xuqujeʼ Silas xekʼojiʼ pa cárcel pa Filipos, xebʼixon che ri Jehová rukʼ e bʼixonem che kikʼolom pa kijolom (Hech. 16:25). Ri e qachalal re ri antigua Unión Soviética che xeʼesax bʼi pa Siberia junam xkibʼano rech xkikowirisaj ri kikojonik. Ri qachalal Mariya Fedun xnaʼtaj che: «Xqabʼixoj konojel ri bʼixonem che qakʼolom pa qajolom». Xubʼij che ri e bʼixonem xuya kichuqʼabʼ konojel xuqujeʼ xeʼutoʼ rech kekʼojiʼ más chunaqaj ri Jehová. ¿La kuya qachuqʼabʼ ubʼixoxik ri e bʼixonem re ri qawuj xuqujeʼ ri e kʼo pa ri qakʼolbʼal pa internet? Rumal laʼ, chqakʼoloʼ pa qajolom kimik (chawilaʼ ri recuadro « Chayaʼ ukowil nukʼuʼx»).

RI KQABʼANO RECH KKʼOJIʼ MÁS UKOWIL QAKʼUʼX

11, 12. a) Junam rukʼ ri kubʼij 1 Samuel 17:37, 45-47, ¿jasche xux ko ukʼuʼx ri David? b) ¿Jas jastaq nim ubʼanik kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri David?

11 Rech kqaxibʼij ta qibʼ chuwach ri kʼax, kajwataj ukowil qakʼuʼx. ¿Jas kojkunik kqabʼano we kqanaʼo che kʼo ta ukowil qakʼuʼx? Chnaʼtaj chqe che ri qastzij ukowil qakʼuʼx are ta rumal ri unimal qaqan, ri qachuqʼabʼ o ri kojkun che ubʼanik. Chqilaʼ ri xkʼulmataj rukʼ David. Are chiʼ kʼa ala na, xchʼojin rukʼ jun achi nim raqan ubʼiʼ Goliat. David qas ta nim raqan xuqujeʼ kʼo ta más uchuqʼabʼ chuwach ri filisteo. Utijom ta ribʼ rech kchʼojinik xuqujeʼ kʼo ta nijun espada rukʼ. Are kʼu kʼo ukowil ukʼuʼx xuqujeʼ xuxibʼij ta ribʼ xchʼojin rukʼ ri achi nim raqan che sibʼalaj nim kubʼan che ribʼ.

12 ¿Jasche ri David xux ko ukʼuʼx? Rumal che qas retaʼm che ktoʼ rumal ri Jehová (chasikʼij uwach 1 Samuel 17:37, 45-47). Xchoman ta chrij che kʼo ta upatan chuwach ri Goliat, xaneʼ xuchomaj che nim ta ubʼanik ri Goliat we kjunamax rukʼ ri Jehová. Rukʼ wajun kʼutbʼal riʼ kʼi kqetaʼmaj: kux ko qakʼuʼx we kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Jehová kojutoʼ xuqujeʼ we qas kqakojo che ri e qakʼulel nim ta kibʼanik we kqajunamaj rukʼ ri qaDios che kʼo nim uchuqʼabʼ (2 Crón. 20:15; Sal. 16:8). ¿Jas kojkunik kqabʼan kimik, che kʼa majaʼ kpe ri kʼax, rech kkʼojiʼ más ukowil qakʼuʼx?

13. ¿Jas kojkunik kqabʼano rech kkʼojiʼ más ukowil qakʼuʼx? Chayaʼ ubʼixik.

13 Utzijoxik ri utzalaj taq tzij re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios kojutoʼ rech kux ko qakʼuʼx. ¿Jasche? Rumal che we jeʼ kqabʼano kojutijoj rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová xuqujeʼ kqaxibʼij ta qibʼ chkiwach ri e winaq (Prov. 29:25). Junam ri kqabʼan che ukowirisaxik ri músculos re ri qacuerpo chiʼ kqabʼan ejercicio, ri kowil kʼuʼx knimarik are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja, jachiʼ e kʼo wi kʼi winaq, apastaneʼ ri tajin kqabʼano o pa taq ri negocios. We kqatzijoj ri utzij Dios kimik rukʼ kowil kʼuxaj, kubʼano che kqaya ta kan ubʼanik pa neʼ kojkiqʼatej ri qʼatal taq tzij (1 Tes. 2:1, 2).

Nancy Yuen xuya ta kan utzijoxik ri utzalaj taq jastaq. (Chawilaʼ ri párrafo 14).

14, 15. ¿Jas kqetaʼmaj chkij Nancy Yuen xuqujeʼ Valentina Garnovskaya?

14 Kʼi kqetaʼmaj chrij ri kikʼutbʼal ri e kebʼ sukʼ qachalal che xkikʼut nimalaj ukowil kikʼuʼx. Jun chke are ri qachalal Nancy Yuen. Xa metro y medio unimal raqan (5 pies), are kʼu kuxibʼij ta ribʼ. * Rumal che xraj taj xuya kan utzijoxik ri utz jastaq re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, veinte junabʼ xtzʼapix pa cárcel pa China. Ri e qʼatal taq tzij ri xebʼanow preguntas che xkibʼij che «are ri winaq che más kʼax uchʼabʼexik» che kʼo pa ri tinamit.

Valentina Garnovskaya qas retaʼm che Jehová xuya tobʼanik che. (Chawilaʼ ri párrafo 15).

15 Ri jun chik are ri qachalal Valentina Garnovskaya. Oxibʼ mul xkʼojiʼ pa cárcel pa ri ojer Unión Soviética, we kqajilaj ronojel kubʼan veintiún junabʼ. * Xuya ta kan utzijoxik ri utzij ri Dios, wariʼ xubʼano che ri e qʼatal taq tzij xkibʼij che are «jun nimalaj bʼanal kʼax». ¿Jasche xux ko kikʼuʼx ri e sukʼ qachalal riʼ? Rumal che qas ketaʼm che ri Jehová kuya ri utobʼanik chke.

16. ¿Jas ri qas kyaʼow ukowil qakʼuʼx?

16 Qilom chik, rech kux ko qakʼuʼx rajawaxik che xaq xiw ta kojchoman chrij ri qachuqʼabʼ o ri kojkun che ubʼanik. Ri rajawaxik kqabʼano are kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij Jehová che kojutoʼ xuqujeʼ kchʼojin kukʼ ri e qakʼulel (Deut. 1:29, 30; Zac. 4:6). Are waʼ ri qas kuya ukowil qakʼuʼx.

RI KQABʼANO ARE CHIʼ ITZEL KOJILIK

17, 18. Junam rukʼ ri kubʼij Juan 15:18-21, ¿jas xubʼij kan ri Jesús che kqakʼulmaj xuqujeʼ jasche?

17 Utz kqilo che e nikʼaj chik nim kojkil wi, are kʼu kqachomaj taj che kʼo ta qapatan we qas ta nim qabʼanik chkiwach ri e nikʼaj chik. Jesús xubʼij: «Utz iwe are taq ketzelax iwach kumal ri winaq, are taq kixkitas apanoq, kixkiyoqʼo, kkibʼij chi ix itzel taq winaq, ronojel waʼ kkibʼan chiwe rumal rech ri Rijaʼl Winaq» (Luc. 6:22). ¿Jas kraj kubʼij ri e tzij riʼ?

18 Jesús xraj taj xubʼij che ri oj utijoxelabʼ utz kqilo we itzel kojilik, xaneʼ xuqʼalajisaj ri qastzij. Itzel kojilik rumal che kqabʼan ta ri jastaq re ri uwach Ulew, are kqabʼan pa qakʼaslemal ri e kʼutunem re ri Jesús xuqujeʼ kqatzijoj ri e utz taq tzij che xutzijoj areʼ (chasikʼij uwach Juan 15:18-21). Kqaj kqakikotemaj ri Jehová. We itzel kojkil ri winaq rumal che kqaloqʼoqʼej ri qaTat, qamak ta oj.

19. ¿Jas kqabʼan che resaxik uwach ri kikʼutbʼal ri apóstoles?

19 Kojkʼix taj kqabʼij che oj testigos rech Jehová pa neʼ kʼo kkibʼij o kkibʼan ri e winaq chqe (Miq. 4:5). Jun jastaq che kojutoʼ rech kqaxibʼij ta qibʼ chkiwach ri e winaq are kqanikʼoj ri kʼutbʼal che xkiya ri apóstoles pa Jerusalén are chiʼ majaʼ naj kaminaq ri Jesús. Ketaʼm che sibʼalaj itzel keʼil kumal ri e kʼamal bʼe judíos (Hech. 5:17, 18, 27, 28). Pa neʼ jeriʼ, ronojel qʼij xebʼe pa ri templo xuqujeʼ xkiqʼalajisaj kibʼ chkiwach ri e winaq che e tijoxelabʼ re ri Jesús (Hech. 5:42). Xeqʼatex ta rumal ri xibʼin ibʼ. Oj xuqujeʼ kqachʼak ri xibʼin ibʼ we amaqʼel kqaqʼalajisaj qibʼ che oj testigos rech Jehová, pa ri chak, ri tijobʼal o kukʼ ri e qakʼulja (Hech. 4:29; Rom. 1:16).

20. ¿Jasche xekikot ri apóstoles pa neʼ itzel xeʼilik?

20 Ri apóstoles xekikotik rumal che xketaʼmaj ri rumal che itzel xeʼilik. Xuqujeʼ, xkilo che are jun nim eqelen che kkiriq kʼax rumal ubʼanik ri urayibʼal ri Jehová (Luc. 6:23; Hech. 5:41). Qʼaxinaq chi ri tiempo, ri apóstol Pedro xutzʼibʼaj: «We kiriq kʼax rumal rech chi kibʼan ri sukʼ, utz iwe» (1 Ped. 2:19-21; 3:14). We qas qetaʼm che ri winaq itzel kojkilo xa rumal che kqabʼan ri utzilal, ri kitzelal kkun taj kojuqʼatej che upatanixik ri Dios.

UTIJOXIK QIBʼ KIMIK KUYA UTZILAL CHQE

21, 22. a) ¿Jas achaʼom ubʼanik rech katijoj awibʼ chuwach ri kʼax? b) ¿Jas kqanikʼoj na pa ri jun chi kʼutunem?

21 Qetaʼm taj jampaʼ kbʼan kʼax chqe o kqʼatex uwach ri qachak kumal ri qʼatal taq tzij. Ri qetaʼm are che kojkunik kqatijoj qibʼ kimik we kqakowirisaj ri qachilanik rukʼ ri Jehová, we kojchakunik rech kkʼojiʼ más ukowil qakʼuʼx xuqujeʼ we kqetaʼmaj ri kqabʼano are chiʼ itzel kojilik. Utijoxik qibʼ kimik kojutoʼ na rech ko kojtakʼiʼ pa ri petinaq.

22 Are kʼu ¿jas kqabʼano we pa jun qʼij ri e qʼatal taq tzij kkiqʼatej uwach ri qachak? Pa ri jun chi kʼutunem, kqanikʼoj na ri e pixabʼ che kojutoʼ rech kqaya ta kan upatanixik ri Jehová pa neʼ kojriqitaj pa jun nimalaj kʼax.

BʼIXONEM 118 «Chayaʼ más qakojonik»

^ párr. 5 Ri oj patanelabʼ re ri Dios kqaj taj che ri winaq itzel kojkilo. Are kʼu qetaʼm taj jas tiempo kqakoj na qachuqʼabʼ chuwach ri kʼax. Wajun kʼutunem riʼ kojutoʼ na che ukowirisaxik qakʼuʼx.

^ párr. 7 Chawilaʼ La Atalaya 15 re febrero 1966, uxaq 116 kopan 126.

^ párr. 14 Chawilaʼ La Atalaya 1 re diciembre 1979, uxaq 4 kopan 7. Xuqujeʼ chawilaʼ ri video El nombre de Jehová se dará a conocer, pa JW Broadcasting® (ENTREVISTAS Y EXPERIENCIAS).

^ párr. 67 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Pa ri qʼijilanik re ri familia, ri e tat nan tajin kkikoj tarjetas che kitoʼik ri e kalkʼwal rech kkikʼol pa kijolom ri textos re ri Biblia.

^ párr. 70 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun familia tajin kkibʼixoj e bʼixonem pa ri kichʼichʼ are chiʼ e bʼenaq pa ri riqbʼal ibʼ.