1-2. (a) Taano ta dai niyato dapat ipagngalas an pagbabawal sa satong pagsamba? (b) Ano an pag-uulayan niyato sa artikulong ini?

KAN 2018, labing 223,000 na parahayag kan maugmang bareta an nakaistar sa mga kadagaan na may pagbabawal o grabe an restriksiyon sa satong espirituwal na mga aktibidad. Dai ini dapat ipagngalas. Arog kan nanudan ta sa sinundan na artikulo, inaasahan kan tunay na mga Kristiyano na pepersegiron sinda. (2 Tim. 3:12) Sain man kita nakaistar, tibaad bigla na sana asin dai inaasahan na ipagbawal kan gobyerno an satong pagsamba sa satong mamumuton na Diyos na si Jehova.

² Kun ipagbawal kan gobyerno sa lugar nindo an pagsamba ki Jehova, tibaad maihapot mo sa sadiri: ‘An persekusyon daw nangangahulugan na dai na kami inuuyunan nin Diyos? Dai na daw kami makakasamba ki Jehova huli sa pagbabawal? Dapat daw akong magbalyo sa nasyon na mayong pagbabawal o restriksiyon?’ Sa artikulong ini, pag-uulayan niyato an mga hapot na iyan. Pag-uulayan ta man kun paano kita padagos na makakasamba ki Jehova pag may pagbabawal sa satong gibuhon asin kun anong mga siod an dapat niyatong likayan.

3. Sigun sa 2 Corinto 11:23-27, anong pagpersegir an naeksperyensiyahan kan maimbod na apostol na si Pablo, asin ano an nanudan ta sa halimbawa niya?

³ Kun ipagbawal kan gobyerno an satong pagsamba, tibaad isipon niyato na dai na kita inuuyunan nin Diyos. Pero tandaan, an persekusyon dai nangangahulugan na dai nauugma sa sato si Jehova. Isipa an halimbawa ni apostol Pablo. Siyertong inuuyunan siya ni Jehova. Nagkapribilehiyo siyang isurat an 14 surat sa Kristiyanong  Griegong Kasuratan, asin siya sarong apostol sa mga nasyon. Alagad, napaatubang siya sa grabeng pagpersegir. (Basahon an 2 Corinto 11:23-27.) Nanudan ta sa eksperyensiya ni apostol Pablo na puwedeng itugot ni Jehova na persegiron an saiyang maimbod na mga lingkod.   

4. Taano ta ikinakaungis kita kan kinaban?

⁴ Ipinaliwanag ni Jesus kun taano ta dapat niyatong asahan an pagkontra. Sinabi niya na ikakaungis kita huling bako kitang kabtang kan kinaban. (Juan 15:18, 19) An persekusyon bako man indikasyon na mayo sa sato an bendisyon ni Jehova. Imbes, indikasyon iyan na ginigibo niyato an tama!

5. Kaya daw kan mga tawo na papunduhon an pagsamba ki Jehova? Ipaliwanag.

⁵ Dai kayang papunduhon kan mga tawo an pagsamba sa makakamhan sa gabos na Diyos, si Jehova. Dakul na an nagpurbar pero dai iyan nagin mapanggana. Isipa an nangyari kan Giyera Mundiyal II. Kan panahon na iyan, pinersegir nin grabe kan gobyerno sa dakul na nasyon an banwaan nin Diyos. Ipinagbawal an gibuhon kan mga Saksi ni Jehova bako lang kan partidong Nazi sa Germany kundi pati man kan mga gobyerno nin Australia, Canada, asin kan iba pang nasyon. Alagad, mangnuhon an nangyari. Kan magpuon an giyera kan 1939, igwa nin 72,475 parahayag sa bilog na kinaban. Ipinapahiling kan mga report na kan matapos an giyera kan 1945, huli sa bendisyon ni Jehova, nagin nang 156,299 an mga parahayag. Labing doble an ilinangkaw kan bilang nin mga parahayag!

6. Imbes na matakot kita asin mayo nang gibuhon, ano an posibleng positibong epekto nin pagkontra? Magtao nin halimbawa.

⁶ Imbes na matakot, puwede kitang pahiruon kan pagkontra na maglingkod ki Jehova nin mas lubos pa. Halimbawa, sarong mag-agom na may sadit na aking lalaki an nakaistar sa nasyon na ipinagbawal kan gobyerno an satong pagsamba. Imbes na matakot asin mayo nang gibuhon, nagregular payunir an mag-agom. Para magibo ini, an agom na babayi nag-resign pa ngani sa saiyang trabaho na halangkaw an suweldo. Sinabi kan agom na lalaki na huli sa pagbabawal, dakul na tawo an nagin interesado sa mga Saksi ni Jehova. Kaya nagin mas pasil sa saiya na makapuon nin mga pag-adal sa Bibliya. Nagkaigwa man nin positibong epekto sa iba an pagbabawal. Sarong elder sa nasyon na iyan an nagsabi na dakul na nagpundo na sa paglilingkod ki Jehova an nagpuon nang mag-atender sa mga pagtiripon asin nagin aktibo giraray.

7. (a) Ano an manunudan ta sa Levitico 26:36, 37? (b) Ano an gigibuhon mo pag may pagbabawal?

 ⁷ Pag ipinagbawal kan satong mga kaiwal an satong pagsamba, gusto nindang matakot kita para magpundo na sa paglilingkod ki Jehova. Apuwera sa pagbabawal, tibaad magpalakop sinda nin mga uruistorya dapit sa sato, magsugo nin mga pulis para rekisahon an satong harong, darahon kita sa korte, o ipreso pa ngani an nagkapira sa sato. Linalauman ninda na matatakot kitang marhay huling napreso ninda an pira sa sato. Kun tutugutan niyatong matakot ninda kita, tibaad mabawasan an satong kaigutan o magpundo pa ngani kita sa paglilingkod ki Jehova. Habo niyato na magin arog kan mga ilinadawan sa Levitico 26:36, 37. (Basahon.) Dai niyato tutugutan an takot na paluyahon o papunduhon kita sa satong espirituwal na mga aktibidad. Lubos kitang nagtitiwala ki Jehova asin dai ta tutugutan na mataranta kita sa takot. (Isa. 28:16) Namimibi kita para sa paggiya ni Jehova. Huling tinatabangan kita ni Jehova, aram niyato na dai kayang ulangon dawa kan pinakamakapangyarihan na gobyerno nin tawo an satong maimbod na pagsamba sa Diyos.—Heb. 13:6.

8-9. (a) Anong personal na desisyon an dapat gibuhon kan lambang payo nin pamilya? (b) Ano an makakatabang sa saro na makagibo nin madunong na desisyon?

⁸ Kun ipagbawal kan gobyerno sa saindong nasyon an satong pagsamba, tibaad maisip mo kun dapat daw na magbalyo ka sa nasyon na libre kang makakapaglingkod ki Jehova. Personal na desisyon iyan; mayong ibang makakapagdesisyon kaiyan para sa saimo. Puwedeng makatabang kun pag-iisipan mo an ginibo kan mga Kristiyano kan inot na siglo kan persegiron sinda. Pagkatapos gapuon si Esteban kan mga kaiwal sagkod na magadan, an mga disipulo sa Jerusalem nagbaralyo pa-Judea asin Samaria asin nakaabot dawa ngani sa Fenicia, Ciprus, saka Antioquia. (Mat. 10:23; Gibo 8:1; 11:19) Pero sa ibong na lado, pagkatapos nin saro pang grabeng pagpersegir sa mga Kristiyano kan inot na siglo, nagdesisyon si apostol Pablo na dai maghali sa mga lugar kun sain kinokontra an gibuhon na paghuhulit. Imbes, isinapeligro niya an saiyang buhay tanganing ihulit an maugmang bareta asin pakusugon an mga tugang sa mga siyudad na grabe an pagpersegir.—Gibo 14:19-23.

⁹ Ano an manunudan niyato sa mga halimbawang iyan? Dapat na personal na magdesisyon an lambang payo nin pamilya kun baga mabalyo sa ibang lugar an pamilya niya. Bago magdesisyon, dapat na ipamibi niya ini asin maingat na konsideraron an kamugtakan kan saiyang pamilya saka an positibo asin negatibong puwedeng magin epekto sa sainda kun mabalyo. Sa bagay na ini, an lambang Kristiyano “magdadara kan sadiri niyang pasan.” (Gal. 6:5) Dai ta dapat husgaran an iba sa magigin desisyon ninda.

10. Anong mga instruksiyon an itatao kan sangang opisina asin kan mga elder?

¹⁰ Paano ka padagos na makakasamba ki Jehova pag may pagbabawal? Tatawan kan sangang opisina an mga elder sa kongregasyon nin praktikal na mga suhestiyon mapadapit sa kun paano makukua an espirituwal na mga probisyon, kun paano isasagibo an mga pagtiripon, asin kun paano ihuhulit an maugmang bareta. Kun an mga elder dai makontak kan sangang opisina, tatabangan ka kan mga elder pati an gabos sa kongregasyon na maipadagos an pagsamba ki Jehova. Matao sinda nin mga instruksiyon na kauyon kan paggiya kan Bibliya asin kan satong mga publikasyon.—Mat. 28:19, 20; Gibo 5:29; Heb. 10:24, 25.

11. Taano ta makakasigurado ka na dai ka mawawaran nin espirituwal na pampakusog, asin ano an puwede mong gibuhon tanganing maingatan an saimong Bibliya asin mga publikasyon?

¹¹ Nangako si Jehova na abundang papakakanon sa espirituwal an saiyang mga lingkod.  (Isa. 65:13, 14; Luc. 12:42-44) Kaya makakasigurado ka na gigibuhon kan saiyang organisasyon an gabos na paaging posible tanganing maitao an kinakaipuhan mong pampakusog. Ano an puwede mong gibuhon? Pag may pagbabawal, maghanap nin marahay na lugar na pagtataguan mo kan saimong Bibliya asin mga publikasyon. Dai ibugtak an siring na mahalagang marhay na materyal—imprentado man o nasa elektronikong format—sa lugar na madaling madiskubre iyan. An lambang saro sa sato dapat na maggibo nin praktikal na mga lakdang para magdanay na makusog sa espirituwal.

12. Paano puwedeng iareglo kan mga elder an mga pagtiripon sa paaging dai maririsa kan mga nagkokontra sa sato?

¹² Paano man an satong semanal na mga pagtiripon? Iaareglo kan mga elder an mga pagtiripon sa paaging dai maririsa kan mga nagkokontra sa sato. Tibaad instruksiyunan ninda kamo na magtiripon sa saradit na grupo, asin posibleng marhay na pirmi nindang buburubaguhon an oras asin lugar nin pagtiripon. Makakatabang ka na magin ligtas an gabos na nag-aatender paagi sa pagtaram sa maluway na boses pag nag-aabot o nagluluwas sa mga pagtiripon. Tibaad kaipuhan mo man na magsulot nin mga bado na dai nakakaagaw nin atensiyon.

13. Ano an manunudan niyato sa halimbawa kan satong mga tugang sa dating Unyon Sobyet?

¹³ Kun dapit sa paghuhulit, magigin manlain-lain an areglo depende sa lugar. Pero namumutan ta si Jehova asin gustong-gusto niyatong isabi sa iba an mapadapit sa saiyang Kahadian, kaya mahanap kita nin paagi na makapaghulit. (Luc. 8:1; Gibo 4:29) Manungod sa paghuhulit kan mga Saksi ni Jehova sa dating Unyon Sobyet, an historyador na si Emily B. Baran nagsabi: “Kan ipagbuot kan estado sa mga Saksi na dai sinda puwedeng maghulit, kinaulay ninda an saindang mga kataid, katrabaho, asin amigo. Kan magin dahilan iyan na darahon sinda sa kampo nin puwersahan na pagtrabaho, naghulit an mga Saksi sa kapwa ninda mga preso.” Dawa may pagbabawal, dai nagpundo sa paghuhulit an mga tugang niyato sa dating Unyon Sobyet. Kun ipagbawal man sa saindong lugar an paghuhulit, lugod na magin arog man kaiyan an saimong determinasyon!

14. Makakatabang sa sato an Salmo 39:1 na malikayan an anong siod?

¹⁴ Magin maingat sa paghiras nin impormasyon. Pag may pagbabawal, dapat na aram ta an ‘panahon nin pag-alo.’ (Par. 3:7) Dapat niyatong protektaran an sensitibong mga impormasyon, arog kan pangaran kan satong mga tugang, an mga lokasyon nin pagtiripon, kun paano niyato isinasagibo an paghuhulit, asin kun paano kita nakakakua nin espirituwal na kakanon. Dai niyato sasabihon an mga impormasyon na ini sa sekular na mga awtoridad; ni sasabihon man iyan sa mga amigo asin kapamilya niyato sa satong nasyon o sa ibang nasyon dawa marahay man an intensiyon ninda. Kun masiod kita kaini, maisasapeligro niyato an satong mga tugang.—Basahon an Salmo 39:1.

15. Ano an padagos na pupurbaran ni Satanas na gibuhon sa sato, asin paano niyato malilikayan an siod niya?

 ¹⁵ Dai pagtugutan an saradit na isyu na magin dahilan nin pagkabaranga. Aram ni Satanas na an nababangang harong dai makakatindog. (Mar. 3:24, 25) Padagos niyang pupurbaran na magkabaranga kita. Paagi kaiyan, gusto niyang mag-iriwal kita imbes na siya an labanan ta.

16. Anong marahay na halimbawa an ipinahiling ni Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Kaipuhan na mag-ingat sa siod na ini dawa an eksperyensiyadong mga Kristiyano. Pag-isipan an halimbawa nin duwang linahidan na sister, si Gertrud Poetzinger asin si Elfriede Löhr. Magkaibanan sindang iprineso kaiba kan iba pang mga sister sa sarong kampo de-konsentrasyon kan Nazi. Nakakamati nin pagkauri si Gertrud pag nagtatao nin nakakapakusog na mga pahayag si Elfriede sa ibang mga sister sa kampo. Paghaloy-haloy, nasupog si Gertrud sa sadiri niya asin nakimahirak ki Jehova para sa tabang. Isinurat niya: “Kaipuhan tang manudan na akuon kun mas maabilidad sa sato an iba o kun mas dakul an saindang pribilehiyo.” Paano niya napangganahan an saiyang pagkauri? Nagpokus si Gertrud sa marahay na mga kuwalidad asin sa pagigin mainamigo ni Elfriede. Paagi kaiyan, naibalik niya an marahay na relasyon ki Elfriede. Pareho sindang nakatagal sa kampo de-konsentrasyon asin maimbod na naglingkod ki Jehova sagkod na matapos an saindang buhay digdi sa daga. Kun pagmamaigutan niyatong maresolberan an mga dai pagkakauyon niyato asin kan satong mga tugang, malilikayan ta an siod na magkabaranga.—Col. 3:13, 14.

17. Taano ta dapat niyatong likayan na magin pangahas?

¹⁷ Likayan na magin pangahas. Kun susunudon niyato an mga instruksiyon sa sato kan mapagtitiwalaan asin responsableng mga brother, malilikayan ta an mga problema. (1 Ped. 5:5) Halimbawa, sa sarong kadagaan na ipinagbabawal an satong gibuhon, ininstruksiyunan kan responsableng mga brother an mga parahayag na dai magwalat nin mga literatura sa ministeryo. Pero may sarong payunir na brother na dai diyan nagsunod asin nagdistribwir nin mga literatura. Ano an resulta? Dai nahaloy pagkatapos niyang maghulit nin impormal kaiba nin pirang tugang, inusisa sinda nin mga pulis. Minalataw na sinundan sinda kan mga awtoridad asin nakua kan mga ini an mga literatura na idinistribwir ninda. Ano an manunudan ta sa eksperyensiyang ini? Kaipuhan niyatong magsunod sa instruksiyon dawa pa dai kita uyon diyan. Pirmi kitang binebendisyunan ni Jehova pag nakikikooperar kita sa mga brother na ninombrahan niyang manginot sa sato.—Heb. 13:7, 17.

18. Taano ta dai kita dapat maggibo nin dai kinakaipuhan na mga susundon?

¹⁸ Dai maggibo nin dai kinakaipuhan na mga susundon. Kun an mga elder maggibo nin dai kinakaipuhan na mga susundon, mapapagabatan ninda an iba. Isinaysay ni Brother Juraj Kaminský  an nangyari kan magkaigwa nin pagbabawal sa dating Czechoslovakia: “Pagkatapos na maarestar an dakul na elder, an nagkapira sa nawalat para manginot sa kongregasyon asin sa sirkito nagpuon na magtao nin mga susundon sa paggawi para sa mga parahayag, kaiba na an mga lista kan mga dapat asin dai dapat gibuhon.” Dai kita tinawan ni Jehova nin awtoridad na maggibo nin personal na desisyon para sa iba. An naggigibo nin dai kinakaipuhan na mga susundon dai pinoprotektaran an saiyang tugang—dinidiktahan niya an pagtubod kan saiyang tugang.—2 Cor. 1:24.

19. Sigun sa 2 Cronica 32:7, 8, taano ta puwedeng magin makusog an satong buot ano man an gibuhon ni Satanas?

¹⁹ An satong panginot na kaiwal, si Satanas na Diyablo, dai mapundo sa pagpersegir sa maimbod na mga lingkod ni Jehova. (1 Ped. 5:8; Kap. 2:10) Pagmamaigutan ni Satanas asin kan saiyang mga alipores na ipagbawal an satong pagsamba ki Jehova. Minsan siring, mayo nanggad nin dahilan na magpundo kita huli sa takot! (Deut. 7:21) Nasa kampi ta si Jehova, asin padagos niya kitang tatabangan dawa pa kun ipagbawal an satong gibuhon.—Basahon an 2 Cronica 32:7, 8.

20. Ano an determinado mong gibuhon?

²⁰ Lugod na magkaigwa kita kan determinasyon na arog kan satong mga tugang kan inot na siglo na nagsabi sa mga tagapamahala kan panahon ninda: “Kun baga tama sa paghiling nin Diyos na magdangog sa saindo imbes na sa Diyos, kamo mismo an maghusgar. Pero para sa samo, dai kami puwedeng magpundo sa pagtaram manungod sa mga bagay na samuyang nahiling asin nadangog.”—Gibo 4:19, 20.