1-2. (a) Nganong dili ta angayng matingala kon idili ang atong pagsimba? (b) Unsay atong hisgotan niining artikuloha?

NIADTONG 2018, kapig 223,000 ka magmamantala sa maayong balita ang nagpuyo sa mga lugar diin gidili o may restriksiyon ang atong espirituwal nga mga kalihokan. Dili ta angayng matingala niini. Sa ato nang nakat-onan sa nag-unang artikulo, dahomon sa matuod nga mga Kristohanon nga lutoson sila. (2 Tim. 3:12) Bisag asa ta nagpuyo, posibleng kalit tang did-an sa gobyerno sa pagsimba sa atong mahigugmaong Diyos, si Jehova.

² Kon ang gobyerno sa inyong lugar modesisyon nga idili ang pagsimba kang Jehova, mahimong pangutan-on nimo ang kaugalingon: ‘Ang paglutos ba nagpasabot nga ang Diyos nasuko kanato? Ang pagdili ba makapahunong sa atong pagsimba kang Jehova? Angay ba kong mobalhin sa nasod diin may kagawasan ko sa pagsimba sa Diyos?’ Niining artikuloha, atong hisgotan kanang mga pangutanaha. Konsiderahon sab nato kon unsay angay ug dili angayng buhaton aron makapadayon ta sa pagsimba kang Jehova bisag idili ang atong buluhaton.

3. Sumala sa 2 Corinto 11:23-27, unsang paglutos ang naagoman sa matinumanong apostol nga si Pablo? Unsay atong makat-onan kaniya?

³ Kon idili sa gobyerno ang atong pagsimba, basin sayop tang makahunahuna nga ang Diyos wala malipay nato. Pero hinumdomi, ang paglutos wala magpasabot nga ang Diyos nasuko kanato. Tagda pananglitan si apostol Pablo. Seguradong giuyonan siya sa Diyos. Nakapribilehiyo siya sa pagsulat ug  14 ka sulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ug siya usa ka apostol sa kanasoran. Bisan pa niana, siya nakaeksperyensiyag grabeng paglutos. (Basaha ang 2 Corinto 11:23-27.) Atong nakat-onan sa eksperyensiya ni apostol Pablo nga itugot ni Jehova nga lutoson ang iyang matinumanong mga alagad.

4. Nganong gidumtan ta sa kalibotan?

⁴ Gisaysay ni Jesus kon nganong angay tang magdahom nga supakon ta. Siya miingon nga dumtan ta kay dili ta bahin sa kalibotan. (Juan 15:18, 19) Ang paglutos wala magpasabot nga wala ta panalangini ni Jehova. Hinunoa, nagpakita ni nga husto ang atong ginahimo!

5. Ang mga tawo ba makapahunong sa atong pagsimba kang Jehova? Ipatin-aw.

⁵ Ang tawhanong mga magsusupak dili gyod makapahunong sa atong pagsimba sa labing gamhanang Diyos, si Jehova. Daghan ang misulay pero wala gyod molampos. Tagda ang nahitabo sa Gubat sa Kalibotan II. Nianang panahona, ang katawhan sa Diyos gilutos pag-ayo sa mga gobyerno sa daghang nasod. Ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova gidili, dili lang sa partidong Nazi sa Germany, kondili sa mga gobyerno sab sa Australia, Canada, ug sa ubang kayutaan. Pero matikdi kon unsay nahitabo. Niadtong 1939, pagsugod sa gubat, dihay 72,475 ka magmamantala sa tibuok kalibotan. Gipakita sa mga report nga dihang natapos ang gubat sa 1945, tungod sa panalangin ni Jehova, diha nay 156,299 ka magmamantala. Nahimong kapin sa duha ka pilo ang gidaghanon sa magmamantala!

6. Imbes makapahadlok nato, unsay posibleng epekto sa pagsupak? Paghatag ug pananglitan.

⁶ Imbes makapahadlok nato, ang pagsupak mahimong makapalihok nato nga moalagad kang Jehova nga mas bug-os pa. Pananglitan, usa ka magtiayon nga may gamayng anak ang nagpuyo sa nasod diin nakadesisyon ang gobyerno nga idili ang atong pagsimba. Imbes mahadlok, ang magtiayon nagpayunir hinuon. Gibiyaan pa gani sa asawa ang iyang trabaho nga dakog suweldo. Ang bana miingon nga tungod sa pagdili, daghang tawo ang may mga pangutana bahin sa mga Saksi ni Jehova. Ingong resulta, mas sayon na para niya ang pagsugod ug Bible study. May lain pang maayong resulta ang pagdili. Ang usa ka ansiyano sa maong nasod mikomento nga  daghan niadtong wala na mag-alagad misugod pagtambong sa mga tigom ug nahimong aktibo.

7. (a) Unsay atong makat-onan sa Levitico 26:36, 37? (b) Unsay imong buhaton panahon sa pagdili?

⁷ Dihang idili sa mga kaaway ang atong pagsimba, gusto nila nga mahadlok ta sa pag-alagad kang Jehova. Gawas sa pagdili, basin ilang ipakaylap ang bakak nga mga estorya bahin kanato, ipa-search sa mga polis ang atong balay, o ila tang kasohan sa korte ug ipapriso pa gani. Nagdahom sila nga mahadlok ta kay napapriso nila ang pipila kanato. Kon mahadlok ta nila ug sa ilang buhaton kanato, basin maluya ta o moundang pa gani sa pag-alagad kang Jehova. Dili nato gusto nga maparehas ta niadtong giingon sa Levitico 26:36, 37. (Basaha.) Dili nato tugotan nga maluya o moundang ta sa pag-alagad tungod sa kahadlok. Bug-os tang mosalig kang Jehova ug dili gyod mahadlok. (Isa. 28:16) Mangayo tag giya kang Jehova. Nahibalo ta nga sa tabang sa atong Diyos, bisan ang pinakagamhanang gobyerno sa tawo dili makapugong nato sa pagsimba kaniya nga matinumanon.​—Heb. 13:6.

8-9. (a) Unsang personal nga desisyon ang kinahanglang himoon sa matag ulo sa pamilya o indibiduwal? (b) Unsay makatabang aron makahimog maalamong desisyon?

⁸ Kon idili sa gobyerno sa inyong nasod ang atong pagsimba, tingali maghunahuna ka kon angay ka bang mobalhin sa nasod diin may kagawasan ka sa pag-alagad kang Jehova. Personal ni nga desisyon. Sa dili pa modesisyon, mahimong konsiderahon sa usa ang gihimo sa mga Kristohanon sa unang siglo dihang gilutos sila. Human gibato sa mga kaaway si Esteban hangtod namatay, ang mga tinun-an sa Jerusalem mibalhin sa lainlaing dapit sa Judea ug Samaria ug nakaabot pa gani sa Fenicia, Cipro, ug Antioquia. (Mat. 10:23; Buh. 8:1; 11:19) Pero, puwede pong konsiderahon sa usa ang gihimo ni apostol Pablo dihang nahitabo ang laing paglutos. Midesisyon siya nga magpabilin sa mga lugar diin gisupak ang pagsangyaw bisag peligroso kadto para niya. Iya ning gihimo kay gusto niyang masangyaw ang maayong balita ug mapalig-on ang mga igsoon diha sa mga siyudad nga grabe ang paglutos.​—Buh. 14:19-23.

⁹ Unsay atong makat-onan niini? Ang matag ulo sa pamilya maoy modesisyon kon angay bang mobalhin. Sa dili pa modesisyon, angay siyang mag-ampo ug iyang konsiderahon pag-ayo ang kahimtang sa iyang pamilya ug ang maayo ug dili maayong epekto sa pagbalhin. Niining butanga, ang matag Kristohanon “magpas-an sa iyang kaugalingong palas-anon.” (Gal. 6:5) Dili nato angayng hukman ang uban sa ilang desisyon.

10. Unsang instruksiyon ang ihatag sa sangang buhatan ug sa mga ansiyano?

¹⁰ Unsaon nimo pagpadayon sa pagsimba kang Jehova dihang idili ang buluhaton? Ang sangang buhatan maghatag sa inyong mga ansiyano ug mga instruksiyon ug praktikal nga mga sugyot kon sa unsang paagi makadawat ug espirituwal nga pagkaon, makatigom alang sa pagsimba, ug makasangyaw. Kon dili makontak sa sangang buhatan ang mga ansiyano, nan ang mga ansiyano maoy motabang nimo ug sa tibuok kongregasyon aron makapadayon mo sa pagsimba kang Jehova. Mohatag silag giya nga binase sa Bibliya ug sa atong mga publikasyon.​—Mat. 28:19, 20; Buh. 5:29; Heb. 10:24, 25.

11. Nganong makaseguro ka nga matagan-an kag espirituwal nga pagkaon? Unsay imong mahimo aron maprotektahan ang maong suplay sa pagkaon?

 ¹¹ Si Jehova nagsaad nga ang iyang mga alagad matagan-an sa tanan nilang espirituwal nga panginahanglan. (Isa. 65:13, 14; Luc. 12:42-44) Busa makaseguro ka nga himoon sa iyang organisasyon ang tanan aron itagana kon unsay imong gikinahanglan aron makapabilin kang matinumanon. Pero unsa poy imong mahimo? Dihang idili ang buluhaton, pangitag maayong katagoan sa imong Bibliya ug sa ubang espirituwal nga pagkaon. Ayaw ibutang ang maong importante kaayong mga basahon​—inimprenta man o digital format—​sa lugar nga dali rang makit-an. Ang matag usa kinahanglang mohimog mga paagi aron makapabiling lig-on sa espirituwal.

12. Unsay himoon sa mga ansiyano aron makatigom nga dili ra mamatikdan sa uban?

¹² Komosta man ang atong mga tigom? Ang mga ansiyano mohimog mga paagi aron makatigom mo nga dili ra mamatikdan sa uban. Tingali mohatag silag instruksiyon nga magtigom mo sa ginagmayng grupo ug lagmit usab-usabon nila ang eskedyul ug dapit sa tigom. Makatabang ka nga maprotektahan ang mga igsoon kon dili ka magsabasaba dihang magpaingon o mobiya sa tigom. Basin kinahanglan kang magsininag kaswal aron dili makadanig atensiyon.

13. Unsay atong makat-onan sa mga igsoon sa kanhing Soviet Union?

¹³ Kon bahin sa pagsangyaw, lainlain ang kahimtang sa kada lugar. Pero kay gihigugma nato si Jehova ug ganahan tang maghisgot bahin sa iyang Gingharian, mangita tag paagi nga makasangyaw. (Luc. 8:1; Buh. 4:29) Bahin sa pagsangyaw sa mga Saksi ni Jehova sa kanhing Soviet Union, ang historyano nga si Emily B. Baran miingon: “Dihang giingnan sa gobyerno ang mga magtutuo nga dili sila makasangyaw bahin sa ilang pagtuo, ang mga Saksi nakig-estorya sa ilang mga silingan, kauban sa trabaho, ug higala. Dihang napriso sila sa mga kampo sa pinugos nga pagtrabaho tungod niini, ang mga Saksi nagsangyaw sa ubang piniriso.” Bisag gidid-an, ang mga igsoon sa kanhing Soviet Union wala moundang ug sangyaw. Kon idili sa inyong nasod ang pagsangyaw, hinaot nga ingon pod niana ang imong determinasyon!

14. Unsay gipasidaan sa Salmo 39:1?

¹⁴ Pag-amping kon unsay imong isulti. Panahon sa pagdili, kinahanglang mahibalo ta kon kanus-a ang “panahon sa paghilom.” (Eccl. 3:7) Angay natong protektahan ang mga impormasyon nga dili angayng ipahibalo, sama sa ngalan sa atong mga igsoon, dapit diin magtigom, paagi sa pagsangyaw, ug paagi sa pagdawat ug espirituwal nga pagkaon.  Dili nato ni ipahibalo sa mga awtoridad; dili sab nato ni isulti sa atong mga higala o paryente diha sa atong nasod o sa ubang nasod. Kon ato ning ipahibalo, gipameligro nato ang atong mga igsoon.​—Basaha ang Salmo 39:1.

15. Unsay paningkamotan ni Satanas nga himoon kanato, ug unsaon nato paglikay niana?

¹⁵ Ayawg tugoti nga mabahinbahin ta tungod sa ginagmayng problema. Si Satanas nahibalo nga ang nabahin nga pamilya dili makabarog. (Mar. 3:24, 25) Dili siya moundang sa iyang paningkamot nga magkabahinbahin ta. Gusto niya nga mag-awayay ta imbes makig-away ta niya.

16. Unsang maayong ehemplo ang gipakita ni Sister Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Bisan ang hamtong nga mga Kristohanon kinahanglang magbantay niini. Tagda ang ehemplo sa duha ka dinihogang sister, si Gertrud Poetzinger ug Elfriede Löhr. Napriso sila kauban ang ubang sister sa kampo konsentrasyon sa Nazi. Nasina si Gertrud dihang si Elfriede naghatag ug makapadasig nga mga pakigpulong sa ubang sister sa kampo. Sa ulahi, si Gertrud naulaw ug nangayog tabang kang Jehova. Siya misulat: “Kinahanglan natong dawaton nga ang uban mas maayog abilidad o mas daghag responsibilidad kay kanato.” Unsay iyang gihimo aron mawala ang iyang kasina? Nagpokus si Gertrud sa maayong mga hiyas ug pagkamahigalaon ni Elfriede. Niining paagiha, nagkauliay sila ni Elfriede. Nakalahutay sila sa kampo konsentrasyon ug nag-alagad nga matinumanon kang Jehova hangtod natapos ang ilang kinabuhi sa yuta. Kon maningkamot ta nga mahusay ang mga dili pagsinabtanay, malikayan nato nga magkabahinbahin.​—Col. 3:13, 14.

17. Nganong kinahanglan nga kanunay tang mosunod ug instruksiyon?

¹⁷ Sunda kanunay ang instruksiyon. Kon sundon nato ang instruksiyon sa kasaligang mga brader nga nanguna, malikayan nato ang mga problema. (1 Ped. 5:5) Pananglitan, sa nasod diin gidili ang buluhaton, ang nagapangunang mga brader naghatag ug instruksiyon sa mga magmamantala nga dili magtanyag ug literatura dihang magsangyaw. Pero dihay payunir nga brader nga wala mosunod niana, ug nagtanyag siyag literatura. Unsay resulta? Igo lang sila nakahuman sa impormal nga pagsangyaw, gisukitsukit sila sa mga polis. Gisundan diay sila sa mga polis ug gipanguha ang naapod-apod nilang literatura. Unsay atong makat-onan niini? Kinahanglan tang mosunod sa instruksiyon bisag dili ta uyon niana. Panalanginan ta ni Jehova dihang makigkooperar ta sa mga igsoon nga gitudlo niya sa pagpanguna kanato.​—Heb. 13:7, 17.

18. Nganong dili ta angayng mohimog wala kinahanglanang mga lagda?

 ¹⁸ Ayaw paghimog wala kinahanglanang mga lagda. Kon ang mga ansiyano maghimog wala kinahanglanang mga lagda, makapabug-at sila sa uban. Si Brader Juraj Kaminský nahinumdom sa nahitabo panahon sa pagdili didto sa kanhing Czechoslovakia: “Dihang gidakop ang mga brader nga nagapanguna ug ang ubang ansiyano, ang pipila niadtong nanguna sa mga kongregasyon ug sirkito naghatag ug kaugalingong mga lagda kon unsay angay ug dili angayng himoon sa mga magmamantala.” Si Jehova wala maghatag natog awtoridad nga modesisyon para sa uban. Ang naghimog wala kinahanglanang mga lagda wala manalipod sa iyang igsoon​—gihimo niya ang iyang kaugalingon nga agalon sa pagtuo sa iyang igsoon.​—2 Cor. 1:24.

19. Sumala sa 2 Cronicas 32:7, 8, nganong dili ta angayng mahadlok bisag unsa pay buhaton ni Satanas?

¹⁹ Ang atong pangunang kaaway, si Satanas nga Yawa, dili mohunong sa paglutos sa matinumanong mga alagad ni Jehova. (1 Ped. 5:8; Pin. 2:10) Si Satanas ug ang iyang mga sakop maningkamot nga idili ang atong pagsimba kang Jehova. Pero dili ta angayng mangurog sa kahadlok! (Deut. 7:21) Si Jehova nag-uban kanato, ug padayon ta niyang tabangan bisag idili ang buluhaton.​—Basaha ang 2 Cronicas 32:7, 8.

20. Unsay imong determinasyon?

²⁰ Hinaot nga parehas tag determinasyon sa mga Kristohanon sa unang siglo, kinsa miingon sa mga magmamando sa ilang panahon: “Kamo nay mohukom kon husto ba sa panan-aw sa Diyos nga mamati kaninyo imbes sa Diyos. Apan alang kanamo, dili mi makahunong sa pagsulti bahin sa mga butang nga among nakita ug nadungog.”​—Buh. 4:19, 20.