1-2. (a) Na cava meda kua kina ni kurabui ni vakatabui na noda sokalou? (b) Cava ena veivosakitaki ena ulutaga qo?

ENA 2018 e sivia ni 223,000 na dautukutuku era tiko ena vanua e vakatabui se vakadredretaki kina na noda cakacaka. Meda kua ni kurabui. Me vaka eda vulica ena ulutaga sa oti, meda namaka na lotu vaKarisito dina nida na vakacacani. (2 Tim. 3:12) Se vanua cava eda tiko kina, e rawa ni vakasauri se tawanamaki nodra vakatabuya na vakailesilesi ni matanitu na noda sokalou vei Jiova, na Kalou dauloloma.

² Ke vakatulewataka na matanitu me vakatabuya noda sokalou, o na rairai taroga: ‘Nida vakacacani, kena ibalebale ya ni cudruvi keda na Kalou? Ena tarova noda sokaloutaki Jiova na vakatatabu? Vakacava meu toki ena dua tale na vanua meu sokalou kina ena galala?’ Ena veivosakitaki ena ulutaga qo e vica na taro qori. Eda na veivosakitaka tale ga na sala meda sokalou tiko ga kina ni vakatabui na noda cakacaka, kei na ka meda qarauna.

3. Me vaka e cavuti ena 2 Korinica 11:23-27, e vakacacani vakacava na yapositolo o Paula? (b) Na cava eda vulica vua?

³ Ke vakatabuya na matanitu na noda sokalou, eda na rairai nanuma ni sega ni vakalougatataki keda na Kalou. Kua ni guilecava ni noda vakacacani e sega ni dusia ni cudruvi keda o Jiova. Dua na kena ivakaraitaki na yapositolo o Paula, e vakacacani sara vakaca. Ia e vakadonui  koya na Kalou, e lesi mada ga me vola e 14 na ivola ena iVolatabu vaKirisi vaKarisito, e yapositolo tale ga ina veimatanitu. (Wilika 2 Korinica 11:23-27.) Eda vulica ena nona ivakaraitaki ni vakatara o Jiova mera vakacacani o ira na qaravi koya ena yalodina.

4. Na cava eda na cati kina?

⁴ E vakamacalataka o Jisu na vuna meda namaka kina na veitusaqati. E kaya nida na cati. Na vuna? Nida sega ni vakavuravura. (Joni 15:18, 19) Nida vakacacani gona, e sega ni kena ibalebale ni cudruvi keda o Jiova. E vakaraitaka ga nida cakava tiko na ka dodonu!

5. E rawa ni tarova na tamata na noda sokalou? Vakamacalataka.

⁵ Vakacava e rawa nira tarova na dauveitusaqati na noda sokaloutaki Jiova, na Kalou kaukaua duadua? Sega. E levu era saga ia e dreve. Dikeva mada na ka e yaco ena iKarua ni iValu Levu. Levu na matanitu era vakacacani ira vakaca na tamata i Jiova. Era vakatabuya na noda cakacaka na Nazi e Jamani, vaka kina na matanitu o Ositerelia, Kenada, kei na so tale na vanua. Ia raica mada na ka e yaco. Ni tekivu na ivalu ena 1939, na levu ni dautukutuku e vuravura taucoko e 72,475. Ni cava na ivalu ena 1945, e laurai ena ripote ni vakalougatataka o Jiova na cakacaka, oya ni tubu na dautukutuku me 156,299. E sivia ni vakaruataki na iwiliwili qori!

6. E uqeti keda vakacava na veitusaqati? Tukuna e dua na ivakaraitaki.

⁶ Na veitusaqati ena uqeti keda meda qaravi Jiova tiko ga, ia me kua ni vakarerei keda. Kena ivakaraitaki, erau tiko e dua na veiwatini kei na luvedrau lailai ena dua na matanitu e vakatabui kina na noda sokalou. Erau sega ni rere, erau vakatulewataka ga me rau painia tudei. E biuta mada ga o yalewa nona cakacaka saulevu me painia. E kaya o tagane ni vakatatabu qo e uqeta e levu mera via kilai keda vinaka na iVakadinadina i Jiova. Na cava e yaco? E rawarawa ni tauyavutaka na vuli iVolatabu. E yaga tale ga na vakatatabu vei ira eso tale. E kaya e dua na qase ni ivavakoso nira tekivu lako  tale ena soqoni e levu era sa malumu tu, era tekivu vunau tale.

7. (a) Na cava eda vulica ena Vunau ni Soro 26:36, 37? (b) Cava o na cakava ni vakatabui noda cakacaka?

⁷ Nira vakatabuya na meca na noda sokalou, era via vakarerei keda meda kua ni qaravi Jiova. Era na rairai vakatetea tale ga na itukutuku lasu, talai ira na vakailesilesi mera curuma noda vale, kauti keda ina mataveilewai, se biuti keda i valeniveivesu. Era vinakata mera vakarerei keda nira biuta eso na tacida e valeniveivesu. Ke da rerevaki ira, eda na rawa ni soro ena noda qaravi Jiova. Eda sega ni vinakata meda vakataki ira e vakamacalataki ena Vunau ni Soro 26:36, 37. (Wilika.) Me kua ni vakaluluqataka se tarova noda cakacaka na rere. Eda nuitaki Jiova vakatabakidua, eda na sega ni taqaya. (Aisea 28:16) Eda na kerea na veidusimaki i Jiova ena masu. Eda kila ni tokoni keda tiko, ena sega ni dua na matanitu kaukaua me tarova noda qaravi Jiova ena yalodina.—Iper. 13:6.

8-9. (a) Na vakatulewa cava mera dui cakava na ulunivuvale, se o keda yadua? (b) Ena rawa vakacava nida vakatulewa vakayalomatua?

⁸ Ke vakatabuya na matanitu na noda sokalou, o na rairai vakasamataka mo toki ena dua na vanua mo qaravi Jiova kina ena galala. Qori e noda vakatulewa. Eso era na rairai vulica na ka era cakava na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri nira vakacacani. Ni mate o Sitiveni nira vakaviriki koya na meca, era toki na tisaipeli e Jerusalemi ina veivanua e Jutia kei Samaria, era gole sara i Finiasi, Saipurusi, kei Anitioki. (Maciu 10:23; Caka. 8:1; 11:19) Ia eso tale era na rairai vulica na ka e cakava na yapositolo o Paula. Nira vakacacani tale na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri, e vakatulewataka me tiko ga ena vanua e saqati kina na cakacaka vakavunau. E bolemate sara ga me wasea na itukutuku vinaka, me vakayaloqaqataki ira tale ga na mataveitacini ena koro kece era vakacacani vakaca.—Caka. 14:19-23.

⁹ Na cava eda vulica ena rua na ivakaraitaki qo? Era na dui vakatulewataka na ulunivuvale mera toki se kua. Ni bera ni vakatulewa na ulunivuvale, ena masulaka, ena vakasamataka tale ga na kedratou ituvaki na nona vuvale, vaka kina na vinaka kei na ca ni toki. Kena ibalebale, eda na dui “colata ga na noda icolacola.” (Kala. 6:5) Meda kua sara ni vakalewa na nodra vakatulewa na kena vo.

10. Ena veidusimaki vakacava na valenivolavola ni tabana kei ira na qase?

¹⁰ O na qaravi Jiova tiko ga vakacava ni vakatabui na noda cakacaka? Na valenivolavola ni tabana ena dusimaki ira na qase ni ivavakoso, ena vakatututaka na ka me caka meda vakani tiko ga kina vakayalo, sala meda soqoni kina, kei na iwalewale ni vunau. Ke dredre ni veitaratara yani na valenivolavola ni tabana, o ira na qase ni ivavakoso era na vukei iko kei ira na lewe ni ivavakoso moni qaravi Jiova tiko ga. Era na veidusimaki ena iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu.—Maciu 28:19, 20; Caka. 5:29; Iper. 10:24, 25.

11. Na cava mo nuidei kina ni na vakarautaki na kakana vakayalo? Cava mo cakava me taqomaki kina na kakana vakayalo?

¹¹ E yalataka o Jiova nira na vakani vinaka vakayalo na nona tamata. (Aisea  65:13, 14; Luke 12:42-44) Mo nuidei gona ni na vakarautaka tiko ga na nona isoqosoqo na ka mo vakayaloqaqataki kina. Na cava mo cakava? Ni vakatabui na noda cakacaka, raica e dua na vanua vinaka mo vunia kina na nomu iVolatabu kei na so tale na kakana vakayalo e rairai tiko vei iko. Qarauna mo kua ni biuta tu na iyau mareqeti qori ena vanua ena laurai kina vakarawarawa, ya na kena e tabaki se na iyaya vakalivaliva. Meda cakava gona na ka eda rawata meda kaukaua tiko kina vakayalo.

12. Era na tuvanaka vakacava na qase na soqoni mera kua ni kila na meca?

¹² Vakacava na noda soqoni ena veimacawa? Era na tuvanaka na qase ni ivavakoso mo tiko ena soqoni, ia mera kua ni kila na meca. Era na rawa ni tukuna meda soqoni vakaiwasewase, de dua ena veiveisau na gauna kei na vanua me vakayacori kina. O rawa ni taqomaki ira na tiko ena soqoni ni o vosa e ra ni o lako yani se biubiu. De dua ena vinakati meda qarauna tale ga na noda isulusulu me kua ni kilai nida lai soqoni.

13. Na cava eda vulica vei ira na tacida ena Matanitu Makawa kei Rusia?

¹³ Vakacava na cakacaka vakavunau? Ena duidui na ka e caka ena veivanua. Nida lomani Jiova, eda na wasea na itukutuku vinaka ni nona Matanitu. Kena ibalebale eda na qara na sala meda vunau kina. (Luke 8:1; Caka. 4:29) E kaya na daunitukutuku makawa o Emily B. Baran, me baleta na nodra vunau na tacida ena Matanitu Makawa kei Rusia: “E vakarota na matanitu mera kua ni cakacaka vakavunau na iVakadinadina i Jiova, era mani vunau ga vei ira na tiko veitikivi, cakacaka vata, kei na nodra itokani. Nira vesu, era vunau tiko ga vei ira na kaivesu.” A vakatabui na nodra cakacaka na tacida ena Matanitu Makawa kei Rusia, ia era vunau tiko ga. Ke vakatabui tale ga na vunau ena nomu vanua, mo vunau tiko ga!

14. Me vaka e cavuti ena Same 39:1, na cava eda na qarauna?

¹⁴ Qarauna na itukutuku o wasea. Ni vakatabui na noda cakacaka, meda kila na gauna meda “tikolo” kina. (Dauv. 3:7) Meda kua ni vakatakila na yacadra na tacida, na vanua eda dau sota kina, noda iwalewale ni vunau, kei na sala eda vakani kina vakayalo. Eda na sega ni vakatakila qori vei ira na vakailesilesi ni matanitu, itokani se wekada ena noda vanua se vanuatani. Ke da vakacila na itukutuku qori, era na vakaleqai kina na tacida.—Wilika Same 39:1.

15. Na cava ena saga o Setani? Eda na qaqarauni vakacava?

 ¹⁵ Me kua ni tawasei keda na duidui lalai. E kila o Setani ni na sega ni dei na vuvale e veisei. (Mari. 3:24, 25) Ena saga tiko ga meda veitawasei ni vinakata meda veicati, meda kua ni vorati koya.

16. (b) Na cava eda vulica vei Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Mera qarauna na lotu vaKarisito matua na leqa qori. Dikeva mada nodrau ivakaraitaki na tacida yalewa lumuti o Gertrud Poetzinger kei Elfriede Löhr. Erau biu ena keba ni veivakararawataki ni Nazi kei na vica tale na tacida yalewa. E vuvutaka o Gertrud ni dau veivakayaloqaqataki na itavi nei Elfriede vei ira na vo ni tacida yalewa ena keba. Toso na gauna e madua sara ga o Gertrud qai masuti Jiova me vukei koya. E kaya: “Meda ciqoma ke vinaka cake na ka era rawata eso tale, se levu na itavi era qarava.” E qai oti vakacava na nona vuvu? E kauaitaka o Gertrud na itovo vinaka nei Elfriede kei na nona yalovinaka. Qori na sala e veiyaloni tale kina kei Elfriede. Rau vosota na bula ena keba ni veivakararawataki, rau qaravi Jiova tale ga ena yalodina me yacova ni rau vakaotia na nodrau bula e vuravura. Ke da saga meda veiyaloni kei ira na tacida, eda na duavata tiko ga.—Kolo. 3:13, 14.

17. Na cava meda kua kina ni dokadoka?

¹⁷ Meda kua ni dokadoka. Ke da muria na nodra veidusimaki na tacida nuitaki, ena sega ni yaco na leqa. (1 Pita 5:5) Kena ivakaraitaki, ena dua na vanua e vakatabui tu kina noda cakacaka, era vakarota na tacida nuitaki mera kua ni solia na ivola na dautukutuku ena cakacaka vakaitalatala. Ia e sega ni muria na veidusimaki qori e dua na tacida tagane painia, mani veisoliyaka na ivola. Na cava e yaco? Ni oti ga vakalailai nona vunau tawalokuci kei na so tale na tacida, era vakatarogi vei ira na ovisa. Kena irairai nira vakamuri ratou tiko na vakailesilesi ni matanitu, era kumuna tale na ivola eratou veisoliyaka. Na cava eda vulica ena irogo qo? E bibi meda muria na veidusimaki ke da sega mada ga ni duavata kina. Ena vakalougatataki keda tiko ga o Jiova nida tokoni ira na tacida tagane era lesi mera liutaki keda.—Iper. 13:7, 17.

18. Na cava meda kua ni bulia kina na lawa e sega ni veiganiti?

¹⁸ Kua ni bulia na lawa e sega ni veiganiti. Ke ra cakava qori na qase ni ivavakoso, ena ikuri ni icolacola vei ira na tacida. E nanuma lesu o Brother Juraj Kaminský na ka e yaco ni vakatabui na cakacaka  ena matanitu makawa o Czechoslovakia: “Nira vesu na tacida tagane nuitaki kei na levu na qase ni ivavakoso, era bulia na lawa mera muria na dautukutuku e vica era liutaka tiko na cakacaka ena ivavakoso kei na tabacakacaka, ya na ka me caka kei na ka me kua.” E sega ni lesi keda o Jiova meda vakatulewa vei ira na tacida. O koya e dau buli lawa ena sega ni taqomaki ira na tacida, e vinakata ga me lewa na nodra vakabauta.—2 Kor. 1:24.

19. Me vaka e tukuni ena 2 Veigauna 32:7, 8 na cava meda nuidei kina?

¹⁹ Ena sasaga tiko ga na keda meca levu o Setani na Tevoro mera vakacacani na tamata yalodina i Jiova. (1 Pita 5:8; Vkta. 2:10) Ena saga o Setani kei ira na nona ito mera vakatabuya na noda sokaloutaki Jiova. Ia meda kua sara ni rere! (Vkru. 7:21) E noda ito o Jiova, ena tokoni keda tiko ga ke vakatabui na noda cakacaka.—Wilika 2 Veigauna 32:7, 8.

20. Na cava mo vakadeitaka?

²⁰ Meda vakadeitaka mada ga meda vakatotomuri rau na tacida ena imatai ni senitiuri, ni rau kaya vei ira na iliuliu: “Ke oni nanuma ni dodonu ena mata ni Kalou me keirau vakarorogo vei kemuni, me kua vua na Kalou, qori moni qai lewa. Ia o keirau, keirau na sega ni galuvaka na ka keirau raica kei na ka keirau rogoca.”—Caka. 4:19, 20.