1-2. (a) Nú è gbɛ́ sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, etɛwu é ma ka ɖó na kpaca mǐ ǎ? (b) Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

ÐÒ 2018 ɔ, wɛnɖagbejlatɔ́ 223 000 jɛji wɛ ɖò tò ɖěɖee mɛ è gbɛ́ azɔ̌ gbigbɔ tɔn mǐtɔn lɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ alǒ akpáxwé tɔn ɖé lɛ ɖè é. Enɛ kpaca mǐ ǎ. Lee mǐ ko mɔ gbɔn ɖò xóta e wá yì é mɛ é ɔ, Klisanwun nǔgbo lɛ nɔ ɖó nukún yadonúmɛ. (2 Tim. 3:12) Mǐ na bo nɔ nɔ fí ɖebǔ ɔ, acɛkpatɔ́ lɛ sixu gbɛ́ ajijimɛ ɖɔ mǐ ni ma sɔ́ sɛn Mawu wanyiyinɔ mǐtɔn Jehovah ɖě ó.

² Nú acɛkpikpa e ɖò tò e mɛ a ɖè é gbɛ́ ɖɔ mi ma sɔ́ sɛn Jehovah ɖě ó ɔ, nǔkanbyɔ lěhun lɛ sixu wá ayi mɛ nú we: ‘Yadonúmɛ ɔ xlɛ́ ɖɔ nǔ mǐtɔn kún sɔ́ nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ó wɛ à? Azɔ̌ mǐtɔn e è gbɛ́ é na ɖó nǔ Jehovah sinsɛn mǐtɔn nu wɛ à? Un ka ɖó na sɛ̀ tɛn yì fí e un sixu vo bo sɛn Mawu ɖè é ɖé wɛ à?’ Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó nǔkanbyɔ enɛ lɛ jí. Mǐ na lɛ́ gbéjé lee mǐ sixu kpó ɖò Jehovah sɛn wɛ hwenu e è na gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn é, kpo mɔ ɖěɖee mǐ ɖó na nyi alɔ na lɛ é kpo kpɔ́n.

3. Sɔgbe xá 2 Kɔlɛntinu lɛ 11:23-27 ɔ, yadonúmɛ tɛ lɛ nu mɛsɛ́dó gbejinɔtɔ́ Pɔlu ka dɛ ɖè? Etɛ kpɔ́ndéwú tɔn ka kplɔ́n mǐ?

³ Enyi acɛkpikpa ɖé gbɛ́ sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, mǐ sixu lin ɖɔ Mawu kún sɔ́ ɖò nyɔna tɔn kɔn dó mǐ jí wɛ ó. Amɔ̌, flín ɖɔ yadonúmɛ kún xlɛ́ ɖɔ Mawu kún gɔn xomɛ hun dó mǐ wu ó. Kpɔ́n kpɔ́ndéwú mɛsɛ́dó Pɔlu tɔn. É ɖò wɛn ɖɔ nǔ tɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. È jɔwǔ i b’ɛ wlan  wema 14 ɖò Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Glɛkigbe Mɛ É mɛ, bɔ é lɛ́ nyí mɛsɛ́dó nú akɔta lɛ. Amɔ̌, è dóya n’i syɛnsyɛn. (Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 11:23-27.) Nǔ e xá mɛsɛ́dó Pɔlu é kplɔ́n mǐ ɖɔ Jehovah sixu tin bɔ è dóya nú mɛsɛntɔ́ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ.

4. Etɛwu gbɛ̀ ɔ ka nɔ gbɛ́ wǎn nú mǐ?

⁴ Jezu tinmɛ nǔ e wu mǐ ɖó na ɖó nukún gbeklánxámɛ é. É ɖɔ ɖɔ è na gbɛ́ wǎn nú mǐ ɖó mǐ kún nyí gbɛ̀ ɔ tɔn ó wutu. (Jaan 15:18, 19) Yadonúmɛ xlɛ́ ɖɔ Jehovah kún sɔ́ ɖò nyɔna kɔn dó mǐ jí wɛ ó ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, xíxlɛ́ wɛ é ɖè ɖɔ mǐ ɖò nǔ e sɔgbe é wà wɛ.

5. Gbɛtɔ́ yayǎ ka sixu ɖó Jehovah sinsɛn te à? Tinmɛ.

⁵ Gbɛtɔ́ yayǎ e ɖò gbè klán xá mǐ wɛ lɛ é sixu sú ali dó mǐ bǐ mlɛ́mlɛ́ bonu mǐ gbɔ Mawu Nǔbǐwukpétɔ́ Jehovah sɛn ǎ. Mɛ gegě ko tɛ́n kpɔ́n, bo xò kpò. Mǐ ni kpɔ́n nǔ e jɛ ɖò Wɛkɛ Hwan Wegɔ́ ɔ hwenu é. Ðò hwe ɔ nu ɔ, acɛkpikpa tò gegě tɔn dóya nú togun Mawu tɔn syɛnsyɛn. Allemagne kɛɖɛ wɛ acɛkpikpa Nazi tɔn gbɛ́ azɔ̌ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ tɔn ɖè ǎ, acɛkpikpa e ɖò Australie, Canada kpo tò ɖevo lɛ kpo mɛ lɛ é lɔ wà mɔ̌. Amɔ̌, ɖ’ayi nǔ e jɛ é wu. Ðò 1939 hwenu e ahwan ɔ bɛ́ é ɔ, wɛnjlatɔ́ 72 475 wɛ ɖò gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. Gbeɖiɖó lɛ xlɛ́ ɖɔ ɖò vivɔnu ahwan ɔ tɔn ɖò 1945 ɔ, Jehovah kɔn nyɔna dó mǐ jí, bɔ wɛnjlatɔ́ lɛ yì 156 299. Wɛnjlatɔ́ lɛ sín kɛ́n lɛ́ wá yì nukɔntɔn ɔ donu we jɛji.

6. Gbeklánxámɛ nɔ dó xɛsi mǐ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, ɖagbe tɛ é ka nɔ wà? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁶ Gbeklánxámɛ sixu dó xɛsi mǐ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, é nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ lɛ́ sɛn Jehovah hugǎn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, asú kpo asì kpo e ɖó vǐ kpɛví ɖé é ɖé nɔ nɔ tò e mɛ acɛkpikpa lɛ gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖè é ɖé mɛ. É ɖò mɔ̌ có, asú kpo asì kpo ɔ dó gudo fɔ ɖó xɛsi wu ǎ, loɔ, ye bɛ́ gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn sín azɔ̌. Asì ɔ tlɛ jó azɔ̌ tɔn e kpé kwɛ é dó, bá dó kpé enɛ wu. Asú ɔ ɖɔ ɖɔ azɔ̌ mǐtɔn e è gbɛ́ é zɔ́n bɔ mɛ gegě jɛ nǔ dò ba dó Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wu jí. É sín enɛ wu bɔ é bɔkun n’i b’ɛ nɔ jɛ Biblu kplɔ́n xá mɛ lɛ jí. Nú è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɔ, é nɔ lɛ́ wà ɖagbe ɖevo. Mɛxo agun tɔn ɖé ɖò tò enɛ ɖokpo ɔ mɛ, bo ɖɔ ɖɔ mɛ e ko ɖó Jehovah sinsɛn te lɛ é gegě lɛ́ jɛ kplé lɛ wá jí, bo lɛ́ jɛ wɛn jla jí.

7. (a) Etɛ Levíi ví lɛ 26:36, 37 ka kplɔ́n mǐ? (b) Etɛ mǐ ka na wà hwenu e è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn é?

 ⁷ Nú kɛntɔ́ mǐtɔn lɛ gbɛ́ sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, ye nɔ ɖó nukún ɖɔ xɛsi na ɖi mǐ dó Jehovah sinsɛn wu. Gbɔn vo nú azɔ̌ mǐtɔn gbigbɛ́ ɔ, ye sixu fúnfún adingbanxó lɛ kpé dó mǐ wu, bo sɛ́ kponɔ lɛ dó ɖɔ ye ni kíjé xɔ mǐtɔn mɛ kpɔ́n, dɔn mǐ yì hwɛ nukɔn, bo tlɛ bɛ́ ɖé lɛ ɖò mǐ mɛ dó ganmɛ. Ye nɔ lin ɖɔ xɛsi na ɖi mǐ ɖó kpé e ye kpéwú bo bɛ́ mǐ mɛ klewun ɖé dó ganmɛ é wu. Nú mǐ yí gbè bonu ye dó xɛsi mǐ ɔ, enɛ sixu zɔ́n bɔ mǐɖesunɔ ɖó dogbó nú sinsɛn-biblo mǐtɔn. Mǐ ba na cí mɛ e xó è ɖɔ ɖò Levíi ví lɛ 26:36, 37 mɛ lɛ é ɖɔhun ǎ. (Xà.) Mǐ na lɔn nú xɛsi na zɔ́n bonu mǐ na ɖè kan kpò nú nǔ gbigbɔ tɔn lɛ alǒ jó ye dó ǎ. Mǐ nɔ ɖeji dó Jehovah wu bǐ mlɛ́mlɛ́, bo nɔ lɔn nú ado nɔ hu mǐ ǎ. (Eza. 28:16) Mǐ nɔ xoɖɛ dó ba alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn. Mǐ tuùn ɖɔ nú é ɖò gudo nú mǐ ɔ, acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn e tlɛ ɖó hlɔnhlɔn hugǎn bǐ é kún sixu glɔ́n ali nú mǐ, bonu mǐ na gɔn Mawu sɛn kpo gbejininɔ kpo ó.—Ebl. 13:6.

8-9. (a) Gbeta mɛɖesunɔ tɔn tɛ kɔn tatɔ́ xwédo tɔn ɖokpo ɖokpo, alǒ mɛ ɖokpo ɖokpo ka ɖó na wá? (b) Etɛ ka na d’alɔ mɛɖé b’ɛ na wá gbeta ɖagbe ɖé kɔn?

⁸ Nú acɛkpikpa e ɖò tò e mɛ a ɖè é gbɛ́ sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, a sixu kanbyɔ hwiɖée ɖɔ emi ka ɖó na sɛ̀ tɛn yì tò ɖevo mɛ fí e emi na vo bo sɛn Jehovah ɖè é wɛ à jí. Hwiɖesunɔ xó wɛ, mɛ ɖevo ɖebǔ sixu wá gbeta enɛ kɔn nú we ǎ. Mɛɖé lɛ sixu mɔ ɖɔ é nyɔ́ ɖɔ emi ni lin tamɛ dó nǔ e Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ wà hwenu e è dóya nú ye lɛ é jí. Ee kɛntɔ́ lɛ nyi awinnya dó hu Etyɛni gudo é ɔ, ahwanvu e ɖò Jeluzalɛmu lɛ é gbakpé Judée kpo Samalíi kpo bo tlɛ hun kaka yì Fenisíi, Ciplu kpo Antyɔci kpo. (Mat. 10:23; Mɛ. 8:1; 11:19) É ɖò mɔ̌ có, mɛ ɖevo lɛ sixu mɔ ɖɔ hwenu e è wá dóya ɖevo nú Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ é ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu kún sɛ̀ tɛn sín fí e mɛ lɛ jɛ agɔ dó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ ɖè é ó. É nyɔ́ wà ɔ, é sɔ́ gbɛ̀ tɔn ɖ’axɔ́ nu bo na dó bló nú wɛnɖagbe ɔ na gbakpé bo na lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví lɛ ɖò toxo e mɛ yadonúmɛ ɔ syɛn ɖè lɛ é.—Mɛ. 14:19-23.

⁹ Etɛ tan enɛ lɛ ka kplɔ́n mǐ? Tatɔ́ xwédo tɔn ɖokpo ɖokpo wɛ na wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ xwédo ɔ na sɛ̀ tɛn alǒ gbɔ. Cobonu é na wá gbeta enɛ kɔn ɔ, é ɖó na xoɖɛ, bo lin tamɛ kpo sɔxwixwe kpo dó ninɔmɛ xwédo tɔn tɔn kpo ɖagbe alǒ nyanya e tɛnsisɛ ɔ sixu wà nú ye é kpo jí. Ðò ninɔmɛ enɛ mɛ ɔ, Klisanwun ɖokpo ɖokpo wɛ “ɖó na wà azɔ̌ e nyí étɔn é.” (Ga. 6:5) Mǐ ɖó na mɔ xó ɖɔ dó mɛ ɖevo lɛ wu, ɖó gbeta e kɔn ye wá é wu ǎ.

10. Alixlɛ́mɛ tɛ lɛ alaxɔ kpo mɛxo lɛ kpo ka na na mǐ?

¹⁰ Nɛ̌ a ka sixu kpó ɖò Jehovah sɛn wɛ hwenu e è na gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn é gbɔn? Alaxɔ na na alixlɛ́mɛ ɖé lɛ mɛxo lɛ, bo na lɛ́ ɖè wě tawun tawun ɖé lɛ xá ye dó lee ye na mɔ nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn, bló kplé lɛ, bo lɛ́ jla wɛnɖagbe ɔ gbɔn é wu. Nú alaxɔ ma kpéwú bo ɖɔ xó xá mɛxo lɛ ǎ ɔ, mɛxo lɛ na d’alɔ hwi kpo agun ɔ kpo, bɔ mi na kpó ɖò Jehovah sɛn wɛ. Ye na xlɛ́ ali mǐ sɔgbe kpo xó e ɖò Biblu kpo wema Klisanwun tɔn mǐtɔn lɛ mɛ lɛ é kpo.—Mat. 28:19, 20; Mɛ. 5:29; Ebl. 10:24, 25.

11. Etɛwu a ka sixu ɖeji ɖɔ emi na mɔ nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn? Etɛ a ka sixu wà, bo na cyɔn alɔ nǔɖuɖu enɛ lɛ jí?

¹¹ Jehovah ko d’akpá ɖɔ mɛsɛntɔ́  emitɔn lɛ na mɔ nǔ ɖu ganji ɖò gbigbɔ lixo. (Eza. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Enɛ wu ɔ, a sixu ɖeji ɖɔ tutoblonunu tɔn na wà nǔ e wu é kpé é bǐ, bo na dó wusyɛn e sín hudo a ɖó ɖò gbigbɔ lixo é lanmɛ nú we. Etɛ a ka sixu wà? Enyi è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn hǔn, ba fí ɖagbe e a na sɛ̀ Biblu towe kpo wema ɖevo lɛ kpo xwè ɖó é. Nɔ acéjí, bo ma jó nǔ xɔ akwɛ enɛ lɛ e è zín é, alǒ ee ɖò alokan kabǐ tablɛti jí lɛ é dó nyi fí e è sixu yawǔ mɔ ɖè é gbeɖé ó. Mǐ bǐ ɖó na ɖè afɔ tawun tawun ɖé lɛ, bo na dó kpó ɖò ganji ɖò gbigbɔ lixo.

12. Nɛ̌ mɛxo lɛ ka sixu bló tuto kplé lɛ tɔn gbɔn bɔ mɛ lɛ ma na ɖó ayi wu ǎ?

¹² Bɔ kplé aklunɔzán gbla ɔ mɛ tɔn lɛ ka ló? Mɛxo lɛ na bló tuto bɔ a na nɔ yì kplé, cobɔ gbeklánxámɛtɔ́ lɛ ka na ɖ’ayi wu ǎ. Ye sixu ɖɔ ɖɔ mi na nɔ kplé ɖò gbɛ̌ta klewun klewun lɛ mɛ, ye sixu lɛ́ ɖyɔ kplé sín ganmɛ lɛ kpo fí e è na bló ɖè lɛ é kpo hwɛhwɛ. Nú a ma nɔ ɖɔ xó hannyahannya hwenu e a ja kplé lɛ é alǒ hwenu e ye fó bɔ a xwè xwé é ǎ ɔ, enɛ na zɔ́n bɔ kpléwatɔ́ lɛ bǐ na nɔ ayijayǐ mɛ. É sixu lɛ́ byɔ ɖɔ a ni ma nɔ sɔnǔ mɛ xwè kplé ɖɔhun ó.

13. Etɛ nɔví mǐtɔn Union Soviétique xóxó ɔ tɔn lɛ sín kpɔ́ndéwú ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹³ Nú nǔ e kan wɛnjijlazɔ́ ɔ é ɔ, ninɔmɛ lɛ na gbɔn vo sín fí ɖé jɛ fí ɖé. Amɔ̌, ɖó mǐ yí wǎn nú Jehovah, bɔ xó ɖiɖɔ nú mɛ ɖevo lɛ dó Axɔ́suɖuto tɔn wu nɔ víví nú mǐ wutu ɔ, mǐ na ba ali e nu mǐ na jla wɛn ɔ ɖè é. (Luk. 8:1; Mɛ. 4:29) Hwenu e hwenuxó-wlantɔ́ Emily B. Baran ɖò xó ɖɔ dó wɛnjijlazɔ́ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ tɔn ɖò Union Soviétique xóxó ɔ wu wɛ é ɔ, é ɖɔ: “Hwenu e acɛkpikpa ɔ ɖɔ nú nǔɖitɔ́ lɛ ɖɔ ye kún sixu jla nǔɖiɖi yetɔn nú mɛ ɖevo lɛ ó é ɔ, Kúnnuɖetɔ́ lɛ jɛ xó ɖɔ nú nɔzo yetɔn lɛ, azɔ̌gbɛ́ yetɔn lɛ kpo xɔ́ntɔn yetɔn lɛ kpo jí. Ee enɛ zɔ́n bɔ Kúnnuɖetɔ́ lɛ yì tɔ́n ɖò yadonúmɛkpá mɛ é ɔ, ye ba ali bo jla wɛn ɔ gantɔ́ ye ɖɔhun lɛ.” È gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖò Union Soviétique xóxó ɔ có, nɔví mǐtɔn lɛ ka ɖó wɛn ɔ jijla te hwe ɔ nu ǎ. Nú è wá gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖò fí e a nɔ nɔ é gbeɖé hǔn, hwi lɔ ni bo kánɖeji bo wà nǔ ɖokpo ɔ.

14. Mɔ tɛ mɛ Ðɛhan 39:2 ka sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ ma na jɛ ǎ?

¹⁴ Nɔ acéjí bo ma nɔ ɖɔ xó lɛ bǐ ó. Ðò hwenu e è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn é ɔ, mǐ ɖó na tuùn “hwenu e [mǐ] na nɔ abwɛ dó” é. (Nǔt. 3:7) Mǐ ɖó na ɖɔ nǔ e na nɔ hwlahwlá lɛ é ǎ, ɖi nyikɔ nɔví mǐtɔn lɛ tɔn, fí e mǐ nɔ bló kplé ɖè lɛ é, lee mǐ nɔ wà sinsɛnzɔ́ mǐtɔn gbɔn é kpo lee mǐ nɔ mɔ nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn gbɔn é kpo. Mǐ ɖó na ɖɔ nǔ enɛ lɛ nú acɛkpikpa lɛ ǎ, mɔ̌ jɛn mǐ ma na ɖɔ nú xɔ́ntɔn alǒ hɛnnumɔ e ɖó linlin ɖagbe, bo ɖò tò mǐtɔn alǒ tò ɖevo lɛ mɛ lɛ é ǎ é  nɛ. Nú mǐ jɛ mɔ enɛ mɛ ɔ, nɔví mǐtɔn lɛ sɔ́ sixu nɔ ayijayǐ mɛ ǎ.—Xà Ðɛhan 39:2.

15. Etɛ Satáan ka na dó gǎn, bo wà nú mǐ? Nɛ̌ mǐ ka sixu nyi alɔ nú mɔ enɛ gbɔn?

¹⁵ Ma lɔn nú nǔmaɖinǔ ɖé lɛ klán mǐ ó. Satáan tuùn ɖɔ xwé e gbè mɛ lɛ ma ɖó gbè kpɔ́ ɖè ǎ é kún sixu nɔte ó. (Mak. 3:24, 25) É na tɛ́n kpɔ́n hwebǐnu bo klán mǐ. Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ na gbɛ́ ahwan fun xá éyɛ, bo jɛ za li xá mǐɖée jí.

16. Kpɔ́ndéwú ɖagbe tɛ Nɔví Gertrud Poetzinger ka sɔ́ ɖ’ayǐ nú mǐ?

¹⁶ Klisanwun e tlɛ zin lɛ é lɔ ɖó na nɔ acéjí bo na dó jɛ mɔ enɛ mɛ ǎ. Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú nɔví nyɔnu yí ami dó ɖè we tɔn; Gertrud Poetzinger kpo Elfriede Löhr kpo wɛ. È bɛ́ ye kpo nɔví nyɔnu Klisanwun ɖevo lɛ kpo dó yadonúmɛkpá Nazi tɔn ɖé mɛ. Gertrud jɛ wǔ hwan jí hwenu e Elfriede xwlé xóɖiɖɔ wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn ɖé lɛ nɔví nyɔnu ɖevo lɛ ɖò gankpá ɔ mɛ é. Winnya wá hu Gertrud, b’ɛ byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ emi. É wlan ɖɔ: “Mǐ ɖó na kplɔ́n, bo yí gbè na ɖó mɔ̌, hwenu e mǐ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ɖó nǔwukpíkpé hú mǐ, alǒ ɖó wǔjɔmɛzɔ́ hú mǐ é.” Nɛ̌ Gertrud ka ɖu ɖò wuhwinhwan jí gbɔn? É sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe Elfriede tɔn lɛ kpo lee é nɔ dó xɔ́ntɔn mɛ gbɔn é kpo jí. Mɔ̌ mɛ ɔ, kancica ɖagbe lɛ́vɔ nɔ é kpo Elfriede kpo tɛntin. Ye mɛ we lɛ bǐ wá tɔ́n wuyɛyɛ́-afɔyɛyɛ́ sín yadonúmɛkpá ɔ mɛ, bo sɛn Jehovah kpo gbejininɔ kpo kaka bo fó gbɛzán ayikúngban jí tɔn yetɔn. Nú mǐ dó gǎn, bo ɖu ɖò gbemanɔkpɔ́ e nɔ tíìn ɖò mǐ kpo nɔví mǐtɔn lɛ kpo tɛntin é jí ɔ, mǐ na jɛ kínklán sín mɔ̌ ɔ mɛ ǎ.—Kolo. 3:13, 14.

17. Aniwu mǐ ka ɖó na nyi alɔ nú goyiyi?

¹⁷ Nyi alɔ nú goyiyi. Nú mǐ nɔ xwedó alixlɛ́mɛ e nukúnkpénuwutɔ́ ɖejid’ewu lɛ nɔ na mǐ lɛ é ɔ, mǐ na nyi alɔ nú tagba lɛ. (1 Pi. 5:5) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò tò e mɛ è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖè é ɖé mɛ ɔ, nukúnkpénuwutɔ́ lɛ ɖɔ nú wɛnjlatɔ́ lɛ ɖɔ ye ni ma nɔ má wema lɛ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ ó. É ɖò mɔ̌ có, nɔví sunnu gbexosin-alijitɔ́ xá ɔ mɛ tɔn ɖé mɔ ɖɔ emi nyɔ́nǔi hú ye, bo má wema lɛ. Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? É kpo mɛ ɖevo lɛ kpo ɖekúnnu fó bɔ é na nɔ zaan é ɔ, kponɔ lɛ jɛ nǔ kanbyɔ ye jí. É cí ɖɔ gǎn lɛ ɖò ye gudo bo kpéwú bo yí wema e ye má lɛ é ɖɔhun. Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Mǐ ɖó na nɔ xwedó alixlɛ́mɛ lɛ, enyi mǐ na bo mɔ ɖɔ mǐ tuùn nǔ e nyɔ́ hugǎn é ɔ nɛ. Nú mǐ nɔ wà nǔ ɖó kpɔ́ xá nɔví e è sɔ́ ɖó mǐ nu lɛ é ɔ, Jehovah nɔ dó nú mǐ hwebǐnu.—Ebl. 13:7, 17.

18. Etɛwu mǐ ka ɖó na nyi alɔ nú alixlɛ́mɛ e ma ɖò dandan ǎ lɛ é nina?

 ¹⁸ Ma nɔ na alixlɛ́mɛ e ma ɖò dandan ǎ lɛ é ó. Nú mɛxo lɛ nɔ na alixlɛ́mɛ e ma ɖò dandan ǎ lɛ é ɔ, agban na kpɛn nɔví lɛ. Nɔví Juraj Kaminský flín nǔ e jɛ hwenu e è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖò Tchécoslovaquie xóxó ɔ é: “Ee è wlí nukúnkpénuwutɔ́ lɛ kpo mɛxo agun tɔn gegě ɖevo lɛ kpo gudo é ɔ, mɛ ɖěɖee ɖò nukún kpé dó agun lɛ kpo lɛdo lɛ kpo wu wɛ lɛ é jɛ lee wɛnjlatɔ́ lɛ na wà nǔ gbɔn é ɖɔ jí, bo slɛ́ nǔ e ye ɖó na wà lɛ é kpo ee ye ma ɖó na wà ǎ lɛ é kpo kɔn nyi kpɔ́.” Jehovah na acɛ mǐ, bonu mǐ na nɔ wá gbeta lɛ kɔn nú mɛ ɖevo lɛ ǎ. Mɛ e nɔ na alixlɛ́mɛ e ma ɖò dandan ǎ lɛ é ɖò alɔ cyɔn nɔví tɔn jí wɛ ǎ, tintɛnkpɔn wɛ é ɖè, bo na kp’acɛ dó nǔɖiɖi nɔví tɔn tɔn jí.—2 Kɔ. 1:24.

19. Satáan ɖò gǎn tɔn lɛ dó wɛ có, hwɛjijɔ tɛ mǐ ka mɔ ɖò 2 Tan 32:7, 8 mɛ bɔ é na jiɖiɖe mǐ?

¹⁹ Kɛntɔ́gán mǐtɔn Satáan Awoví na gɔn gǎn dó bo na dóya nú Jehovah sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ ǎ. (1 Pi. 5:8; Nǔɖe. 2:10) Satáan kpo ahwan tɔn lɛ kpo na tɛ́n kpɔ́n, bo na gbɛ́ Jehovah sinsɛn mǐtɔn. Amɔ̌, mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖě, bo na yí gbè nú xɛsi na ɖí bú mǐ ǎ. (Sɛ́n. 7:21) Jehovah ɖò ahwan mǐtɔn mɛ, bɔ nú è na bo tlɛ gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɔ, é na kpó ɖò gudo nú mǐ.—Xà 2 Tan 32:7, 8.

20. Etɛ a ka kúdeji bo na wà?

²⁰ Mi nú mǐ bǐ ni kú dó nǔ ɖokpo ɔ jí nɔví xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn e ɖɔ xó elɔ lɛ nú gǎn hwe yetɔn nu tɔn lɛ é ɖɔhun: “Miɖesu mi kpɔ́n ɖɔ é sɔgbe ɖò Mawu nukɔn ɖɔ è ni setónú nú mi hú è ni setónú nú Mawu à jí. Mǐdɛɛ lɛ ɔ, nǔ e mǐ mɔ, lobo sè ɔ, mǐ sixu gɔn ɖiɖɔ gbeɖé ǎ.”—Mɛ. 4:19, 20.