1-2. (a) Éé ní ea náa vaá náa gé bọọí ló be bà kọ́ é gá fã̀ nà Jìhóvà ẹ? (b) Éé ní eé ló sọ́l boo mm̀ nakà kpò nònùí ẽ́?

MM̀ GBÁÁ 2018, nú ea el ló 223,000 gbò e bà ólò kọ́ kpẹ̀a di gbò dó e bà kub kọ bàá gá fã̀ nà Jìhóvà àbèè kọ bà náa íe gã́bug nèà deè ge siimá tóm nè Jìhóvà. Níí náa bọọ́í ló. Dì belí bé e beè nó mm̀ nakà kpò nònù ea kil nvéeá naaá, kà kà gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é ẹbmà dẽè bíígá ló. (2 Tim. 3:12) Kọ̀láá kiẽ́e e dì, kpóó ea gé bẹl gé láá kùb kọ é gá fã̀ nà bẹẹ Bàrì Jìhóvà ea íe vulè tṍó e née ẹbmà dẽe.

² Be à gá náa vaá kpóó ea gé bẹl dó eo dì, à beeláfùl ge kùb bẹẹ sìtóm nè Jìhóvà, òó láá bĩià o bá gbò bíb ea dì belí vóí: ‘É kọọ̀ ge kọ bà bíìgèi ló zógè kọọ̀ Bàrì náa ténmà bẹẹ sìtóm? É kọọ̀ ge kọ bà kub bẹẹ sìtóm é náa kọ é gá fã̀ nà Jìhóvà? É kọ à bọ́ló kọ ḿ àà kil dõòna ketõ̀ò kọbé m̀ láá tú dì pọ́ì fã̀àmà Bàrì?’ Mm̀ nakà kpò nònùí, èé ló sọ́l boo gbò bíbvá. Èé nó nágé bé eé láá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà naa tṍó e bà kub bẹẹ sìtóm nè gbò nú e bè náa bọ́ló kọ é naa.

3. Dẹ̀ẹ̀a boo 2 Kọ́rìnt 11:​23-27, mókà bíígá ló ní e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè tení ba ẹ́, vaá éé ní e nu dòòmà bá Pọ́ọ̀l nóòmài ẽ́?

³ Be à gá náa vaá kpóó ea gé bẹl à kùb kọ é gá fã̀ nà Bàrì, àé láá tõoí ló kọọ̀ nyíè Bàrì náa ẹ́ẹ naí ló. Sõò kẽ̀èa boo kọọ̀, ge kọ bà bíìgèi ló náa zógè kọọ̀ nyíè Jìhóvà náa ẹ́ẹí ló. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l dú ene kà nu dòòmà bá nèi. Bàrì beè tenmàe. A beè ié nèà deè ge emí 14 kpá ea di mm̀ Kpá Káí e ba beè emí mm̀ dém bel Gríìk, vaá a beè dú nen e Jíízọ̀s lẹẹlà má gbò e bè níì pá Júù nì. Kabèè nyíè Bàrì beè ẹẹẹ́ ló, a beè tení bá  agẹbá bíígá ló. (Bugi 2 Kọ́rìnt 11:​23-27.) Nú ea beè naaá ló neǹ tóm Pọ́ọ̀l nóòmài kọọ̀ Jìhóvà ólò sọ̀tọ́ deè kọ bàá biìgè ló pá a gyóòlo e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.

4. Éé ní ea náa vaá pá bàlà boo à biìgèi lóé?

⁴ Jíízọ̀s beè baatẽ́ nú ea náa vaá à bọ́ló kọ é ẹ̀bmà dẽe kọ bàé náa uúí boo. Ẹlẹ beè kọ bàé ọ́bvíi boo béè kọọ̀ née dṹùnà bàlà booí. (Jọ́ọ̀n 15:​18, 19) Ge kọ gbò nen bíìgèi ló náa tõó dọ̀ kọọ̀ Jìhóvà náa ténmài. Tãa vó, à zógè kọ è gé náa nu ea lelà!

5. É kọọ̀ pọ́ì gbò nen gé láá kùb ge kọ é gá fã̀ nà Jìhóvà? Baatẽ́.

⁵ Pọ́ì gbò nen e bà náa uuí boo náa gé láá aa deè kùb kọ é gá fã̀ nà Bàrì ea dú Jìhóvà ea bọọ lọ̀l vaá à lee. Gã́bug nen a piìgà ge naa vó vaá bà dọ̀. Ni bugi togó boo nú ea beè naaá mm̀ Ní Ea Égè Bàà Tóm Bé Bàlà Booá. Tṍóá, kpóó ea gé bẹl gã́bug kpá dó beè biìgè ló gbò níí Bàrì mm̀ agẹbá. Níì áá bẹbẹ̀l Nazi ní ea beè kùb tóm Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà e bà di Germany é nì, sõò kpóó ea géè bẹ̀l Australia, Canada nè dõòna kà gbò gbò dó beè kùb nàgé. Náa kal ló béè vó, nvèè kpíí ló nú ea beè naaá. Mm̀ gbáá 1939 tṍó e bé gímá beè dààmà togó, e beè ié 72,475 gbò kọ̀ kpẹ̀a beeá ló bàlà booí. À dú gè nè kpẹ̀a kọọ̀ tṍó e béá ni íná kùbmà mm̀ gbáá 1945, tení dú ló nvèè bá Jìhóvà, ba beè bọọ dọ ló vaá toolá 156,299 gbò kọ̀ kpẹ̀a. Gã́bug gbò kọ̀ kpẹ̀a beè dú bàà tóm èl bé e ba beè dì naa!

6. Mókà lé nu ní ea é láá naaá tṍó e bà bíìgèi ló é? Nè nu dòòmà bá.

⁶ Tãa vó ea síìmài pọ̀, nàà uú boo gé láá sièi kpóó ló kọ é kpáá palàge sí tóm nè Jìhóvà. Dì belí nu dòòmà bá, ene kà dóm nè va e ba beè ié ene kà ńkem̀ nvín págbálà beè tõó mm̀ ene kà dó e kpóó ea gé bẹl beè tenmá gè kùb bẹẹ sìtóm. Tãa vó e pọ̀ oomà va lọl ló gè fã̀ Jìhóvà, dóm nè vaí beè gbóó bã boo sìtóm gyà deè sĩ́ tóm. Kàsĩ́, a va beè kùb ge sí tóm e bà géè kpẽ́ kà tõ̀ò kpègè ló nèe kọbé à láá kọ̀ kpẹ̀a. A dóm beè kọọ̀ log e bà nvèèi beè naa kọọ̀ gã́bug nen á gbĩ́ gè nyimá nu ea kil ló Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. Vó beè naa kọ á valíé ló ge dààmà togó gè zọ̀ gbò nen noá Kpá Káí. Logá beè domà nàgé dõòna kà lé kpẹ̀a. Ene kà neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò áá kà dóá beè kọọ̀ gã́bug nen e ba beè òòà aa ló gè sí tóm nè Jìhóvà  beè kpáá dààmà togó gè sí nònù nè ge kpáá kọ́ kpẹ̀a.

7. (a) Éé ní e kpá Lìvítikọ̀s 26:​36, 37 nóòmài ẽ́? (b) Éé ní e olo é náa tṍó e bà kub kọ ó gá fã̀ nà Bàrì e?

⁷ Tṍó e pá bẹẹ gbò ọ́b ténmá kọ é gá fã̀ nà Jìhóvà, bà gbĩ́ kọ pọ̀ á siíi ló gè sí tóm nè Jìhóvà. Gbá ló log e kpóó ea gé bẹl nveè, bàé láá kpọ́i kyáá bel ló, lẹ̀ẹ̀là gbò bé kọ bàá gbĩ́ nu bẹẹ be, tú bá kpóó siimái kilma tọ bèèla, àbèè ge tú sìgà bẹ̀ì nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́. Bà bulà kọọ̀ pọ̀ é siíi boo béè kọọ̀ bà láá sii sìgà bẹ̀ì nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́. Be à gá náa vaá è sọ̀tọ́ deè kọ bàá siìmài pọ̀, èé láá dààmà togó gè “kùb” bẹẹ gè fã̀ Jìhóvà boo bẹẹ lóó. Née gé gbĩ́ gè belí gbò e bà ló bel ea kuú va mm̀ kpá Lìvítikọ̀s 26:​36, 37. (Bugi.) Née gé sọtọ́ deè kọọ̀ pọ̀ á ọọvẹ́i ló àbèè ge kpègii lọl ló gè sí tóm nè Jìhóvà. È palàge dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà vaá née zigà kọ pọ̀ á siíi. (Àìz. 28:16) È ólò tã̀àgã ló Jìhóvà kọ á tulèi. Boo béè kọọ̀ beéle Bàrì gé nveè bá nèi, è nyímà kọọ̀ kabèè gbò e bà gé bẹl ea palàge íe kpóó náa gé láá kùbvii lọl ló gè fã̀ bẹẹ Bàrì mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.​—⁠Híb. 13:⁠6.

8-9. (a) Mókà béèlàfùl ní ea bọ́ló kọọ̀ buù kà togó boo tọ àbèè buù nen á ne boo a lóó é? (b) Éé ní ea é nveè bá nè nen kọ á nè béèlàfùl e nyìmànù di m-mé?

⁸ Be à gá náa vaá kpóó ea gé bẹl dó kiẽ́e eo dì à kub bẹẹ sìtóm, òé láá bugi togó boo kabèè à bọ́ló kọ ó kil dõòna kà dó kiẽ́e eo é láá tú dì pọ́ì siimá tóm nè Jìhóvà. Níí dú béèlàfùl e dõòna nèn náa gé láá beelá nè ni. Ge nó nú ea kil ló nú e gbò nyòòne nvéè Kráíst mm̀ túá gbò gbááá beè naa tṍó e ba beè biìgè va ló gé láá nvèè bá nè sìgà gbò. Tṍó e gbò ọ́b ni tóbmà dem Stívìn fẹ́ lọ̀l, gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè di Jèrúsalẹ̀m beè teá zààla dénè ketõ̀ò ea di Jùdíà nè Sàmérìà nè gbò bon Fanísìà, Sáíprọ̀s, nè Ántìọ̀k ea di kpã́á aa ló kĩá. (Máát. 10:23; Tóm 8:1; 11:19) Dõòna nèn é láá dààmà togó gè no nágé nu ea kil ló nu e Pọ́ọ̀l beè naa tṍó e bà kpáá biigè ló gbò nyòòne nvéè Kráìst. A beè beeláfùl ge gbẹá gbò kiẽ́e gbò nen géè naa uú boo sìtóm kọ̀ kpẹ̀aá kabèè a gè naa vó é tú a dùm nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló. A beè naa vó boo béè kọọ̀ a beè gbĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a vaá siè kpóó ló pá vígà e bà di gbò bon e agẹbá bíígá ló dọá.​—⁠Tóm 14:​19-23.

⁹ Éé ní e nagbò nòòtẽ́í nóòmài ẽ́? Buù kà togó boo tọ íè ge nè béèlàfùl boo a lóó ea kil ló gè nyaaná tõ̀ò. Besĩ́ à kálá nè béèlàfùl, à bọ́ló kọ á palàge tã̀àgã ló Bàrì vaá bugi togó boo dìtõ̀ò pá a tọ nè gbò lé nè pọ́lọ́ kpẹ̀a ea é láá sìlà aa mm̀ ge kọ bà nyááná tõ̀ò. Kilma kiẽ́e nakà belí dì, buù nen ea gé nyoone nvéè Kráíst íè ge toolá “ńlẹ nyèè.” (Gàl. 6:⁠5) Náa bọ́ló kọ é beelá bel ló dõòna gbò boo béè béèlàfùl e bà ne.

10. Mókà tùle ní e pá tọ nàà tóm nè gbò kànen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é néi ẽ́?

¹⁰ Mósĩ́ deè ní eo é láá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà tṍó e bà ténmà log kọ ó gá naa vó é? Pá tọ nàà tóm é kọ́ gbò tùle nè lọ̀ọ̀gà bùlà ea é náa kọ ó láá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà, bé eo é sí nònù, nè bé eo é kọ́ kpẹ̀a naa tenmá bá gbò kànen ea di mm̀ bọọ bõ̀ònatõ̀ò. Be à gá náa vaá pá tọ nàà tóm náa láá zọ̀ gbò kànen loá bel, gbò kànen é gbóó nvèè bá nè ni nè dénè gbò e bà di bọọ bõ̀ònatõ̀ò kọ bàá láá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà. Bàé túlèi dẹ̀ẹ̀a boo nu e Kpá Káí nè bẹẹ gbò kpá kọ́.​—⁠Máát. 28:​19, 20; Tóm 5:29; Híb. 10:​24, 25.

11. Éé ní ea náa vaá òó láá àgala boo kọọ̀ òó kilìè sĩ́ gè ié gbò nú ea é agẹlẹ ló o zìgà ẹ, vaá éé ní eo é láá naa mm̀ ge kpènà o Kpá Káí nè gbò kpáí é?

 ¹¹ Jìhóvà beè zìgà kọọ̀ pá a gyóòlo é kilsĩ́ gè ié gbò nú ea é agẹlẹ ló ba zìgà. (Àìz. 65:​13, 14; Lúùk 12:​42-44) Vóà naa, òó láá àgala boo kọọ̀ a bõ̀ònatõ̀ò é né ni kọ̀láá nú ea é náa kọ o zìgà á agaló. Sõò à íe nu e olo é láá naa nagé. Tṍó e bà kub bẹẹ sìtóm, gbĩ́ kà Ié ketõ̀ò eo é gṍ o Kpá Káí nè dõòna kà gbò kpá nònù eo íè sẹlẹ. Palàge mòn kọọ̀ nóo túù gbò kpá e ka di lóí​—⁠kabèè ní ea di dẽè báà kpá àbèè boo o fóòn​—⁠gbẹẹ́ kẽ kiẽ́e bàé láá vàlẹ̀ bá mòn. Buù bẹ̀ì íè ge naa kọ̀láá nú e bẹẹ kpóó sim tùlà mm̀ ge agẹlẹ ló bẹẹ zìgà.

12. Mósĩ́ deè ní e gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá noo kọ é sí nònù mm̀ sĩ́deè e gbò nen náa gé nyímáé?

¹² Vaá èé náà và láá sí nònù èèlè nyíè zẹ̀ẹ̀ sèe? Gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é noo kọ ó sí nònù mm̀ sĩ́deè e gbò nàà uú boo náa gé nyímá. Bàé láá kọ pọ́ì ńkem̀ gbò nen á bõ̀òná sẹlẹ nònù, vaá bàé olòó nyaaná tṍó nè kiẽ́e nònù é sẹẹà. Òó láá kpènà pá o vígà tení dú ló gè kọ nóo gé kọ́ nè tọ́ọ̀ nen tṍó eo gé aà sí nònù nè tṍó eo ni aa nònù dù. Òó láá nvèà nu mm̀ sĩ́deè e gbò nen náa é nyímá kọ ò gé kil nònù.

13. Éé ní eé láá nó lọl ló pá bẹẹ vígà e bà di kiẽ́e e ba beè olòó kolíe Soviet Union?

¹³ Kilma ló tóm kọ̀ kpẹ̀a, dìtõ̀ò gé láá dú kele dẹ̀ẹ̀a boo kiẽ́e nen dì. Sõò è vulè Jìhóvà vaá dé kpéè ló gè kọ́ nú ea kil ló a Boǹ Méné nè dõòna gbò, vóà naa, èé gbĩ́ sĩ́deè eé láá kọọmá kpẹ̀a. (Lúùk 8:1; Tóm 4:29) Tṍó ea gé ló bel boo bé e Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà gé kọ́ kpẹ̀a naa gbẹá kiẽ́e e ba beè olòó kolíe Soviet Union, Emily B. Baran ea dú neǹ nòòtẽ́ nómá beè kọọ̀: “Tṍó e kpóó ea gé bẹl beè kọ́ nè Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà kọ bà náa gé láá kọ́ kpẹ̀a nè dõòna gbò, ba beè dààmà togó gè zọ̀ pá ba kè gyṍó, gbò e bà ólò gbá siá tóm, nè pá ba kóò loá sọ́l boo Kpá Káí. Tṍó e bà sííva nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ boo béè kọ bà kọ́ kpẹ̀a, Gbò Neǹ Ditõ̀ò beè kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́á.” Náa kal ló béè kọọ̀ ba beè kùb ba tóm, pá bẹẹ vígà e bà di kiẽ́e ba beè olòó kolíe Soviet Union náa beè òòà aa ló gè kọ́ kpẹ̀a. Be à gá náa vaá à ié tṍó e bà kub kọ ó gá kọ ná kpẹ̀a gbẹá kiẽ́e eo dì, òó láá nó va!

14. Éé ní e kpá Psalm 39:1 ãanéi kọ é gá naa ẽ́?

¹⁴ Palàge ié ọ̀ẹ̀ dẽe ló nú eo kọ́ọ̀ nè dõòna gbò. Tṍó e bà kub bẹẹ tóm, èé íè ge nyimá “tṍó ea bọ́ló kọ é pĩi gã́.” (Ẹ̀klì. 3:⁠7) Èé íè ge kpènà gbò bel ea bọ́ló kọ á gbẹá ke gũ̀a, dì belí béè pá bẹẹ vígà, kiẽ́e e ólò bõoná, sĩ́deè e ólò kọọmá kpẹ̀a, nè sĩ́deè e ólò iémá bẹẹ gbò kpá. Náa bọ́ló kọ é ló nakà gbò belí nè kpóó ea gé bẹl; àbèè kọ è kọ́ nè  bẹẹ gbò kóò àbèè bẹẹ vígà ea di dóá àbèè dõòna kà dó. Be à gá náa vaá è naa vó, èé tú dùm pá bẹẹ gbò vígà nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló.​—⁠Bugi Psalm 39:⁠1.

15. Éé ní e Sétàn gbĩ́ gè naái ẽ́, vaá éé ní ea bọ́ló kọ é náa ẽ́?

¹⁵ Ó gá zìgà kọọ̀ pọ́ì ńkem̀ tã̀àgã̀ á zaalíi. Sétàn nyímá kọọ̀ tọ ea pooà vaá bé ene é gímí. (Máàk 3:​24, 25) Àé kilsĩ́ gè pììga boo ge tú pò-pòòà tẹlẹ̀í zẹ̀ẹ̀. Tṍó ea náa vó, à ẹbmà dẽe kọ èé gbóó bé ene tãá e béè ẹlẹ.

16. Mókà lé nu dòòmà bá ní e vígà pábia Gertrud Poetzinger néi ẽ́?

¹⁶ Kabèè gbò nyòòne nvéè Kráíst e ba ni dú kànen íe bíi ló gè kpènà ba bá kọbé bà náa dọ́ bá nakà gyã̀ìí. Ni ẹb nu dòòmà bá bàà kà vígà pábia e ba beè tṍ va nóo ból, e ba bée kọlà Gertrud Poetzinger nè Elfriede Löhr. Ba beè sií va nvee tọọ̀ kpọ́gọ́ló bií ló dõòna kà gbò vígà pábia gbẹá boo beè pá Nazi. Gertrud beè bẹ́ nyíe tṍó e Elfriede beè ló bel sìà kpóó ló nè na gbò vígà pábia e bà di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́á. Tṍó e tṍó ni téní, kẹ́ẹ beè sii Gertrud vaá à gboó bàn kọ Jìhóvà á iàẹ̀ ló neè ẽ. A beè emí kọọ̀: “À bọ́ló kọ é nó gè zààva ló nu tṍó e dõòna gbò láá naa enè íb nu èlmà beele àbèè kọ bà íe nèà deè ge sí tóm ea el ní e beele gé sí.” Mósĩ́ deè ní ea beè láá beemá èlbá bẹẹ nyíe ea beè iéá ẹ́? Gertrud beè ká dẽe gbẹẹ́ boo gbò lé kpãa e Elfriede íe nè bé ea ólò láá tú lé bá tuumá gbò nen naa. Níí beè naa kọ á kpáá ié gbaa ló kilma ló Elfriede. Pálaa ọ̀và beè aa tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́á vaá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo dọ̀ọ̀mà ke kùbmà ba didùm gbẹá boo kunukẽ̀í. Be à gá náa vaá è palàge pììgà kọbé pá vígà nè bẹ̀ì láá dia mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló, née gé zigà kọ tọ́ọ̀ nu á poói.​—⁠Kọ́l. 3:​13, 14.

17. Éé ní ea náa vaá èé ólòó gbàntṍ ló tùle e bà néi mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹⁷ Olòó gbàntṍ ló tùle. Be à gá náa vaá è gbàntṍ ló tùle ea aa bá gbò e dẹlẹ̀ nyíé boo, e bà gé túlèi mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, tã̀àgã̀ náa gé bã́í ló. (1 Pít. 5:⁠5) Dì belí nu dòòmà bá, gbẹá ene kà dó e ba beè kùb bẹẹ tóm, gbò e bà gé túlè bõ̀ònatõ̀ò beè kọọ̀ pá vígà á gá dõo bẹẹ gbò kpá tṍó e bà gé kọ́ kpẹ̀a. Sõò, ene kà vígà págbálà ea dú neǹ gyà deè sĩ́ tóm náa beè gbàntṍ ló tùleá vaá kilsĩ́ gè dõo kpá. Éé ní ea beè naaá ẽ́? Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍó e ẹlẹ nè sìgà dõòna gbò ni kọ́ kpẹ̀a tṍó e bà náa beè noo lọ̀l, gbò bila pẹ̀gẹ̀lẹ̀ beè gbóó bĩiná va bel. Àé dú kọọ̀ gbò bila pẹ̀gẹ̀lẹ̀á géè kpó va nvée vaá tú gbò kpá e bà géè dõoá. Éé ní e níí nóòmài ẽ́? À bọ́ló kọ é gbàntṍ ló tùle kabèè tṍó ea tõoí ló kọ beele nyímàè leevè. Nyíè Jìhóvà ólò palàge ẹẹ tṍó e gbàntṍ ló gbò vígà e ẹlẹ beè íbá ló kọ bàá tulèi.​—⁠Híb. 13:​7, 17.

18. Éé ní ea náa vaá née gé béní dõòna gbò e?

 ¹⁸ Ó gá benii dõòna gbò. Be à gá náa vaá gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò à dõogẽ bení dõòna gbò kọ bàá naa gbò nú ea léémá baala, àé náa kọ nu á tàvàla ló dõòna gbò. Vígà Juraj Kaminský beè kẽ̀èa boo nú ea beè naaá tṍó e ba beè kùb bẹẹ tóm gbẹá kiẽ́e ea beè olòó kọ̀là Czechoslovakia kọọ̀: “Tṍó e bà síi gbò e bà géè tulè bõ̀ònatõ̀òa nè gã́bug gbò kànen nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́, sìgà gbò e bà náa beè sií va e bà dṹùnà gbò e bà géè tulè gbò bõ̀ònatõ̀òa nè sẹ́kiùt beè gbóó dààmà togó gè kọ́ bé e pá vígà é tõó dùm naa, vaá olòó kọ́ gbò nú e bàé náa nè gbò nú e bà náa é náa.” Jìhóvà náa néi kpóó kọ é beeláfùl boo nú e dõòna gbò é náa. Nen ea dõogẽ bení dõòna gbò kọ bàá naa nú e ẹlẹ gbĩ́ náa gé kpenà pá vígà​—⁠à gé gbĩ́ gè tú a lóó naamá neǹ togó boo zìgà dõòna gbò.​—⁠2 Kọ́r. 1:⁠24.

19. Dẹ̀ẹ̀a boo 2 Krónikòl 32:​7, 8, éé ní ea náa vaá èé láá ié agẹló kọ̀láá bé e Sétàn lábví láb naaé?

¹⁹ Sétàn ea dú Pọ́lọ́ Nyómá, bẹẹ pọ̀bkà neǹ ọ́b, náa gé ooà aa ló gè biìgè ló gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (1 Pít. 5:8; Kùùà 2:10) Sétàn nè gbò ea dìé ló é piìgà boo gè kùbvii lọl ló ge fã̀ Jìhóvà. Sõò kabèè pọ̀ sííi, née é aa ló gè fã̀ Jìhóvà! (Dìt. 7:21) Jìhóvà dìí ló, vaá àé kilsĩ́ gè nvèè bá nèi kabèè bà kub bẹẹ tóm.​—⁠Bugi 2 Krónikòl 32:​7, 8.

20. Éé ní e olo béèlàfùl ge naa ẽ́?

²⁰ Naanii mè dénè bẹ̀ì é ne béèlàfùl ea bélí ní pá vígà mm̀ túá gbò gbááá e ba beè kọ́ nè gbò e bà géè lẹ̀ẹ̀là bel tṍóá kọọ̀: “Boolo zẹ́ẹ́ ẹvii gbàà ní e a lelà ge naa kè sĩ́ Bàrì​—⁠be ge gbàn tṍ ló nen à bè ge gbàn tṍ ló Bàrì. Boo bée kọ beele née é láá kùb ge ló nu e beele beè mònmà dẽe vaá dãmà tṍ.”​—⁠Tóm 4:​19, 20.