1-2. (a) Ụka ká angịkpeji á juwa tụ́ ịgba ọgbagba nyahị pyịpyị, ịyẹ tị́ du kọ ka lahị ẹbyẹbyị ka? (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka ya ẹla rụ́ a-ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

LA ẸKA nya 2018, aanahị gụ angị ụnọ ohu da ụnọ iwo imiiye kụrụ ịta (223,000), juwa ẹ-ẹpwụma ịlẹ ká angịkpeji tịtọ nyọka huhi abwọ la ụkụrwọ nyahị ịhyẹ lee ụkụrwọ nyahị wuu lẹpwụ-lẹpwụ. Ọ́ lahị ẹbyẹbyị ka. Chajị, jaabwọ ká ang ọjẹ́jẹ ọla ẹnụmwụ mẹjẹ́ẹhị, angịnyị nya ịKịrayịsị nyịlẹhị jẹ́ nyori ọtụpyịpyị nyị ka wẹ chaa ọgụ. (2 Tim. 3:12) Ẹga myị́ ẹga kahị ji, angịkpeji ịlụwa ka wuleji ụka ookpokpo kpịraka nyọka tụ́ ịgba ọgbagba nyahị pyịpyị myị́.

² Kori ká angịkpeji iloye nyang á cheje nyọka hu anchẹ nya iJihova abwọ hi ịgba ọgbagba nyamwụ, à ka tịlọng ịtọ ẹla ịlẹ myị́: ‘Ọtụpyịpyị mẹjẹ nyori ẹla nyahị wụ Ohe Oluhye ẹjẹ? Ọtụpyịpyị ka ta ịgba ọgbagba nya iJihova ayịreji myị́? M mwụ́ rụ ka ọpyị ọlẹ kám ka jẹ́-ẹ dagba juwa gbịgba ha iJihova mẹ?’ Ahị ka ya ẹla u-uhye nya ịtọ ẹla ịwẹ a-ang ọjẹ́jẹ ọlẹ. Ahị ka myịmyị-ị̀ yẹ jaabwọ kahị ka bwu gbịgba ha iJihova kịlahị-ịlahị ụka ká angịkpeji á tịtọ nyọka huhi abwọ bala ụnya ịlẹ kahị ka cheji ba hi.

3. Jaabwọ ká ụpwụ nya 2 Ala ịKọrịntị 11:23-27 ya, ịtụpyịpyị ụma ịlanyị ịPọlụ ọngọmyẹrụ nya ịKịrayịsị à tị́ chịpwụrụ bwu? (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ọọwa?

³ Kori ká angịkpeji á maga nyọka huhi abwọ hi ịgba ọgbagba ha iJihova, ahị ka me irya myị́ nyori ẹla nyahị nyị wụ Ohe Oluhye ẹjẹ. Ịnyị ọ tị la ka. Kpịtịya nyori ọtụpyịpyị á mẹjẹ nyori iJihova  á chị ọkẹkẹnị balahị ka, lẹ ka. Kụ irya nya ịPọlụ ọngọmyẹrụ nya ịKịrayịsị wẹẹ. Ọ la gbagbịla nyori ẹla nyamwụ kpụ Ohe Oluhye ịpyọ. Ọ la iwe nyọka da apwụ iwo kụrụ ine (14) ẹ-ẹpwụ nya Ụpa nya Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kị Da la Òja nya iGiriki, ọ tị ri ọngọlẹ ká Ohe Oluhye chụ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla ka ya je alẹpwụma ịkịla. Ọ lịnyị odu lẹ, ị tọọ pyịpyị ọtụka-ọtụka. (Wa 2 Ala ịKọrịntị 11:23-27.) Ahị jẹ́ bwu ọhịhị nya ịPọlụ nyori iJihova kaa yẹga da ọtụpyịpyị kaa chị anchẹ nyamwụ ọgụ.

4. Ịyẹ tị́ du kahị wụ́ alodehe ẹjẹ?

⁴ IJisọsị ya ang odudu ọlẹ kị ka tụ́ụhị pyịpyị. Ọ ya nyori ahị nyị ka wụ́ alodehe ọlẹ ẹjẹ, chajị áhị ri ịnya odehe ka. (Jọn. 15:18, 19) Ọtụpyịpyị á mẹjẹ nyori ẹla nyahị wụ́ Ohe Oluhye ẹjẹ ka. Ma, ọ mẹjẹ nyori ahị wẹẹ họ ẹla ọnyịịla.

5. Angịnyị ehe ka jẹ́-ẹ ta ịgba ọgbagba nya iJihova ayịreji myị́? Ịyẹ tị́ du kahị ya ịnyị?

⁵ Angịnyị ehe amamadiroko á ka jẹ́-ẹ ta ịgba ọgbagba nya iJihova, Ohe Oluhye Agụgụ ayịreji myị́ ka. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ mọọ yẹ, ị́ tị jwọọ họ myị́ ka. Kụ irya nya ịngịhyẹ ọlẹ kọ họ lụka nya Ẹwụ nya Odehe Wuu Oheeye wẹẹ. Ụka ọọwa, angịkpeji ịlẹpwụma datị-datị dọmwụ nyọka tụ́ angịnyị nya Ohe Oluhye pyịpyị. A-ala eji ọkpakpa nya Nazi ọla Germany kem à tịtọ nyọka hu Alibeenu nya IJihova abwọ hi ụkụrwọ nyaa ka, ma angịkpeji ịla Australia , Canada bala ẹpwụma ịkịla tịtọ nyọka họ ịnyị ịnyịnyị. Ma, ịyẹ à tị́ họ? La 1939 ụka ká ẹwụ ọwẹ dọmwụ, Alibeenu nya iJihova la angị ụnọ iwo irwiye kụrụ imiiye, da ohu ine, da iwo irwiye kụrụ ịrụ (72,475) odehe wuu. Ụka ká ẹwụ ọwẹ cheju kpá la 1945, ego mẹjẹ nyori Alibeenu nya IJihova lụmẹ mwaaba ba gụ olene-ene, chajị iJihova wahị kụrwaa. Ị pwụ angị ụnọ ohu da ụnọ iwo ịrụ kụrụ ịrwọnyẹ, da ohu imiiye, da iwo ihikichu, kụrụ ihikichu (156,299).

6. Ang ọnyịịla oyina ọtụpyịpyị à tị́ kaa họ hahị? (b) Ányị ẹla ọlẹ kọ họ ẹ-ẹpwụma ọhẹ à tị mẹ ẹla ọwẹ jẹ?

⁶ Ọkọkọ nyọka chị uhi juhi, ọtụpyịpyị kaa dahị ụbwọ cheje bwu ọkịlẹtụ nyọka gbịgba ha iJihova gụ olene-ene. Lala ọ-chụ pwokwita, ahụ bala ọrụ ọhẹ ọlẹ kị ma ọnyị ochiche kụ ẹpwụma ọhẹ ọlẹ ká angịkpeji tịtọ nyọka hu anchẹ nya iJihova abwọ hi ụkụrwọ nyamwụ. Ọkọkọ nyọka juhi kị ka tụ́ eta kẹkpẹ hi ịgba ọgbagba nya iJihova, ị dọmwụ nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị. Ahụ ọwa dọmwụ yẹ ụbwọ la ụkụrwọ ọhẹ ọlẹ kị kaa nwọọ uri ọtụka-ọtụka  beji. Ọrụ ya nyori ọtụpyịpyị ọwẹ nyị du ká angịnyị lụmẹ-lụmẹ nyị tịtọ ẹla wo u-uhye nya Alibeenu nya iJihova. Chajị nya ọọwa, ọ chịkpẹẹ họọ nyọka dọmwụ nya ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ ta angịnyị. Ọtụpyịpyị ọwẹ da angịkịla ụbwọ ịnyịnyị. Ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ ọlẹ kọ juwa ẹ-ẹpwụma ọwẹ ya nyori, angịhyẹ ịlẹ kị nyị hu abwọ la ọgbịgba ha iJihova dọmwụ nyọka wẹ ọjịra-jịra bala ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ myịmyị.

7. (a) Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 26:36, 37? (b) Ịyẹ a tị́ ka họ ụka ká angịkpeji á juwa tụ́ụhị pyịpyị?

⁷ Ụka ká aluji á juwa tụ́ụhị pyịpyị, ị wẹẹ tịtọ kahị ka juhi nyọka gbịgba ha iJihova ịnyị. Datị hi ọ-maga nyọka huhi abwọ hi ụkụrwọ nyahị, ị kaa kpa ịnịịkịla me baahị, du alidanggeri ẹrụ kaka wụla ẹpwa nyahị yẹ, kpahị ka ịKọtụ, lee ọ-dọmwụ wu angịhyẹ nyahị ju agba. Ị yahị guru nyori ahị nyị ka juhi ọtụka-ọtụka chajị nyọlẹ kị jẹ́ wu angị ịmanyị-ịmanyị lẹpwụ nyahị ju agba. Kori kahị ya ẹga da ká uhi ojuju nyaa bala ang ịlẹ kị ka họhị myị́ á jụ wẹ ẹpwụ nya ọkịlẹtụ nyahị, ahị ka dọmwụ hu ịlọhị abwọ la ọgbịgba ha iJihova. Áhị tịtọ kahị ka lala angịlẹ ká ụpwụ nya Ala iLivayị 26:36, 37 chabwọ ka. (Wọọ.) Áhị ka yẹga da uhi ojuju ka kpahị chị doodoo lee o-huhi abwọ hi ịgba ọgbagba nya iJihova ka. Ahị dahịhile iJihova bwu ọkịlẹtụ nyahị, lẹ áhị kaa juhi ka. (Ayị. 28:16) Ahị kaa raabwọ bịlẹ iJihova kọ ka kpahị ụgbẹyị. Chajị nyọlẹ ká iJihova wẹẹ chẹkpẹ juhi, ahị jẹ́ nyori ọngọkpeji ọhẹ-lọhẹ, jaabwọ myị́ abwọ kọ la ọngịrị kaka ba, á ka jẹ́-ẹ huhi abwọ la ọgbịgba ha Ohe nyahị ẹnẹnẹhẹ ka.—Hib. 13:6.

8-9. (a) Eje oyina ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọnyọnyọọnyị à tị́ ka chị ha ịlọmwụ lee ugbiyegu nyamwụ? (b) Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla?

⁸ Kori ká angịkpeji iloye nyang á juwa tụ́ ịgba ọgbagba nyahị pyịpyị, à ka kụ irya myị́ kori ká baba nyọka mwụ́ ka ẹpwụma ọlẹ ká ka jẹ́-ẹ dagba gbịgba ha iJihova. Ọngọngọọngụ à ka cheje ọwẹ ha ịlọmwụ lẹ, ọngọngọhẹ á ka jẹ́-ẹ cheje ọwẹ hang ka. Ene ká ọngịnyị ka cheje ọwẹ, ọ ka kụ irya nya ẹla ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị iloyi nya ọgbanyẹ họ ụka kị taa pyịpyị. Ụka ká aluji da ajwọ nwụ iSitivin kpá, angịjụgbẹyị nya iJisọsị ịla iJerusalẹm rụ bwu ụwa ka iJudiya bala ịSameriya, ị dọmwụ jẹ pwụ ẹga lala iFonichiya, ịSayịpịrọsị, bala Antịyọkọ. (Mat. 10:23; Ụkụr. 8:1; 11:19) Ma, angịkịla ka kụ irya myị́ nyori, ụka kị dọmwụ nyọka tụ́ angịnyị nya ịKịrayịsị pyịpyị myịmyị, ịPọlụ ọngọmyẹrụ cheje nyori ọwa nyị́ ka rụ bwu oye ọọwa ka.—Ụkụr. 14:19-23.

⁹ Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ẹla iluhye ịwẹ? Olegbeju nya ugbiyegu ọnyọnyọọnyị à ka cheje kori kị ka mwụ́ rụ lee kori kị ka mwụ́ rụ ka lẹ. Ene kọ ka cheje ọwẹ, ọ ka raabwọ bala ọ-kụ irya kpori-kpori u-uhye nya iwe-ahụrụ nya ugbiyegu nyamwụ bala ang ịnyịịla lee ịtịpyọ ịlẹ ká ọmwụ́mwụ ọwẹ ka họ ẹ-ẹga nyaa. U-uhye nya ẹlẹwẹ, ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọnyọnyọọnyị ka “kpa olo” nya ịlọmwụ. (Gal. 6:5) Áhị ka la angịkịla eje u-uhye nya eje ọchịchị nyaa ka.

10. Ẹlịyẹ aanahị ịla egbeju-ẹpwa bala angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka họ?

¹⁰ Ányị ahị tị́ ka bwu gbịgba ha iJihova kịlahị-ịlahị ụka ká angịkpeji á tịtọ nyọka huhi abwọ? Aanahị ịla egbeju-ẹpwa ka ya ju angịgbahị nya ọjịra-jịra jaabwọ kahị ka bwu ye ang oriri nya olegu, abwọlẹ kahị ka bwu la ọjịra-jịra, bala abwọlẹ kahị ka bwu kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. Kori ká aanahị ịla egbeju-ẹpwa á jẹ́ ya ẹla bala angịgbahị nya ọjịra-jịra ka aalẹ, angịgbahị ka dang bala alọjịra-jịra wuu ụbwọ nyọka kịnyaa juwa gbịgba ha iJihova. Ẹla ọlẹ kị ka byihi nyị họ wuu ka pwoku ẹla ọlẹ kọ juwa ị-ịBayịbụụ bala apwụ nyahị.—Mat. 28:19, 20; Ụkụr. 5:29; Hib. 10:24, 25.

11. (a) Ịyẹ tị́ du á ka dahịhile nyori à ka ye ang oriri nya olegu ri? (b) Ịyẹ a tị́ ka họ nyọka chewu ke ang oriri ọwẹ?

 ¹¹ IJihova chehe nyori anchẹ nya ọwa nyị ka ye ang oriri nya olegu ri wẹpwụ-wẹpwụ. (Ayị. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Lẹ, à ka jẹ́-ẹ dahịhile nyori ogu nyamwụ ka maga jaabwọ kị ka họ pwụ myị́, nyọka jung ọhụ chajị ká ka dayị giri-giri. Ányị ahụ à tị́ ka họ? Ụka nya ọtụpyịpyị, mwahị nya ẹga ọnyịịla ọhẹ ọlẹ ká ka jẹ́-ẹ ya ịBayịbụụ nyang kpịbaa kpịrẹ-kpịrẹ bala ang oriri nya olegu ịkịla. Dụmwọ-dụmwọ ká ya ang ịlịnyị guru ẹ-ẹga ọlẹ kị ka yaa hyaa ka, ó-ri ọlẹpwụ nya ifon, ikomputa, lee ịlẹ kị da kpehe riri. Ọngọngọọngụ nyahị ka maga nyịlẹhị-ịlẹhị nyọka ju ọmyịmyị nyamwụ ọngịrị ụka nya ọtụpyịpyị.

12. Ụgbẹyị oyina angịgbahị à tị́ ka bwu nwụla abwọlẹ kahị ka bwu họ ọjịra-jịra nọ chajị ká angịnyị ka jẹ́ ka?

¹² Ọjịra-jịra nyahị tị bẹẹ? Angịgbahị ka nwụla abwọlẹ áhị ka bwu họ ọjịra-jịra nọ ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká angị tụ́ụhị pyịpyị ka jẹ́ ka. Ị ka byinu nyị tọ awụlẹ e-ebwo ichiche-ichiche, ị tị ka nwụ ụka bala ẹga nya ọjịra-jịra họ hyaahyaa ịnyịnyị myị́. À ka dụbwọ nyọka chewu ke aanahị myị́ bwula o-ya ẹla dụmwọ-dụmwọ ụka ká juwa ka ọjịra-jịra bala ọ-rụ bwu ụwa. Ọ ka baba nyọka kụrụ ang ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká angịnyị ka jẹ́ nyori ahị wẹẹ ka ọjịra-jịra ka ịnyịnyị.

13. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya aanahị ịlẹ kị ji ekpeleji nya Soviet Union ene-ene?

¹³ Ẹ-ẹga nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ lẹ, iwe-ahụrụ ọla ẹga ọhẹ ka datị hi ọla ẹga ọkịla myị́. Ma, iJihova háahị, ọ tị myịmyị kaa kpụhị ịpyọ nyọka ya ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ nyamwụ je angịkịla. Lẹ, ahị ka mwahị nya ụgbẹyị ọlẹ kahị ka bwu kpa ẹla nya Ohe pyẹ. (Luk. 8:1; Ụkụr. 4:29) Oloja ọhẹ ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Emily B. Baran ya ẹla u-uhye nya Alibeenu nya iJihova ịlekpeleji nya eji ọkpakpa nya Soviet Union. Ọ yẹkẹẹ: “Ụka ká ala eji ọkpakpa nya Soviet Union hu Alibeenu nya iJihova abwọ la ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ, ị dọmwụ nyọka ya ẹla Ohe ju aloye-ẹpwa nyaa, aligu bala alụkụrwọ nyaa. Ụka kị waa ju agba ọọlajị nya ọọwa, ị dọmwụ nyọka ya ẹla nya Ohe ju alagba ịkịla.” Nanana nyori ị maga nyọka hwaa abwọ hi ụkụrwọ nyaa, aanahị iloye ọwẹ á ba la ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ka. Kori kị maga nyọka hunu abwọ la ọ-kpa ẹla nya Ohe Oluhye pyẹ o-oye nyang, áà cheje nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya aanahị ịwẹ.

14. Ụnya oyina ụpwụ nya Eje Ọnyịịla 39:1 à tị́ ka dahị ụbwọ cheji ba hi?

¹⁴ Dụmwọ-dụmwọ ẹ-ẹga nya ẹla ọlẹ ká kaa ya je angịkịla. Ụka nya ọtụpyịpyị, ọ baba kahị ka jẹ́ “ụka nya ujiji ọhụhụ” datị. (Ọngọ. 3:7) Ahị ka ya ẹla ịbaba ịhyẹ kpịbaa, lala ẹnyị nya aanahị, ẹga ọlẹ kahị kaa tụguru, jaabwọ kahị kaa bwu kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ, bala abwọlẹ kahị kaa bwu ye ang oriri nya olegu. Áhị ka ya ẹla ịwẹ ju angịkpeji ka; áhị tịtị ka ya ju aligu nyahị lee alugbiyegu nyahị ịlẹ kị ri Alibeenu nya iJihova ka, ẹ-ẹpwụma nyahị lee ẹpwụma ịkịla ka ịnyịnyị.  Kori kahị chabwọ kpụ ẹpwụ nya ụnya ọwẹ lẹ aalẹ, ahị hu aanahị ju ka ẹpwụ nya akama lẹ.—Wa Eje Ọnyịịla 39:1.

15. Ẹlịyẹ Olegu Onyobyi à tị́ ka maga nyọka họ ẹ-ẹga nyahị? Ányị ahị tị́ ka họ?

¹⁵ A ya ẹga da ká ẹla ichiche-ichiche a chịhị ebwo ka. Olegu Onyobyi jẹ́ nyori ọdọdẹpwa ọnyị kọ chebwo imiiye á ka jẹ́-ẹ godayị rịrị myị́ ka. (Mak. 3:24, 25) Chajị nya ọọwa lẹ, ọ kaa maga ụka myị́ ụka nyọka chịhị ebwo. Ọ yahị guru nyori, kori kọọwa nyị́ jwọọ họ myị́ lẹ aalẹ, ahị nyị ka dọmwụ nyọka ma uya to awụlẹ ọkọkọ nyọka ma uya ta ọwa.

16. Ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla oyina Ọọnahị Gertrud Poetzinger à tị́ ya deeji?

¹⁶ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ ká igu nyaa bala iJihova la ọngịrị yẹẹyẹẹ ịnyịnyị baba nyọka maga ká ụnya ọwẹ ka waa ka. Kụ irya nya ẹla ọlẹ kọ họ ẹ-ẹga nya aanahị anyang imiiye ịhyẹ ịlẹ ká Ohe ya ida wụ́ wẹẹ. Ẹnyị nyaa ri Gertrud Poetzinger bala Elfriede Löhr. Ị waa bala aanahị anyang ịkịla ju agba lawụlẹ u-ube nya agba nya Nazi. Ụka ká Elfriede á ya ẹla dodehe nyọka ju aanahị ịkịla ọhụ u-ube nya agba, ọ kaa la Gertrud ijiiji. Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ẹla ọwẹ la Gertrud oyoyi, ọọwa lẹ ọ bịlẹ ká iJihova ka dọọ ụbwọ lẹlẹ. Ọ dụpwụ yẹkẹẹ, “Ụka ká angịkịla á jẹ́ họ ang gụ́ụhị lee ọ-la ụkụrwọ gụ́ụhị ogu nya iJihova, ọ baba kahị ka ye iwe-ahụrụ ọọwa myị.” Ányị ọ tị́ bwu kụrụ ijiiji nyamwụ ọwẹ? Gertrud yẹhị rịrị u-uhye nya abwẹla ịnyịịla nya Elfriede bala abwọlẹ kọ kaa yẹjula angịnyị. Ọọwa du ká igu nyamwụ bala Elfriede la ọngịrị myịmyị. Ịwa angị imimiiye chịda bwu ube nya agba ọọwa, ị tị gbịgba ha iJihova gbee ká ọhịhị nyaa cheju bwu odehe ọlẹ. Kori kahị maga nyọka myị́ ẹla ọlẹ kahị kpa bala aanahị aalẹ, ụnya nya ebwo ọchịchị á ka jẹ́-ẹ wuhi kaka.—Kol. 3:13, 14.

17. Ịyẹ tị́ du kahị ka kpa ẹla ọlẹ ká ogu nya iJihova ya họ ụkụrwọ ụka wuu?

¹⁷ Kpa ẹla ọlẹ ká ogu nya iJihova ya họ ụkụrwọ ụka wuu. Kori kahị kpa ẹla ọlẹ ká aanahị ịlẹ kị juwa kpịlahị ya họ ụkụrwọ, ahị ka cheji ba hi akama. (1 Pit. 5:5) Ọ-chụ pwokwita, ọ-ọpyị ọhẹ ọlẹ kị juwa tụ́ aanahị pyịpyị, angị kpịlahị ịlụwa ya nyori aanahị nyị ya apwụ ha angịnyị ụka nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ ka. Ọọnahị ọhẹ ọlẹ kọ kaa ye ịlahị nya ụgbẹyị ụ-ụwa á myị ba ẹla ọọwa jẹ ka, ọ ya apwụ ha angịnyị. Ányị ẹla ọọwa à tị́ cheju? Nyọlẹ kọọwa bala aanahị ịkịla ya ẹla nya Ohe kpá, alidanggeri waa kpa kaka tọ ịtọ ẹla wo. Ọ chịkpẹẹ myị́ nyori alidanggeri dịraa bwu ẹkpẹ-ẹkpẹ bala o-ye apwụ ịlẹ kị ya ha angịnyị. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu oja ọwẹ? Ọ baba kahị ka ba ẹla ọlẹ kị byihi nyị họ jẹ, kori kahị dọmwụ myị ju ẹla ọọwa ka wẹwẹ. IJihova kaa wahị kụrụụhị ụka myị́ ụka kahị ju ihi nya ẹla nya angịlẹ kọ chụ nyọka kpịlahị.—Hib. 13:7, 17.

18. Ịyẹ tị́ du kahị ka cheji ba hi o-da ehile ịlẹ kị baba ka?

 ¹⁸ A da ehile ịlẹ kị baba ka lẹ ka. Kori ká angịgbahị nya ọjịra-jịra á da ehile ịlẹ kị baba ka, ị ka ya olo chụ angịkịla gụ olene-ene. Ọọnahị Juraj Kaminský ya ẹla ọhẹ ọlẹ kọ họ ụka kị hu aanahị abwọ la ụkụrwọ nyaa ịị Czechoslovakia. Ọ yẹkẹẹ, “Ụka ọlẹ kị wu angịgbahị nya ọjịra-jịra lụmẹ-lụmẹ bala aanahị ịkịla ịlẹ kị kaa kpịlahị ju agba kpá, angịkịla ịlẹ kị wẹẹ kpẹhị rịrị ọjịra-jịra bala iSekut lụka ọwẹ dọmwụ nyọka da ehile nyịlaa ha ala ọjịra-jịra bala o-juwa ya ẹla ịlẹ kị ka họ bala ịlẹ kị ka họ ka jaa. IJihova á ya ọngịrị hahị nyọka cheje nya ẹla ha aanahị ịkịla ka. Ọngọlẹ kọ da ehile ịlẹ kị baba ka wẹẹ maga nyọka ri olegbeju nya ọmyịmyị nya aanamwụ ọkọkọ nyọka chewu kaa ịnyị.—2 Kọr. 1:24.

19. Kori ká Olegu Onyobyi á juwa tụ́ụhị pyịpyị wẹwẹ, ahị ọdahile oyina ụpwụ nya 2 Ego Ogbegbe 32:7, 8 à tị́ ya hahị?

¹⁹ Olegu Onyobyi oluji nyahị, á ka ba la ọ-tụ́ anchẹ nya iJihova ịlẹ kị godayị giri-giri pyịpyị ka. (1 Pit. 5:8; Ọwụ. 2:10) Olegu Onyobyi bala angịnyị nyamwụ ka maga nyọka huhi abwọ hi ịgba ọgbagba nya iJihova. Ma, áhị ka ya ẹga da uhi ojuju ka pwọọhị abwọ pwọọọ ka! (Ehile. 7:21) IJihova ji oye nyahị, ọ tị ka kịnyaa juwa dahị ụbwọ kori ká angịkpeji á dọmwụ juwa tụ́ụhị pyịpyị wẹwẹ.—Wa 2 Ego Ogbegbe 32:7, 8.

20. Ịyẹ a tị́ cheje nyọka họ?

²⁰ Ahị ka cheje eje lala aanahị iloyi nya ọgbanyẹ ịlẹ kị byi alegbeju ịlụka nyaa yẹkẹẹ: “Anụ wụla ẹla ọlẹ yẹ la ịlọnụ wẹẹ. Ihi nyanụ anụ ojuju bala ihi nya Ohe Oluhye ojuju lẹ, oyina, a tị́ chịla gụ ị-ịlahị nya Ohe Oluhye kanụ jẹ́? Chajị, ahị ayịdang lẹ, áhị́ ka jẹ́-ẹ tụ ọnụ nyahị pịrị myị́, hi ọ-ka juwa kpa ya ẹla dodehe rụ́ iJisọsị je angịnyị u-uhye nya ang ịlẹ kahị yẹ lẹhị nya ịlọhị bala ọ-kpa ụrụ nyahị wo pyii kaka.”—Ụkụr. 4:19, 20.