1-2. (a) Anhte a nawku dawjau ai lam hpe asuya hkum pat wa yang hpa majaw n mau ging ai kun? (b) Ndai sumhpa hta hpa lam ni hkaja mat na kun?

2018 hta, kabu gara shiga hkaw tsun ai masha 223,000 jan shanu nga ai mungdan langai kaw, wenyi lam hte seng ai lam ni hpe tsep kawp hkum pat kau ai. Bungli nkau hpe mung pat shingdang wa ai. Dai gaw mauhpa n re. Shawng na sumhpa hta anhte hkaja wa sai hte maren, jet ai Hkristan ni gaw zingri zingrat hkrum wa na hpe myit mada da ga ai. (2 Tm 3:12) Anhte gara kaw mi nga tim, asuya gaw Yehowa hpe nawku dawjau ai lam hpe n myit mada ai sha kalang ta hkum pat wa chye ai.

² Yehowa hpe nawku dawjau ai lam hpe anhte nga ai mungdan kaw na asuya gaw pat shingdang wa yang, tinang hkum tinang ndai hku san yu u: ‘Zingri zingrat hkrum ai gaw Yehowa a myiman sum mat ai lachyum kun? Hkum pat ai lam gaw Yehowa hpe n nawku mat hkra lu galaw ai kun? Karai Kasang hpe wanglu wanglang nawku lu ai shara de ngai htawt ging ai kun?’ Ndai sumhpa hta, dai ga san ni hpe hkaja mat na re. Hkum pat da ai lapran Yehowa hpe gara hku nawku lu na lam hte gara lam ni hpe koi yen ra na ngu ai lam ni hpe mung hkaja mat na re.

3. 2 Korinhtu 11:23-27 hku nga yang sadi dung ai kasa Pawlu gaw gara zingri zingrat lam ni hkrum wa ai kun? Pawlu a mabyin kaw na anhte hpa sharin la lu ai kun?

³ Nawku dawjau ai lam hpe asuya pat shingdang wa yang, Yehowa a shaman chyeju n lu mat ai majaw re ngu nna shut ai hku sawn la wa chye ai. Raitim, zingri zingrat hkrum ai gaw Yehowa a shaman chyeju n lu mat ai lachyum n re ai hpe dum u. Kasa Pawlu a ga shadawn hpe myit yu ga. Shi gaw Karai Kasang a myiman lu ai wa re. Ga Shaka Ningnan kaw na laika 14 hpe ka na matu ahkaw ahkang lu wa ai. Maigan amyu ni a kasa  mung re. Raitim, laja lana zingri zingrat hkrum wa ai. (2 Korinhtu 11:23-27 hpe hti u.) Yehowa gaw sadi dung ai mayam ni hpe zingri zingrat hkrum na matu ahkang jaw ai lam hpe kasa Pawlu a mahkrum madup kaw nna chye lu ai.

4. Mungkan a nju ndawng ai hpe anhte hpa majaw hkrum nga ai kun?

⁴ Ninghkap ai lam ni hpe myit mada da na matu Yesu sanglang dan wa ai. Anhte gaw mungkan ga hte n seng ai majaw, nju ndawng hkrum na ngu shi tsun wa ai. (Yhn 15:18, 19) Zingri zingrat hkrum ai gaw Yehowa a shaman chyeju n lu ai n re. Jaw ai hpe anhte galaw nga ai lam madun ai re.

5. Yehowa hpe n nawku mat hkra masha gaw hkum pat lu ai kun? Sanglang dan u. 

⁵ Chyahtum Chyalai N-gun rawng ai Yehowa hpe n nawku mat hkra ninghkap ai masha kadai mung pat shingdang n lu ai. Masha law law gaw pat shingdang na matu shakut wa tim, n awng dang ai. Nambat 2 Mungkan Majan byin nga ai laman hpa byin wa ai hpe myit yu ga. Dai aten hta, mungdan law law kaw na asuya ni gaw, Karai Kasang a masha ni hpe laja lana zingri zingrat wa ai. Yehowa Sakse ni a bungli hpe Jamani kaw na Nazi Pati sha n-ga, Awsatrelia, Kanada hte kaga mungdan ni kaw na asuya ni mung pat shingdang wa ai. Raitim, hpa byin wa ai kun? 1939 hta majan byin hpang wa ai shaloi, mungkan ting hta hkaw tsun masha 72,475 sha nga ai. Yehowa shaman chyeju jaw ai majaw, 1945 majan ngut ai shaloi hta gaw, hkaw tsun masha 156,299 nga wa ai. Dai gaw hkaw tsun masha htam 2 jan rawt jat wa ai re.

6. Ninghkap ai lam gaw hkrit tsang nga na malai gara lam byin shangun ai kun? Ga shadawn jaw u. 

⁶ Ninghkap ai lam gaw hkrit tsang nga na malai, Yehowa a magam hpe grau nna gun hpai na matu anhte hpe shadut ya ai. Ga shadawn, ma langai nga ai yan la gaw Yehowa hpe n nawku na matu hkum pat da ai mungdan hta nga ai. Shan gaw hkrit tsang na malai, aten galu ningshawng pyi galaw hpang wa ai. Dai hku galaw na matu madu jan gaw, gumhpraw grai shang ai bungli kaw na pru mat ai. Hkum pat ai lam a majaw, masha ni gaw Yehowa Sakse ni a lam hpe grau chye mayu wa ai ngu madu wa tsun ai. Dai majaw, Chyum Ga sharin hpang na matu grau loi wa ai hpe shi chye wa ai. Hkum pat ai lam gaw, kaja ai akyu byin shangun ai. Yehowa hpe n nawku mat ai masha ni mung zuphpawng ni bai lung wa nna, hkaw tsun magam hta bai shang lawm wa ai nga nna dai mungdan kaw na myitsu salang tsun ai.

7. (a) Jaw Jau 26:36, 37 kaw na anhte hpa sharin la lu ai kun? (b) Pat shingdang hkrum ai shaloi anhte hpa galaw na kun?

 ⁷ Nawku dawjau ai lam hpe pat shingdang dat yang, Yehowa hpe nawku na matu hkrit wa na re ngu anhte a hpyen ni myit mada ma ai. Dai majaw, pat shingdang ai, anhte hte seng nna n jaw ai shiga ni shabra ai, nta ni hta hkan tam na matu ahkaw ahkang nga ai ni hpe shangun ai, tara rung de shaga sa mat wa ai, nkau mi hpe gaw htawng pyi jahkrat ma ai. Anhte kaw na masha loi mi hpe htawng jahkrat dat yang, anhte hkrit kajawng mat na ngu shanhte myit mada ma ai. Shanhte hpe hkrit ai myit nga wa yang, Yehowa hpe n nawku mat ai baw byin chye ai. Jaw Jau 26:36, 37 (hti u) hta madun da ai masha ni zawn anhte n byin mayu ga ai. Hkrit ai majaw, wenyi lam hte seng ai lam ni hpe nau n galaw mat ai (sh) jahkring kau ai masa du hkra anhte ahkang jaw na n re. Anhte gaw Yehowa hpe tsep kawp kamhpa ai majaw hkrit ai myit n nga ai. (Shk 27:1) Yehowa a lam matsun lu na matu anhte akyu hpyi ai. Yehowa a karum madi shadaw lam nga yang, atsam kaba ai gara asuya raitim, Yehowa hpe anhte n nawku mat hkra pat shingdang n lu ai hpe anhte chye ai.​—⁠Heb 13:6.

8-9. (a) Hkristan langai hpra gaw tinang (sh) dinghku a matu gara lam hpe dawdan ra ai kun? (b) Hpaji rawng ai dawdan lam jahkrat lu na matu anhte hpe hpa gaw karum ya na kun?

⁸ Lama na, nang nga ai shara kaw na asuya gaw, nawku dawjau ai hpe hkum pat wa yang, Yehowa hpe wanglu wanglang nawku lu ai shara de htawt ging ai kun? nga nna nang myit wa na re. Dai gaw tinang nan dawdan ra ai majaw, kaga masha ni gaw dawdan ya na n re. Dai hku garai n dawdan shi yang, masha nkau gaw, tsa ban 1 na Hkristan ni zingri zingrat hkrum ai aten hta gara hku galaw wa ai lam hpe hkaja ai hku nna akyu lu la ma ai. Hpyen ni gaw Stehpan hpe nlung hte kabai sat kau ai hpang, Yerusalem hta nga ai sape ni gaw, Yuda mung, Samari mung ni de htawt mat wa ai. Grai tsan ai Hpinisi, Kupru hte Antioki mung ni de pyi htawt mat wa ai. (Mat 10:23; Kas 8:1; 11:19) Raitim, nkau mi gaw, tsa ban 1 na Hkristan ni sharu shatsang hkrum ai lam hte hkaw tsun magam hpe ninghkap ai shara ni kaw nna Pawlu n htawt na matu dawdan wa ai lam ni hpe mung hkaja ma ai. Pawlu gaw asak shoihpa nga tim, dai mare kaw matut nga nna kabu gara shiga hkaw tsun wa ai. Laja lana zingri zingrat hkrum nga ai hpunau nauna ni hpe n-gun jaw wa ai.​—⁠Kas 14:19-23.

⁹ Dai mabyin ni kaw nna hpa sharin la lu ai kun? Htawt na hte seng nna dawdan ra ai gaw dinghku ningbaw ni a lit re. Garai n dawdan shi yang, atsawm akyu hpyi nna dinghku a masa lam ni hpe mung atsawm myit ra ai. Htawt mat ai majaw byin wa na kaja ai lam, n kaja ai lam hpe mung myit ra ai. Ndai masa hta Hkristan langai hpra gaw, tinang a lit hpe tinang gunhpai ra ai. (Gal 6:5) Kaga ni a dawdan lam hpe anhte n jeyang ging ai.

10. Ginjaw garan rung hte myitsu salang ni gaw gara lam matsun ni jaw na kun?

¹⁰ Hkum pat da hkrum yang Yehowa hpe matut nna gara hku nawku na kun? Wenyi malu masha gara hku lu la na, zuphpawng ni hpe gara hku galaw na, gara hku hkaw tsun na ngu ai tatut re ai hpaji jaw ga ni hte lam matsun ni hpe ginjaw garan rung gaw, buga hta nga ai myitsu salang ni hpe jaw na re. Ginjaw garan rung hte myitsu salang ni n mai matut mahkai mat yang pyi, Yehowa hpe nawku hpung ting matut nawku lu hkra, myitsu salang ni lajang ya na re. Myitsu salang ni gaw, Chyum Laika hte anhte a laili laika ni hpe madung tawn nna lam matsun ya na re.​—⁠Mat 28:19, 20; Kas 5:29; Heb 10:24, 25.

11. Wenyi malu masha lu na ngu hpa majaw kam mai ai kun? Dai wenyi malu masha ni hpe gara hku makawp maga mai na kun?

 ¹¹ Yehowa gaw shi a mayam ni wenyi malu masha atsawm lu sha na ngu ga sadi jaw da ai. (Esa 65:13, 14; Luk 12:42-44) Dai majaw, nang hpe wenyi n-gun lu shangun ai lam yawng hpe shi a uhpung hku nna madi shadaw ya na ngu ai hpe kam mai ai. Nang hpa galaw mai ai kun? Hkum pat hkrum wa ai shaloi, na a Chyum Laika hte kaga laili laika ni hpe makoi da na matu shim lum ai shara hpe tam u. Manu dan ai dai laika buk ni (sh) electronic laika ni hpe masha ni aloi sha mu tam na shara kaw n tawn da na matu sadi u. Tatut re ai dai lam matsun ni hpe anhte langai hpra hkan sa na nga yang, wenyi lam hta ngang kang nga na re.

12. Masha ni n sadi hkrup hkra myitsu salang ni gaw zuphpawng hpe gara hku lajang ya ging ai kun?

¹² Bat shagu nawku zuphpawng gaw gara hku rai na kun? Ninghkap ai ni n sadi hkrup na matu zuphpawng ni lu lung hkra myitsu salang ni lajang ya na re. Masha loi mi hte sha hkrum zup na matu lam matsun jaw yang jaw na, zuphpawng aten hte shara hpe mung chyahkring hkring galai yang galai na re. Zuphpawng wa wa sa sa galaw ai shaloi, ga nau n shaga ai hku nna, hpunau nauna yawng hpe shim lum hkra nang karum ya lu ai. Masha ni n sadi hkrup hkra mung bu hpun ging ai.

13. Moi na Sobiyet munghpawm mungdan hta nga ai hpunau nauna ni kaw nna hpa sharin la lu ai kun?

¹³ Hkaw tsun bungli mung, masa hta hkan nna shara langai hte langai shai na re. Anhte gaw Yehowa hpe tsawra nna, shi a Mungdan hte seng ai lam kaga ni hpe kabu gara let hkaw tsun mayu ga ai. Dai majaw, hkaw tsun na matu ladat ni hpe tam na re. (Luk 8:1; Kas 4:29, 30) Labau ka sara Emale B. Baran gaw, moi na Sobiyet munghpawm mungdan na Yehowa Sakse ni a hkaw tsun ai lam hpe ndai hku tsun ai: “Yehowa Sakse ni hpe shanhte a makam masham hte seng nna n tsun na matu asuya ni tsun wa ai shaloi, shanhte gaw htingbu ni, bungli arau galaw ai ni hte manang ni hpe hkaw tsun ma ai. Dai hku hkaw tsun ai majaw, htawng jahkrat hkrum ma ai. Raitim, shanhte gaw htawng ma ni hpe bai hkaw tsun ma ai.” Hkum pat hkrum tim, moi na Sobiyet munghpawm mungdan kaw na hpunau nauna ni gaw hkaw tsun bungli hpe n jahkring kau ma ai. Nang nga ai shara hta hkaw tsun magam hpe hkum pat wa yang mung, shanhte hpe kasi la lu u ga.

14. Shakawn 39:1 gaw mahkam hpe koi na matu gara hku karum ya lu ai kun?

¹⁴ Anhte hte seng ai shiga ni hpe sadi na lam. Hkum pat da hkrum ai laman, “atsin sha nga” ra na aten re ai hpe dum ra ai. (Hpj 3:7) Hpunau nauna ni a amying ni, zuphpawng galaw ai shara ni, hkaw tsun bungli gara hku galaw nga ai lam ni, wenyi malu masha gara hku lu nga ai zawn re ai n mai chye shangun ai shiga ni hpe n tsun ging ai. Asuya ni hpe dai lam ni n tsun dan ging ai zawn, anhte a mungdan (sh) kaga  mungdan kaw nga ai manaw manang ni, jinghku jingyu ni hpe mung n tsun dan ging ai. Dai hku tsun dat nna, mahkam de du mat na nga yang, hpunau nauna ni hpe shoihpa nga hkra galaw dat ai hte bung ai.​—⁠Shakawn 39:1 hpe hti u.

15. Anhte hpe hpa galaw na matu Satan shakut nga ai kun? Shi a mahkam hpe gara hku koi yen lu na kun?

¹⁵ Anhte hpe garan ginhka shangun ai kaji kajaw lam ni hpe ahkang hkum jaw. Kahkyin gumdin lam n nga ai dinghku gaw n grin nga lu ai hpe Satan chye ai. (Mrk 3:24, 25) Dai majaw, shi gaw anhte a lapran hta hka bra na matu shakut nga ai. Dai lam hku nna, anhte ni gaw shi hpe gasat na malai shada da gasat hkat na matu shi myit mada nga ai.

16. Nauna Gahtrut Pozinga gaw gara kaja ai kasi ningli madun wa ai kun?

¹⁶ Kunghpan ai Hkristan ni pyi dai mahkam kaw n hkrat sum na matu sadi ra ai. Namman chya hkrum ai nauna Gahtrut Pozinga hte Elhpride Law a mabyin hpe myit yu ga. Shan gaw kaga Hkristan ni hte arau zingri ai Nazi htawng hta htawng hkrat nga ai. Elhpride gaw n-gun lu hpa mungga ni hpe htawng hta nga ai kaga nauna ni hpe hkaw tsun ai majaw, Gahtrut gaw shi hpe manawn ai myit nga wa ai. Dai hpang, Gahtrut gaw kaya wa nna, Yehowa karum ya na matu akyu hpyi wa ai. Shi ndai hku ka wa ai: “Kaga ni gaw anhte hta grau nna atsam marai nga ai, grau nna lu galaw ai hpe hkap la ra ai.” Manawn ai myit hpe shi gara hku tawt lai lu wa ai kun? Gahtrut gaw Elhpride a kaja ai atsam ningja ni hte kaja ai myit jasat ni hpe myit maju jung dat ai. Dai lam hku nna, Elhpride hte kaja ai hku hkau lam bai lu wa ai. Shan gaw zingri ai htawng kaw nna asak hkrung let lawt lu wa nna, ginding ga aprat htum hkra Yehowa hpe sadi dung let magam gun lu wa ai. Hpunau nauna ni hte byin ai manghkang ni hpe tawt lai lu hkra shakut na nga yang, hka bra shangun ai mahkam ni hpe koi yen lu na re.​—⁠Kol 3:13, 14.

17. Yehowa uhpung kaw na jaw wa ai lam matsun ni hpe hpa majaw ayan hkan sa ging ai kun?

¹⁷ Lam matsun ni hpe galoi mung hkan sa u. Kamhpa mai nna, lit nga ai hpunau ni jaw ai lam matsun ni hpe anhte hkan sa na nga yang, manghkang ni hpe koi yen lu na re. (1 Pe 5:5) Ga shadawn, hkum pat da hkrum ai mungdan kaw na lit nga ai hpunau ni gaw hpunau nauna ni hpe hkaw tsun magam hta laili laika ni n garan na matu lam matsun jaw ai. Raitim, ningshawng hpunau langai gaw shi grau chye ai ngu shadu nna, laili laika ni hpe garan dat ai. Hpa byin wa ai kun? Hkaw tsun magam ngut nna kade n na yang, shi hte hpunau nkau gaw pyada langai a san jep hkrum wa ai. Ahkang aya nga ai marai langai gaw shanhte hpang hkan yu nna, shanhte garan da ai laika ni hpe bai zing la ai rai na re. Dai mabyin kaw nna hpa sharin la lu ai kun? Anhte grau chye  ai ngu shadu yang pyi, lam matsun ni hpe hkan sa ra ai. Woi awn na matu lit ap hkrum ai hpunau ni hte kahkyin gumdin let arau galaw yang, Yehowa anhte hpe shaman chyeju jaw na re.​—⁠Heb 13:7, 17.

18. N ra ai tara ni hpe jahkrat ai hpe hpa majaw koi ging ai kun?

¹⁸ N ra ai tara ni hpe hkum jahkrat. Myitsu salang ni gaw n ra ai tara ni hpe jahkrat na nga yang, kaga ni hpe lit li shangun ai re. Moi na Chakosalobekia mungdan kaw hkum pat da hkrum ai aten hte seng nna hpunau Yuri Kaminske ndai hku tsun ai: “Myitsu salang law law rim hkrum ai hpang, ngam nga ai hpunau nkau gaw hpunau nauna ni hpe woi awn wa ai. Dai shaloi shanhte gaw, hpunau nauna ni galaw ra ai, n galaw ra ai chyarang ni hpe jaw wa ai.” Kaga ni a malai dawdan ya na ahkang anhte hpe Yehowa n jaw da ai. Marai langai gaw n ra ai tara ni hpe jahkrat ai nga yang, dai gaw hpunau nauna ni shimlum hkra galaw ai n re ai sha, shanhte a makam masham hpe uphkang na matu shakut nga ai re.​—⁠2 Ko 1:24.

19. 2 Hkawhkam Labau 32:7, 8 hku nga yang Satan gara hku mi galaw tim hpa majaw anhte hta nden marai nga ai kun?

¹⁹ Anhte a hpyen wa re ai Nat Satan gaw, Yehowa hpe sadi dung ai mayam ni hpe matut nna zingri zingrat na re. (1 Pe 5:8; Shr 2:10) Satan hte shi hpang hkan ai ni gaw, anhte a nawku dawjau lam hpe pat shingdang wa na re. Shi hpe hkrit nna, Yehowa hpe n nawku mat ai baw anhte galaw na n re. (Trj 7:21) Yehowa anhte maga hta nga yang, anhte a bungli ni hkum pat wa yang pyi, shi matut nna madi shadaw ya na re.​—⁠2 Hkawhkam Labau 32:7, 8 hpe hti u.

20. Hpa galaw na matu dawdan da ai kun?

²⁰ “Karai Kasang a ga madat na hta, nanhte a ga mahtang madat yang, Karai Kasang a man e mai n mai gaw, nanhte she dawdan yu mu. An chyawm gaw, mu la, na la sai lam ni hpe n tsun ai, n nga lu ga ai” ngu nna uphkang madu ni hpe tsun wa ai tsa ban 1 na hpunau ni zawn, anhte mung tsun lu u ga.​—⁠ Kas 4:19, 20.