1-2. (a) Nĩkĩ ũhoro wa ũthathaiya witũ kũhũũrũo marubuku ti wa kũgegania? (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

MWAKA-INĨ wa 2018, Aira a Jehova makĩria ma 223,000, maaikaraga mabũrũri-inĩ kũrĩa wĩra witũ ũhũũrĩtwo marubuku kana ũgekĩrĩrũo mĩkaana mĩritũ. Ũcio ti ũndũ wa kũgegania. O ta ũrĩa twerutire gĩcunjĩ-inĩ kĩu kĩhĩtũku, Akristiano a ma nĩ merĩgagĩrĩra atĩ no manyarirũo. (2 Tim. 3:12) Gũtekũmakania kũrĩa tũikaraga, thirikari no ihũũre marubuku ũthathaiya witũ harĩ Jehova Ngai witũ ũrĩ wendo o rĩmwe tũterĩgĩrĩire.

² Thirikari ya kũrĩa ũikaraga ĩngĩhũũra marubuku ũthathaiya witũ harĩ Jehova, wahota kwĩyũria ciũria ta ici: ‘Hihi kũnyarirũo kũronania atĩ tũtiĩtĩkĩrĩkĩte nĩ Ngai? Hihi kũhũũrũo marubuku nĩ gũkũgiria tũthiĩ na mbere gũthathaiya Jehova? Hihi njagĩrĩirũo gũthamĩra bũrũri ũngĩ kũrĩa ingĩthathaiya ndĩna wĩyathi?’ Nĩ tũkwarĩrĩria ciũria icio thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ. Ningĩ nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩthiĩ na mbere gũthathaiya Jehova o na rĩrĩa wĩra witũ ũhũũrĩtwo marubuku na maũndũ marĩa tũtagĩrĩirũo gwĩka.

3. Mũtũmwo Paulo aacemanirie na mĩnyamaro ĩrĩkũ kũringana na 2 Akorintho 11:23-27? Tũreruta ũndũ ũrĩkũ kuumana na mũtũmwo Paulo?

³ Thirikari ĩngĩhũũra ũthathaiya witũ marubuku, no twambĩrĩrie gwĩciria atĩ ũndũ ũcio ũronania tũtiĩtĩkĩrĩkĩte nĩ Ngai. No ririkanaga atĩ kũnyarirũo gũtionanagia atĩ Jehova ndarakenio nĩ ithuĩ. Ta wĩcirie ngerekano ya mũtũmwo Paulo.  Hatarĩ nganja nĩ eetĩkĩrĩkĩte nĩ Ngai. Nĩ aagĩire mweke wa kwandĩka marũa 14 ma Maandĩko ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki, na aarĩ mũtũmwo kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ. O na kũrĩ ũguo, no aanyaririrũo na njĩra nene. (Thoma 2 Akorintho 11:23-27.) Ũndũ ũrĩa tũreruta kuumana na mũtũmwo Paulo nĩ atĩ Jehova nĩ etĩkagĩria ndungata ciake njĩhokeku inyarirũo.

4. Thĩ ĩtũmenaga nĩkĩ?

⁴ Jesu nĩ oonanirie kĩrĩa gĩtũmaga twĩrĩgĩrĩre ũkararia. Ooigire atĩ nĩ tũngĩkamenwo tondũ tũtirĩ a thĩ ĩno. (Joh. 15:18, 19) Kũnyarirũo gũtionanagia atĩ tũtiretĩkĩrĩka nĩ Jehova. Handũ ha ũguo, kuonanagia atĩ nĩ tũreka ũrĩa kwagĩrĩire!

5. Hihi andũ no mahote gũtũgiria gũthathaiya Jehova? Taarĩria.

⁵ Andũ arĩa matũkararagia matingĩhota gũtũgiria biũ gũthathaiya Jehova Ngai Mwene-Hinya-Wothe. Aingĩ manageria makaremwo. Ta wĩcirie ũrĩa gwathiire hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Ihinda-inĩ rĩu, thirikari cia mabũrũri maingĩ nĩ cianyaririre andũ a Ngai mũno. Wĩra wa Aira a Jehova nĩ wahũũrirũo marubuku nĩ kĩama kĩa Nazi kĩa Njĩrĩmani na thirikari cia Australia, Canada, na mabũrũri mangĩ. Gwathiire atĩa? Rĩrĩa mbaara ĩyo yaambĩrĩirie mwaka wa 1939, kwarĩ na Aira a Jehova 72,475 thĩinĩ wa thĩ yothe. No riboti cionanagia atĩ mbaara ĩyo ĩgĩthira mwaka-inĩ wa 1945, Aira a Jehova maarĩ 156,299 tondũ Jehova nĩ aarathimĩte andũ ake. Aira a Jehova moongererekete makĩria ma maita merĩ!

6. Nĩ moimĩrĩro marĩkũ mega mangĩoneka rĩrĩa tũrakarario? Heana ngerekano.

⁶ Handũ ha gũtwĩkĩra guoya, ũkararia no ũtũme tũgĩe na hinya makĩria wa gũtungatĩra Jehova. Ta wĩcirie ngerekano ya mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake maarĩ na mwana mũnini rĩrĩa thirikari ya bũrũri wao yahũũrire marubuku ũthathaiya witũ. Handũ ha gũtoorio nĩ guoya, maambĩrĩirie ũpainia. Mwarĩ wa Ithe witũ o na nĩ aatigire wĩra warĩ na mũcara mwega nĩguo ahote gũtungata arĩ painia. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio ooigire atĩ kũhũũrũo marubuku nĩ gwatũmire andũ aingĩ mende kũmenya ũhoro wa Aira a Jehova. Ũndũ ũcio watũmaga ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ we kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia na andũ. Kũhũũrũo marubuku no kwarĩ na moimĩrĩro mangĩ mega. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano bũrũri-inĩ ũcio ooigire atĩ andũ aingĩ  arĩa maatigĩte gũtungatĩra Jehova nĩ maambĩrĩirie gũthiĩ mĩcemanio na kũhunjia.

7. (a) Tũreruta ũndũ ũrĩkũ kuumana na Maũndũ ma Alawii 26:36, 37? (b) Wĩra witũ ũngĩhũũrũo marubuku ũngĩka atĩa?

⁷ Rĩrĩa thũ citũ ciahũũra ũthathaiya witũ marubuku, ikoragwo na muoroto wa gũtũma twĩtigĩre tũtige gũtungatĩra Jehova. Makĩria ma kũhũũra marubuku, no matheremie ndeto cia maheeni, mere thigari ciũke ciururie mĩciĩ itũ, matũtware magooti-inĩ kĩa hinya, kana maikie amwe aitũ njera. Makoragwo makĩenda twĩtigĩre atĩ tondũ nĩ maikia amwe aitũ njera. Tũngĩtĩkĩra gũtoorio nĩ guoya no twambĩrĩrie kwaga kĩyo kana o na tũtige gũtungatĩra Jehova. Tũtingĩenda kũhaana ta andũ arĩa mataarĩirio thĩinĩ wa Maũndũ ma Alawii 26:36, 37. (Thoma.) Tũtiagĩrĩirũo kũreka guoya ũtũme tũnyihie kĩyo kana tũtige gwĩka maũndũ maitũ ma kĩĩroho. Twĩhokaga Jehova biũ na tũkaga gwĩtigĩra. (Isa. 28:16) Ningĩ nĩ twethaga ũtongoria wa Jehova kũgerera mahoya. Nĩ tũĩ atĩ tũgĩteithio nĩ Ngai, o na thirikari ĩrĩa ĩrĩ hinya biũ ya andũ ndĩngĩhota gũtũgiria gũtungatĩra Ngai witũ tũrĩ ehokeku.—Ahib. 13:6.

8-9. (a) Nĩ itua rĩrĩkũ o Mũkristiano angĩtua nĩ ũndũ wake we mwene kana famĩlĩ yake? (b) Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũndũ gũtua itua rĩa ũũgĩ?

⁸ Thirikari ya bũrũri wanyu ĩngĩhũũra marubuku ũthathaiya witũ, no gũkorũo no wĩyũrie kana nĩ wagĩrĩirũo gũthamĩra bũrũri ũngĩ kũrĩa ũngĩtungatĩra Jehova ũrĩ na wĩyathi. Rĩu nĩ itua rĩa mũndũ kĩũmbe na gũtirĩ mũndũ ũngĩkwĩra ũrĩa wagĩrĩirũo gwĩka. Mbere ya gũtua itua, mũndũ no ambe athuthurie ũrĩa Akristiano a karine ya mbere meekire rĩrĩa maambĩrĩirie kũnyarirũo. Rĩrĩa thũ ciahũũrire Stefano na mahiga nginya agĩkua, arutwo arĩa maarĩ Jerusalemu moorĩire icigo-inĩ ciothe cia Judea na Samaria na magĩthiĩ nginya kũndũ kũraihu ta Foenicia, Kuporo, na Antiokia. (Mat. 10:23; Atũm. 8:1; 11:19) O na kũrĩ ũguo, andũ amwe no maririkane atĩ thutha wa Akristiano a karine ya mbere kũnyarirũo riita rĩmwe thutha wa rĩrĩa rĩngĩ, mũtũmwo Paulo aatuire itua rĩa kwaga kwehera icigo-inĩ icio kwarĩ na ũkararia. Handũ ha ũguo, aaingĩririe muoyo wake ũgwati-inĩ nĩguo ahunjie ũhoro ũrĩa mwega na ekĩre hinya ariũ a Ithe witũ matũũra-inĩ macio kwarĩ na ũkararia mũnene.—Atũm. 14:19-23.

⁹ Tũreruta atĩa kuumana na ũhoro ũcio? Kĩongo kĩa famĩlĩ nĩwe wagĩrĩire gũtua itua rĩgiĩ gũthama. Atanatua itua rĩu, agĩrĩirũo kũhoya na ecirie na njĩra ndikĩru ũhoro wĩgiĩ famĩlĩ yake na ũrĩa famĩlĩ ĩngĩhutio na njĩra itiganĩte nĩ ũndũ wa gũthama. Ũhoro-inĩ ũcio, o Mũkristiano agĩrĩirũo ‘gwĩkuuĩra mũrigo wake mwene.’ (Gal. 6:5) Tũtiagĩrĩirũo gũtuĩra andũ arĩa angĩ nĩ ũndũ wa matua marĩa mangĩtua.

10. Nĩ motaaro marĩkũ maheanagwo nĩ wabici ya rũhonge na athuri a ciũngano?

¹⁰ Ũngĩhota atĩa gũthiĩ na mbere gũthathaiya Jehova o na ũthathayia witũ ũhũũrĩtwo marubuku? Wabici ya rũhonge nĩ ĩheaga athuri a ciũngano motaaro na ũtongoria wĩgiĩ ũrĩa andũ mekwamũkĩra irio cia kĩĩroho, ũrĩa megũcemania hamwe nĩ ũndũ wa ũthathaiya, na ũrĩa mekũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. Wabici ĩngĩaga kwaranĩria na athuri, athuri nĩ megũgũteithia wee o hamwe na andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ nĩgetha mũthiĩ na mbere gũthathaiya Jehova. Nĩ megũkũhe ũtaaro kuuma  Bibilia-inĩ na mabuku-inĩ maitũ.—Mat. 28:19, 20; Atũm. 5:29; Ahib. 10:24, 25.

11. Wagĩrĩirũo gũkorũo na ma atĩ nĩ ũrĩonaga irio cia kĩĩroho nĩkĩ? Nĩ atĩa ũngĩka nĩguo ũgitĩre irio iria ũrĩ nacio cia kĩĩroho?

¹¹ Jehova nĩ eranĩire atĩ ndungata ciake nĩ irĩkoragwo na irio cia kĩĩroho cia kũigana. (Isa. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Kwoguo no ũkorũo na ma atĩ ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩrĩkaga ũrĩa wothe rĩngĩhota gũtigĩrĩra atĩ nĩ wona kĩrĩa ũrabatara nĩguo ũhote gũthiĩ na mbere gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku. Nĩ atĩa ũngĩ ũngĩka? Angĩkorũo wĩra witũ nĩ ũhũũrĩtwo marubuku bũrũri-inĩ wanyu, etha handũ hega ũngĩhitha Bibilia yaku na mabuku mangĩ ũngĩkorũo namo. Wĩmenyagĩrĩre mũno nĩgetha ndũgatige indo ta icio cia bata iria icabĩtwo kana irĩ thimũ-inĩ, ũndũ cingĩoneka na njĩra hũthũ. Ithuothe twagĩrĩirũo gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũikare tũrĩ na hinya kĩĩroho.

12. Athuri mangĩbanga mĩcemanio na njĩra ĩrĩkũ ũndũ arĩa matũkararagia matekũmenya?

¹² Ĩ naguo ũhoro wĩgiĩ gũthiĩ mĩcemanio ya o kiumia? Athuri nĩ mekũbanga ũrĩa mũrĩkaga mĩcemanio na njĩra ĩtegũtũma arĩa matũkararagia mamenye ũndũ ũcio. Athuri no mamwĩre mũcemanagie mũrĩ tũkundi tũnini, na no kũhoteke nĩ mũrĩikaraga mũgĩcenjacenjagia mathaa na kũrĩa mũcemanagĩria. No ũteithĩrĩrie harĩ kũgitĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa mũcemanĩtie nao na njĩra ya kwaria kahora mũkĩingĩra na mũkiuma mĩcemanio-inĩ. Ningĩ no ũbatare kwĩhumba na njĩra ĩtaronania wathiĩ mĩcemanio-inĩ.

13. Nĩ atĩa tũngĩĩruta kuumana na ariũ a Ithe witũ a hĩndĩ ya Soviet Union?

¹³ Ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũhunjia, maũndũ no makorũo marĩ ngũrani kũndũ gũtiganĩte. No tondũ nĩ twendete Jehova na nĩ tũkenagĩra kwĩra andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wake, nĩ tũrĩethaga njĩra cia kũhunjia. (Luk. 8:1; Atũm. 4:29) Mwandĩki ũmwe wa historĩ wĩtagwo Emily B. Baran akĩaria ũhoro wĩgiĩ ũrĩa Aira a Jehova maahunjagia hĩndĩ ya Soviet Union ooigire ũũ: “Rĩrĩa thirikari yerire Aira a Jehova matikahunjĩrie andũ arĩa angĩ, meethaga mĩeke ya kwarĩria andũ arĩa marigainie, arĩa marutaga wĩra nao, na arata. Mangĩanyitirũo maikio njera nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo, maathiaga makahunjĩria andũ arĩa mohetwo hamwe nao.” O na gũtuĩka wĩra witũ nĩ wahũũrĩtwo marubuku, ariũ a Ithe witũ a Soviet Union matiatigire kũhunjia. O na wĩra witũ ũngĩkahũũrũo marubuku kũrĩa ũikaraga, no wĩke ta aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio!

14. Thaburi 39:1 ĩngĩtũteithia gwĩthema mũtego ũrĩkũ?

¹⁴ Wĩmenyerere maũndũ marĩa ũrera andũ arĩa angĩ. Rĩrĩa kũhũũrĩtwo marubuku, nĩ wega kũmenya “hĩndĩ ya gũkira” nĩ ĩrĩkũ.  (Koh. 3:7) Nĩ twagĩrĩirũo kũmenyerera tũtikaheane ũhoro wa bata ta marĩĩtwa ma aarĩ na ariũ a Ithe witũ, kũrĩa tũracemania, njĩra iria tũrahũthĩra kũhunjia, na ũrĩa tũramũkĩra irio cia kĩĩroho. Tũtiagĩrĩirũo kũheana ũhoro ũcio kũrĩ thirikari, kana kũrĩ arata na andũ a famĩlĩ arĩa marĩ bũrũri-inĩ witũ kana mabũrũri-inĩ mangĩ. Tũngĩgwa mũtego-inĩ ũcio, no tũkorũo tũkĩingĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũgwati-inĩ.—Thoma Thaburi 39:1.

15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Shaitani angĩgeria gwĩka harĩ ithuĩ, na tũngĩhota atĩa gwĩthema mũtego ũcio?

¹⁵ Ndũgetĩkĩrie tũmaũndũ tũnini tũtũgayũkanie. Shaitani nĩ oĩ atĩ nyũmba ngayũkanu ndĩngĩrũgama. (Mar. 3:24, 25) Nĩ arĩgeragia hingo ciothe gũtũma tũgayũkane. Agĩka ũguo, akoragwo akĩenda twambĩrĩrie kũrũa ithuĩ ene handũ ha kũrũa nake.

16. Mwarĩ wa Ithe witũ Gertrud Poetzinger aatũigĩire kĩonereria kĩrĩkũ kĩega?

¹⁶ O na Akristiano agimaru kĩĩroho nĩ mabatiĩ kwĩmenyerera matikagwe mũtego-inĩ ũcio. Ta wĩcirie ngerekano ya aarĩ a Ithe witũ erĩ maarĩ aitĩrĩrie maguta meetagwo Gertrud Poetzinger na Elfriede Löhr. Moohetwo hamwe na aarĩ a Ithe witũ angĩ kambĩ-inĩ ya kũnyarirĩrũo ya Nazi. Gertrud nĩ aaiguaga ũiru tondũ Elfriede nĩ aarutaga mĩario mĩega ya gwĩkĩra ngoro aarĩ a Ithe witũ arĩa angĩ kambĩ-inĩ. Thutha-inĩ Gertrud nĩ aaiguire ahĩtĩtie na akĩhoya Jehova amũteithie. Aandĩkire ũũ: “Nĩ tũbatiĩ gwĩtĩkĩra atĩ arĩa angĩ no makorũo na ũhoti mũnene gũtũkĩra na mehokerũo maũndũ maingĩ.” Aahotire atĩa gũtooria ũiru ũcio? Gertrud aaigire meciria make harĩ ngumo njega cia Elfriede na mwerekera wake mwega wa ũrata. Gwĩka ũguo nĩ gwacokirie ũrata wao mwega na Elfriede. Erĩ nĩ maatooririe ũtũũro kambĩ-inĩ na magĩtungatĩra Jehova marĩ ehokeku nginya rĩrĩa maarĩkirie rũgendo rwao gũkũ thĩ. Tũngĩĩrutanĩria kũhũũrana na ngũrani iria ingĩkorũo ho gatagatĩ-inĩ gaitũ na ariũ a Ithe witũ arĩa angĩ, nĩ tũkũhota gwĩthema mũtego ũcio wa kwaga ũrũmwe.—Kol. 3:13, 14.

17. Twagĩrĩirũo gwathĩkĩra ũtongoria ũrĩa tũraheo hingo ciothe nĩkĩ?

¹⁷ Hingo ciothe athĩkagĩra ũtongoria ũrĩa ũheanĩtwo. Tũngĩathĩkĩra motaaro marĩa tũheagwo nĩ athuri a kĩũngano no twĩtheme mathĩna. (1 Pet. 5:5) Kwa ngerekano, thĩinĩ wa bũrũri ũmwe wĩra witũ ũhũũrĩtwo marubuku, athuri maabangire na ahunjia kũhunjia na njĩra ĩteyumĩrĩtie no matigatigĩre andũ mabuku. O na kũrĩ ũguo, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe painia ndaathĩkĩire ũndũ ũcio na akĩheana mabuku. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Ihinda inini thutha wake na ahunjia angĩ kũrĩkia kũhunjia, nĩ maahũngirũo mahũri nĩ thigari.  Mũndũ ũmwe kuuma thirikari-inĩ ookaga amarũmĩrĩire na nĩ aahotire kuona mabuku marĩa maaheanĩte. Tũreruta atĩa kuumana na ũndũ ũcio wonetwo? Twagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa tũraheo o na angĩkorũo tũrĩ na mawoni ngũrani. Hingo ciothe Jehova nĩ atũrathimaga angĩkorũo nĩ tũrathĩkĩra ariũ a Ithe witũ arĩa amũrĩte matũtongorie.—Ahib. 13:7, 17.

18. Twagĩrĩirũo gwĩthema kũigĩra arĩa angĩ mawatho matarĩ ma o mũhaka nĩkĩ?

¹⁸ Ndũkahe andũ mawatho matarĩ ma o mũhaka. Athuri mangĩthondeka mawatho matarĩ ma o mũhaka, no matũme andũ arĩa angĩ maritũhĩrũo. Mũrũ wa Ithe witũ Juraj Kaminský akĩaria ũhoro wĩgiĩ ũrĩa gwathiire na mbere wĩra witũ wahũũrũo marubuku bũrũri-inĩ ũrĩa wetagwo Czechoslovakia ooigire ũũ: “Thutha wa ariũ a Ithe witũ arĩa meehokeirũo maũndũ na athuri aingĩ kũnyitwo, ariũ a Ithe witũ amwe arĩa maatongoragia maũndũ ciũngano-inĩ na mĩthiũrũrũko-inĩ nĩ maambĩrĩirie kũhe ahunjia mawatho megiĩ mĩikarĩre, makĩmeeraga maũndũ marĩa maabatiĩ gwĩka na marĩa mataabatiĩ gwĩka.” Jehova ndatwĩhokeire wĩra wa kũigĩra andũ arĩa angĩ mawatho. Mũndũ ũraigĩra ariũ a Ithe witũ mawatho matarĩ ma o mũhaka, ti kũgitĩra aragitĩra ariũ a Ithe witũ, no nĩ kũgeria arageria gũkorũo arĩ mwathani igũrũ rĩa wĩtĩkio wao.—2 Kor. 1:24.

19. Kũringana na 2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 32:7, 8, tũbatiĩ gũkorũo na ũmĩrĩru nĩkĩ o na Shaitani ageria gũtũũkĩrĩra?

¹⁹ Shaitani, thũ itũ ĩrĩa nene, ndegũtiga kũnyarira ndungata njĩhokeku cia Jehova. (1 Pet. 5:8; Kũg. 2:10) Shaitani na arĩa mamũnyitaga mbaru nĩ megũthiĩ na mbere kũgeria kũhũũra ũthathaiya witũ marubuku. O na tũngĩigua guoya, tũtibatiĩ gũtiga gũtungatĩra Jehova. (Gũcok. 7:21) Jehova arĩ mwena witũ na nĩ egũthiĩ na mbere gũtũteithĩrĩria o na wĩra witũ ũngĩhũũrũo marubuku.—Thoma 2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 32:7, 8.

20. Ũtuĩte itua rĩrĩkũ?

²⁰ Rekei tũtue itua ta rĩa ariũ a Ithe witũ a karine ya mbere arĩa meerire atongoria a matukũ macio ũũ: “Tuai arĩ inyuĩ kana nĩ kwagĩrĩire maitho-inĩ ma Ngai tũmũthikĩrĩrie inyuĩ handũ ha gũthikĩrĩria Ngai. Ĩndĩ ithuĩ-rĩ, tũtingĩtiga kwaria ũhoro wa maũndũ marĩa tuonete na tũkaigua.”—Atũm. 4:19, 20.