1-2. (a) Ki kabakalañi halusa swaneli kukomoka haiba bulapeli bwaluna bukwalelwa? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

MWA silimo sa 2018, bahasanyi ba taba yende babafitelela 223,000, nebapila mwa linaha mo musebezi waluna neukwalezwi kamba mwa linaha mone basalumelezwi kueza misebezi yemiñwi ya bulapeli bwaluna. Taba yeo haikomokisi. Sina mone lunyakisiselize mwa taba yefelile, Bakreste ba niti bakanyandiswa. (2 Tim. 3:12) Kusina taba ni kolupila, ba muuso bakona kululaela kuli lutuhele kulapela Mulimu waluna yalilato, yena Jehova, ka nako ifi kamba ifi.

² Haiba muuso wa naha yamina ukwalela bulapeli bwaluna, mwendi mwakona kuipuza kuli: ‘Kana halunyandiswa, fo kutalusa kuli Mulimu utuhezi kulushemuba? Kana kukwaliwa kwa musebezi waluna kukatahisa kuli lutuhele kusebeleza Jehova? Kana naswanela kututela kwa naha isili konikona kuyo lapela Mulimu ka kulukuluha?’ Lukanyakisisa lipuzo zeo mwa taba ye. Hape lukanyakisisa molukona kuzwelapili kusebeleza Jehova haiba musebezi waluna ukwaliwa, ni zelusa swaneli kueza ka nako yeo.

3. Ka kuya ka liñolo la 2 Makorinte 11:23-27, muapositola Paulusi naakopani ni miinelo mañi yetaata, mi luitutañi kwa mutala wahae?

³ Haiba ba muuso bakwala musebezi waluna, lwakona kuikutwa kuli Mulimu utuhezi kulushemuba. Kono muhupule kuli halunyandiswa hakutalusi kuli lueza lika zesatabisi Jehova. Halunyakisiseñi mutala wa muapositola Paulusi. Naaezize lika  zenetabisize Mulimu. Naanani tohonolo ya kuñola mañolo a 14 mwa Mañolo A Sigerike A Sikreste, mi hape naali muapositola wa ba macaba. Kono naanyandisizwe hahulu. (Mubale 2 Makorinte 11:23-27.) Mutala wa muapositola Paulusi ululuta kuli Jehova fokuñwi utuhelelanga batanga bahae babasepahala kuli banyandiswe.

4. Ki kabakalañi halutoilwe ki lifasi?

⁴ Jesu naalutaluselize libaka haluswanela kulibelela kulwaniswa. Naabulezi kuli batu nebaka lutoya kabakala kuli halu ba lifasi. (Joa. 15:18, 19) Kacwalo, kunyandiswa hakutalusi kuli Jehova utuhezi kulushemuba. Kono mane kubonisa kuli lueza lika zelukile!

5. Kana batu bakona kufelisa bulapeli bwa Jehova? Mutaluse.

⁵ Hakuna batu babakona kufelisa bulapeli bwa Mulimu yamaata, yena Jehova. Babañata balikile kueza cwalo kono bapalezwi. Halunyakisiseñi zeneezahezi ka nako ya Ndwa ya Lifasi Yabubeli. Ka nako yeo, ba muuso mwa linaha zeñata nebanyandisa batu ba Mulimu. Musebezi wa Lipaki za Jehova neukwalezwi mwa Germany ki ba Nazi, mi hape neukwalezwi mwa Australia, mwa Canada, ni mwa linaha zeñwi. Kono mulemuhe zeneezahezi hasamulaho. Ka 1939, ndwa yeo hane ikalile, nekunani feela bahasanyi ba 72,475 mwa lifasi kaufela. Lipiho libonisa kuli ka nako yene ifelile ndwa yeo ka 1945, palo ya bahasanyi neiekezehile ka tuso ya Jehova, mi neseli ba 156,299. Palo ya bahasanyi neiekezehile hahulu luli kuli mane palo ya makalelo neiminahanyizwe habeli ni sesiñwi fahalimu.

6. Kukopana ni nyandiso kukona kulutusa cwañi? Mufe mutala.

⁶ Ki niti kuli lwakona kukenelwa ki sabo halukopana ni nyandiso, kono mane kunyandiswa kukona kutiisa lilato laluna la kusebeleza Jehova. Ka mutala, bo mutu ni musalaa hae ni mwanaa bona yomunyinyani nebapila mwa naha mo ba muuso nebakwalezi bulapeli bwaluna. Mwa sibaka sa kuli bakenelwe ki sabo ni kutuhela kusebeleza Mulimu, bo mutu ni musalaa hae bao baanga bupaina bwa kamita. Babasali mane batuhela musebezi wabona one ubafumanisa masheleñi amañata kuli baeze hande bupaina. Babaana nebabulezi kuli bakeñisa kuli bulapeli bwaluna nebukwalezwi, batu babañata nebakalile kubata  kuziba zeñata ka za Lipaki za Jehova. Kabakaleo, neku babezi bunolo kukalisa lituto za Bibele. Hape, kukwalelwa kwa bulapeli bwaluna nekutusize mwa nzila yeñwi. Muuna-muhulu yomuñwi mwa naha yeswana naatalusize kuli bahasanyi babañata bane bafokozi nebakalile kufumanehanga kwa mikopano ni kuyanga mwa bukombwa.

7. (a) Luitutañi kwa liñolo la Livitike 26:36, 37? (b) Mukaezañi bulapeli bwaluna habuka kwalelwa?

⁷ Lila zaluna halikwalela bulapeli bwaluna, sebabata kikuli lukenelwe ki sabo mi lutuhele kusebeleza Jehova. Kwandaa kukwalela musebezi waluna, bakona kuhasanya litaba za buhata ka za luna, kuluma ba muuso kuli babate lihatiso mwa mandu aluna, kuluisa kwa likuta lusina mulatu, mane ni kulenga babañwi ku luna mwa litolongo. Babata kuli lukenelwe ki sabo haluka utwa kuli palonyana yaluna ilengilwe mwa tolongo. Haiba lutuhelela lika zeo kulusabisa, luna bañi lwakona kuituhelisa kusebeleza Jehova. Halulati kuba sina batu babatalusizwe kwa liñolo la Livitike 26:36, 37. (Mubale.) Haluna kukenelwa ki sabo ni kutuhela lika za kwa moya zene luezanga. Lusepile Jehova ka kutala mi hakuna seluka ikalelwa. (Isa. 28:16) Lukaitinga ku Jehova ni kukupa ketelelo yahae. Lwaziba kuli ka tuso yahae, nihaiba mubuso omaata hahulu mwa lifasi haukoni kulutuhelisa kulapela Mulimu waluna.—Maheb. 13:6.

8-9. (a) Ki katulo mañi ya ka butu yatokwa kueza mutu kamba toho ya lubasi? (b) Ki lika mañi zekatusa mutu kueza katulo yende?

⁸ Haiba muuso wa naha yamina ukwalela bulapeli bwaluna, mwendi mukona kunahana za haiba mwaswanela kututela kwa naha isili komukona kuyo lapela Jehova ka kulukuluha. Yeo ki katulo ya ka butu, hakuna yaswanela kumitaluseza za kueza. Babañwi bakona kulikanyisa zene baezize Bakreste ba mwa linako za baapositola hane banyandisizwe. Setefani hasaabulailwe ki lila ka kupobaulwa ka macwe, balutiwa ba mwa Jerusalema bahasanela mwa Judea ni mwa Samaria, mane babañwi bayo fita kwa libaka za kwahule zecwale ka Fenisia, Sipera ni Antioke. (Mat. 10:23; Lik. 8:1; 11:19) Niteñi, babañwi bakona kulikanyisa zanaaezize muapositola Paulusi yanaaikatulezi kusatuta mwa libaka mone uhaniswa musebezi wa kukutaza nako yeñwi hape Bakreste hane banyandisizwe. Naaezize cwalo bakeñisa kuli naabata kukutaza taba yende ni kutiisa mizwale bane bapila mwa libaka zeo kusina taba kuli kueza cwalo nekuka beya bupilo bwahae mwa lubeta.—Lik. 14:19-23.

⁹ Luitutañi kwa mitala yemibeli yeo? Toho ya lubasi uswanela kuikezeza katulo ka za haiba lubasi lwahae lwaswanela kututa kamba kutokwa. Kono pili asika eza kale katulo yeo, uswanela kulapela ni kunyakisisa ka tokomelo muinelo wa lubasi lwahae kuli azibe bunde ni bumaswe bwa katulo yabata kueza. Mukreste ni Mukreste uswanela ‘kushimba mulwalo wahae.’ (Magal. 6:5) Haluswaneli kunyaza babañwi kabakala katulo yebaezize.

10. Ki ketelelo mañi yemuka fiwa ki ofisi ya mutai ni baana-bahulu?

¹⁰ Mukakona cwañi kuzwelapili kulapela Jehova bulapeli bwaluna habuka kwalelwa? Ofisi ya mutai ikafa baana-bahulu ba mwa puteho yamina liketelelo ni liakalezo za mwakufumanela lico za kwa moya, mwakuezeza mikopano, ni mwakukutaleza taba yende. Haiba ofisi ya mutai haina kukona kuambolisana ni baana-bahulu, baana-bahulu baka mitusa ni kutusa bahasanyi kaufela mwa puteho kuzwelapili kulapela Jehova. Baka mifa ketelelo yelumelelana ni likuka zefumaneha mwa Bibele ni  mwa lihatiso zaluna.—Mat. 28:19, 20; Lik. 5:29; Maheb. 10:24, 25.

11. Ki kabakalañi halukolwa kuli lukaba ni lico za kwa moya bulapeli bwaluna habuka kwalelwa, mi muswanela kuezañi kuli musileleze lico zamina za kwa moya?

¹¹ Jehova naasepisize kuli batanga bahae nebakaba ni lico zeñata za kwa moya. (Isa. 65:13, 14; Luka 12:42-44) Kacwalo, mwakona kukolwa kuli kopano yahae ikaeza moikonela kaufela kuli mube ni lico za kwa moya zeka mitiisa. Kono ni mina kunani zemuka tokwa kueza. Bulapeli bwaluna habuka kwalelwa, mubate sibaka sesinde komuka pata Bibele yamina ni lihatiso zeñwi zemunani zona. Mutokomele kuli hamusiyi lihatiso zamina zehatisizwe kamba zemubeile fa kapangaliko fa sibaka folikona kufumaneha ka bunolo. Mañi ni mañi waluna uswanela kueza mwakonela kaufela kuli atiise tumelo yahae.

12. Baana-bahulu bakona kulukisa cwañi mikopano ka nzila yebasike balemuha lila zaluna?

¹² Kono kana kukabanga ni mikopano ya puteho? Baana-bahulu bakalukisa kuli mubange ni mikopano ka nzila yebasike balemuha lila zaluna. Bakona kulukisa kuli mukopanange mwa likwata zenyinyani, mi mwendi bakacinca-cincanga nako ni libaka za kukopanela. Ni mina mwakona kusileleza mizwale ni likaizeli bamina babatile kwa mikopano ka kubulelela mwatasi hamuya ni hamuzwa kwa mikopano. Hape mukatokwa kuapalanga inge babasayi kwa mikopano.

13. Luitutañi kwa mutala wa mizwale baluna bane bapila mwa linaha zenezamaiswa ki puso ya Soviet?

¹³ Musebezi wa kukutaza ona ukaeziwanga ka kushutana-shutana kulikana ni sibaka kobapila batu. Bakeñisa kuli lwalata Jehova ni kulata kutaluseza babañwi ka za Mubuso wa Mulimu, lukabata nzila ya kukutaza ku bona. (Luka 8:1; Lik. 4:29) Caziba yomuñwi wa litaba za kwamulaho yabizwa Emily B. Baran naabulezi cwana ka za musebezi wa kukutaza wa Lipaki za Jehova bane bapila mwa linaha zenezamaiswa ki puso ya Soviet: “Ba muuso hane bataluselize Lipaki kuli batuhele kukutaza, Lipaki nebazwezipili kukutaza kwa batu bane bapila ni bona, bane basebeza ni bona, ni kwa balikani babona. Hane balengilwe mwa tolongo kabakala kueza cwalo, bakala kukutaza kwa mapantiti babañwi.” Nihaike kuli bulapeli bwaluna nebukwalezwi, mizwale baluna bao nebasika tuhela kukutaza. Ni mina muswanela kuikatulela kueza nto yeswana haiba musebezi waluna wa kukutaza ukwalelwa mwa naha yemupila ku yona.

14. Ki temuso mañi yelufumana kwa liñolo la Samu 39:1?

¹⁴ Mutokomele litaba zemubulela ku babañwi. Bulapeli bwaluna habuka kwalelwa, luswanela kulemuha kuli kunani “nako ya kukuza.” (Muek. 3:7) Haluswaneli kubulela litaba zeñwi zecwale ka mabizo a mizwale ni likaizeli baluna, libaka kolukopanelanga, molukutalezanga, ni moluamuhelelanga lico za kwa moya. Haluswaneli kupatulula litaba zeo ku ba muuso;  mane nihaiba kwa balikani baluna kamba ku bahabo luna babapila mwa naha yaluna kamba mwa linaha zeñwi. Haiba lubabulelela litaba zeo, lukabeya bupilo bwa mizwale baluna mwa lubeta.—Mubale Samu 39:1.

15. Satani ulika kuezañi ku luna, kono luswanela kuezañi kuli lusike lwaswasiwa ki yena?

¹⁵ Musike mwatuhelela litaba zenyinyani kutahisa lifapahano mwahalaa mina. Satani waziba kuli ndu yekauhani haina kuina. (Mare. 3:24, 25) Kacwalo, ukalika mwakonela kaufela kuli atahise lifapahano mwahalaa luna. Waziba kuli haiba lusautwani, lukakala kuitwanisa kufita kulwanisa yena.

16. Kaizeli Gertrud Poetzinger ulutomezi mutala mañi omunde?

¹⁶ Nihaiba Bakreste babahulile kwa moya baswanela kutokomela kuli habaswasiwi ki katwa kao. Halunyakisiseñi mutala wa likaizeli babatozizwe bababeli, ili bo Gertrud Poetzinger ni bo Elfriede Löhr. Bona ni likaizeli babañwi nebatamilwe mwa munganda wa tukufazo wa ba Nazi. Bo Gertrud bakala kushwela muna bo Elfriede kabakala kuli nebatiisanga likaizeli babañwi mwa munganda ka kufa lingambolo zende. Hasamulaho, bo Gertrud bainyaza mi bakupa Jehova kuli abatuse. Nebañozi kuli: “Luswanela kuitumelela kuli batu babañwi banani buikoneli kulufita, mi haluswaneli kubashwela muna haiba bafiwa buikalabelo bobutuna.” Ki lika mañi zenetusize kaizeli yo kufelisa muna wanaanani ona? Bo Gertrud nebaisize pilu kwa tulemeno totunde tone banani tona bo Elfriede ni moya wabona wa silikani. Kueza cwalo neku batusize kuli babe balikani babande ni bo Elfriede hape. Sibeli sabona nebatiyezi nyandiso ya mwa munganda wa tukufazo, mi nebasebelelize Jehova ka busepahali kufitela bafeza sebelezo yabona ya fa lifasi. Kacwalo, haiba lueza molukonela kaufela kufelisa lifapahano mwahalaa luna ni mizwale baluna, hakuna nto yeka lukauhanya.—Makolo. 3:13, 14.

17. Ki kabakalañi haluswanela kuambuka moya wa kuikezeza lika?

¹⁷ Muambuke moya wa kuikezeza lika. Haiba luamuhela ketelelo yelufiwa ki mizwale babasepahala babanani buikalabelo, haluna kukena mwa butata. (1 Pit. 5:5) Ka mutala, mwa naha mo musebezi waluna neukwalezwi, mizwale babanani buikalabelo nebataluselize bahasanyi kuli basike bafa batu lihatiso mwa bukombwa. Kono muzwale yomuñwi wa mwa sibaka seo, ili yanaali paina naaikutwa kuli naaziba hande lika kufita mizwale bao, mi akalisa kufa batu lihatiso. Ki lika mañi zeneezahezi hasamulaho? Yena ni mizwale babañwi hase bakutalize ka kutandalelwa, bakopana ni ba muuso mi bababuzaka lipuzo. Kubonahala kuli ba muuso nebanze babalatelela mi nebaamuhile batu lihatiso zene bafilwe ki mizwale bao.  Luitutañi kwa taba ye? Luswanela kulatelela taelo yelufilwe niha luikutwa kuli lwaziba hande lika. Jehova kamita watabanga haluswalisana ni mizwale baketile kuli baetelele mwahalaa luna.—Maheb. 13:7, 17.

18. Ki kabakalañi halusa swaneli kutomela babañwi milao yesatokwahali?

¹⁸ Musike mwatomela babañwi milao yesatokwahali. Haiba baana-bahulu batoma milao yesatokwahali bakaimeza babañwi. Muzwale Juraj Kaminský naabulezi cwana ka za zeneezahezi ka nako yeo musebezi waluna neukwalezwi mwa sibaka sene sibizwa Czechoslovakia: “Mizwale bane banani buikalabelo ni baana-bahulu babañata hane batamilwe, mizwale bane basiyezwi kuetelela liputeho ni mipotoloho nebatomezi bahasanyi milao ya lika zene baswanela kueza ni zene basaswaneli kueza.” Jehova hasika lufa maata a kuezeza babañwi likatulo za ka butu. Mutu yatomela mizwale bahae milao yesatokwahali haabasilelezi, kono mane ubata kubusa tumelo yabona.—2 Makor. 1:24.

19. Ka kuya ka liñolo la 2 Makolonika 32:7, 8, ki kabakalañi haluswanela kuba ni bundume kusina taba ni zalika kueza Satani?

¹⁹ Sila saluna yomutuna, yena Satani Diabulosi, hanaa kutuhela kulika kunyandisa batanga ba Jehova babasepahala. (1 Pit. 5:8; Sin. 2:10) Satani ni baswalisana ni bona bakalika kukwalela bulapeli bwaluna. Niteñi, halutokwi kuba ni sabo ni kutuhela kusebeleza Jehova. (Deut. 7:21) Jehova u kwa lineku laluna mi ukazwelapili kulutusa musebezi waluna niha ukakwalelwa.—Mubale 2 Makolonika 32:7, 8.

20. Muikatulezi kuezañi?

²⁰ Haike luikatulele kueza nto yeswana yene baezize Bakreste ba mwa linako za baapositola, ili bane bataluselize babusi ba mwa linako zabona kuli: “Muikatulele mina beñi, haiba kulukile mwa meeto a Mulimu kuli luteeleze ku mina kufita Mulimu. Kono haili luna, halukoni kutuhela kubulela lika zeluboni ni zeluutwile.”—Lik. 4:19, 20.