1, 2. 1) ¿Tiko kyaj mbäät xyyajmonyˈijx xyyajmonyjyäˈäwëm ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

MÄ JATUˈUKPË artikulo ojts nˈijxëm ko ninuˈun nDiosmëduˈunëm seguurë ko nyajpajëditäˈänëm, pääty kyaj tiko xyyajmonyˈijx xyyajmonyjyäˈäwëm. Mä jëmëjt 2018, ja 223,000 naxyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënääytyëp mä gobiernë dyajkubokyë Diosë tyuunk (2 Tim. 3:12). Per oy mä ntsënäˈäyëm, mbäät ajotkumonë ja kuduunk justisë dyajkuboky parë kyaj nekymyëduˈunëmë Jyobaa.

² Ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, mbäädë net nnayajtëˈëwëm: “¿Yëˈë yˈandijpy ko kyaj xynyekykyupëjkëmë Jyobaa? ¿Waˈandaa net jyëjptëgoyëdë Diosë tyuunk? ¿Oyëdaa kots nëjkxët tsënaabyë wiink it wiink lugäär mäts kyaj pën xytyukmëtsipˈatëdë Diosë tyuunk?”. Mä tyäˈädë artikulo yaˈˈatsoowëmbitäˈäny. Nan nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa oyë nety nyajnibëdëˈkëm ets tijaty kyaj mbäät nduˈunëm.

3. Extëm jyënaˈanyë 2 Korintʉ 11:23-27, ¿tijaty jotmay yajnäjxë apostëlë Pablo, ets ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën?

³ Ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj Jyobaa xynyekykyupëjkëm. Per kyaj dyuˈunëty. Pes ko nwinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë apostëlë Pablo diˈib mëk yaˈˈaxëkˈijx, mbäät nˈijtëm seguurë ko kupëjkë Jyobaa, pes tyuuny apostëlë ets tjääy mäjmäjktsë neky diˈib yajpatp mä Escrituras Griegas Cristianas (käjpxë 2 Korintʉ 11:23-27). Yˈijxpajtën yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa mbäät tnasˈixë parë nyax kyäjpn yajnibëdëˈëgët.

4. ¿Tiko xyˈaxëkˈijxëmë naxwinyëdë jäˈäy?

 ⁴ Jesus ojts tnigajpxy ko yaˈˈaxëkˈixäˈänëm mët ko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm tijaty tyuundëbë naxwinyëdë jäˈäy (Fwank 15:18, 19). Per ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj xynyekykyupëjkëmë Jyobaa, niˈigyë nety nduˈunëm diˈibë oy.

5. ¿Mbäädëdaa naxwinyëdë jäˈäy tmëmadäˈäktë dyajjëjptëgoytyë Diosë tyuunk? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁵ Pënaty myëtsipˈäjttëbë Jyobaa të tjayajjëjptëgoyäˈändë Diosë tyuunk, per kyaj të tmëmadäˈäktë. Nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy tkamëdatyë mëkˈäjtën parë duˈun ttunët. Nˈokjamyajtsëm ti tuun jäjtë mä Segunda Guerra Mundial ko mayë gobiernëtëjk tˈëxjëdijt tpajëdijttë ja Dios mëduumbëty ets axëëk ttuundë. Kyaj yëˈëyë ja nazis diˈib Alemania dyajkubojkyë Diosë tyuunk, nanduˈunënë gobiernë diˈib Australia, Canadá ets mä wiinkpë it lugäär. Per oy duˈun yajnibëdëˈktë, Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë. Pes mä jëmëjt 1939 ko tsyondaky ja tsip, ja nety wyinëˈattë käjpxwäˈkxpëty 72,475 abëtsemy naxwinyëdë. Per mä jëmëjt 1945 ko kyëjxy ja tsip, ja nety të nyimayëdë 156,299, kujkwaˈkxy nyaxy desde ko tsyondaky ja tsip.

6. ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko kyubokyë Diosë tyuunk? Okpëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁶ Ko nyajnibëdëˈkëm, mbäät xypyudëjkëm parë mas niˈigyë nmëduˈunëmë Jyobaa en lugäär jeˈeyë ja tsëˈëgë xyyajnayˈatsëgujtmujkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈibë nety myëdäjttëp tuˈugë myäänguˈunk ets tsyëënëdë mä gobiernë të dyajkubokyë Diosë tyuunk, kyaj yajxujxëdë ja tsëˈëgë, niˈigyë tyuundëjkëdë prekursoor regulaar. Ja kyudëjk, myastut ja tyuunk mä nety tsooxë yajmëjuy parë duˈun tyuundëjkë. Ja nmëguˈukˈäjtëm jyënany ko mët ko kyubojky ja Diosë tyuunk, ta mayë jäˈäy tjantsy nyijawëyandë pënën Testiigëty ets ta dyaˈëxpëjktsondaktë niganääk. Per ¿pënaty nanduˈun pudëjkëdë? Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy mä tadë paˈis ets tyuny mëjjäˈäy, jyënany ko nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety të tmëjagamgaˈaktë Jyobaa, yoˈoytsyondaktë jatëgok reunyonk ets tyëjkëdë jatëgok ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë.

7. 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Levítico 26:36, 37? 2) ¿Ti mijts mdunaampy ko kyubokëdë Diosë tyuunk?

⁷ Ko nmëtsipˈäjtëm dyajkuboktë Diosë tyuunk, xyˈatsëˈëgëyäˈänëm parë kyaj nekymyëduˈunëmë Jyobaa. Mbäät xynyiwäämbajtëm, tkaxtë polisiyë mä jëën tëjk parë min yˈixy tyuny, xymyënëjkxëm mä kuduunk justisë o axtë yajtsumdët  niduˈuk nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm. Pes xyˈatsëˈëgëyäˈän xyˈajawëyäˈänëm ko nˈijxëm niduˈuk nimajtsk ja nmëguˈukˈäjtëm të yajtsumdë. Ko nnaytyukˈatsëˈkëm tijaty tyuundëp, duˈunxyëp extëm ëtsäjtëm këˈëm nyajpëdëˈkëm ja jotmay. Per kyaj duˈun nˈadëˈëtsäˈänëm extëm pënaty yajmaytyaktëp mä tyäˈädë tekstë (käjpxë Levítico 26:36, 37, MNM). * Kyaj mbäät nasˈijxëm ets ja tsëˈëgë xytyukmäjtsˈyuˈungëm ja Diosë tyuunk o axtë nmastutënë Dios. Nˈoktukˈijxpajtëm amumduˈukjot ets kyaj mbäät xyyajxujxëmë tsëˈëgë (Is. 28:16). Nˈokˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Pes nnijäˈäwëm ko oy nuˈunë gobiernë tjamëdattë mëkˈäjtën kyaj mbäät xytyukmastutëmë Diosë tyuunk (Eb. 13:6).

8, 9. 1) ¿Ti mbäät niduˈuk niduˈugë Dios mëduumbëty twinmaytyë? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë mbäät nnijäˈäwëm ti nduˈunëm?

⁸ Ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, mbäädë net myiny mä jot winmäˈäny pën oy ko nëjkxëm wiinktsoo tsënaabyë mä kyaj pën xytyukmëtsipˈäjtëmë Diosë tyuunk, per këˈëm mbäät nwinmäˈäyëm. Mbäät näägë nmëguˈukˈäjtëm pyudëkëdë ko tˈëxpëktët ti tyuundë ja Dios mëduumbëty ja tiempë mä jukyˈäjttë ja apostëlëtëjk. Ko ja Esteban yajkukäˈtsy, ta Jesusë yˈëxpëjkpëty diˈibë nety yajpattëp Jerusalén, ojts yˈayoˈoywyäˈkxtäˈäytyë, tam diˈib ojts nyëjkxtë mä kanäägë yˈit lyugäärë Judea ets Samaria, axtë tam diˈib ojts nyëjkxtë Fenicia, Chipre ets Antioquía (Mat. 10:23; Apos. 8:1; 11:19). Etsë wiinkpë Dios mëduumbëty, mbäät pyudëkëdë ko tˈixtët ti tyuunë apostëlë Pablo. Yëˈë jamyë ojts wyeˈemy mä ja it lugäär mä nety meerë të jyantsy yajnibëdëˈëktë. Pablo jotmay jëjpˈamë jyukyˈäjtën tpëjtaky parë ojts tkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk ets tmëjääwmooy ja myëguˈuktëjk mä nety meerë yaˈëxjëdit yajpajëdittë (Apos. 14:19-23).

⁹ ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko këˈëm mbäät twinˈixtë ti tyunandëp niduˈuk niduˈuk diˈib nyikëjxmˈäjttëbë fyamilyë. Per mä ti tkatunyëm, tsojkëp tmënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa ets tˈixët wiˈix ja fyamilyë yaˈixy yajpääty ets pën oybyëtsëmäämp o kyaj ko nyëjkxtët wiinktsoo tsënaabyë. Mä tyäˈädë jotmay “këjkjaˈa nikëjxmˈäjtëm tijaty nduˈunëm” (Gál. 6:5, TNM). Ets kyaj mbäät tëgatsy nwinmäˈäyëm o nˈijxëm mä ti tyunandëp niduˈuk niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm.

10. ¿Wiˈix xynyëˈëmoˈoyäˈän xytyuˈumoˈoyäˈänëmë Betel etsë mëjjäˈäytyëjk?

¹⁰ Ko kyubokëdë Diosë tyuunk, ¿wiˈix mbäät nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa? Betel yëˈë nyëˈëmoˈoyaampy tyuˈumoˈoyaampy ja mëjjäˈäytyëjk mä wiˈix mbäät nˈaxäjëmë ëxpëjkpajn, wiˈix ttukniwitsëdët ja reunyonk ets wiˈix mbäät nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Per ¿ti nëjkx ttundë mëjjäˈäytyëjk pën kyaj mbäädë Betel nyekytyuˈumoˈoyëdë? Ta dyajtundëdë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn parë xytyuˈumoˈoyëm ets duˈunyëm nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa (Mat. 28:19, 20; Apos. 5:29; Eb. 10:24, 25).

11. 1) ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm parë mëk ja mëbëjkën nyaˈijtëm? 2) ¿Mä mbäät nbëjtakëmë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn?

¹¹ Jyobaa të twandaˈaky ko pënaty mëduunëdëp tmoˈoyaˈany tukëˈëyë tijaty yajtëgoyˈäjttëp parë mbäät mëk ja myëbëjkën dyaˈittë (Is. 65:13, 14; Luk. 12:42-44). Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko Diosë kyäjpn yˈëxtäˈäyaambyë winmäˈäny parë duˈunyëm nmëduunˈadëtsëmë  Jyobaa. Per ¿tijaty mbäät nanduˈun nduˈunëm? Ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, nˈokˈëxtäˈäyëm tuˈugë lugäärë seguurëbë mä mbäät nyuˈtsëmë Biiblyë etsë wiinkpë ëxpëjkpajn. Ets ninäˈä mbäät ngapëjtakëm mä mbäät pojën yajpäätyë ëxpëjkpajn, nan oy ko yajxon nbëjkëˈkëm diˈib nmëdäjtëm mä selulaar o mä tabletë. Tsojkëp tyam nˈijxëm tijaty ndunäˈänëm parë mbäät mëk ja mëbëjkën nyaˈijtëm.

12. ¿Wiˈixë mëjjäˈäytyëjk ttukniwitsëyäˈändë parë kyaj ja nmëtsipˈäjtëm tpëktëdë kuentë ko nduˈukmujkëm?

¹² ¿Wiˈix yajtunäˈänyë reunyonk sëmään sëmään? Mëjjäˈäytyëjk yëˈë diˈib tyukniwitsëyandëp parë kyaj ja nmëtsipˈäjtëm tpëktëdë kuentë ko nduˈukmujkëm. Waˈan nëjkx nyaˈˈanmäˈäyëm parë niwanaty nduˈukmujkëm, ets waˈan tyëgatsäˈäny janääm jatsojk ja lugäär ets ja oorë. Per ¿ti nëjkx nduˈunëm parë nixim niyam nnaygyuentˈäjtëm? Ko ngäjpx nmaytyakëm yuunk naxypy, duˈun ko njäjtëm mä reunyonk ets ko ntsoˈonëm, ets nan waˈan kyaj nëjkx oytyuny nˈokjoˈomënë extëm tyam.

13. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënääytyë mä ja lugäär diˈibë ijty yajtijp Unión Soviética?

¹³ ¿Ets wiˈix nˈëwäˈkxäˈän ngäjpxwäˈkxäˈänëm? Wiˈixëm nyaˈixäˈän nyajpäädäˈänëm mä tuˈuk tuˈugë lugäär. Per nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, pes mëk ntsojkëmë Jyobaa ets njantsy nyimaytyäˈägäˈänëmë yˈAnaˈam Kyutujkën (Luk. 8:1; Apos. 4:29). Emily Baran, diˈib yˈëxpëjkypy tijaty tuun jäjtë tëëyëp, ojts tnimaytyaˈaky wiˈix ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë Jyobaa tyestiigëty diˈib tsënääytyë mä ja lugäär diˈibë ijty yajtijp Unión Soviética, jyënany: “Ko ja gobiernë yˈanmääyëdë ets kyaj pën tnekytyukmëtmaytyäˈäktëdë myëbëjkën, ta ja Testiigëty tjantsy myëtmaytyaktsondaktë myëjëën myëdëjk, pënaty mët tyundë ets ja myëtnaymyaayëbëty. Ets ko ojts yajmënëjkxtë pujxndëgoty, ta jap tmëtmaytyaktë ja pujxndëjk jäˈäyëty”. Extëm nˈijxëm, tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm duˈunyëm ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, oy ja gobiernë tjayajkubojky. Nanduˈunën mbäädë winmäˈäny nbëjtakëm pën ja näˈä gobiernë dyajkubokyë Diosë tyuunk mä ntsënäˈäyëm.

14. ¿Ti kyaj nëjkx nduˈunëm extëm jyënaˈanyë Salmo 39:1?

¹⁴ Nˈokkuentˈäjtëm ti ngäjpx nmaytyakëm. Ko kyubokyë Diosë tyuunk, tsojkëp mëk ndimˈijxëm näˈä mbäät “amonyë nˈijtëm” (Ecl. 3:7). Kyaj yˈoyëty nigäjpx nimaytyakëm diˈib amääy, extëm ti txëwˈattë nmëguˈukˈäjtëm, mäjaty nduˈukmujkëm, wiˈix ngäjpxwäˈkxëm ets mä nbëjkëm ja ëxpëjkpajn. Tukëˈëyë tyäˈädë kyaj mbäät ndukˈawäˈänëm pënaty tuundëp mä kuduunk justisë, ja mëtnaymyaayëbëty o ja jiiky mëguˈuk diˈib yajpattëp mä ntsënäˈäyëm o diˈib wiink paˈis, oy tmëduny tkamëdunyë Jyobaa. Pes ko ndukmëtmaytyakëm, mbäädë nmëguˈukˈäjtëm nbëjtakëm jotmay jëjpˈam (käjpxë Salmo 39:1, TY). *

15. ¿Ti Satanás jyatunaampy, ets wiˈix mbäät njëjpkudijëm?

 ¹⁵ Kyaj mbäät nasˈijxëm ets ja jotmay diˈib yiˈin waanë xyyajnaywyäˈkxëm. Satanás nyijäˈäwëp ko pën tsiptuundëp mä tuˈugë jëën tëjk kyaj mbäät nyekyjyapˈatyë tuˈugyëˈäjtën (Mar. 3:24, 25). Pääty xëmë tˈëxtäˈäyaˈanyë winmäˈäny wiˈix mbäät xyyajnaywyäˈkxëm. Pes yëˈë tsyojkypy ets ak ëtsäjtëm nnaynyiwäˈkëm en lugäär yëˈë mëët ntsiptuˈunëm.

16. ¿Ti oybyë ijxpajtën yäjkë nmëguˈukˈäjtëm Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Axtë pënaty jeky kujk Dios mëduunëdë, tsojkëp nyaygyuentˈatëdët parë kyaj tyëkëdët tsiptuumbë mëdë myëguˈuktëjk. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyäjttë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety yˈawijxtëbë jukyˈäjtën tsäjpotm, Gertrud Poetzinger mëdë Elfriede Löhr. Japë nety yajpäättë mët ja wiinkpë myëguˈuktëjk mä soldäädëtëjk diˈib nazi dyajtundë mëk ja tsumyjyaˈay. Mä jap yˈittë, ta Elfriede tjantsy jyotkujkmooy ja jyiiky myëguˈuk mëdë ääw ayuk oyatypyë, ta Gertrud tnaywyinaxë jäˈäwë. Ok, ta ttsoytyuˈunjäˈäwë ets tˈamdooyë naybyudëkë Jyobaa. Gertrud, tkujäˈäyë: “Tsojkëp ngupëjkëm ko ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mas niˈigyë wijyˈäjtën myëdäjttëp o mas niˈigyë tuunk tnikëjxmˈattë ets kyaj dyuˈunëty ëtsäjtëm”. ¿Ti pudëjkë parë kyaj tˈaxëkˈijxy ja myëguˈuk? Ko tˈijxy ko Elfriede jantsy oy jyaˈayˈaty ets jantsy ajiiky amëguˈuk. Ko duˈun ttuuny, ta jatëgok mëët naymyëˈoybyëjkë. Tyäˈädë nimajtskpë nmëguˈukˈäjtëm kyaj wiˈix jyäjttë mä netyë soldäädëtëjk mëk yajtunëdë ets duˈunyëmë Jyobaa tmëduunˈadëtstë axtë ko jyukyˈäjtën jyëjpkëjxtë yä Naxwiiny. Pën nduˈunëmë mëjääw parë nyaˈoˈoyëmë jotmay diˈib nmëdäjtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, ta kyaj nëjkx nitii xyyajnaywyäˈkxëm (Kol. 3:13, 14).

17. ¿Tiko mbäät nmëmëdoˈowëm extëm nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm?

¹⁷ Nˈoktuˈunëm extëm nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm. Pën nduˈunëm extëm ja nmëguˈukˈäjtëm xyˈanmäˈäyëm diˈib myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën ets diˈib ndukjotkujkˈäjtëm, ta kyaj nëjkx nnayajtëjkëm jotmayoty (1 Peed. 5:5). Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Ko mä tuˈugë paˈis kyubojkyë Diosë tyuunk, ta ja nmëguˈukˈäjtëm yaˈˈanmääytyë ko mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë kyaj mbäät tkëyaktë ëxpëjkpajn. Per tuˈugë prekursoor kyaj myëdooy, pes wyinmääy ko niˈigyë tijaty tnijawë. ¿Ti net tuun jäjtë? Tëgok, tamë nety kyäjpxwaˈkxy mët ja myëguˈuktëjk ko ja polisiyëty nyimiinëdë ets yajmaytyakëdë. Pes të nety ja gobiernëtëjkë tyuumbë yˈix tyunëdë ets të nety dyajtuˈukmuktë tukëˈëyë ja ëxpëjkpajn diˈibë nety ja jäˈäy të tmoˈoytyë. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko tsojkëp nduˈunëm extëm nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm, oyë nety njawinmäˈäyëm ko mas niˈigyë tijaty njäjt nnijäˈäwëm. Jyobaa xëmë xykyunuˈkxäˈänëm pën nmëmëdoˈowëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajtuknipëktë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (Eb. 13:7, 17).

18. ¿Tiko kyaj mbäät nyajnaxkëdakëmë anaˈamën diˈib kyaj pën dyajtëgoyˈaty?

 ¹⁸ Kyaj nyajnaxkëdakëmë anaˈamën diˈib kyaj pën dyajtëgoyˈaty. Ko ja mëjjäˈäytyëjk duˈun yˈadëˈëtstët, mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm tsyiptakxëdë tmëmëdowdët. Juraj Kaminský tnimaytyaky ti tuun jäjtë ko kyubojkyë Diosë tyuunk mä ijty yajtijy Checoslovaquia, jyënany: “Ko yajtsuumdë nimay ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety tuundëp mëjjäˈäy, ta ja diˈib ojts wyëˈëmdë, dyajnaxkëdaktë anaˈamën ti mbäät ttundë ets ti kyaj mbäät ttundë ja myëguˈuktëjk”. Jyobaa kyaj të xymyoˈoyëmë kutujkën parë ëtsäjtëm nwinˈijxëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm nduktunäˈänëm. Pääty ko pën dyajnaxkëdaˈagyë anaˈamën diˈib kyaj tyëgoyˈaty, kyaj nety tkuwäˈäny ja myëguˈuk ets yëˈë nety nyiwintsënˈäjtëp ja myëbëjkën (2 Kor. 1:24).

19. Extëm jyënaˈanyë 2 Crónicas 32:7, 8, ¿tiko mbäädë Jyobaa ndukˈijxpajtëm oy nuˈunë Satanás xyjanibëdëˈkëm?

¹⁹ Satanás, diˈib nëgooyë xymyëtsipˈäjtënë, duˈunyëm tpajëditäˈänyë Dios mëduumbëty (1 Peed. 5:8; Diˈibʉ Jat. 2:10). Satanás etsë naxwinyëdë jäˈäy diˈib puwäˈkëdëp, duˈunyëm dyajkubokäˈändë Diosë tuunk, per kyaj tiko tsëˈëgë xyyajxujxëm (Deut. 7:21). Pesë Jyobaa yajpääty mët ëtsäjtëm ets duˈunyëm xypyudëkëyäˈänëm oy kyubokët ja tyuunk (käjpxë 2 Crónicas 32:7, 8). *

20. ¿Ti të xytyuknibëjtäägë xytyunäˈäny?

²⁰ Nˈokpëjtakëm nanduˈun ja jot winmäˈäny extëm ja Dios mëduumbëty diˈib mä primer siiglë, diˈib yˈanmääytyë ja yajkutujkpë: “Miits këˈëm yajxon ëkwinmay ëkwintajtë pën paaˈajtëp Tios wintuuy ko miits myajmëmëtowtëty ets Tios kaˈap. Ëëtsëty kaˈap tjëkyepy amonyë nˈitëtyës ets nkanikajpxtëtyës mëtiˈipës të nˈixy ets të nmëtowtën” (Apos. 4:19, 20, TY).