Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 28

Ná ndakundeéyó ndasakáʼnuyó Jehová ni tá va̱ása táxika na̱ chíñu keʼéyóña

Ná ndakundeéyó ndasakáʼnuyó Jehová ni tá va̱ása táxika na̱ chíñu keʼéyóña

“Kǒo kívi sandákoondi̱ ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ninu̱úndi̱ xíʼin ña̱ xi̱niso̱ʼondi̱” (HECH. 4:19, 20).

YAA 122 Ndakú ná koo iniyó xíʼin Jehová

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1, 2. a) ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ndakanda̱-iniyó tá ná ka̱ʼa̱n na̱ chíñu ña̱ va̱ása kivika ndasakáʼnuyó Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

TÁ KU̱I̱YA̱ 2018, yáʼa 223,000 kúú na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni̱xi̱yo sava lugar nu̱ú va̱ása nítaxika na̱ chíñu ndasakáʼnuna Jehová. Va̱ása ndákanda̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa, ña̱ saá kundoʼo ndiʼi na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ (2 Tim. 3:12). Nda̱a̱ ndáaka nu̱ú íyoyó, sana iin kamava kivi ka̱ʼa̱n na̱ chíñu xíʼinyó ña̱ va̱ása kivika ndasakáʼnuyó Jehová.

2 Tá ná kasi na̱ chíñu nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, sana kivi nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó: “¿Á kúni̱ kachi ña̱ sáxo̱ʼvi̱na miíyó ña̱ va̱ása va̱ʼaka íyoyó nu̱ú Jehová? ¿Á ña̱ nda̱a̱ ni loʼo va̱ása kivika ndasakáʼnuyóra? ¿Á xíniñúʼu ku̱ʼi̱n inka ñuu ña̱ va̱ʼaka ndasakáʼnui̱ra?”. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ña. Saátu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáaña keʼéyó ña̱ ndakundeéyó ndasakáʼnuyó Jehová, ta ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin.

¿Á KÚNI̱ KACHI ÑA̱ SÁXO̱ʼVI̱NA MIÍYÓ ÑA̱ VA̱ÁSA VA̱ʼAKA ÍYOYÓ NU̱Ú JEHOVÁ?

3. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Corintios 11:23-27, ¿ndáaña ndo̱ʼo ta̱ apóstol Pablo, ta ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼora?

3 Tá ná kasi na̱ chíñu nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, sana ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása va̱ʼaka íyoyó nu̱úra. Soo su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo ta̱ apóstol Pablo. Ndixa ni̱xi̱yo Jehová xíʼinra. Ta ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kaʼyíra 14 carta ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas Cristianas ta saátu xi̱kuura apóstol nu̱ú na̱ inka ñuu. Ta ni saá, sa̱xóʼvi̱nínara (kaʼvi 2 Corintios 11:23-27). * Ña̱ ndo̱ʼora náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ táxiva Jehová ña̱ ná xo̱ʼvi̱ na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá, soo va̱ása sandákoo ndaʼa̱rana.

4. ¿Nda̱chun sáa̱-ini na̱ ñuyǐví xínina miíyó?

4 Mií ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ kundasí na̱ ñuyǐví kunina miíyó, saáchi va̱ása kítáʼanyó xíʼinna (Juan 15:18, 19). Soo kǒo kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ va̱ása va̱ʼaka íyoyó nu̱ú Jehová. Chi ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ kéʼéyó nu̱úra.

¿Á ÑA̱ NDA̱A̱ NI LOʼO VA̱ÁSA KIVIKA NDASAKÁʼNUYÓ JEHOVÁ?

5. ¿Á kuchiñu na̱ yiví sandiʼi-xa̱ʼa̱na ña̱ ndásakáʼnuyó Jehová? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

5 Ni iin na̱ yiví va̱ása kuchiñuna sandiʼi-xa̱ʼa̱na ña̱ ndásakáʼnuyó Jehová ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱. Ku̱a̱ʼání na̱ sáa̱-ini xíni Jehová xi̱kuni̱na keʼéna ña̱yóʼo, soo va̱ása níkuchiñuna. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tá ni̱xi̱yo ña̱ Segunda Guerra Mundial. Ku̱a̱ʼá na̱ chíñu na̱ xa̱a̱ síín síín país, sa̱xóʼvi̱na na̱ testigo Jehová. Su̱ví kuití na̱ nazi ña̱ ñuu Alemania nísasi nu̱ú na̱ testigo, chi saátu na̱ chíñu ña̱ ñuu Australia xíʼin ña̱ Canadá ta saátu xíʼin inkaka país. Ni saá ke̱ʼéna, íyo iin ña̱ ku̱u, tíxa̱ʼvi Jehová. Tá ku̱i̱ya̱ 1939, tá ki̱xáʼa ku̱a̱chi kán, ni̱xi̱yo 72,475 na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ iníísaá nu̱ú ñuʼú, soo tá ndi̱ʼi ku̱a̱chi tá ku̱i̱ya̱ 1945 ku̱a̱ʼáka ndu̱una ta ni̱xa̱a̱na ku̱una 156,299.

6. ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼan ña̱ sáxo̱ʼvi̱na miíyó xíʼinyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

6 Nu̱úka ña̱ yi̱ʼvíyó, ña̱ sáxo̱ʼvi̱na miíyó kivi chindaʼáña miíyó ña̱ kachíñukayó nu̱ú Jehová. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin na̱ matrimonio na̱ ni̱xi̱yo iin se̱ʼe loʼo, ta ñuu nu̱ú ni̱xi̱yona va̱ása nítaxika na̱ chíñu ña̱ ndasakáʼnuna Jehová. Na̱yóʼo va̱ása níndakava-inina ta nda̱a̱ ki̱xáʼana kúúna precursor regular. Ñá síʼí ta̱ hermano yóʼo, sa̱ndákooñá chiñuñá nu̱ú xi̱kiʼinñá ku̱a̱ʼá xu̱ʼún. Ta̱ hermano yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱nra chi xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱si na̱ chíñu nu̱úna, ku̱a̱ʼání na̱ yiví ki̱xáʼana kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ na̱ testigo Jehová. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása ní ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kixáʼana kaʼvina xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ña̱ ke̱ʼé na̱ chíñu ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼin inkakana. Iin ta̱ anciano ña̱ ñuu kán ni̱ka̱ʼa̱nra, ña̱ ku̱a̱ʼá na̱ ku̱xíka nu̱ú Jehová tá ya̱chi̱, ki̱xáʼana xáʼa̱n tukuna reunión ta ki̱xáʼatuna nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

7. a) ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ káʼa̱n Levítico 26:36, 37? b) ¿Ndáaña keʼún tá ná ka̱ʼa̱n na̱ chíñu ña̱ va̱ása kivika ndasakáʼnuyó Jehová?

7 Tá sási na̱ sáa̱-ini xíni miíyó nu̱úyó, ña̱ kúni̱na kúú ña̱ ná yi̱ʼvíyó ndasakáʼnuyó Jehová. Sana kuniñúʼuna ña̱ vatá ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinyó, chindaʼána na̱ policía ña̱ kotona veʼeyó, ixandúxana xíʼinyó ña̱ ku̱ʼu̱nyó xíʼinna nu̱ú na̱ chíñu á nda̱a̱ chika̱a̱na savayó veʼeka̱a. Kúni̱na ña̱ ná yi̱ʼvíyó tá ná kuniyó ña̱ chika̱a̱na sava na̱ hermano veʼeka̱a. Tá ná yi̱ʼvíyó xíʼin ña̱yóʼo tá íyo na̱ chíndeétáʼan xíʼinna saá íyoyó chi táxiyó ña̱ kuchiñuna xíʼinyó. Soo va̱ása kúni̱yó kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ yiví na̱ káʼa̱n Levítico 26:36, 37 * xa̱ʼa̱ (kaʼviña). Ná va̱ása sandákooyó ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó. Ná kandíxaníyóra ta va̱ása taxiyó ndakava-iniyó (Is. 28:16). Ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná na̱ʼa̱ra nu̱úyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó. Kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása kuchiñu nda̱a̱ ni iin na̱ chíñu na̱ ndakúní kasina nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová, saáchi miíra chindeétáʼan xíʼinyó (Heb. 13:6).

¿Á XÍNIÑÚʼU KU̱ʼI̱N INKA ÑUU ÑA̱ VA̱ʼAKA NDASAKÁʼNUI̱ JEHOVÁ?

8, 9. a) ¿Ndáaña xíniñúʼu ndaka̱xin iin iinna keʼéna? b) ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó?

8 Tá ná ka̱ʼa̱n na̱ chíñu ña̱ va̱ása kivika ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, sana ndakanixi̱níyó ña̱ xíniñúʼu ku̱ʼu̱nyó inka país nu̱ú va̱ʼaka ndasakáʼnuyóra. Ta miívayó xíniñúʼu ndaka̱xin ndáaña keʼéyó. Ña̱ ke̱ʼé na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo tá siglo nu̱ú sana kivi chindeétáʼanña xíʼin sava na̱ hermano. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo ña̱ xa̱ʼnína ta̱ Esteban, na̱ discípulo na̱ ni̱xi̱yo ñuu Jerusalén nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna sava ñuu, chí Judea, Samaria, ta saátu Fenicia, Chipre xíʼin Antioquía (Mat. 10:23; Hech. 8:1; 11:19). Soo sana sava na̱ hermano kivi kundiku̱nna ña̱ ke̱ʼé ta̱ apóstol Pablo, ña̱ ni̱ndo̱ora ñuu nu̱ú sa̱sina nu̱úna ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Ni i̱yo ni̱xi̱yo ña̱yóʼo, chi̱ka̱a̱ra ndee̱ ña̱ na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta chi̱ndeétáʼanra xíʼin inkaka na̱ hermano na̱ íyo chí ñuu nu̱ú ndeéníka sáxo̱ʼvi̱nana (Hech. 14:19-23).

9 ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin relato yóʼo? Ña̱ iin iin na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼena xíniñúʼu ndaka̱xinna ndáaña keʼéna. Soo siʼna xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna xíʼin Jehová ta kotona ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ veʼena tá ná ku̱ʼu̱nna inka ñuu á tá ná kindo̱ona. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo iin iin na̱ cristiano kuisona ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ndaka̱xinna (Gál. 6:5). Ta va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱n kúáchiyó xa̱ʼa̱na.

¿NDA̱SAA KIVI NDASAKÁʼNUYÓ JEHOVÁ TÁ SÁSI NA̱ CHÍÑU NU̱ÚYÓ?

10. ¿Ndáaña ka̱ʼa̱n na̱ Betel ta saátu na̱ anciano xíʼinyó?

10 ¿Nda̱saa kivi ndasakáʼnukayó Jehová tá ná kasina nu̱úyó? Na̱ Betel kúú na̱ ka̱ʼa̱n xíʼin na̱ anciano ndáa ki̱ʼva keʼéyó ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ Jehová, nda̱saa keʼéyó reunión ta nda̱saa natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Soo tá va̱ása kívi ka̱ʼa̱n na̱ Betel xíʼin na̱ anciano, ¿ndáaña keʼéna? Na̱yóʼo kuniñúʼuna ña̱ káʼa̱n Biblia xíʼin ña̱ káʼa̱n tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó ña̱ chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová (Mat. 28:19, 20; Hech. 5:29; Heb. 10:24, 25).

11. ¿Nda̱chun kándíxayó ña̱ va̱ása kuma̱ní ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ tá ná kasina nu̱úyó, ta ndáaña kivi keʼéyó ña̱ kundaayó ña̱yóʼo?

11 Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása kuma̱ní ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ra (Is. 65:13, 14; Luc. 12:42-44). Ña̱kán kándíxayó ña̱ chindeétáʼanva na̱ ñuura xíʼinyó ña̱ taxina ña̱ xíniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa ndakú koo iniyó. Soo miíyó íyotu ña̱ kivi keʼéyó. Tá ná kasina nu̱úyó, ná ndukúyó iin nu̱ú kivi chise̱ʼé viíyó Biblia xíʼin tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱kán va̱ása kindaanaña ndaʼa̱yó, ni kúúña ña̱ va̱xi nu̱ú celular á tableta á ña̱ va̱xi nu̱ú tutu. Ndiʼiyó xíniñúʼu koto ndáaña keʼéyó ña̱kán va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ ndakú íyo iniyó xíʼin Ndióxi̱.

Jehová chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása yi̱ʼvíyó tá ná ndakutáʼanyó ña̱ koo reunión. (Koto párrafo 12). *

12. ¿Nda̱saa kivi keʼé na̱ anciano reunión ña̱kán va̱ása kunda̱a̱-ini inkana xa̱ʼa̱ña?

12 ¿Á kivi ndakutáʼanyó ña̱ koo reunión ndiʼi semana? Na̱ anciano ka̱ʼa̱n ama ta ndáa míí kooña ña̱kán va̱ása kunda̱a̱-ini inkana xa̱ʼa̱ña. Sana ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ loʼo tá loʼo kuitíyó ndakutáʼan, ta xa̱a̱ síín síín hora xíʼin lugar kooña. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱kán va̱ása i̱yo kooña nu̱ú na̱ hermanoyó? Kúee ka̱ʼa̱nyó tá ná xa̱a̱yó reunión ta kúeetu ka̱ʼa̱nyó tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱nyó, ta va̱ása kundixiyó táki̱ʼva ndíxiyó tá xáʼa̱nyó reunión ña̱kán va̱ása kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ña.

Va̱ása sandákooyó ña̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni ná kasi na̱ chíñu nu̱úyó. (Koto párrafo 13). *

13. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo na̱ hermano na̱ ni̱xi̱yo ñuu ña̱ xi̱naní Unión Soviética?

13 Ta, ¿á kivika natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Xa̱a̱ síínva kundoʼo iin iinyó. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó Jehová ta kútóoyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ra, ndukúyó nda̱saa ka̱ʼa̱nyó xíʼin inkana xa̱ʼa̱ra (Luc. 8:1; Hech. 4:29). Ñá historiadora Emily Baran ni̱ka̱ʼa̱nñá xa̱ʼa̱ na̱ testigo Jehová na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu ña̱ xi̱naní Unión Soviética: “Tá ni̱ka̱ʼa̱n na̱ chíñu xíʼinna ña̱ va̱ása kivika natúʼunna xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana xíʼin inkana, ki̱xáʼana nátúʼunna xíʼin na̱ íyo yatin xíʼinna, na̱ káchíñu xíʼinna xíʼin na̱ migona. Tá nda̱kiʼinnana ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna veʼeka̱a, na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin na̱ ñúʼu kán”. Na̱ hermano ña̱ ñuu ña̱ xi̱naní Unión Soviética nda̱kundeéna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni sa̱sina nu̱úna. Saá ná chika̱a̱yó ndee̱ natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ tá ná kasina nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyóra.

ÑA̱ʼA ÑA̱ XÍNIÑÚʼU KIʼINYÓ KUENTA XÍʼIN

Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ama kúú ña̱ va̱ása ka̱ʼa̱nyó xíʼin inkana xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa. (Koto párrafo 14). *

14. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 39:1, ¿ndáaña va̱ása keʼéyó?

14 Ná kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nyó xíʼin inkana. Tá ná kasi na̱ chíñu nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ndáaña va̱ása natúʼunyó xíʼinna (Ecl. 3:7). Xíniñúʼu chise̱ʼé yuʼúyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa, tá kúú ki̱vi̱ na̱ hermano, ndáa míí ndákutáʼanyó, nda̱saa kéʼéyó ña̱ nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta nda̱saa ndákiʼinyó tutu ña̱ tává na̱ ñuura. Va̱ása natúʼunyó xa̱ʼa̱ ni iin ña̱yóʼo xíʼinna, ni na̱ migoyó á na̱ táʼanyó na̱ íyo ñuu nu̱ú íyoyó á na̱ inka país. Tá ná natúʼunyó xíʼinna, kivi tiinna na̱ hermanoyó ta saxóʼvi̱kanana (kaʼvi Salmo 39:1). *

15. ¿Ndáaña kuni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa keʼéra, ta nda̱saa kiʼinyó kuenta xíʼinña?

15 Ná va̱ása taʼví táʼanyó xa̱ʼa̱ sava ku̱a̱chi ña̱ kǒo ndáyáʼvi. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúnda̱a̱-inira ña̱ va̱ása kuchiñuyó xíʼinra tá ná taʼvíra miíyó (Mar. 3:24, 25). Ña̱kán chíka̱a̱ra ndee̱ ña̱ taʼvíra miíyó, tasaá kixáʼayó kanitáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó ta va̱ása kanitáʼanyó xíʼinra.

16. ¿Ndáa ejemplo sa̱ndákoo ñá hermana Gertrud Poetzinger nu̱úyó?

16 Nda̱a̱ na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼin ña̱yóʼo. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ñá Gertrud Poetzinger xíʼin ñá Elfriede Löhr, ná xi̱ndatu ku̱ʼu̱n chí ndiví. Ná hermaná yóʼo ni̱xi̱yoná xíʼin inkaka ná hermana ti̱xin veʼeka̱a. Ñá Gertrud ki̱xáʼañá sáa̱ñá xíʼin ñá Elfriede, saáchi ñáyóʼo va̱ʼaní káʼa̱nndosóñá ta chíka̱a̱ñá ndee̱ xíʼin inka ná hermana ná ñúʼu kán. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ku̱nda̱a̱-iniñá ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ kéʼéñá ta ku̱kaʼan nu̱úñá ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová ná chindeétáʼanra xíʼinñá. Ka̱ʼyíñá ña̱yóʼo: “Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ña̱ íyo inka na̱ xíni̱ va̱ʼaka keʼé iin chiñu nu̱úyó”. ¿Ndáaña ke̱ʼéñá ña̱ va̱ása nísa̱a̱kañá? Va̱ʼaka ki̱ʼinñá kuenta xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií ñá Elfriede. Tasaá ki̱xáʼaná va̱ʼa kítáʼan tukuná. U̱vi̱ saáná nda̱kú ni̱xi̱yo ininá nda̱a̱ tá ki̱taná veʼeka̱a ta chi̱ka̱a̱ná ndee̱ ña̱ saxínuná chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ná nu̱ú ñuʼú yóʼo. Tá ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kitáʼan va̱ʼayó xíʼin na̱ hermanoyó, va̱ása taʼví táʼanyó (Col. 3:13, 14).

17. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kandíxa ndiʼiyó chiñu ña̱ xáʼndana nu̱úyó?

17 Ná keʼéyó ndiʼi ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinyó. Tá ná keʼéyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n na̱ hermano na̱ níʼi yichi̱ nu̱úyó, va̱ása xo̱ʼvi̱yó (1 Ped. 5:5). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo iin ta̱ hermano. Iin país nu̱ú va̱ása táxika na̱ chíñu natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ va̱ása taxina tutu ndaʼa̱ na̱ yiví. Soo, iin ta̱ precursor nda̱kanixi̱níra ña̱ kiviva taxira tutu, ta va̱ása níxiniso̱ʼora. ¿Ndáaña ku̱u? Iin ki̱vi̱ tá ndi̱ʼi na̱túʼunna xíʼin na̱ yiví, ki̱ta na̱ policía ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunnara xíʼin inkaka na̱ hermano. Sana na̱ policía yóʼo xi̱ndiku̱n se̱ʼéna sa̱tána, ta ki̱ndaana ndiʼi tutu ndaʼa̱ na̱ yiví na̱ ta̱xinaña ndaʼa̱. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ xíniñúʼu kandíxayó ña̱ káʼa̱n na̱ hermano na̱ níʼi yichi̱ nu̱úyó, ni ndákanixi̱níyó ña̱ xíni̱ka miíyó nu̱úna. Jehová taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱yó ndiʼi tiempo tá ná chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ta̱xira chiñu ndaʼa̱ kuniʼi yichi̱ nu̱úyó (Heb. 13:7, 17).

18. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu kaʼndayó chiñu ña̱ kúni̱ miíyó nu̱ú na̱ hermano?

18 Ná kǒo kaʼndayó chiñu ña̱ kúni̱ miíyó. Tá ná keʼé na̱ anciano ña̱yóʼo, ixayo̱ʼvi̱ña xíʼin na̱ hermano ña̱ kachíñuna nu̱ú Ndióxi̱. Ta̱ hermano Juraj Kaminský ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u chí ñuu ña̱ xi̱naní Checoslovaquia tá sa̱si na̱ chíñu nu̱úna ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱: “Tá ti̱in na̱ chíñu na̱ hermano na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ anciano, inkaka na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ congregación xíʼin na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin circuito ki̱xáʼana xáʼndana sava chiñu nu̱ú na̱ publicador, soo ña̱ ta̱vána xi̱ní miívana xi̱kuuña. Ke̱ʼéna iin lista nu̱ú xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ndáaña keʼéna ta ndáaña va̱ása keʼéna”. Jehová va̱ása káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ miíyó ka̱ʼa̱n xíʼin inkana ndáaña keʼéna. Na̱ kéʼé ña̱yóʼo, va̱ása chíndeétáʼanna xíʼin na̱ hermano, chi na̱ kúni̱ ndukáʼnu nu̱úvana kúúna (2 Cor. 1:24).

NÁ VA̱ÁSA SANDÁKOOYÓ ÑA̱ NDÁSAKÁʼNUYÓ JEHOVÁ

19. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Crónicas 32:7, 8, ¿nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ kuchiñuvayó nu̱ú ta̱ Ndi̱va̱ʼa?

19 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa, ta̱ kánitáʼan xíʼinyó, ndiʼi tiempo taxira tu̱ndóʼo ndaʼa̱ na̱ káchíñu nu̱ú Jehová (1 Ped. 5:8; Rev. 2:10). Miíra xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra kuni̱na sandiʼi-xa̱ʼa̱na chiñu ña̱ kéʼéyó nu̱ú Ndióxi̱. Soo ná va̱ása yi̱ʼvíyó chi kǒo kuchiñuna (Deut. 7:21). Jehová íyora xíʼinyó ta chindeétáʼanvara xíʼinyó ni ná kasina nu̱úyó (kaʼvi 2 Crónicas 32:7, 8). *

20. ¿Ndáaña chika̱ún ndee̱ keʼún?

20 Ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kundiku̱nyó ña̱ ke̱ʼé na̱ hermanoyó na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, na̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo xíʼin na̱ chíñu: “Tá nu̱ú Ndióxi̱ va̱ʼaka ña̱ kuniso̱ʼondi̱ ña̱ káʼa̱n ndóʼó nu̱ú ña̱ kuniso̱ʼondi̱ miíra, miíndó kachi. Soo ndi̱ʼi̱, kǒo kívi sandákoondi̱ ka̱ʼa̱nndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ninu̱úndi̱ xíʼin ña̱ xíniso̱ʼondi̱” (Hech. 4:19, 20).

YAA 73 Taxi ña̱ ndakú ná koondi̱

^ párr. 5 ¿Ndáaña keʼéyó tá ná ka̱ʼa̱n na̱ chíñu ña̱ va̱ása kivika natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndáaña keʼéyó ta ndáaña va̱ása keʼéyó ña̱kán va̱ása sandákooyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱.

^ párr. 3 2 Corintios 11:23-27: “¿Á na̱ káchíñu nu̱ú ta̱ Cristo kúúndó? Káʼi̱n nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n ta̱ sána: iin ta̱ va̱ʼaní káchíñu nu̱ú ta̱ Cristo kúi̱; ku̱a̱ʼáníka chíñu kéʼíi̱; ta ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱xa̱ʼi̱n veʼeka̱a; ta ndeéní ka̱nina yi̱ʼi̱; ta sava yichi̱ nda̱a̱ yatin kuvii̱. Ta u̱ʼu̱n yichi̱ ka̱ni na̱ judío yi̱ʼi̱, ta iin iin yichi̱ yóʼo o̱ko̱ xa̱ʼún ku̱mí yichi̱ ka̱nina yi̱ʼi̱, u̱ni̱ yichi̱ ka̱nina yi̱ʼi̱ xíʼin yitu̱n, ta inka yichi̱ ka̱nina yi̱ʼi̱ xíʼin yu̱u̱, ta u̱ni̱ yichi̱ ni̱ki̱ʼvi barco tú ku̱a̱ʼi̱n xíʼin ti̱xin ti̱kui̱í, iin ñuú xíʼin iin káʼñu xi̱ndikai̱ nu̱ú kúnu; ku̱a̱ʼání nu̱ú xi̱xikai̱, xi̱yaʼi̱ nu̱ú tá yu̱ta ta i̱yoní ni̱xi̱yoña, ta saátu i̱yoní ni̱xi̱yoña chi íyoní na̱ kui̱ʼná, ta i̱yotu ni̱xi̱yoña chi nda̱a̱ na̱ ñuu miíi̱ xi̱sa̱a̱na xíʼi̱n, ta saátu na̱ inka ñuu, ta saátu i̱yo ni̱xi̱yoña chí ñuu, ta saátu i̱yo ni̱xi̱yoña chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí, ta i̱yotu ni̱xi̱yoña nu̱ú tá mar, ta saátu nu̱ú na̱ káʼa̱n ndásakáʼnu Ndióxi̱ ta su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúúña, ku̱a̱ʼání chiñu ke̱ʼíi̱ ta ku̱a̱ʼá ña̱ ni̱ya̱ʼi̱ nu̱ú, sava nda̱a̱ ni va̱ása níki̱síi̱n, ta ni kǒo ti̱kui̱í koʼi̱ á ña̱ kuxui̱, ku̱a̱ʼá yichi̱ vi̱xinní ni̱xi̱ʼíi̱ ta kǒo ti̱ko̱to̱i̱ níxi̱yo”.

^ párr. 7 Levítico 26:36, 37: “Ta ndóʼó na̱ kíndo̱o, taxii̱ ña̱ ná yi̱ʼví níma̱ndó tá íyondó nu̱ú na̱ inka ñuu na̱ sáa̱-ini xíni ndóʼó; ta tá ná ndakava iin yu̱ku̱ loʼo ndaʼa̱ iin yitu̱n, yi̱ʼvíníndó ta kunundó táki̱ʼva xínu iinna nu̱ú espada, ta ndakavandó ta ni kǒo na̱ yiví va̱xi sa̱tándó. Ta sandakava táʼanndó táki̱ʼva íyo iin na̱ xínu nu̱ú espada ta ni kǒo na̱ yiví va̱xi sa̱tándó, ta ni va̱ása kuchiñundó nu̱ú na̱ ñuu na̱ sáa̱-ini xíni ndóʼó”.

^ párr. 14 Salmo 39:1: “Yi̱ʼi̱ ni̱ka̱ʼi̱n: ‘Mií ña̱ nda̱a̱ kundai̱ ña̱ kéʼíi̱ ña̱ va̱ása ki̱ʼvii̱ ni iin ku̱a̱chi xíʼin ña̱ káʼi̱n. Kundai̱ yuʼíi̱ ña̱ va̱ása ka̱ʼi̱n ni iin ña̱ʼa tá ná koo iin na̱ va̱ása va̱ʼa yatin nu̱úi̱ʼ”.

^ párr. 19 2 Crónicas 32:7, 8: “‘Ndakú koo inindó. Kǒo yi̱ʼvíndó ta̱ rey ñuu Asiria ni na̱ va̱xi xíʼinra; saáchi íyoka na̱ chíndeé miíyó nu̱úka na̱ chíndeé ta̱kán. Chi na̱ chíndeé ta̱kán kúú na̱ yiví soo ta̱ chindeé miíyó kúú Jehová, ta miíra kúú ta̱ kanitáʼan xa̱ʼa̱yóʼ. Ta na̱ ñuu ki̱xáʼa kándíxana ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Ezequías ta̱ rey ñuu Judá”.

^ párr. 63 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ndiʼi na̱ʼná yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó nda̱saa íyo na̱ testigo Jehová chí ñuu nu̱ú va̱ása táxika na̱ chíñu ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Nu̱ú na̱ʼná yóʼo xítoyó iin tiʼvi loʼo na̱ hermano ndákutáʼanna ti̱xin veʼe iin ta̱ hermano.

^ párr. 65 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ñá hermana (chí ndaʼa̱ kúaʼa) káʼa̱n kuitíñá xíʼin iin ñá ñaʼá, soo ndukúñá nda̱saa kixáʼañá natúʼunñá xíʼinñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

^ párr. 67 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ policía ndáka̱tu̱ʼunna iin ta̱ hermano, soo ta̱yóʼo va̱ása káʼa̱nra xíʼinna ni iin ña̱ʼa xa̱ʼa̱ na̱ congregación.