1, 2. 1) ¿Tuku xlakata ni kaks nalilakawanaw akxni namalakgachokgokan kintaskujutkan? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

KKATA 2018, liwaka 223,000 tiku lichuwinankgo Dios xlamakgo kkachikinin niku ni mastakan talakaskin nalichuwinankan Dios. Uma ni kaks kinkamalakawaniyan xlakata chuna la akxilhwi kʼartículo nema titaxtulh, xaxlikana kstalaninanin Cristo liwana katsiyaw pi nakinkaputsastalanikanan (2 Tim. 3:12). Xanikuta niku lamaw, mapakgsinanin kaj xalan nialh katimastakgolh talakaskin nakakninaniyaw Jehová.

² Komo mapakgsinanin namalakgachokgokgo kintaskujutkan, max nakinkakgalhskinkanan: «Komo nakinkaputsastalanikanan, ¿kilhchanima pi Dios kinkamakgxtakgnitan? ¿Nialhla katikakninaniw Jehová? ¿Tlan nakan latama alakatanu kachikin xlakata tlan nakkakninani Jehová?». Kʼuma artículo nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin. Nachuna, naʼakxilhaw la tlan chuntiya naskujniyaw Jehová maski lama nawan taputsastalanit chu tuku ni kilitlawatkan.

3. Chuna la wan 2 Corintios 11:23-27, ¿tuku titaxtulh apóstol Pablo chu tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit?

³ Komo namalakgachokgokan kintaskujutkan, max nalakpuwanaw pi Dios nialh kinkamakgtayayan. Pero uma nixlikana. Kalilakpuwaw tuku titaxtulh apóstol Pablo. Xlikana pi Jehová ankgalhin xmakgtaya. Kgalhilh talakgalhaman natsokgwili makkutati cartas xla Tatsokgni xaGriego chu apóstol litaxtulh. Maski chuna, patilh taputsastalanit (kalikgalhtawakga 2 Corintios 11:23-27). Xliʼakxilhtit kinkamasiyaniyan pi Jehová masta talakaskin nakaputsastalanikan xlakskujnin.

4. ¿Tuku xlakata kinkasitsiniyan kakilhtamaku?

 ⁴ Jesús lichuwinalh tuku xlakata xʼamaka kinkaputsastalanikanan. Lichuwinalh pi xʼamaka kinkasitsinikanan xlakata ni makgtanuyaw kkakilhtamaku (Juan 15:18, 19). Taputsastalanit ni wamputun pi Dios kinkamakgxtakgnitan. Wata limasiya pi tlawamaw tuku xatlan.

5. ¿Tlan natlawakgo latamanin pi nialh nakakninanikan Jehová? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

⁵ Latamanin nila malakgachokgokgo la kakninanikan Dios, tiku kgalhi xliputum litliwakga. Lhuwa xtalamakgasitsin Jehová chuna tlawaputunkgonit pero ni matlanikgonit. Kalilakpuwaw tuku lalh akxni xlama xliʼAkgtiy Guerra xLikalanka Katiyatni. Mapakgsinanin xalak lakalhuwa kachikinin lipekua kaputsastalanikgolh xkachikin Dios. Ni kajwatiya Nazis malakgachokgokgolh kintaskujutkan, wata nachuna mapakgsinanin xalak Australia, Canadá chu amakgapitsi kachikinin. Maski chuna, wi tuku lu tlan lalh xlakata Jehová sikulunatlawalh. Kkata 1939, akxni xlama guerra, xʼanan 72,475, tiku xlichuwinankgo Dios xlikalanka katiyatni. Lichuwinankan pi akxni sputli taʼakglhuwit kkata 1945, tlakg taliwakalh tiku xlichuwinankgo Dios chu takgatsilh 156,299.

6. ¿Tuku tlan nakitaxtu akxni nakinkaputsastalanikanan? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

⁶ Taputsastalanit ni kinkamakgapekuanan, wata tlakg kinkamatliwakglhan xlakata tlakg naskujnaniyaw Jehová. Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit akgtum tamakgaxtokgat nema xkgalhikgo chatum aktsu kgawasa chu xlamakgolh kʼakgtum kachikin niku mapakgsinanin ni xmastakgo talakaskin nalichuwinankan Dios. Umakgolh natalan ni mastakgolh talakaskin pi tapekua nakamalakgachokgo, wata precursores regulares litaxtukgolh. Asta xapuskat makgxtakgli akgtum taskujut niku tlan kxokgonikan. Xachixku lichuwinalh pi latamanin xkatsiputunkgo tiku xtatayananin Jehová xlakata ni xkamaxkikan talakaskin nalichuwinankgo Dios. Wa xlakata tlakg ni tuwa xwanit namatsukikgo akgtum takgalhtawakga xalak Biblia. Nachuna uma tlawalh pi nakamatliwakglha amakgapitsin. Chatum kgolotsin xalak uma kachikin lichuwinalh pi lhuwa tiku xtamakgatlinikgonit Jehová, tsukuparakgolh ankgo ktamakxtumit chu tsukuparakgolh lichuwinankgo Dios.

7. 1) ¿Tuku kinkamasiyaniyan Levítico 26:36, 37? 2) ¿Tuku natlawaya wix akxni namalakgachokgokan kintaskujutkan?

 ⁷ Akxni kintalamakgasitsinkan malakgachokgokgo kintaskujutkan lakaskinkgo pi napekuanaw chu nialh naskujnaniyaw Jehová. Max nawankgo taʼakgsanin, nakamalakgachakgo policía kkinchikkan xlakata naputsanankgo, xafuerza nakinkalimputunkanan kxlakatin mapakgsinanin chu asta max nakinkatamaknuputunkanan kpulachin. Lakpuwankgo pi napekuanaw akxni naʼakxilhaw pi makgapitsi natalan nakatamaknukan kpulachin. Komo namastayaw talakaskin pi tuku tlawakgo nakinkamakgapekuanan, xtachuna nakitaxtu la komo akinin kamakgtayamaw namalakgachokgokgo kintaskujutkan. Pero ni litaxtuputunaw la latamanin tiku kalichuwinan Levítico 26:36, 37 (kalikgalhtawakga). Ni kamastaw talakaskin pi tapekua natlawa pi nialh lu naskujnaniyaw Jehová chu asta namakgxtakgaw. Lipawanaw Jehová xliputum kinakujkan chu ni mastayaw talakaskin pi tapekua nakinkamalakgachokgoyan (Is. 28:16). Skiniyaw Jehová pi kakinkapulalin. Liwana katsiyaw pi mapakgsinanin tiku kgalhikgo litliwakga ni kintikamamakgxtakgnikgon Jehová xlakata xla kinkamakgtayayan (Heb. 13:6).

8, 9. 1) ¿Tuku nalaksakkgo chatunu chatunu tiku pulalinkgo familia? 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan xlakata xatlan tuku nalaksakaw?

⁸ Komo namalakgachokgokan kintaskujutkan, max kinkakgalhskinkanan komo tlan naʼanaw latamayaw alakatanu kachikin xlakata tlan nakkakninaniyaw Jehová. Uma akinin kinkalakgchanan nalaksakaw. Makgapitsi natalan max tlan nakamakgtaya xliʼakxilhtitkan kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo akxni na kaputsastalanika. Akxni tiku xputsastalanimakgolh Esteban aktalamakgnikgolh, kstalaninanin Cristo xalak Jerusalén ankgolh latamakgo kJudea chu kSamaria, chu asta ankgolh kFenicia, kChipre chu kʼAntioquía (Mat. 10:23; Hech. 8:1; 11:19). Chu amakgapitsi natalan tlan naʼakxilhkgo xliʼakxilhtit apóstol Pablo tiku tamakgxtakgli niku lu xkaputsastalanimaka kstalaninanin Cristo. Katuwa wililh xlatamat xlakata chuntiya nalichuwinan xtachuwin Dios chu nakamatliwakglha natalan xalak kachikinin niku lu xkaputsastalanimaka (Hech. 14:19-23).

⁹ ¿Tuku kinkamasiyaniyan umakgolh liʼakxilhtit? Pi chatunu tiku pulalin familia nalaksaka tuku natlawakgo. Talakaskin pulana natlawani oración Jehová chu liwana naʼakxilha la tatakgsa xfamilia, komo tlan o nila naʼankgo latamakgo alakatanu. Akxni nalaksakkgo tuku natlawakgo, talakaskin nalakapastakkgo pi «chatunu chatunu nalin xtakuka nema lakgaya» (Gál. 6:5). Ni nakalichuwinanaw amakgapitsin xlakata tuku nalaksakkgo natlawakgo.

10. ¿Tuku nakinkawaniyan xkachikin Jehová chu lakgkgolotsin pi kilitlawatkan?

¹⁰ ¿La tlan nakakninaniyaw Jehová akxni lama nawan taputsastalanit? Xkachikin Jehová nakawani lakgkgolotsin tuku natlawakgo xlakata la namakglhtinankgo taway xaʼespiritual, la natlawakgo tamakxtumit chu la nalichuwinankgo Dios. ¿Chu tuku nala komo sucursal nila katikatachuwinalh lakgkgolotsin? Natalakaskin pi lakgkgolotsin nalimaklakaskinkgo Biblia chu likgalhtawakga xlakata nakinkawanikgoyan tuku natlawayaw chu chuntiya naskujnaniyaw Dios (Mat. 28:19, 20; Hech. 5:29; Heb. 10:24, 25).

11. ¿Tuku xlakata liwana katsiyaw pi ni kintikatsankganin taway xaʼespiritual chu tuku tlan natlawayaw xlakata namatsekgaw?

¹¹ Jehová kinkawaninitan pi xlakskujni ni katikatsankganilh  liwat xaʼespiritual (Is. 65:13, 14; Luc. 12:42-44). Wa xlakata liwana kakatsiw pi xkachikin nakinkamaxkikgoyan putum tuku namaklakaskinaw xlakata ni namakgxtakgaw Jehová. Pero akinin na wi tuku tlan natlawayaw. Kaputsaw niku tlan namatsekgaw kiBibliajkan chu atanu likgalhtawakga akxni na’anan taputsastalanit. Kuenta katlawaw ni anta namatsekgaw niku lakapala natekgskan. Kimputumkan talakaskin wi tuku natlawayaw xlakata kintakanajlakan tliwakga nawan.

12. ¿La tlan nalakkaxwilikgo tamakxtumit lakgkgolotsin xlakata ni natasiya pi amaw ktamakxtumit?

¹² ¿Tlan chuntiya natlawakan tamakxtumit? Lakgkgolotsin nalakkaxwilikgo tamakxtumit xlakata ni natasiya pi amaw ktamakxtumit. Max nakinkawanikanan pi natamakxtumiyaw kʼakgatunu laktsu grupos, chu max nalakgpalitilhakan hora chu niku natamakxtumiyaw. ¿Tuku natlawayaw akinin xlakata ni katuwa nawiliyaw xlatamatkan tiku nakatatamakxtumiyaw? Natalakaskin pi akgpistsu nachuwinanaw akxni naʼanaw niku natamakxtumiyaw chu akxni nataxtuyaw, chu natalakaskin pi nalhakgananaw chuna la ni natasiya pi amaw ktamakxtumit.

13. ¿Tuku kinkamasiyaniyan kinatalankan xalak makgan Unión Soviética?

¹³ ¿Chu tlan chuntiya nalichuwinanaw xtachuwin Dios? Akgatunu kachikin tanu tanu la natatakgskgo. Pero xlakata paxkiyaw Jehová chu lu lakgatiyaw lichuwinanaw xtachuwin naputsayaw la tlan nalichuwinanaw (Luc. 8:1; Hech. 4:29). Emily Baran, tiku tsokgwili tuku lanit makgasa, lichuwinalh xlakata la xlichuwinankgo xtachuwin Dios xtatayananin Jehová anta k’Unión Soviética: «Akxni mapakgsinanin kawanikgolh xtatayananin Jehová pi nialh nakalitachuwinankgo Dios amakgapitsin, xlakan tsukukgolh katachuwinankgo xtalakatsuninkan, tiku akxtum xkataskujkgo chu xʼamigoskan. Akxni kalinka kpulachin, xlakan chuntiya kalitachuwinankgolh tiku na xtanumakgolh kpulachin». Natalan xalak makgan Unión Soviética chuntiya lichuwinankgolh Dios maski xkaputsastalanimaka. Liwana kalakkaxwiliw pi nachuna natlawayaw akxni namalakgachokgokan kintaskujutkan niku lamaw.

14. ¿Tuku ni katitlawaw komo kuenta natlawayaw tuku wan Salmo 39:1?

¹⁴ Kuenta katlawaw tuku kawaniyaw amakgapitsin. Akxni lama nawan taputsastalanit talakaskin liwana nakatsiyaw «kilhtamaku akxni ni nachuwinankan» (Ecl. 3:7). Talakaskin nakuentajtlawayaw tuku ni nawanaw la komo xtukuwanikan natalan, niku tamakxtumiyaw, la lichuwinanaw Dios chu la makglhtinanaw taway xaʼespiritual. Uma ni nakawaniyaw mapakgsinanin chu na ni nakawaniyaw  kiʼamigoskan chu kintalilakgapasnikan xalak kinkachikinkan o xalak alakatanu kachikin. Komo chuna xtlawaw katuwa nawiliyaw xlatamatkan kinatalankan (kalikgalhtawakga Salmo 39:1).

15. ¿Tuku natlawaputun Satanás, chu tuku kilitlawatkan xlakata ni nakinkamatlawiyan uma?

¹⁵ Ni kamastaw talakaskin pi laktsu taʼakglhuwit nakinkamapitsiyan. Satanás katsi pi niku anan tapapitsit nila tliwakglh tawilakan (Mar. 3:24, 25). Wa xlakata, ankgalhin nakinkamapitsiputunan. Chuna, max Satanás natlawa pi natsukuyaw katalatlawayaw kinatalankan chu ni wa katitalatlawaw.

16. ¿Tuku lu xatlan liʼakxilhtit kinkawilinin Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Asta tiku lu tliwakga wi xtakanajlakan kuenta xlitlawatkan xlakata nichuna nakaʼakgspula. Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtitkan Gertrud Poetzinger chu Elfriede Löhr. Umakgolh natalan tiku xatalaksakni xwankgonit akxtum xkatatamaknukanit amakgapitsi natalan kʼakgtum campo de concentración nazi. Gertrud tsukulh sitsini Elfriede xlakata xla xkamaxki lu tlan taʼakgchuwin natalan tiku na anta xtanumakgolh. Titaxtulh kilhtamaku nitlan limakgkatsilh chu skinilh Jehová pi xmakgtayalh. Xla lichuwinalh: «Talakaskin nakatsiyaw pi amakgapitsi wi tuku tlakg tlan tlawakgo nixawa akinin». ¿Tuku tlawalh xlakata nialh nasitsi? Wa tsukulh akxilha xatlan xtayat Elfriede chu la xlikatsi. Chuna tlan talalalimpa. Xchatiykan ni nikgolh kcampo de concentración chu nikxni makgxtakgkgolh Jehová asta akxni nikgolh. Komo naliskujaw xlakata nakatapatiyaw kinatalankan, ni katimastaw talakaskin pi tasitsi nakinkamapitsiyan (Col. 3:13, 14).

17. ¿Tuku xlakata ankgalhin nakgalhakgaxmataw tuku nakinkawanikanan?

¹⁷ Ankgalhin kakgalhakgaxmatwi tuku nakinkawanikanan. Komo natlawayaw tuku nakinkawanikgoyan natalan tiku kinkapulalinkgoyan, ni katikgalhiw taʼakglhuwit (1 Ped. 5:5). Kaʼakxilhwi akgtum liʼakxilhtit. Kʼakgtum kachikin niku ni mastakan talakaskin nalichuwinankan Dios, kawanika natalan pi ni xmastakgolh likgalhtawakga. Pero chatum precursor lakpuwa pi xla tlakg xkatsi tuku xlitatlawat xwanit chu ni kgalhakgaxmatninalh. ¿Tuku kitaxtulh? Akgtum kilhtamaku akxni xlichuwinamakgo Dios, policía wi tuku kakgalhskilh xla chu amakgapitsi natalan. Policía xkastalanikgonit chu xliminkgo putum likgalhtawakga nema xkamakgxtakgnikgonit latamanin. ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi xlakaskinka nakgalhakgaxmataw tuku nakinkawanikanan maski xlakpuwaw pi tlakg katsiyaw tuku xlitatlawat. Jehová ankgalhin nakinkasikulunatlawayan komo nakakgalhakgaxmataw natalan  tiku kalakgayawanit nakinkapulalinkgoyan (Heb. 13:7, 17).

18. ¿Tuku xlakata ni kiliwilitkan limapakgsin nema ni lu xlakaskinka?

¹⁸ Ni kawiliw limapakgsin nema ni lu xlakaskinka. Komo lakgkgolotsin chuna natlawakgo, natalan tuwa namakgkatsikgo natlawakgo xtalakaskin Dios. Tala Juraj Kaminský lichuwinalh tuku kaʼakgspulalh akxni nialh mastaka talakaskin nalichuwinankan Dios kxamakgan Checoslovaquia: «Akxni kachipaka lakgkgolotsin chu natalan tiku pulalinankgo, makgapitsin natalan tiku xpulalinkgo congregaciones chu circuitos tsukukgolh kawanikgo natalan tuku tayat xlikgalhitkan xwanit. Tlawakgolh akgtum lista niku xwan tuku xlitlawatkan chu tuku ni xlitlawatkan xwanit». Jehová ni kinkamaxkinitan limapakgsin xlakata nakawaniyaw amakgapitsin tuku xlitlawatkan. Tiku wilikgo limapakgsin nema ni xlakaskinka xlakata tuku natlawa chatum tala, ni makgtayama xtala wata pulalimputun xtakanajla (2 Cor. 1:24).

19. Chuna la wan 2 Crónicas 32:7, 8, ¿tuku xlakata ni nakinkamakgapekuanan tuku natlawa Satanás?

¹⁹ Satanás, kintalamakgasitsinkan, ankgalhin nakaputsastalani xlakskujnin Jehová (1 Ped. 5:8; Rev. 2:10). Satanás chu tiku tatayakgo namalakgachokgoputunkgo kintaskujutkan. Pero ni kilipekuanatkan (Deut. 7:21). Jehová kinkatawilan chu chuntiya nakinkamakgtayayan maski namalakgachokgokan kintaskujutkan (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 32:7, 8).

20. ¿Tuku wix lakpuwanita natlawaya?

²⁰ Kastalaniw xliʼakxilhtitkan natalan xalak pulana siglo, tiku kawanikgolh mapakgsinanin: «Komo Dios tlan akxilha pi wata wixin nakkakgalhakgaxmatniyan chu ni wa Dios, wixin kalakputsananitit. Pero akinin, nila nialh naklichuwinanaw tuku kakxilhnitaw chu kkgaxmatnitaw» (Hech. 4:19, 20).