1-2. (a) Momo lie ka tu sukilila oku komõha nda efendelo lietu lia tatekiwa? (b) Ovina vipi tu lilongisa vocipama cilo?

KUNYAMO wo 2018 ci pitãhala 223.000 kakundi va kala kolofeka vina okuti upange wetu woku kunda wa kala oku tatekiwa loku lambalaliwa. Eci ka ci komõhisa. Ndomo tua ci lilongisa vocipama ca pita, Akristão vocili va kũlĩha okuti va laika oku lambalaliwa. (2 Tim. 3:12) Kolonepa viosi tu sangiwa, olombiali vocipikipiki kuenda lonjila yimue ka tua lavokaile vi pondola oku tu tateka oku fendela Suku yetu ukuacisola, Yehova.

² Nda posongo tu kasi olombiali via fetika oku tateka efendelo lietu ku Yehova, pamue o lipula ndoco: ‘Elambalalo li lomboloka hẽ okuti Suku wa tu yanduluka? Elambalalo limũla hẽ efendelo lietu ku Yehova? Ndi sukila hẽ oku ilukila kofeka yikuavo kuna ka kuli elambalalo?’ Ocipama cilo, ci ka tambulula apulilo a-a. Tu ka konomuisavo ndomo tu pondola oku amamako oku fendela Yehova eci upange wetu u ka tatekiwa kuenda ovina tu sukila oku yuvula.

3. Ndomo ca lomboluiwa kukanda 2 Va Korindo 11:23-27, ovitangi vipi upostolo Paulu a liyaka lavio kuenda nye tu lilongisa kulandu waye?

³ Eci olombiali vi fetika oku lambalala efendelo lietu, ka tu ka simi okuti ka tu kuete esumũlũho lia Suku. Tu ivaluki okuti, nda tua lambalaliwa ka ci lomboloka okuti Yehova ka tu kapeleko. Tu sokololi eci ca pita lupostolo Paulu. Eye wa kapiwileko la Suku. Wa kuata esumũlũho lioku soneha 14 kovikanda  vi panga onepa Kovisonehua vio Helasi kuenda wa kala upostolo wa vakualofeka. Ndaño okuti Suku wo kapeleko, pole, wa liyaka lalambalalo alua. (Tanga 2 Va Korindo 11:23-27.) Kulandu owu wupostolo Paulu, tu lilongisako okuti Yehova ecelela okuti afendeli vaye va lambalaliwa.

4. Momo lie oluali lua tu suvukila?

⁴ Yesu wa lombolola esunga lieci tu lambalaliwila. Eye wa popele okuti, tua laikele oku suvukiwa omo ka tu pangi onepa yoluali. (Yoa. 15:18, 19) Pole, oku lambalaliwa ka ku lomboloka okuti ka tu kuete esumũlũho lia Yehova. Ci lomboloka okuti tu kasi oku linga eci ca sunguluka!

5. Anga hẽ omunu o pondola oku malako efendelo lietu ku Yehova? Ci lombolola

⁵ Vakuakulambalala ka va pondola oku malako efendelo lietu ku Suku tõlo, Yehova. Valua va ci seteka ale kuenje ka va ci tẽlele. Tu kũlĩhĩsi eci ca pita vokuenda Kuyaki Wavali wa lingiwa Voluali Luosi. Kotembo yaco, kolonepa vialua violuali olombiali via lambalala calua afendeli va Suku. Upange Wolombangi Via Yehova ka wa tatekiwile lika kuviali Wolonazista ko Alemanya, pole, wa tatekiwavo ko Australia, ko Kanada kuenda kolofeka vikuavo. Tala eci ca pitako. Kunyamo wo 1939 eci uyaki wa fetika, koluali luosi kua kala eci ci soka 72.475 kakundi. Ovolandu a lekisa okuti eci uyaki wa imũha kunyamo wo 1945, lesumũlũho lia Yehova etendelo liakundi lia kala eci ci soka 156.299. Etendelo liaco lia livokiya calua!

6. Ovina vipi viwa vi yilila kalambalalo? Tukula ulandu umue.

⁶ Elambalalo li tu kuatisa oku kakatela kefendelo lietu ku Yehova okuti ka tu kuata usumba woku u vumba. Kũlĩhĩsa ulandu wohueli yimue okuti ya kuata omõla utito ulume, ya kala vofeka muna okuti olombiali via tatekele efendelo lietu. Ovo ka va tiamisilile utima kusumba, pole, va nõlapo oku talavaya ndakundi votembo yosi. Ukãi wa siapo upange una va feta olombongo vialua oco a talavaye ndukundi wotembo yosi. Ulume wa lombolola hati, elambalalo lia kokela omanu valua oku konomuisa ciwa kueci catiamẽla Kolombangi Via Yehova. Onima yeyililako yeyi okuti, ca lelukile oku fetika alilongiso Embimbiliya. Elambalalo lia kuatavo onima  yikuavo. Ukulu umue wekongelo vofeka yaco wa lombolola hati, valua va liwekelepo oku vumba Yehova va fetika oku endaenda kolohongele kuenda va fetika oku kunda vali.

7. (a) Nye tua lilongisa kelivulu Liovisila 26:36, 37? (b) Nye o sukila oku linga nda tu kasi oku lambalaliwa?

⁷ Eci ovanyali vetu va tateka efendelo lietu, ovo va lavoka okuti tu kuata usumba loku siapo oku vumba Yehova. Handi vali, ovo va sandeka asapulo uhembi, va tuma akuenje velombe oku iñila volonjo vietu, va tuambata kombonge, ale vamue pokati ketu va kapiwa vokayike. Ovo va ci linga locimãho coku tu saluisa omo okuti vamue pokati ketu va kapiwa vokayike. Nda tua va kuatela usumba omo liovina va pondola oku tu linga, kamue kamue tu pondola oku “liwekapo” oku fendela Yehova. Ka tu yongola oku lisetahãla lomanu va tukuiwa kelivulu Liovisila 26:36, 37. (Tanga.) Ka tu yongola okuti usumba u tu kokela oku tepulula, ale oku liwekapo oku linga upange wa Yehova. Etu tua kolela lutima wosi ku Yehova kuenda ka tu yokokela alambalalo. (Isa. 28:16) Olonjanja viosi tu likutilili ku Yehova loku pinga ekuatiso liaye. Tua kũlĩha okuti lekuatiso lia Yehova layimue ombiali yi pondola oku imũla efendelo lietu ku Yehova.—Va Hev. 13:6.

8-9. (a) Onjila yipi ukristão a sukila oku nõla eye muẽle, ale epata liaye? (b) Nye ci pondola oku kuatisa omunu umue oku nõla onjila yiwa?

⁸ Nda vofeka o kasi ombiali yi tateka efendelo lietu, pamue o pondola oku lipula nda o sukila oku ilukila kocitumãlo cikuavo kuli elianjo lioku vumba Yehova. Ove muẽle o nõla, lomue o pondola oku ku kisika. Vamue osimbu ka va nõlele onjila va kuama, va konomuisa eci Akristão vokocita catete va linga eci va lambalaliwa. Noke lioku pondiwa kua Stefano, olondonge via kala ko Yerusalãi via ilukila kolofeka vio Yudea, ko Samaria, toke kolofeka viokupãla ndeci, ko Foinike, ko Kupro kuenda ko Antiokea. (Mat. 10:23; Ovil. 8:1; 11:19) Pole, vamue va limbuka okuti noke lielambalalo likuavo Kakristão vokocita catete, upostolo Paulu wa nõlapo okuti ka tundi vofeka yaco muna upange woku kunda wa kala oku tatekiwa. Eye a nõlapo oku kapa kohele omuenyo waye omo lioku kunda olondaka viwa kuenda oku pamisa vamanji valupale muna mua kala elambalalo lialua.—Ovil. 14:19-23.

⁹ Nye tu lilongisa kovolandu a-a? Epata lepata, usongui waco eye o nõla nda va iluka. Osimbu usongui wepata ka nõlele onjila yaco, o sukila oku likutilila, loku konomuisa lutate ekalo liepata liaye kuenda ovina vi ka pita lavo kocitumãlo caco. Lonjila eyi, Ukristão lukristão “ambata ocitele caye.” (Va Gal. 6:5) Omo liaco, ka tu ka pisi vakuetu omo lionjila va yongola oku kuama.

10. Olonumbi vipi vi ka eciwa lofiliale kuenda lakulu vekongelo?

¹⁰ Tu kamamako ndati oku fendela Yehova eci efendelo lietu li ka lambalaliwa? Ofiliale yi ka eca olonumbi kakulu vekongelo, ndomo tu tambula okulia kuespiritu, ndomo tu linga olohongele kuenda ndomo tu kunda olondaka viwa. Nda ofiliale ka ya tẽlele oku sapela lakulu vekongelo, limbuka okuti akulu vekongelo va ka ku kuatisa loku kuatisavo ekongelo liosi oku vumba Yehova. Ovo va ka tu ĩha olonumbi vi sangiwa Vembimbiliya kuenda valivulu etu.—Mat. 28:19, 20; Ovil. 5:29; Va Hev. 10:24, 25.

11. Momo lie tu kolelela okuti tu ka amamako oku kuata okulia kuespiritu kuenda nye o sukila oku linga oco o tate ciwa Embimbiliya liove kuenda alivulu akuavo?

 ¹¹ Yehova wa likuminya okuti afendeli vaye va ka amamako oku tekuiwa konepa yespiritu. (Isa. 65:13, 14; Luka 12:42-44) Omo liaco, kolela okuti ocisoko ca Yehova ci ka amamako oku ku ĩha ovina viosi o sukila, oco o pamise ekolelo liove. Pole, nye o sukila oku linga? Eci o sangiwa velambalalo, sanda ocitumãlo ciwa oco o soleke Embimbiliya liove kuenda alivulu akuavo o pondola oku kuata. Soleka ciwa ovimalẽho viosi cikale alivulu, ale vina vi sangiwa votablet kuenda votelefone pocitumãlo cina okuti ka ci leluka oku vi mola. Vosi yetu tu sukila oku linga cosi citava oco tu amameko oku pamisa ekolelo lietu.

12. Akulu vekongelo va ka sokiya ndati olohongele, okuti omanu ka va ka limbuka eci ci kasi oku lingiwa?

¹² Nye ci ka pita lolohongele vietu? Akulu vekongelo va ka sokiya olohongele lonjila yimue okuti ka ci ka limbukiwa lomanu vakuavo. Citava okuti ovo va ka linga esokiyo lioku liongolola vovimunga vitito kuenda citavavo okuti va ka pongolola alivala lovitumãlo olonjanja vialua. Ove o pondola oku kuatisa vamanji poku vangula levando eci iñila loku tunda kohongele. O sukilavo oku ci linga lonjila yina okuti ka ci limbukiwa lomanu vakuavo.

13. Nye tu sukila oku lilongisila ku vamanji va kala ko União Sovietika?

¹³ Catiamẽla kupange woku kunda, ca tamba lika kekalo liocitumãlo locitumãlo. Omo okuti tu sole Yehova kuenda tu sanjukila oku sapuilako omanu catiamẽla Kusoma waye, tu ka sanga onjila yimue yoku kunda. (Luka 8:1; Ovil. 4:29) Ukãi umue ukuovolandu o tukuiwa Emily B. Baran, poku lombolola upange woku kunda Wolombangi Via Yehova ko União Sovietika, wa popia hati: “Eci ombiali ya sapuila Olombangi Via Yehova oco vi liwekepo oku kunda, ovo va fetika oku kundila vana va lisungue lavo, vana va tangela kumosi, vana va talavayela kumosi kuenda kakamba vavo. Eci ovo va tumiwa vokayike omo lioku kunda, va kundila vana va kalavo vokayike kaco.” Ndaño okuti upange woku kunda wa kala oku tatekiwa vamanji va kala ko União Sovietika ka va liwekelepo oku linga upange waco. Nda okuti kofeka o kasi upange woku kunda u kasi oku tatekiwa, o pondolavo oku setukula ongangu yavo!

14. Osamo 39:1, yi tu lungula oku linga nye?

¹⁴ Kuata utate poku eca alomboluilo amue. Nda upange wetu woku kunda u tatekiwa, tu sukila oku kũlĩha ‘otembo yoku ũha.’ (Uku. 3:7) Eci ci ka tu kuatisa oku kuama olonumbi vimue ndeci, oku yuvula oku tukula olonduko  via vamanji, kocitumãlo tua siata oku liongoluila, ndomo tu linga upange woku kunda kuenda ndomo tu tambula okulia kuespiritu. Ka citava okuti tu situlula ovina viaco kolombiali; ndaño oku ci sapuila kakamba vetu ale kepata li kasi vofeka yetu, ale kolofeka vikuavo. Nda tua ci linga tu ka kapa kohele omuenyo wa vamanji.—Tanga Osamo 39:1.

15. Nye Satana a ka seteka oku linga kokuetu kuenda tu yuvula ndati onjanjo yaco?

¹⁵ Ku ka ecelele okuti ovitangi vitito vi tepa omunga yetu. Satana wa kũlĩha okuti onjo yimue nda ya tepiwa, ka yamamako. (Mar. 3:24, 25) Eye o ka linga cosi, oco a tepe omunga yi kasi pokati ka vamanji. Lonjila eyi, eye o yongola okuti pokati ketu pakala esuvu.

16. Ongangu yipi yiwa Manji Gertrud Poetzinger a tu sila?

¹⁶ Ndaño muẽle Akristão vana va pama kespiritu, va sukila oku lunguka oco ka va ka wile vonjanjo yaco. Kũlĩhĩsa ulandu wa vamanji vavali akãi olombuavekua, okuti Gertrud Poetzinger kuenda Elfriede Löhr. Ovo va kala vokayike kumue la vamanji vakuavo kocila coku kangisa Kolonazista. Manji Gertrud wa kuata esepa eci a mola okuti manji Elfriede o kasi o kueca elembeleko ku vamaji vakuavo vokayike. Noke, manji Gertrud wa kuata osõi kuenda wa pinga ekuatiso ku Yehova. Eye wa soneha hati: “Tu sukila oku tava okuti vakuetu va kuete vali uloño walua okuti etu ci sule.” Eye wa yula ndati esepa liaco? Manji Gertrud wa luluvalela kovilinga viwa kuenda kocituwa cukamba manji Elfriede a kuata. Lonjila eyi, manji Gertrud kuenda manji Elfriede va pamisa ukamba wavo. Kavali kavo, vamamako oku vumba Yehova lekolelo toke kesulilo liomuenyo wavo palo posi. Nda etu tua yuvulavo oku lisuvuka la vamanji, omunga yetu yi kamamako.—Va Kol. 3:13, 14.

17. Momo lie tu sukilila oku pokola kolonumbi vi eciwa locisoko ca Yehova?

¹⁷ Pokola kolonumbi. Nda tua kapako olonumbi tu tambula ku vamanji va kuete ocikele coku songola tu ka yuvula ovitangi. (1 Pet. 5:5) Ndeci, kolofeka vina kua pita elambalalo, vamanji vakuakusongola va eca onumbi yokuti, olohundi ka citava okuti va eca alivulu vocikanjo. Ndaño ndoco, ukundi umue wotembo yosi, wa litendele ndu okuti wa loñolohapo vali, ka pokuile konumbi yaco kuenje wa eca alivulu. Nye ce yililako? Eye kumue la vamanji vakuavo va kuatiwa lakuenje velombe. Citava okuti osimbu va kala oku eca alivulu akuenje velombe va va kuama kuenje va fetika oku tambula alivulu komanu va siala lalivulu aco. Nye tua lilongisa kulandu owu? Tua lilongisa okuti, tu sukila oku  kuama olonumbi ndaño pamue tu sima okuti tu kuete ukũlĩhĩso walua. Yehova olonjanja viosi o tu sumũlũisa nda tu tava kolonumbi via vamanji vana va kuete ocikele coku tu songuila.—Va Hev. 13:7, 17.

18. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku tumbika ovihandeleko ka via sungulukile kotembo yelambalalo?

¹⁸ Yuvula oku tumbika ovihandeleko ka via sungulikile. Nda akulu vekongelo va tumbika ovihandeleko ka via sungulukile, va ka koka ocilemo ku vamanji. Manji Juraj Kaminský, poku ivaluka elambalalo lia pita kofeka yo Tchekoslováquia wa popia hati: “Noke lia vamanji va kuacikele oku kapiwa vokayike, akulu vamue vekongelo va fetika oku tumbika ovihandeleko viavo muẽle, poku tukula ulala umue wovina akundi va sukilile oku linga levi ka va ponduile oku linga.” Yehova ka ecele kokuetu omoko yoku nõlelako vakuetu onjila va sukila oku kuama. Una o seteka oku linga ovina viaco, ka kasi oku teyuila vamanji, pole, o kasi oku seteka oku kala cime cekolelo lia vamanji.—2 Va Kor. 1:24.

19. Ndomo ca tangiwa kelivulu lia 2 Asapulo 32:7, 8, ekolelo lipi tu kuete okuti Satana ka ka tẽla oku tu tindula ku Yehova?

¹⁹ Unyali wetu Satana Eliapu, o kasi oku amamako oku lambalala afendeli va Yehova vakuekolelo. (1 Pet. 5:8; Esit. 2:10) Satana kumue la vana vo kuãi o seteka oku tateka efendelo lietu ku Yehova. Pole, ka tu sukila oku liwekapo oku fendela Yehova omo liusumba! (Esin. 7:21) Yehova o kasi letu kuenda o ka amamako oku tu teyuila ndaño ceci tu liyaka lalambalalo.—Tanga 2 Asapulo 32:7, 8.

20. Nye wa nõlapo oku linga?

²⁰ Omo liaco, tu amamiko oku lekisa utõi ndeci akristão vokocita catete va linga, poku sapuila olombiali viokoloneke viavo hati: “Nda esunga kovaso a Suku oku tava kokuene okuti ku Suku hakoko, ci popi ene muẽle. Pole, kokuetu ka citava oku liwekako oku vangula ovina tua mola levi tua yeva.”—Ovil. 4:19, 20.