1-3. Vbọ yae fi werriẹ ighẹ iwinna ọghe etẹn eso ni te rre ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia?

ỌDỌ vbe amwẹ ọkpa na tie ẹre Robert kevbe Mary Jo keghi kha wẹẹ: “Ma ghi gbe ukpo 21 nẹ vbe iwinna arọndẹ na gie yo isi, ma keghi do bẹghe ẹre wẹẹ te ọ khẹke ne ima ya gbaroghe evbibiẹ ima rhunmwuda iran khian ọmaẹn nẹ, iran i ghi vbe sẹtin gbaroghe egbe iran. Vbọrhirhighayehẹ, iwinna ugamwẹ ne ima sẹrae wa da ima.”

² Ọdọ vbe amwẹ ọvbehe na tie ẹre William vbe Terrie keghi kha wẹẹ: “Vbe ima ghi bẹghe ẹre wẹẹ, emianmwẹ i khian ghi gi ima ye gha ru iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia, vbe otọ ẹvbo ọvbehe, ma na viẹ egbua.”

³ Aleksey keghi kha wẹẹ: “Ma wa rẹn wẹẹ arriọba ghaa hoo ne iran khui abotu ọghe ima sokpan, vbe iran ghi gele khui ẹre, aro na ru mwẹ gboo, erriọ ima hia ya kpa hin e Bẹtẹl rre.”

4. De inọta ne ima khian rhie ewanniẹn yi vbe ako iruẹmwi na?

⁴ Te a wa vbe fi iwinna etẹn nibun ni rre ugamwẹ ẹghẹ hia werriẹ kevbe etẹn ni ga vbe Bẹtẹl. * Afiwerriẹ vbenian ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ ne etẹn na rhunmwuda te iran wa sọyẹnmwẹ iwinna iran. Vbọ khian ru iyobọ ne etẹn na ya zin egbe? Vbe ima khian ya ru iyobọ ne iran hẹ? Ewanniẹn ọghe avbe inọta na gha ru iyobọ ne ima ya zin egbe vbe emwi gha fi werriẹ vbe arrọọ ọghe ima.

5. De isievẹn eso ne etẹn ne iwinna iran fi werriẹ la gberra?

⁵ Adeghẹ e Bẹtẹl ẹre ima na ga ra iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ọvbehe ẹre ima ru, zẹ vbene ẹghẹ ya khian, ma ghi do gua obọ emwa ne ima gu winna kevbe emwa ni rre ẹdogbo ne ima na winna, ehe ne ima na winna ghi vbe do gua ima egbe ro. Ma gha khian ghi kpa hin ẹdogbo nii rre, ọ do gha da ima. Ẹmwẹ emwa ne ima khian kpa sẹrae ghi wa gha da ima katekate deghẹ ukpokpo ẹre ọ ya ima kpa. (Mat 10:23; 2 Kọr 11:28, 29) Ma gha ghi kpa gha rrie ehe ọvbehe, ma ghi khian orhunmwuyẹn, deghẹ ẹvbo ima ẹre ima kpa gha rrie, ma ghi vbe ye vbe orhunmwuyẹn. Robert kevbe Mary Jo keghi kha wẹẹ: “Ma ghi sẹ ẹvbo ima, ma na ye vbe ọrriọvbe, ima ma ghi kue sẹtin gha ya urhuẹvbo ima kporhu rhunmwuda, ọ kpẹre ne ima kpa vbe owa.” Etẹn eso ne iwinna iran fi werriẹ i miẹn igho loo somwa. Orhiọn iran i ghi sotọ, iro ghi han iran. De emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne etẹn vbenian?

6. Vbe ima khian ya sẹtin sikẹ e Jehova hẹ?

⁶ Sikẹ e Jehova. (Jems 4:8) Vbe ima khian ya sẹtin ru ọna hẹ? Ma ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova ọre Osa nọ “họn erhunmwu.” (Psm 65:2) Ebe Psalm 62:8 wẹẹ: “Wa ta enegbe uwa hia ma rẹn” rhunmwuda, e Jehova gha “sẹtin ru gberra vbene ima nọ rẹn, ra vbe ne a mu roro vbe ekhọe.” (Ẹfis 3:20) Ẹi re emwi ne ima nọ rẹn ọkpa ẹre Jehova ru ne ima. Ọ sẹtin sọfurre ye ọlọghọmwa ne ima ye, vbe odẹ ne ima ma te yaro yi.

7. (a) De emwi ne ẹi khian ya ima khian rree ne Jehova? (b) Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 6:10-12, de afiangbe ne ima gha miẹn deghẹ ima na gha ya ẹkoata ga e Jehova?

⁷ Ne ima ghẹ mieke na khian rree ne Jehova, te ima gha tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn vbe ẹdẹgbegbe, ma ghi vbe gha ru erria yan rẹn. Ọtẹn nokpia ọkpa nọ ka gha re arọndẹ na gie yo isi keghi kha wẹẹ: “Iwinna ruẹ gha fi werriẹ, ye gha ru iruẹmwi ẹgbẹe, u vbe gha mu egbe iko yotọ zẹvbe ne u ka ruẹ dee yi.” U ghi vbe gha zọghae vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbe iko ne u ghi ye. E Jehova i mianmian emwa ni ya ẹkoata gae, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iran i ghi sẹtin ru emwi ne iran ka ru vbe ugamwẹ ọnrẹn.—Tie Hibru 6:10-12.

8. De vbene adia nọ rre 1 Jọn 2:15-17 khian ya ru iyobọ nuẹn ya ya arrọọ ruẹ khian ne khuẹrhẹ?

⁸ Ya arrọọ ruẹ khian ne khuẹrhẹ. Ghẹ gi osi  ọghe agbọn na si ruẹ ghee iyeke vbe odẹ ọghe orhiọn. (Mat 13:22) Etẹn vbuwe ẹgbẹe kevbe avbe ọse ra emwa ne ẹi ga e Jehova ghaa kpikpi ruẹ ne u mu ẹmwẹ igho ye okaro vbe arrọọ ruẹ, ghẹ danmwehọ iran. (Tie 1 Jọn 2:15-17.) Mu ẹtin yan e Jehova, rhunmwuda, ọ yan rẹn wẹẹ irẹn gha kpemehe emwi hia ne ima gualọ vbe odẹ ọghe orhiọn kevbe odẹ ọghe ikpakpa, ọ ghi vbe rhie ifuẹko ne ima “vbe ẹghẹ ne a na gualọe zẹẹ.”—Hib 4:16; 13:5, 6.

9. Zẹvbe nọ rre ebe Itan 22:3, 7, vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gha mọmọ igho ba ẹmwẹ emwi nọ ma gele ru ekpataki? Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya gha ru azẹ nọ maan?

⁹ Ghẹ gha mọmọ igho ba ẹmwẹ emwi nọ ma gele ru ekpataki. (Tie Itan 22:3, 7.) Te a wa kakabọ loo igho vbe a ghaa si rrie ihe ọvbehe. Ọna sẹtin ya ọmwa de ye osa. Ne ima ghẹ mieke na de ye osa, ọ ma khẹke ne ima gha dẹ emwi kuẹn ra ne ima gha mọmọ igho vbene ima rhirhi miẹn. Vbe igiemwi, ọmwa ima ghaa khuọnmwi, ma sẹtin ya mọmọ igho vbe emwi gha ghi zẹ ba su ima, sokpan, vbe ẹghẹ vbenian, ọ ghi gha lọghọ ne ima gele rẹn inu igho ne ima gha mọmọ. U ghaa rre ọlọghọmwa vbenian, “erhunmwu” gha ru iyobọ nuẹn ya ru azẹ nọ maan. U ghaa na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, e Jehova ghi mu ruẹ orhiọn sotọ ne u mieke na rẹn emwi nọ khẹke ya ru.—Fil 4:6, 7; 1 Pit 5:7.

10. Vbe ima khian ya sẹtin zẹ ọse ọgbọn hẹ?

¹⁰ Gha gu emwa esi ru ọse. Gi avbe ọse ruẹ rẹn emwi ne u la gberra, katekate iran ni ka werriẹ aro daa ọlọghọmwa ne u la gberra. Ọna gha fu ruẹ ẹko rre. (Asan 4:9, 10) U gha ye gha nọ ẹmwẹ avbe ọse ruẹ nẹdẹ vbe iwinna ruẹ gha fi werriẹ, vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne u zẹ ọse ọgbọn. U gha hoo ne u zẹ avbe ọse ni maan, ọ khẹke ne uwẹ vbe gha re ọmwa esi. Vbua khian ya sẹtin zẹ ọse ọgbọn hẹ? Gi emwa rẹn avbe afiangbe ne u he miẹn vbe ugamwẹ ẹghẹ hia. Ọ gha khọn rẹn wẹẹ ẹi re etẹn hia ẹre ọ khian rẹn evbọzẹe ne u na rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia, sokpan etẹn eso rrọọ ni gha hoo ne iran lele igiemwi esi ọghuẹ, iran ghi do gha re ọse ruẹ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne u gha begbe vbe ẹmwẹ ne u ta, nẹ ghẹ do yevbe na miẹn wẹẹ te u ghi rhuọ, rhunmwuda emwi ne u he fiangbua vbe otu ọghe Jehova. Ghẹ vbe gha ta ẹmwẹ nọ ma khẹke vbekpae ugamwẹ ẹghẹ hia.

11. Vbọ khian ya ẹgbẹe ruẹ gha mwẹ oghọghọ vbe iwinna uwa gha fi werriẹ?

¹¹ A sẹtin miẹn wẹẹ, rhunmwuda ne ọdafọn ra ọvbokhan ruẹ na khuọnmwi, ẹre ọ ya ruẹ sẹ iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia rae. Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gi ohu gha muẹn sẹrriọ wẹẹ, u ghi do kha wẹẹ, ọdafọn ra ọvbokhan ruẹ ẹre ọ ya ruẹ kpa hin ugamwẹ ẹghẹ hia rre. Ọ ghaa re uwẹ ẹre ọ khuọnmwi, ghẹ vbe gi ekhọe ruẹ gha bu abe gbuẹ, ne u gha roro ẹre wẹẹ te u ghi si ọdafọn ra ọvbokhan ruẹ ghee iyeke. Yerre wẹẹ, “ọkpa”  ẹre uwa eva khin kevbe wẹẹ, te uwa yan ma e Jehova wẹẹ, ọ baa ra ọ khọọ, wa gha rọnmwẹ egbe sẹ ota. (Mat 19:5, 6) A sẹtin vbe miẹn wẹẹ ẹmwẹ ọmọ na ma te muegbe ẹre, ẹre ọ ya uwa kpa hin ugamwẹ ẹghẹ hia rre. Ọ gha ghi sẹ ẹghẹ, wa ghi gi ọmọ nii rẹn wẹẹ, irẹn ẹre ọ hiunsi sẹ iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ne uwa sẹrae. Wa ghi vbe gi ẹre rẹn wẹẹ, te Osanobua yae fiangbe uwa. (Psm 127:3-5) Yevbesọni, uwa ghi vbe gi ẹre rẹn, afiangbe ne uwa miẹn vbe uwa rre iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Ena sẹtin ya ọmọ nii rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia vbene uwa vbe ru ẹre.

12. (a) De iyobọ ne ima gha sẹtin ru ne emwa ne iwinna ugamwẹ ọghe iran fi werriẹ? (b) De vbene ima khian ya ru iyobọ ne iran hẹ, ne iran mieke na ye gha sọyẹnmwẹ?

¹² Etẹn nibun wa ru iyobọ ne etẹn ni rre ugamwẹ ẹghẹ hia, ne iran mieke na ye rhiegba ye iwinna ugamwẹ ne iran ye. Iran keghi rhie igiọdu ne iran, iran ru iyobọ igho kevbe iyobọ ọvbehe ne iran, iran vbe ru iyobọ nọ khẹke ne ẹgbẹe iran ne iran sẹrae vbe owa. (Gal 6:2) Iwinna etẹn ni rre ugamwẹ ẹghẹ hia gha fi werriẹ, iran na gha die iko ne u ye, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ ọ mwẹ emwi ne iran ru, na gu wẹẹ ne iran kpa. * Nọghayayerriọ, ru iyobọ ne iran, ne iran sẹtin ye gha sọyẹnmwẹ. Ya oyaya gbọbokhian ne iran, u ghi tian iran ye iwinna ne iran he ru vbe ugamwẹ e Jehova, ọ gha khọn rẹn wẹẹ, iran i ghi sẹtin ru iwinna ne iran te ka ru rhunmwuda emianmwẹ. Hia ne u rẹn iran sayọ. U gha wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe obọ iran.

13. De iyobọ ne ima gha sẹtin ru ne etẹn ne iwinna iran fi werriẹ?

¹³ Ọ khẹke ne ima gu etẹn ne iwinna iran fi werriẹ gualọ owa, iwinna ra emwi ọvbehe nọ  gha ru iyobọ ne iran. Ma sẹtin gi iran rẹn vbene a ru emwi hẹ vbe ẹdogbo nii. Ọ ma khẹke ne ima gha gbe ọsọre ne iran, sokpan ọ khẹke ne ima rẹn vbene emwi ye iran hẹ. A sẹtin miẹn wẹẹ, iran tobọ iran ra ọmwa iran vbuwe ẹgbẹe khuọnmwi. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ te iran khiẹ rhunmwuda ọmwa iran nọ wu. * Ẹmwẹ etẹn ne iran sẹrae sẹtin vbe gha da iran. Ena hia sẹtin ya iro han iran, rhunmwuda ọni, ọ sẹtin rhie ẹghẹ iran ke sẹtin do gha sọyẹnmwẹ iwinna ugamwẹ ọghe iran.

14. De vbene etẹn ya ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo ọkpa hẹ vbe iwinna rẹn fi werriẹ?

¹⁴ Ma ghaa ru iyobọ ne iran, ma na vbe gha rhie igiemwi esi ye iran otọ, iran ghi gha sọyẹnmwẹ iwinna iran. Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ ka gha ga vbe isi vbe ọwara ukpo nibun keghi kha wẹẹ: “Ẹdẹgbegbe ẹre I ya gha gu emwa ruẹ e Baibol vbe eke ne I na ka gha ru iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Sokpan iwinna mwẹ ghi fi werriẹ, I ma ghi gha sọyẹnmwẹ iwinna ikporhu, rhunmwuda ọ lọghọ a ke miẹn ọmwa kporhu ma vbe ẹvbo ne I ghi gha ye. Sokpan etẹn ne ima gba rre iko kegha tie mwẹ ba egbe vbe iran ghaa rrie ọghe emwa ne iran gu ruẹ e Baibol. Ne etẹn na, na mwẹ izọghae vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, kevbe ne iran na miẹn emwa gu ruẹ e Baibol keghi rhie igiọdu mẹ. I na ghi do ruẹ vbene a ya mu ẹmwẹ so hẹ vbe ẹdogbo nii. Ena hia ẹre ọ ghi werriegbe ya mwẹ gha sọyẹnmwẹ.”

15. Vbọ khian ru iyobọ nuẹ ya musọe vbe iwinna ruẹ gha fi werriẹ?

¹⁵ U gha sẹtin musọe vbe iwinna ruẹ. Iwinna ruẹ gha fi werriẹ, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ te u de ghee iyeke rhunmwuda afiwerriẹ nọ rhiegbe ma vbe arrọọ ruẹ. Ghẹ mianmian odẹ ne Jehova he ya fiangbuẹ. Rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Gha ya egbe taa Ivbiotu e Kristi ni mudia gbain vbe orre nokaro. Te iran wa gha “kporhu” vbe ehe ne iran rhirhi gha ye. (Iwinna 8:1, 4) U gha rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ẹrhiọn ne u loo gha biẹ ọmọ esi. Vbe  igiemwi, vbe arriọba khulo avbe arọndẹ eso hin otọ ẹvbo ọkpa rre, iran na gha rrie otọ ẹvbo ọvbehe ne a na gualọ iyobọ etẹn. Urhuẹvbo ọghe avbe arọndẹ na ẹre a zẹ vbe ẹvbo nii. Vbe ọ ma he kpẹẹ vba, emwa nibun keghi miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi. Iran na ghi suẹn gha do iko zẹvbe ẹbu na ma he kpasẹ yi nọ gha re iko.

16. Vbua khian ya sẹtin gha sọyẹnmwẹ hẹ vbe iwinna ugamwẹ ruẹ gha fi werriẹ?

¹⁶ “Oghọghọ ne Nọyaẹnmwa rhie ne uwa gha ya uwa wegbe.” (Neh 8:10) Asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ ọre emwi okaro nọ khẹke nọ ya ima gha sọyẹnmwẹ, ẹi re iwinna ugamwẹ ọghomwa, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima wa sọyẹnmwẹ ọnrẹn. Nọnaghiyerriọ, ye gha gu e Jehova muobọ, ne u vbe gha nọ rẹn vbe erhunmwu nọ gha rhie adia kevbe ẹwaẹn nuẹn kevbe nọ gha gbaroghe ruẹ. U ghi yerre wẹẹ, ne u na gha mwẹ ekhọe na ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ẹre ọ ya ruẹ do gha sọyẹnmwẹ iwinna ugamwẹ ne u ka gha ru. Ya ekhọe hia rhiegbe ye iwinna ne u ghi ru nia vbe ugamwẹ e Jehova. U gha lele adia na, e Jehova gha vbe ru iyobọ nuẹn ya gha sọyẹnmwẹ ọnrẹn.—Asan 7:10.

17. De emwi nọ khẹke ne ima gha yerre vbe iwinna ima gha fi werriẹ?

¹⁷ Gi ima gha yerre wẹẹ, iwinna ne ima ru nia vbe ugamwẹ e Jehova keghi re ọghe ovbi ẹghẹ kherhe, sokpan etẹbitẹ ya sẹ etẹghori ẹre ima khian ya gha ga e Jehova. Vbe agbọn ọgbọn nọ dee, iwinna ima hia sẹtin fi werriẹ. Aleksey na guan kaẹn vbe omuhẹn ban keghi kha wẹẹ, te afiwerriẹ nọ rhiegbe ma vbe iwinna irẹn nia, mu irẹn egbe yotọ khẹ afiwerriẹ nọ khian rhiegbe ma vbe agbọn ọgbọn nọ dee. Ọ na yevbe kha wẹẹ: “I wa rẹn wẹẹ e Jehova gele rrọọ kevbe wẹẹ ẹi mwẹ agbọn ọgbọn ma rre. Sokpan ugbẹnso I ghi gha roro ẹre wẹẹ e Jehova ma sikẹ mwẹ, kevbe wẹẹ agbọn ọgbọn ye rree. Nia, te ọ ghi yevbe ne I bẹghe Jehova ghee mwẹ ghee ruẹ. Erriọ agbọn ọgbọn ghi wa vbe ya khian akhuẹ akhuẹ vbe ekhọe mwẹ.” (Iwinna 2:25) Gi ima ye gha gu e Jehova muobọ, ọ gha khọn rẹn ne afiwerriẹ rhiegbe ma vbe arrọọ ọghe ima. Irẹn i khian sẹ ima rae ẹdẹ. Ọ gha ya ima gha sọyẹnmwẹ vbe iwinna ne ima rhirhi gha ru vbe ugamwẹ ọghẹe.—Aiz 41:13.