1-3. Ki lika mañi zekona kutahisa kuli mizwale ni likaizeli babañwi baba mwa sebelezo ya nako kaufela batuhele kueza musebezi one baezanga?

BO ROBERT ni bo musalaa bona bo Mary Jo batalusa kuli: “Hamulaho wa kutanda lilimo ze 21 mwa musebezi wa bulumiwa, bashemi baluna babane kaufelaa bona nebakalile kuba ni mapongo. Neluikatulezi kutuhela musebezi waluna wa bulumiwa kuli luyo bababalela. Nihakulicwalo, neluutwile hahulu bumaswe kuli nelunani kusiya sibaka sene lulata hahulu.”

² Bo William ni bo musalaa bona bo Terrie batalusa kuli: “Hane lutaluselizwe kuli nelusa koni kuzwelapili mwa musebezi wa bulumiwa bakeñisa mapongo, nelulilile. Nelutabela hahulu kusebeleza Jehova mwa naha isili, kono cwale nelusa koni kuzwelapili kueza cwalo.”

³ Bo Aleksey batalusa kuli: “Neluziba kuli ba muuso nebabata kukwala ofisi ya mutai kone nisebeleza. Kono taba yeo hane iezahezi luli, neniutwile hahulu bumaswe kabakala kuli kaufelaa luna nelunani kuzwa fa Betele.”

4. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye?

⁴ Hape kunani mizwale ni likaizeli babañwi babañata-ñata bane basebelezanga fa Betele ni babañwi bane bali mwa sebelezo yeipitezi ya nako kaufela bane bakupilwe kueza musebezi omunca. * Mizwale ni likaizeli babasepahala bao mwendi nebaikutwile hahulu bumaswe bakeñisa kuli nebanani kutuhela musebezi one balata hahulu. Ki lika mañi zekona kubatusa kutwaela muinelo omunca obali  ku ona? Mukona kubatusa cwañi? Kuziba likalabo za lipuzo zeo kuka lutusa ni luna haiba muinelo waluna mwa bupilo ucinca.

5. Lukona kuikutwa cwañi haiba lukupiwa kutuhela musebezi one luezanga kamba haiba lufiwa musebezi omunca?

⁵ Ibe kuli lusebeleza fa Betele kamba lu mwa sebelezo yeñwi ya nako kaufela, lulatanga hahulu batu boluinzi ni bona ni kutwaela sibaka kolusebeleza. Mi haiba lutuhela kueza musebezi wo kabakala muinelo omuñwi, luikutwanga hahulu bumaswe. Lwatondanga mizwale ni likaizeli bolusiile, mi luikalelwanga zekaezahala ku bona sihulu haiba nelu basiile kabakala twaniso yezwa ku ba muuso. (Mat. 10:23; 2 Makor. 11:28, 29) Hape haiba lukupiwa kuyo sebeleza kwa sibaka sisili kamba kutuhela kueza musebezi one luezanga ni kukutela habo luna, hañata lutokwanga kuyo twaela sizo sa kwa sibaka seo. Bo Robert ni bo musalaa bona bo Mary Jo batalusa kuli: “Hane lukutezi kwa naha yahabo luna, nese lulibezi sizo saluna mi mane neku lubezi taata kukutaza mwa puo yaluna. Neluikutwile feela inge kuli neluli bazwahule mwa naha yahabo luna.” Mizwale babañwi babakupiwanga kueza musebezi usili babanga ni lisinyehelo zene basika libelela. Bakona kuikalelwa mane ni kuzwafa. Ki lika mañi zekona kubatusa?

6. Lukona kusutelela cwañi ku Jehova?

⁶ Musutelele ku Jehova. (Jak. 4:8) Lukona kueza cwañi cwalo? Ka kulapela ku yena inze lumusepile, kakuli mane Bibele imutalusa kuli ki Mulimu “Yautwa litapelo.” (Samu 65:2) Liñolo la Samu 62:8 libulela kuli: “Mumubulelele kaufela ze mwa lipilu zamina.” Jehova wakona kuluezeza lika zetuna, mane ukona kueza “hahulu nikufita mwa lika kaufela zelukupa kamba kuutwisisa.” (Maef. 3:20) Haaluezezangi feela lika zelu mukupa ka tapelo. Ukona kueza lika zelusika libelela kamba zelusa koni kuutwisisa kuli atatulule miinelo yetaata yelukopana ni yona.

7. (a) Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lusutelele ku Jehova? (b) Ka kuya ka liñolo la Maheberu 6:10-12, Jehova uka luunga cwañi haiba luzwelapili kumusebeleza ka busepahali?

⁷ Kuli musutelele ku Jehova, muswanela kubalanga Bibele zazi ni zazi ni kunahanisisa zemubala. Muzwale yomuñwi yanaasebezanga sina mulumiwa utalusa kuli: “Muzwelepili kubanga ni nako ya kulapela sina lubasi ni kuitukisezanga mikopano kamita sina feela mone muezezanga hane musali mwa sebelezo yamina.” Hape muzwelepili kueza momukonela kaufela  kukutaza taba yende ni mizwale ni likaizeli ba mwa puteho yenca yemuswalisana ni yona. Jehova haalibalangi batanga bahae babazwelapili kumusebeleza ka busepahali niha basakoni kueza sina mone baezezanga kwamulaho.—Mubale Maheberu 6:10-12.

8. Litaba zeñozwi kwa liñolo la 1 Joani 2:15-17, likona kumitusa cwañi kunolofaza bupilo bwamina?

⁸ Munolofaze bupilo bwamina. Musike mwatuhelela lika zetahiseza batu lipilaelo mwa lifasi la Satani ‘kumipaleliswa’ kueza lika za kwa moya. (Mat. 13:22) Muhane kukuezo yezwa kwa batu ba lifasi, balikani bamina kamba bahabo mina babakona kumitaluseza kuli haiba muipatela sifumu mwa lifasi la Satani, mukakondisa mwa bupilo. (Mubale 1 Joani 2:15-17.) Musepe kuli Jehova uka mifa lika zemutokwa “ka nako yeswanela,” zecwale ka lico za kwa moya, lika za kwa mubili, mi uka miomba-omba.—Maheb. 4:16; 13:5, 6.

9. Ka kuya ka liñolo la Liproverbia 22:3, 7, ki kabakalañi haluswanela kuambuka kuikenya mwa likoloti zesatokwahali, mi ki lika mañi zekona kulutusa kueza likatulo zende?

⁹ Musike mwaikenya mwa likoloti zesatokwahali. (Mubale Liproverbia 22:3, 7.) Kututela kwa sibaka sisili kukona kutahisa kuli musinyehelwe ki masheleñi amañata, mi mukona kuikutwa kuli mutokwa kukolota masheleñi ku mutu yomuñwi. Kuli muambuke likoloti, musike mwakolota masheleñi kuli muleke lika zemusa tokwi. Haiba luipumana mwa muinelo omuñwi otaata inge cwalo kukulisa mutu yomuñwi yolulata, lukona kubata kukolota masheleñi amañata. Mwa miinelo yecwalo, muhupule kuli “tapelo” yakona kumitusa kueza likatulo zende. Jehova ukaalaba tapelo yamina ka kumifa kozo ‘yekasileleza pilu yamina ni maata amina a kunahana’ kuli musike mwaikalelwa hahulu.—Mafil. 4:6, 7; 1 Pit. 5:7.

10. Lukona kufumana cwañi balikani?

¹⁰ Mube ni balikani babakona kumitiisa kwa moya. Mutaluseze balikani bamina momuikutwela ni miinelo yetaata yemukopana ni yona, sihulu haiba ni bona bakopani ni miinelo yeswana yeo. Kueza cwalo kuka mitusa kuikutwa kuomba-ombiwa. (Muek. 4:9, 10) Balikani bomubile ni bona hane musaeza musebezi wamina bakazwelapili kuba balikani bamina. Cwale hase mueza musebezi usili, mutokwa kuba ni balikani babanca. Muhupule kuli mutokwa kuba ni tulemeno totunde kuli mube ni balikani babande. Mukona kufumana cwañi balikani? Mutaluseze babañwi limbuyoti zamifile Jehova, ilikuli balemuhe kuli kusebeleza Jehova kumitahiseza tabo. Nihaike kuli babañwi mwa puteho habana kuutwisisa libaka hamutabela sebelezo ya nako kaufela, babañwi bona bakaitebuha mutala wamina mi bakaba balikani bamina. Kono mutokomele kuli hamubuleli litaba zekatahisa kuli batu bamilumbe hahulu kabakala lika zemupetile mwa sebelezo yamina, kamba kutaluseza babañwi lika zeñwi zemusika tabela ka za sebelezo yamina.

11. Mukona kuezañi kuli mube ni tabo mwa linyalo lamina?

¹¹ Haiba mutuhezi kueza musebezi one muezanga  bakeñisa kuli mutu yomunyalani ni yena naakalile kuba ni mapongo, musike mwamufa mulatu. Kono hape haiba ki mina bane bakalile kuba ni mapongo, musike mwainyaza ka kuunga kuli mupalelisizwe bakumina kueza zeñata mwa sebelezo yabona ku Jehova. Muhupule kuli mina ni bakumina mu “nama iliñwi,” mi nemuitamile fapilaa Jehova kuli mukababalelana mwa muinelo ufi kamba ufi omuka kopana ni ona. (Mat. 19:5, 6) Haiba nemutuhezi musebezi one muezanga kabakala kuba ni mwana ka kusalibelela, mutaluseze mwanaa mina yo kuli ki wa butokwa hahulu ku mina kufita musebezi one muezanga. Mumutaluseze kuli mumuunga sina “mupuzo” ozwa ku Mulimu. (Samu 127:3-5) Hape mumutaluseze limbuyoti zemuikozi mwa sebelezo yamina ku Jehova. Haiba mueza cwalo, mukatusa mwanaa mina kuli aikatulele kusebeleza Jehova sina mone muezelize mina.

12. (a) Lukona kutusa cwañi mizwale ni likaizeli baba mwa sebelezo ya nako kaufela kuzwelapili mwa sebelezo yabona? (b) Lukona kubatusa cwañi kutwaela muinelo omunca obali ku ona?

¹² Kwatabisa kuli liputeho zeñata hamohocwalo ni mizwale ni likaizeli babañwi baezanga mobakonela kaufela kutusa baba mwa sebelezo ya nako kaufela kuzwelapili mwa sebelezo yabona. Baezanga cwalo ka kubasusueza kuli bazwelepili mwa sebelezo yabona, kubafa masheleñi kamba lika zeñwi za kwa mubili zebatokwa, kamba kutusa kubabalela mabasi abona abasiile habo bona. (Magal. 6:2) Haiba mizwale ni likaizeli bane bali mwa sebelezo ya nako kaufela bakupiwa kutuhela sebelezo yabona mi sebaswalisana ni puteho yamina, musike mwaikutwa kuli bapalezwi musebezi one bafilwe kamba kuli kunani zene bafosize mi bafilwe kalimelo. * Kono mubatuse kutwaela muinelo omunca obali ku ona. Mubaamuhele  hande mi mubababaze kabakala musebezi omunde obaezize, nihaiba kuli ka nako ya cwale bapalelwa kueza zeñata kabakala mapongo. Mulike kubaziba hande. Muitute zeñata ku bona kabakala kuli baziba lika zeñata, baitutile zeñata, mi bakopani ni miinelo yeshutana-shutana.

13. Lukona kutusa cwañi mizwale ni likaizeli bane bakupilwe kutuhela sebelezo yabona?

¹³ Kwa makalelo, mizwale ni likaizeli bane bakupilwe kutuhela sebelezo yabona batokwanga kutusiwa kufumana ndu mwa kuina, kutusiwa kufumana nzila, musebezi, ni lika zeñwi zebatokwa. Hape batokwa kutusiwa kuziba litaba zeñwi zecwale ka mwakulifela mitelo ni zeñwi cwalo. Mi sa butokwa nikufita kikuli lutokwa kubautwisisa isiñi feela kubashwela makeke. Mwendi bona kamba bahabo bona banani mapongo. Kamba mwendi ba mwa maswabi kabakala kushwelwa ki mutu yomuñwi yene balata. * Mi mwendi hape bakona kuikutwa hahulu bumaswe kakuli batonda mizwale ni likaizeli bane baswalisananga ni bona kwamulaho, niha basakoni kubulela cwalo. Kukona kuunga nako yetelele kuli mizwale ni likaizeli bao batuhele kuikutwa cwalo.

14. Mizwale ni likaizeli ba mwa sibaka sesiñwi nebatusize cwañi kaizeli yomuñwi kutwaela muinelo omunca wanaali ku ona?

¹⁴ Mwakona kutusa mizwale ni likaizeli babatuhezi kueza musebezi one baezanga kutwaela muinelo omunca obali ku ona ka kuyanga ni bona mwa bukombwa ni ka kubatomela mutala omunde. Kaizeli yomuñwi yanaasebelize ka lilimo zeñata mwa naha isili naabulezi kuli: “Hane nisebeleza mwa sibaka sesiñwi, nenizamaisanga lituto za Bibele zazi ni zazi. Kono hane nitutezi kwa sibaka sesiñwi, nenifumana taata kukutaza, mane nihaiba feela kubala liñolo kamba kubuhisa vidio mwa bukombwa. Kono bahasanyi ba mwa sibaka seo neba nimemanga kuya nibona kwa misipili ya makutisezo ni kwa lituto zabona za Bibele. Kulemuha kuli mizwale ni likaizeli babatukufalezwi ili bane bakutaza ka bundume bao nebazamaisa lituto za Bibele zezwelapili, neku nitusize kulemuha kuli kanti ni na nakona kupeta zeñata mwa bukombwa. Hasamulaho, naituta mwakukaliseza lipuisano ni batu ba mwa sibaka seo. Kueza cwalo neku nitusize kuba ni tabo hape.”

15. Mutokwa kuezañi kuli mukondise hamufilwe musebezi usili?

¹⁵ Mwakona kukondisa niha mufilwe musebezi usili. Musike mwaikutwa kuli nemusika peta hande musebezi one mufilwe kamba kuikutwa kuli hamusali ba butokwa. Munahanisise mwasweli kumituseza Jehova mwa bupilo bwamina mi muzwelepili kukutaza. Mulikanyise mutala wa Bakreste ba mwa linako za baapositola. Kone baya kaufela, nebanze “bazamaya mwa naha inze bashaela taba yende ya linzwi.” (Lik. 8:1, 4) Haiba muzwelapili kukutaza ka kutukufalelwa, mukakona kutusa batu babañata mwa bukombwa. Ka mutala, mapaina babañwi bane balunduzwi mwa naha yeñwi nebatutezi mwa naha isili mone kutokwahala hahulu bakutazi ba Mubuso bane baziba puo yabona. Hamulaho feela wa likweli lisikai, batu babañata nebakalile kuswalisana ni likwata za puo yeo zene batomile mapaina bao.

16. Ki lika mañi zekona kumitusa kuba ni tabo hamunze mupeta musebezi omunca omufilwe?

¹⁶ Bibele ibulela kuli: “Tabo yafa Jehova ki ona maata amina.” (Neh. 8:10, litaluso ze kwatasi) Silikani saluna ni Jehova ki yona nto yeswanela kulutahiseza tabo yetuna kufita sebelezo yaluna, niha lukona kuilata hahulu. Kacwalo, muzwelepili kuzamaya ni Jehova; mumukupe kuli amife butali, amietelele, ni kumitusa. Muhupule kuli zenetahisize kuli mulate musebezi one muezanga kikuli nemutabela kutusa batu mwa sibaka sene musebeleza ku sona. Mueze musebezi omufilwe cwale ka pilu yamina kaufela, mi Jehova uka mitusa kulata musebezi wo.—Muek. 7:10.

17. Luswanela kuhupulañi ka za musebezi olufilwe kueza cwale?

¹⁷ Luswanela kuhupula kuli lukazwelapili kusebeleza Jehova kuya kuile, kono misebezi yelufilwe kueza cwale haina kuinelela. Kaufelaa luna mwendi lukafiwa misebezi isili mwa lifasi lelinca. Bo Aleksey bababulezwi kwa makalelo baikutwa kuli licinceho zeezahezi mwa bupilo bwabona libatusa kuitukiseza licinceho zekaezahala kwapili. Batalusa kuli: “Kuzwa feela kwamulaho, neniziba kuli Jehova uteñi, mi kwapili kukaba ni lifasi lelinca. Kono ye ki yona nako yeniikutwa kuli silikani saka ni Jehova sitiile luli, mi lifasi lelinca li fakaufi.” (Lik. 2:25) Haike luzweleñipili kutiisa silikani saluna ni Jehova, kusina taba ni musebezi olueza mwa kopano yahae. Jehova haana kuluyubeka, kono uka lutusa kuba ni tabo halunze lueza musebezi ufi kamba ufi olukona kueza, kusina taba ni koluinzi.—Isa. 41:13.