1. Kakɔna katoshikikɛ ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo “nshi y’ekomelo”?

ONDE wɛ akotɔ l’ɔkɔngɔ wa 1914? Naka ngasɔ, kete wɛ ekɔ lo nsɛna lɔsɛnɔ layɛ l’otondo lo “nshi y’ekomelo” ka dikongɛ nɛ di’akambo. (2 Tim. 3:1) Sho tshɛ tambokaka awui wakate Yeso dia wayonga nshi nyɛ. L’atei w’awui asɔ mbele ndo ata, ndjala ya kasha, adidimu wa nkɛtɛ, elando, ofulelo wa ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ, ndo ɔhɛnyɔhɛnyɔ w’ekambi wa Jehowa. (Mat. 24:3, 7-9, 12; Luka 21:10-12) Tekɔ lo mɛna nto anto wasala awui lo yoho yakate ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Woho wele anto nshi nyɛ.”) Oko weso atɛmɔdi wa Jehowa, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo “etena k’ekomelo ka nshi.”​—Mika 4:1.

2. Ambola akɔna wahombaso nkondja ekadimwelo?

² Lam’ele nshi efula yambeta, ntatɛ oma lo 1914, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ tekɔ lo nsɛna l’etena k’ekomelo ka “nshi y’ekomelo.” Lam’ele ekomelo kambosukana efula, sho pombaka nkondja ekadimwelo lo ambola w’ohomba anɛ: Akambo akɔna wayosalema l’ekomelo ka “nshi y’ekomelo”? Ndo kakɔna kalongamɛ Jehowa dia sho nsala etena kakongɛɛso akambo asɔ?

3. Lo ndjela prɔfɛsiya kele lo 1 Tɛsalɔnika 5:1-3, diewoyelo diakɔna diayosha wedja?

³ Adia 1 Tɛsalɔnika 5:1-3. Pɔɔlɔ akatɛkɛta dikambo dia “lushi la Jehowa.” Oko wɔtɛkɛtamidiɔ lo avɛsa anɛ, ɔsɔ mendanaka la etena kayowotatɛ ndɔsha “Babilɔna ka Woke,” tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo ndo Aramangɛndɔna  mbayokomiya. (Ɛny. 16:14, 16; 17:5) Yema tshitshɛ ntondo ka “lushi” lɔsɔ ntatɛ, wedja wayosha diewoyelo di’ɔnɛ: “Wɔladi ndo lotui tshitshi!” (Dikadimwelo dimɔtshi mbutaka ɔnɛ: “Cɛɛ eekɔ wɔɔladi ndo ndooko waale.”) Lo tena dimɔtshi, ewandji wa l’andja ɔnɛ kambaka la ditelo diakɔ diamɛ etena katɛkɛtawɔ dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo dia lam’asa wedja. * Koko, diewoyelo dia “wɔladi ndo lotui tshitshi” diatɛkɛtama lo Bible diayotshikitana. Lande na? Etena kayosalema dui sɔ, ondo anto wayɔfɔnya ɔnɛ ewandji wa l’andja ɔnɛ wambotondoya dia ndeka mbetɛ andja ɔnɛ dihole dia wɔladi kana di’ekokelo. Koko lo mɛtɛ, “mfɔnu ka woke” kayotatɛ ndo oma laasɔ “elanyelo kayoya la shashimoya.”​—Mat. 24:21.

4. a) Awui akɔna wekeso l’ohomba wa mbeya lo kɛnɛ kendana la diewoyelo dia “wɔladi ndo lotui tshitshi”? b) Awui akɔna wambotoshilaka mbeya lo dikambo sɔ?

⁴ Sho mbeyaka awui amɔtshi wendana la diewoyelo dia “wɔladi ndo lotui tshitshi.” Koko, ekɔ awui amɔtshi wahateye. Hateye kakɔna kayokonya ewandji dia mbisha diewoyelo sɔ kana woho wayoshama diewoyelo diakɔ. Ndo hateye kana wayosha diewoyelo sɔ mbala ɔtɔi kana mbala efula. Oyadi kɛnɛ tshɛ kayosalema, sho mbeyaka awui anɛ: Hatohombe kesama lo mfɔnya ɔnɛ ewandji wa l’andja ɔnɛ kokaka mbidja wɔladi l’andja w’otondo. Koko, ɔsɔ ekɔ diewoyelo diatotɛ Bible dia sho mambalɛka. Ɔsɔ ekɔ djembetelo yayɛnya ɔnɛ “lushi la Jehowa” layanga ntatɛ!

5. Ngande watokimanyiya 1 Tɛsalɔnika 5:4-6 dia monga suke dikambo dia “lushi la Jehowa”?

⁵ Adia 1 Tɛsalɔnika 5:4-6. Ɛtɛkɛta wa Pɔɔlɔ totɛka woho wakokaso ndjashikikɛ ɔnɛ tekɔ suke dikambo dia “lushi la Jehowa.” “Tatolalake djɔ oko walala anto akina.” Nyɛsɔ “tɔsɛnake” ndo tambalɛke tena tshɛ. Ɛnyɛlɔ, sho pombaka monga la yambalo dia ntshikala lomangemange ndo aha ndjatambiya kaanga yema l’awui wa pɔlitikɛ wa l’andja ɔnɛ. Naka sho ndjasha l’awui asɔ, kete tayonga “ase andja ɔnɛ.” (Jni. 15:19) Sho mbeyaka dia paka Diolelo dia Nzambi mbasha anto elongamelo ka wɔladi w’andja w’otondo.

6. Kakɔna kahombaso nkimanyiya anto akina dia nsala, ndo lande na?

⁶ Laadiko dia mambalɛka, sho pombaka nto nkimanyiya anto akina dia mbeka awui wakate Bible dia wayosalema l’andja ɔnɛ. Tohɔ dia naka mfɔnu ka woke kambotatɛ, kete hayokoka di’anto mbeta lo wedi wa Jehowa. Diakɔ diele, olimu aso w’esambishelo salemaka la shamanya! *

7. Kakɔna kalongamɛ Jehowa dia sho nsala etena kɛnɛ?

⁷ L’etena ka tshitshɛ kambotshikala ntondo ka “lushi” lande ntatɛ, Jehowa nongamɛka dia sho monga l’akambo efula wa  nsala l’olimu w’esambishelo. Sho pombaka ndjashikikɛ dia tekɔ “nshi tshɛ la akambo efula wa nsala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.” (1 Kɔr. 15:58) Yeso akate kɛnɛ kahombaso nsala. Etena kakandatɛkɛtaka dikambo di’awui tshɛ w’ohomba wayosalema lo nshi y’ekomelo, nde akakotsha ate: “Ndo nto, lokumu l’ɔlɔlɔ pombaka ntondo sambishama lo wedja tshɛ.” (Makɔ 13:4, 8, 10; Mat. 24:14) Ohokanyiya yema: Etena tshɛ katshɔyɛ l’esambishelo wɛ ekɔ lo mbisha lonya lo okotshamelo wa prɔfɛsiya ka lo Bible kɛsɔ!

8. Ngande watatetemala olimu w’esambishelo ka Diolelo mpama?

⁸ Akokaso mbuta lo kɛnɛ kendana la ohamelo w’olimu w’esambishelo ka Diolelo? Ɔnɔnyi tshɛ, olimu ɔsɔ wekɔ lo tahame. Ɛnyɛlɔ, ohokanyiya yema lo kɛnɛ kendana la ohamelo wa lofulo la apandjudi wa Diolelo l’andja w’otondo lo nshi y’ekomelo nyɛ. Lo 1914, aki apandjudi 5 155 lo wedja 43. Ɛlɔ kɛnɛ, aya apandjudi oko miliyɔ 8,5 lo wedja 240! Kaanga mbediɔ ngasɔ, olimu aso watakomɛ. Sho pombaka ntetemala nsambisha ɔnɛ paka Diolelo dia Nzambi to mbakoka nkandola ekakatanu tshɛ wele l’anto.​—Os. 145:11-13.

9. Lande na kahombaso ntetemala nsambisha losango la Diolelo?

⁹ Olimu aso w’esambishelo ka Diolelo hawotokomɛ polo lam’ayota Jehowa ɔnɛ ambokoka. Nshi ngana yambotshikala di’anto nyanga dia mbeya Jehowa Nzambi ndo Yeso Kristo? (Jni. 17:3) Hateye. Sho mbeyaka ɔnɛ polo lam’ayotatɛ mfɔnu ka woke, onto tshɛ lele “suke dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ wakonya lo lɔsɛnɔ la pondjo” koka mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ ndo nsɔna dia kambɛ Jehowa. (Ets. 13:48) Ngande wakokaso nkimanyiya anto asɔ la ntondo ka dui sɔ ndjonga ko hayokoka salema?

10. Ekimanyielo kakɔna katosha Jehowa dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ?

¹⁰ Lo tshimbo y’okongamelo ande, Jehowa ekɔ lo tosha kɛnɛ tshɛ keso l’ohomba dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, sho kondjaka olowanyelo lomingu tshɛ lo losanganya la l’atei wa lomingu. Losanganya lɔsɔ tokimanyiyaka dia mbeya kɛnɛ kahombaso mbuta lo wendelo wa ntondo ndo lo wendelo w’eyoyo. Ndo lɔ tetshaka woho wa mbeka l’anto Bible. Okongamelo wa Jehowa toshaka nto dihomɔ diele lo Ɛngɔ kombaso dihomɔ  dia mbetsha. Dihomɔ diakɔ tokimanyiyaka dia . . .

• ntatɛ asawo,

• nomialomia nsaki,

• ntshutshuya anto dia nanga dia nyomeya akambo efula,

• mbetsha ambeki wa Bible akambo wa mɛtɛ, ndo

• nɔmba anto wɛnya nsaki dia mbɔtɔ lo sitɛ kaso ndo lo nsanganya yaso.

Lo mɛtɛ, aha monga la dihomɔ sɔ tsho kete ambokoka. Sho pombaka nkamba la diɔ. * Ɛnyɛlɔ, naka l’ɔkɔngɔ wa wɛ nsawola dimɛna l’onto ɔmɔtshi lɛnya nsaki, wɛ ambotshikɛ traktɛ kana periodikɛ, nde ayonga l’akoka wa ntetemala la wadielo polo lam’ayoyonga l’akoka wa ndjosawola la nde nto. Onto l’onto ekɔ l’ɔkɛndɛ wa ntetemala ndjasha efula ngɔndɔ tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo.

11. Lande na kakalɔngɔswama Wekelo wa Bible wa l’Ɛtɛrnɛtɛ?

¹¹ Ɛnyɛlɔ kekina kɛnya woho wakimanyiya Jehowa anto dia mbeka akambo wa mɛtɛ ele, Wekelo wa Bible l’Ɛtɛrnɛtɛ lo jw.org^®. Lande na kakawalɔngɔsɔla wekelo ɛsɔ? Ngɔndɔ tshɛ, anto nunu akumi wa l’andja w’otondo nyangaka l’Ɛtɛrnɛtɛ wekelo wa Bible ɛsɔ. Wekelo wa lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ɛsɔ kokaka nkimanyiya anto dia mbeka akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ondo anto amɔtshi wasawola la yɛ koka mengenga dia wɛ mbeka la wɔ Bible. Naka ngasɔ, kete ɛnyawɔ awui asɔ wele lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ kana tomɛwɔ liɛ lakonya lo wekelo ɛsɔ. *

12. Kakɔna kakoka onto mbeka oma lo Wekelo wa Bible l’Ɛtɛrnɛtɛ?

¹² Wekelo wa Bible l’Ɛtɛrnɛtɛ wekɔ l’ɛtɛ w’awui wayela ɛnɛ: “Bible ndo Otungi atɔ,” “Anto walekawɔ ntɛkɛta lo Bible” ndo “Losango la lo Bible lasha elongamelo.” Etena kateke onto wekelo ɛsɔ nde ayeya:

• Woho wakoka Bible nkimanyiya onto

• Ele Jehowa, Yeso ndo andjelo

• Lande na kakatonge Nzambi anto

• Lande na kele asui ndo awui wa kɔlɔ

Wekelo ɛsɔ nembetshiyaka nto dia Jehowa . . .

• ayonya asui ndo nyɔi,

• ayolola anto wakavu, ndo

• ayosala dia Diolelo diande mpɛna mandji y’ana w’anto.

13. Onde wekelo wa l’Ɛtɛrnɛtɛ pɛnaka ekongelo ka mbeka Bible l’Ɔmɛnyi wa Jehowa? Lembetshiya.

¹³ Wekelo wa l’Ɛtɛrnɛtɛ ɛsɔ hawɔhɛnɛ ekongelo ka mbeka Bible l’Ɔmɛnyi wa Jehowa. Yeso akatosha ɔkɛndɛ wa mbetɛ anto ambeki. Tekɔ l’elongamelo dia anto wɛnya nsaki wayeka wekelo wa l’Ɛtɛrnɛtɛ ɛsɔ, wayɔngɛnangɛna kɛnɛ kayoweka ndo wayolanga mbeya akambo akina efula. Naka ngasɔ mbayodionga, kete ondo vɔ wayetawɔ di’onto ndjekaka la wɔ Bible. L’ekomelo ka wekelo tshɛ, vɔ keketshaka ombadi dia nɔmba di’onto ɔmɔtshi ndjekaka la nde Bible. Lo tshimbo ya sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ, lo ndjela lofulo la l’atei atei l’anto wa l’andja w’otondo, tekɔ lo nongola lushi tshɛ adɛmandɛ w’anto ndekana 230 walɔmba dia mbaetsha Bible! Ekɔ ohomba efula di’onto mbeka Bible l’Ɔmɛnyi wa Jehowa!

14. Lo ndjela kɛnɛ kakate Yeso lo Mateo 28:19, 20, kakɔna kahombaso mbidja welo dia nsala, ndo lande na?

¹⁴ Adia Mateo 28:19, 20. Etena kekaso l’anto Bible, sho pombaka nsala la wolo  dia ‘mbaetɛ ambeki, lo mbaetsha dia nkitanyiya akambo tshɛ wakadjanga Yeso.’ Sho pombaka nkimanyiya anto dia nshihodia ɔnɛ ekɔ ohomba dia vɔ kambɛ Jehowa ndo nsukɛ Diolelo diande. Mbuta ate nsala la wolo dia nkeketsha anto dia nkamba l’awui wekawɔ, nambola Jehowa lɔsɛnɔ lawɔ ndo batizama. Paka lo nsala ngasɔ mbayowohandɔ lo lushi la Jehowa.​—1 Pe. 3:21.

15. Etena kakɔna keso bu la tɔ, ndo lande na?

¹⁵ Oko wakatatɛkɛtshi la diko, ambotshikala etena ka tshitshɛ efula lam’asa etena kɛnɛ la ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Diakɔ diele, sho bu l’etena ka tetemalaka mbeka l’anto wahasale etshikitanu lo lɔsɛnɔ lawɔ dia mɛnya ɔnɛ vɔ nangaka monga ekambi wa Jehowa. (1 Kɔr. 9:26) Olimu aso salemaka la shamanya! Ekɔ anto efula weke l’ohomba wa mpokamɛ losango la Diolelo ntondo ka dui sɔ ndjonga ko hayokoka salema.

16. Lo ndjela Ɛnyɛlɔ 18:2, 4, 5, 8, kakɔna kahombaso sho tshɛ nsala? (Enda ndo nɔtɛ.)

¹⁶ Adia Ɛnyɛlɔ 18:2, 4, 5, 8. Avɛsa anɛ mɛnyaka dui dikina dialongamɛ Jehowa oma le atɛmɔdi ande. Akristo wa mɛtɛ tshɛ pombaka mɛnya hwe dia vɔ ntshikitana l’ase Babilɔna ka Woke. Ntondo ka mbeka Bible, mbeyaka monga ko ombeki wa Bible ɔmɔtshi ekɔ ose ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Ondo nde ekɔ lo nkamba elimu wa l’ɔtɛmwɛlɔ akɔ ndo nde mbishaka lonya lo awui wa lɔkɔ. Kana ondo nde kɔngɔlaka falanga lo tshunda sɔ. Ntondo ka ombeki wa Bible mbetawɔma oko opandjudi wahatabatizama, nde pombaka mpembola losambi tshɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Nde pombaka fundɛ ɔtɛmwɛlɔ ande wa ntondo kana tshunda tshɛ diele la losambi la ɔtɛmwɛlɔ wa kashi mukanda dia mbatɛ ɔnɛ nde aya bu lɔkɔ. *

17. Weho akɔna w’elimu wa l’emunyi wahomba Okristo mbewɔ, ndo lande na?

¹⁷ Okristo wa mɛtɛ pombaka ndjashikikɛ dia olimu ande wa l’emunyi bu la losambi la Babilɔna ka Woke. (2 Kɔr. 6:14-17) Ɛnyɛlɔ, nde hakoke monga ose olimu w’ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi. Ndo nto, Okristo wakamba olimu lo tshunda dimɔtshi di’okanda hahombe nkamba olimu lo mvudu mɔtshi yasukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Ndo naka nde ekɔ lo nkamba olimu ande ndamɛ, nde hahombe mbetawɔ dia nkamba olimu wele la diɔtɔnganelo kaanga yema la Babilɔna ka Woke. Lande na kahatahombe nsala dui sɔ? Nɛ dia hatolange ndjatambiya l’etsha ndo lo  pɛkato yasala atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ wele mindo lo washo wa Nzambi.​—Isa. 52:11. *

18. Ngande wakasukɛ ɔnangɛso ɔmɔtshi atɔndɔ wa lo Bible lo kɛnɛ kendana l’elimu wa l’emunyi?

¹⁸ Ambeta ɛnɔnyi efula, onto ɔmɔtshi akalɔmbɛ ekumanyi kɛmɔtshi kaki l’olimu ande ndamɛ dia tokamba olimu ɔmɔtshi wa tshitshɛ wendana l’awui wa abaya lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi lo osomba wakadjasɛka ɔnangɛso akɔ. Onto ɔsɔ akeyaka dia ɔnangɛso okotaka dia nde hakambe elimu wa l’ɛtɛmwɛlɔ. Koko l’etena kɛsɔ onto ɔsɔ kokoka ntana onto okina dia tokamba olimu ɔsɔ. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, ɔnangɛso akasukɛ atɔndɔ wa lo Bible ndo akatone olimu ɔsɔ. Lomingu lakayelana, jurnalɛ mɔtshi ya lo osomba ɔsɔ yakɛnya foto ka otshudi w’abaya okina ahanɛ kurusɛ lo ɔtɛmwɛlɔ. Otondonga ɔnangɛso ɔsɔ kosukɛ atɔndɔ wa lo Bible, tshike foto kande mbototanema lo jurnalɛ shɔ. Ohokanyiya woho wotolana lokumu lande l’atei w’asekande Akristo! Ohokanyiya nto woho wotoyaoka Jehowa.

19-20. a) Awui akɔna wamboteka? b) Naa awui akina wekeso l’ohomba wa mbeya?

¹⁹ Lo ndjela prɔfɛsiya ka lo Bible, dui dikina dia woke diayanga salema kem’edja l’andja ɔnɛ ele diewoyelo dia wedja dia “wɔladi ndo lotui tshitshi.” Lam’ele Jehowa ekɔ lo tetsha, sho mbeyaka dia wedja hawotela wɔladi wa mɛtɛ ndo wa pondjo. Kakɔna kahombaso nsala ntondo ka dui sɔ salema ndo elanyelo ka shashimoya kayoyelana? Jehowa nongamɛka dia sho ndjasha efula dia nsambisha losango la Diolelo ndo nsala la wolo dia mbetɛ anto efula ambeki. L’etena kakɔ kaamɛ, sho pombaka nkakitɔna l’ɛngɔ tshɛ kele la losambi l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. Dui sɔ mendanaka ndo la ndjanya oma l’atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ ndo mbewɔ nkamba elimu wele la diɔtɔnganelo la Babilɔna ka Woke.

²⁰ Ekɔ awui akina wayosalema l’etena k’ekomelo ka “nshi y’ekomelo.” Ekɔ awui akina nto walongamɛ Jehowa dia sho nsala. Awui akɔna asɔ, ndo ngande wakokaso ndjalɔngɔsɔla lo kɛnɛ kendana la dui tshɛ diayanga salema kem’edja? Tayɔsɛdingola awui asɔ lo sawo diayela.