Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 44

Aˇ saˬ saˬ˗eu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni laˆ ziꞈ taˬ

Aˇ saˬ saˬ˗eu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni laˆ ziꞈ taˬ

‘Cawˬ yaw muiˬ yamˬ maˬ tseˇ ni gʼoeˇ˗eu meh.’—Dawˬdaˬ 17:17.

Dawˬ caˇ 101 Nui ma tiˬ siˬ˗ahˇ taꞈ˗awˇ gaˇ mˇ

Kawˆ shawˆ a

Aˬ dui huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ muiˬ˗eu cawˬ ya jawˇ (Aˇ deuˆ 2-ahˇ haw) c

1-2. 1 Beˬtuˆluˆ 4:7, 8-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

 Aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ” ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ nya˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Yaw jeˬ ma jeˬ, Ehˇpa˗li kaˆ paw pyawˬ˗ahˇ˗euˬ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ˗ahˇ aˬ yuiꞈ aˬ tsu tseˇ dzeuˇ˗euˬ miˇ tsa, gʼawˬ mya gaˇ luiˬ gʼa laˇ˗awˇ diˬ˗eu ceh˗eu meh. Teu miˇ neh teu gaˇ jawˇ luꞈ˗eu aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, ba la koꞈ siˬ dzehˬ ni guˆ guˆ tsi tsi˗ehˇ shaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ teu˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ suˬ saˬ gaˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ jawˇ tawˬ nya˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ, “Teu ngeh ngaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ cawˬ jawˇ˗eu miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Nga maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ nya˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

2 Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ, aˬ dui aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu muiˬ˗eu cawˬ jawˇ˗eu miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 7:14) Teu miˇ neh, aˬ dui nymˬ˗mˇ neh cawˬ cawˬ˗eu jeˬ laˆ ziꞈ taˬ˗eu heu naˇ, tehˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:7, 8-ahˇ gui.) Aˬ dui Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ bi laˆ cawˆ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ neh caw ba nehˬ˗awˇ, ya buˬ˗iˇ˗euˬ Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. b Aˬ dui Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ

3. (a) Yeˬlaˬmiˇ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ yaw ceuˆ ceuˆ˗ehˇ jawˇ mawꞈ˗eu pyeuꞈ nya nga? (b) Yeˬlaˬmiˇ Baˬluˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzawˇ nehˬ˗euˬ nga, aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

3 Yeˬlaˬmiˇ yaw teˬ 40 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni, saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗euˬ meh. Teu deuˬ naˇ, nymˇ kaˬ taꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu Aˬnaˬtawˇ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ tiˬ gʼaˬ na pyeuꞈ nya meh. (Yeˬlaˬmiˇ 11:21; 12:6) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ yaw ceuˆ ceuˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ, aˬ yawꞈ ehˇ˗eu dawˬ boꞈ doˆ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Baˬluˆ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Baˬluˆ Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ boꞈ ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw zeu baw˗eu jeˬ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh.—Yeˬlaˬmiˇ 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗awˇ, gaˇ teu naˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Baˬluˆ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗eu nga?

4 Yeˬlaˬmiˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu lehˇ kʼaˬ duˬ ni saˇ tiˇ yaw myaˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 25:3) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ saˇ tiˇ tiˬ poˆ paˇ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ shaˬ kʼoˆ paˇ yoˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ boꞈ ahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 36:1-4) Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ ba la gʼawˬ mya siˬ ga leˇ˗eu Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ gaˇ heu˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ nui jah gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja˗euˬ yaw duˬ baw meh.

5. Baˬluˆ Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ muiˬ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

5 Paˇ yoˆ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ bi siˬ˗eu aˇ yamˬ keuˆ le luꞈ ngeh, Yeˬlaˬmiˇ dawˬ teu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi gaˬ doe˗eu gʼaˇ duˬ, Baˬluˆ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 36:5, 6) Baˬluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni mˇ byah˗euˬ meh. Nawˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ, Baˬluˆ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ le ahˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ bi mˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ iˇ ngeh Yeˬlaˬmiˇ nui kʼahˇ aˇ naˆ ni shiˇ paˬ nga lehˇ? (Yeˬlaˬmiˇ 36:8-10) Yuˇdaˆ˗euˬ yaw huiˬ yaw mahˇ deuˬ, Baˬluˆ neh jahˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, Baˬluˆ˗ahˇ kuˇ leꞈ˗awˇ paˇ yoˆ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi gui nehˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 36:14, 15) Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬlaˬmiˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ teu sahˬ paˬ Yeˬhawˇyaˬkmˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, Baˬluˆ˗ahˇ “Yeˬlaˬmiˇ naw nyaꞈ cehˆ zaꞈ˗iˇ˗awˇ, naw nyaꞈ aˬ geu gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ taˬ bi siˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 36:16-19) Heu naˇ muiˬ dui dui˗eu nui noeˬ nui duˇ pyeuꞈ meh.

6. Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

6 Sahˬ paˬ Yeˬhawˇyaˬkmˬ Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ ya gaˬ ngeh, nui ma pehˇ dui dui˗awˇ shaˬ kʼoˆ paˇ yoˆ keuˬ dzeh˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ˗ahˇ nyehꞈ lehˇ dawˬ paˇ biꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬlaˬmiˇ maˬ guˆ˗a. Aˬ yawꞈ Baˬluˆ˗ahˇ shaˬ kʼoˆ paˇ yoˆ tiˬ yoˆ paˇ biꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu ‘yaw beh sahˬ paˬ Yeˬhawˇyaˬkmˬ neh miˬ dzaˬ˗ahˇ dawˆ puiˆ˗euˬ shaˬ kʼoˆ paˇ yoˆ˗ahˇ ahˇ˗eu dawˬ kʼoeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ paˇ bi boꞈ ahˇ paˇ˗euˬ’ meh.—Yeˬlaˬmiˇ 36:26-28, 32.

7. Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗euˬ nga?

7 Aˬ myah myah naˇ shaˬ zahˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ laꞈ˗euˬ deuˬ gʼoeˇ˗awˇ gaˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ doeˇ dui dui˗eu sahˬ paˬ Yeˬhawˇyaˬkmˬ neh laˆ cawˆ˗euˬ shaˬ kʼoˆ paˇ yoˆ teu yoˆ paˇ boꞈ paˇ ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ siˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ngehˬ

8. Aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ gʼoeˇ gaˇ laˆ tsoeˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ dui gʼoeˇ˗eu cawˬ jawˇ ni aˬ jeˬ miˇ neh ya leh jeh˗eu nga?

8 Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ ehˇ nehˬ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ gʼaˬ na gaˇ hu aˬ dui˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Dawˬdaˬ 18:19, 24) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui gʼaˬ doeˇ doeˇ˗awˇ, cawˬ nehˬ˗ehˇ laˆ gʼoeˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ maˬ ya bi gʼeh˗a. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ tahˬ puˬ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ gaˇ dzeˇ bi jawˇ mawꞈ naˇ, aˬ dui nymˬ˗mˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma ya taˬ dzaw taˬ˗euˬ meh. Heu naˇ maˇ maˇ ni gʼoeˇ˗eu cawˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu dahˬ beh˗eu kuiˇ toꞈ pyeuꞈ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 1:22.

9. (a) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga? (b) Bya cehˆ ni ngehˬ cawˬ˗eu heu naˇ cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

9 Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ bya cehˆ ni ngehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 15:15) Aˬ dui jiˇ ni Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ, nui ma cawˆ˗eu jeˬ, cawˬ deuˬ˗ahˇ ja nehˬ nya meh. Nawˇ tiˬ gʼaˬ na ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ naˇ, nawˇ jiˇ aˬ yawˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ tiˬ kawˆ ngaˇ lehˇ ya mawˇ tehꞈ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, 29 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Siˇdiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ 67 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Maˬliˇ Lu˗iˇsuiꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ yawˬ jawˇ na luꞈ jawˇ nah dzeuˇ oeˬ nah uˬ shaw paw tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yaw myaˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bya cehˆ ni ja cawˬ˗eu meh. Siˇdiˬ ehˇ˗eu, “Ngaˇ cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ bya cehˆ ni ya ngehˬ cawˬ gaˇ ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu miˇ neh.” Aˬ dui gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ bya cehˆ ni ngehˬ cawˬ naˇ, cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Siˇdiˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:9.

Tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ mˇ

Muiˬ˗eu cawˬ deuˬ naˇ Miˬyehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ (Aˇ deuˆ 10-ahˇ haw)

10. Dawˬdaˬ 27:17-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nga?

10 Yeˬlaˬmiˇ hawˇ˗eu Baˬluˆ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 27:17-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh nawˬ˗euˬ cawˬ aˬ yawꞈ jah˗eu jeˬ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni ja nehˬ gaˇ ya gaˬ ngeh, maˬ ngeuˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˆ jawˆ ni dzawˇ nehˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya? Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

11-12. Miˬyehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw?

11 Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ nyiˬ kawˆ˗ahˇ haw ma. 23 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Ehˇdaˬ˗laiˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu Kehˇdiˬ˗suiꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya tsaꞈ gaˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ma lehˇ caw˗eu meh. “Nga nyaꞈ Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ heu naˆ maˬ tseˇ leh jeh mawꞈ˗eu ma” lehˇ Ehˇdaˬ˗laiˬ ehˇ˗awˇ, “Nga nyaꞈ nyiˬ gʼaˬ luꞈ Miˬyehˇ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ gʼaˬ paˬ neh gʼaˬ bi biꞈ mawꞈ˗eu ma” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ gaˇ neh, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ nga? Ehˇdaˬ˗laiˬ ehˇ˗eu, “Nga nyaꞈ aˬ yawꞈ nah yawꞈ ciꞈ le ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nya lehˇ ja cawˬ˗awˇ, gʼaˬ za laˇ˗eu aˬ geu kawˆ nya lehˇ ja cawˬ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga lehˇ jiˇ ja cawˬ˗eu ma. Nga nyaꞈ heu loꞈ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ gaˇ ya leˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ siˬ nya dzehˬ laˇ˗euˬ ma.”

12 Paˇlaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Laiˇlaˬ hawˇ˗eu Mehˇliˬehˆ, Ehˇpa˗li kaˆ gʼahˇ ceh˗euˬ kʼaˇ huiˬ˗eu meuˬ pyeuꞈ˗eu Bamˬkiˆ˗ahˇ, 5 jaw tsaꞈ gaˬ iˇ˗euˬ meh. Laiˇlaˬ ehˇ˗eu, “Mehˇliˬehˆ nga nyaꞈ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a. Heu naˇ nga nyaꞈ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗awˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ meh. Ngaˇ Mehˇliˬehˆ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ˗ahˇ laˆ tsaˬ nya˗awˇ, teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ gaˇ jiˇ zawˇ˗ehˇ leh jeh gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ hu naˆ maˬ tseˇ yaw zeu baw dzehˬ laˇ nya.” Nawˇ aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Nawˇ nawˬ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼaˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni jahˇ nya meh.

Yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ

13. Aˬ dui cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh, aˬ jeˬ ya mawˇ˗eu nga?

13 Tiˬ poˆ na aˬ dui cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ mawˇ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw lehˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼoeˇ daˆ leꞈ nya˗eu nga? Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ haw ma. Aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬˬ yaw lehˬ jeˬ˗ahˇ haw dzeuˇ˗awˇ, yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga?

14. Yeˬlaˬmiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Gaˇ kawˆ heu aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

14 Yeˬlaˬmiˇ˗aˬ, Yeˬlaˬmiˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗awˇ, 1 Sahˬpaˬ hawˇ˗eu 2 Sahˬpaˬ jiˇ boꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Gaˇ heu aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ paˬ Aˬhaˆ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ kʼaˇ dehꞈ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ guˆ˗eu gaˆ˗eu jeˬ maˬ bi keuˆ le ni caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ Yeˬlaˬmiˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 21:27-29) Kʼoeˇ naˇ sahˬ paˬ Maˬnaˇseˬ, sahˬ paˬ Aˬhaˆ naˆ maˬ tseˇ iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ lehˇ jiˇ Yeˬlaˬmiˇ siˬ nya˗eu meh. (2 Sahˬpaˬ 21:16, 17; 2 Laˬsaˬbaˬ 33:10-13) Gaˇ kawˆ heu deuˬ naˇ, Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—Ja ceuˬ 103:8, 9.

15. Yeˬlaˬmiˇ Baˬluˆ nui jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ baˇ˗iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nui ma mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗euˬ nga?

15 Baˬluˆ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ haw tsoˆ taˬ ni nui jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ baˇ˗iˇ ngeh, Yeˬlaˬmiˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Yeˬlaˬmiˇ Baˬluˆ˗ahˇ nui ma jiˇ˗eu maˬ tehˬ ni, Miˬyehˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mawˇ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, dawˇ coe ni ngehˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 45:1-5) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

Muiˬ˗eu cawˬ deuˬ naˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ (Aˇ deuˆ 16-ahˇ haw)

16. Dawˬdaˬ 17:9-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, cawˬ cawˬ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

16 Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ byah kuꞈ meh lehˇ maˬ noeˬ tmˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh tiˬ gʼaˬ paˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ ngeh, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ daˆ leꞈ nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ cawˬ deuˬ mˇ lehˬ ngeh, aˬ dui dawˇ coe ni ya ngehˬ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoe˗eu laꞈ kʼoeˇ nahˬ yu ni ya ehˇ nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 141:5) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ naˇ nehˬ laꞈ kʼawꞈ, iˬ baˇ ya pyehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ shaw˗euˬ taꞈ naˇ, yaw lehˬ kʼoeˇ˗ahˇ maˬ paˇ ja poˆ ni ya yahˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 17:9-ahˇ gui.) Shaˬ˗eu zahˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Aˬ dui huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ yaw kaˬ˗ahˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ jawˇ˗eu loˬ meh.

Maˬ tsehˆ leˇ˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ

17. Yeˬlaˬmiˇ shaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˇ diˇ cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

17 Bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ shaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˇ diˇ cawˬ pyeuꞈ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, yaw huiˬ yaw mahˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Eˇbehˆmeˬlehˆ Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ lah yaˬ yaˬ˗eu lah duˬ˗ahˇ neh gʼeh doˆ nehˬ gʼaˬ naˇ, yaw huiˬ yaw mahˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ laˇ gaˇ guˆ˗eu meh. Yeˬlaˬmiˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya siˬ nya ngeh, Eˇbehˆmeˬlehˆ yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ piˇ nya meh lehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ tawˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ kʼawꞈ, Eˇbehˆmeˬlehˆ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ ehˇ nehˬ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba˗euˬ meh.—Yeˬlaˬmiˇ 38:7-13; 39:15-18.

Muiˬ˗eu cawˬ deuˬ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ kʼaˇ loˬ ngeh caw ba (Aˇ deuˆ 18-ahˇ haw)

18. Dawˬdaˬ 17:17-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, cawˬ deuˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nehˬ nya˗eu nga?

18 Nymˬ˗mˇ iˬ nah, aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼawˬ mya gʼaˬ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ, maˬ ngeuˇ naˇ tsawˇ haˬ neh jahˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na jawˇ duˬ jawˇ zaˇ biꞈ nehˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ pyuˇ paw caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ caw ba nya˗eu jeˬ naˇ, mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, ngehˬ tsaˬ mˇ tsaˬ maˬ siˬ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui mˇ nya˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ nehˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui yawˬ ha ya le˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ jiˇ ehˇ nehˬ nya meh. (Iˇsaˬyaˇ 50:4) Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ loˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ dzeˇ jawˇ nehˬ˗eu heu meh.—Dawˬdaˬ 17:17-ahˇ gui.

19. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu heu naˇ, mehˬ hu paw aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

19 Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni ya leh jeh˗awˇ, nymˬ˗mˇ neh cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ya laˆ ziꞈ taˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Muiˇ˗eu deuˬ ja myawꞈ myawꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ˗iˇ gʼehˇ˗iˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ byehˇ dzeh ni jiˇ leh jeh luꞈ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ teu maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gaˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ bi laˆ cawˆ jiˇ ngeh keuˆ ni tehꞈ˗ehˇ cawˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya cawˬ daˆ leꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Dawˬ caˇ 24 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ daˆ leˇ

a Aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ laˇ luꞈ˗eu nehˬ˗ehˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni ya bi gʼeh˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ haw˗awˇ, nymˬ˗mˇ neh cawˬ cawˬ˗eu jeˬ laˆ ziꞈ taˬ˗eu heu naˇ, shaˬ˗eu zahˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

b Yeˬlaˬmiˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ, gaˇ kawˆ kʼaˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ kawˆ yawꞈ˗ehˇ maˬ boꞈ taˬ˗aˬ.

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ yaw kaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu gaˇ kawˆ. Mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gui ma˗ahˇ cehˆ yaꞈ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh shaˬ˗eu aˇ yamˬ teu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ luꞈ. Kʼoeˇ naˇ, mehˇ nmˇ teu deuˬ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ leˇ ni leh jeh luꞈ.