1-2. Inoñnaga ni kaat 1 Pétrô 4:7, 8, kii i ga hôla bés i hônba mandutu?

KIKI lisuk li hiai hini li nlôôha ba bebee, i nla pam le di boma mandutu ma ma nôgha bés njôghe bilim. (2 Timôtéô 3:1) Kiki hihéga, i mbus hônd i minlôñ mi m’bô, loñ yada i pes hiôñk i Afrika i bi nai ni minyiñgha ni gwét. Bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi bi yén yom kiki bo sôñ isamal i nla bé hiôm inyule gwét bi bé nayak. Kii i bi hôla bo i yémbél i ndutu i? Bahogi ikété yap ba bi solop mandap ma bilôk bikéé bi bi bé niñ i het gwét bi bé bé. Mankéé wada a nkal le: “Me bi kon maséé i ba ni mawanda mu mangéda ma, di tin-ga makénd wada ni nuu.”

² Ngeñ “njiiha ikeñi” y’a bôdôl, di ga ba maséé i ba lôñni mawanda ma ma ngwés bés. (Masoola 7:14) Jon i mbéda le di yéñ bañga mawanda nano. (Añ 1 Pétrô 4:7, 8.) Di nla ôt biniigana mu mam ma bi pémél Yérémia, mawanda mé ma bi hôla nye ndék ngéda ilole Yérusalem a ntjiba. * Lelaa di nla kôna Yérémia?

3. (a) Kii i bé le i boñ le Yérémia a modop? (b) Kii Yérémia a bi kal Baruk mut wé matila, mam ma bi sôk lelaa?

³ Yérémia a bi niñ ni bôt ba bé gwés bé Yéhôva jam kiki bo 40 ma nwii, bôt ba mbai yé Anatôt, bebek  yak ba lihaa jé. (Yérémia 11:21; 12:6) Ndi a bi modop bé. A bi kal Baruk mut wé matila mam ma bé tééñga nye, yak bés di nyi mam ma i len ini, inyule ma bi tilba. (Yérémia 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Di nhégda le kiki Baruk a bi tila ñañ u Yérémia, boba ba bi kônde gwéhna, ba tina ki lipém.​—Yérémia 20:1, 2; 26:7-11.

4. Kii Yéhôva a bat Yérémia le a boñ, lelaa nson u u bi lédés maada ipôla Yérémia bo Baruk?

⁴ Yérémia a bi sal ngandak nwii inyu béhe bon ba Israel ibabé i kon woñi le jam li bé lama pémél Yérusalem. (Yérémia 25:3) Inyu ti bôt makénd i hiel miñem, Yéhôva a bi kal Yérémia le a tila bibañga Gwé i nhôôk kaat. (Yérémia 36:1-4) Kiki Yérémia bo Baruk ba bi sal ntôñ mu nson u Djob, ba bi bana minkwel mi mi bi lédés hémle yap.

5. Lelaa Baruk a bi unda le a yé loñge liwanda inyu Yérémia?

⁵ Ngéda ba bi mal tila nhôôk kaat u, Yérémia a bi om Baruk i legel nwin u. (Yérémia 36:5, 6) Baruk a bi legel wo ibabé i kon woñi. Baa u nla hégda maséé ma Yérémia ngeñ Baruk a bi ke i témpel, a añ i kaat i? (Yérémia 36:8-10) Dikoo di mbok di Yuda di bi nok jam Baruk a bi boñ, ba kal nye le a éñél bo yo makeñi! (Yérémia 36:14, 15) Dikoo di mbok di bi yoñ bitelbene i kal Kiñe Yéhôyakim i yom Yérémia a bi kal. Jon ba bi kal Baruk le: “Kenek, u solop, we ni Yérémia, mut nye ki nye a yi bañ i het ni yé.” (Yérémia 36:16-19) Kinje maéba malam!

6. Kii Yérémia bo Baruk ba bi boñ ngéda ba bi boma ngolba?

 ⁶ Kiñe Yéhôyakim a bi bep unup ngeñ a bi nok bibañga Yérémia a bi tila kayéle a ligis nhôôk kaat, a ep ki bôt i gwel Yérémia bo Baruk. Ndi Yérémia a bi kon bé woñi. A bi yoñ nhôôk kaat umpe a ti wo Baruk, ha nyen a bi kal Baruk nwin u Yéhôva, Baruk a tila “bibañga gwobisôna bi kaat Yéhôyakim, kiñe Yuda, a ligis mu hié.”​—Yérémia 36:26-28, 32.

7. Kii i bi lama bôña ngéda Yérémia bo Baruk ba bé sal ntôñ?

⁷ I bôt ba mboma mandutu ntôñ ba mbéna yila mawanda ma bas bas. Di nla hégda le kiki ba bi sal ntôñ i tiimba tila nhôôk kaat u béba kiñe le Yéhôyakim a bi ligis, maada map ma bi kônde let. Kii ndémbél i Baruk bo Yérémia i niiga bés?

8. Kii i nla kéñ bés i bot mawanda, inyuki di nlama bé tomb?

⁸ I nla ba bés ndutu i yible bape ñem wés bebek inyule mut a bi bôk a babaa bés. (Bingéngén 18:19, 24) Tole di nla hoñol le di gwé bé ngéda to ngap i bot bañga mawanda. Ndi hala a tômbôs bañ bés. Ibale di ngwés le lôk kéé i nit bés ngéda di mboma mandutu, nano nyen di nlama bôdôl unda bo le di mbôdôl bo ñem ngéda di nyible bo ñem wés. Njel yada i inyu bôdôl bot bañga mawanda.​—1 Pétrô 1:22.

9. (a) Lelaa Yésu a bi unda le a bé bôdôl mawanda mé ñem? (b) Inyuki i añle bôt bape mam momasôna ma yé we ñem i nlédés maada moñ ni bo? Ti hihéga.

⁹ Yésu a bi unda le a bé bôdôl mawanda mé ñem mu kii a bé kal bo mam momasôna. (Yôhanes 15:15) Di nla boñ hala ngéda di ñañle bôt bape mam malam ni mabe di mboma ni nduña yés. Tibil emble ngéda mut a mpôdôs we, i nla pam le ni gwé minlélém mi mahoñol, ni nôgda nlélém jam, ni ban-ga ki minlélém mi mam ni nsômbôl boñ. Di yoñ hihéga hi sita yada le Cindy nu a gwé 20 ma nwii. A bi bot liwanda ni nsañal nu 60 ma nwii le Marie-Louise. Bo iba ba nke likalô hiki kekela i ngwa mbok, hala a nti bo pôla i kwélél ngandak mam ibabé i sôô jam jo ki jo. Cindy a nkal le: “Me ngwés me nkwel ni  mawanda mem inyule ni i njel i, me ntibil yi bo, me nok ki nduña yap.” Ngéda u mpahlene liwanda joñ i mam momasôna u nhoñol ni ma u nôgda, u emblege nye ngéda a nkwélés we, liwanda linan li nkônde keñep.​—Bingéngén 27:9.

10. Inoñnaga ni kaat Bingéngén 27:17, kii i nla bôña ngéda di nsal ni lôk kéé i bôlôm ni i bôda?

¹⁰ Ngéda di nsal ni lôk kéé yés kiki Yérémia bo Baruk, hala a nti bés pôla i yimbe bilem gwap bilam, ba niiga bés ngandak mam, di nkôôge ki bo bebee. (Añ Bingéngén 27:17.) Kiki hihéga, u yé u nôgda lelaa ngéda u yé likalô ni liwanda joñ, ndi u tehe lelaa a mpahal hémle yé ni makénd momasôna, tole ngéda a nkwélés mut inyu Yéhôva ni bitééne gwé? Gwéha yoñ ipañ yé i nkônde let.

11-12. Ti hihéga hi hi ñunda le ngeñ di nsal ntôñ likalô, hala a nlédés maada més?

¹¹ Di yoñ dihéga diba di di ñunda le ngéda bôt ba ntéé likalô ntôñ, hala a nlédés maada map. Mankéé Adeline, nu a gwé 23 nwii, a bi kal liwanda jé Candice le ba kee i nit nson likalô i het lôk kéé i mbéna bé sal. A nkal le: “Di bé sômbôl kéñbaha nson wés inyu kônde ba maséé. Bés bo iba di bé sômbôl kônde sal nson u Yéhôva ni ngandak makénd.” Umbe nseñ ba bi kôs mu kii ba bé sal ntôñ? Adeline a nkal le: “Hiki kôkôa di bé pôdôl nson wés, i mam ma nti bés makénd, bôt di nkwélés, ni lelaa di ntehe woo u Yéhôva mu nson wés.” Di bé maséé i kwel, di bi kônde ki yina bilem.

¹² Laïla bo Marianne bisita biba bi loñ i Pulasi bi bi yé ngi biiba, bi bi ke i hônd likalô inyu ngim sôñ ni jam i tison i Bangui, nyañ tison i loñ Ñem Afrika (République Centrafricaine)  i i yé nyonok ni bôt. Laïla a nkal le: “Me ni Marianne di bé boma mandutu ngandak, ndi kiki di bé kwel ngandak, di gwéhnaga ni ñem wonsôna, di bi yila bañga mawanda. Kiki me bi tehe le Marianne a ntjelel bé ngéda mam ma nhéñha, a ngwés bôt bobasôna, a ban-ga makénd likalô, me bi kônde gwés nye.” Di ta bé nyégsaga i ke i téé likalô i loñ ipe inyu kôhna bisai bini. Hiki ngéda u mpam likalô ni mankéé nu muda tole nu munlôm, u gwé pôla i kônde yi nye ni i lédés maada moñ ni nye.

13. Kii i nla pémél bés mu kii di nsal ni mawanda més?

¹³ Ngéda di nsal ni mawanda més, di mpam i yi bilem gwap bilam ni bibomb gwap. Lelaa di nla boñ inyu tééda maada malam to ngéda ngimanôgla i yé? Di bigda hihéga hi Yérémia. Kii i bi hôla nye i bok mis bilem bilam bi bôt bape, he mahôha map bé?

14. Bimbe biniigana Yérémia a bi ôt mu i ndémbél i Yéhôva?

¹⁴ Yérémia nyen a tila kaat i Yérémia, i nene le nyen a tila ki kaat i Bikiñe bi bisu ni i yônhe iba. Ibabé pééna nson u u bi hôla nye i nok le Yéhôva a yé konangoo. Kiki hihéga, a bé yi le ngéda Kiñe Ahab a bi tam bibéba gwé, Yéhôva a bi boñ le a tehe bañ lihaa jé li ntjiba. (1 Bikiñe 21:27-29) Yérémia a bé yi ki le Manasé a bi unbaha Yéhôva iloo Ahab. Ndi to hala, Yéhôva a bi nwéhél Manasé inyule a bi hiel ñem. (2 Bikiñe 21:16, 17; 2 Miñañ 33:10-13) Miñañ mi, mi bi hôla Yérémia i kôna wongut ni konangoo i Djob mu maada mé ni mawanda mé ma ñem nyuu.​—Tjémbi 103:8, 9.

15. Lelaa Yérémia a bi kôna Yéhôva ngéda Baruk a bi bôdôl ngeñee?

¹⁵ Béñge lelaa Yérémia a bi pôdôs Baruk ngéda a bi kahal ngeñee mu nson wé. Ilole a tjôô liwanda jé, ni loñgeñem, a bi ti nye maéba ma ngui ma ma bé lôl ni Djob. (Yérémia 45:1-5) Kii ñañ u u niiga bés?

16. Kiki kaat Bingéngén 17:9 i ñunda, kii di nlama boñ inyu tééda maada malam ni mawanda més?

¹⁶ Bésbomede di nyi le lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm i ta bé peles. Jon, ngeñ di mbot mawanda, di nlama boñ biliya bi ngui le di ôbôs bañ mo. Ibale mawanda més ma nhôs, ni loñgeñem, di nlama gwélél Bañga i Djob inyu kal bo maliga. (Tjémbi 141:5) Ndi ibale bés bon ba mbabaa, di nlama nwéhél bo. Ngéda di mal nwéhél bo, di nlama ha bé témb mu. (Añ Bingéngén 17:9.) Kinje loñge jam i bok mis bilem bilam bi lôk kéé i bôda ni i bôlôm munu mangéda mabe mana, he i bibomb gwap bé! I boñ hala i nkônde lédés maada més ni bo, hala a yé nseñ inyule d’a bana ngôñ ni bañga mawanda i njiiha ikeñi.

17. Lelaa Yérémia a bi unda le a yé toi bañga liwanda i ngéda ndutu?

¹⁷ Mpôdôl Yérémia a bi unda le a yé toi bañga liwanda i ngéda ndutu. Kiki hihéga, i mbus le Ébed-Mélek, mut ngomin a bi péyés Yérémia mu kiki ba bi leñ nye i bee ndobo, Ébed-Mélek  a bé kon woñi le dikoo di mbok di nla boñ nye béba. Ngéda Yérémia a bi nok hala, a bi yén bé nwee a bemek le liwanda jé li bépba jotama. Tolakii a bé i mok, a bi boñ biliya i lédés liwanda jé Ébed-Mélek ni mbônga u Yéhôva.​—Yérémia 38:7-13; 39:15-18.

18. Inoñnaga ni kaat Bingéngén 17:17, kii di nla boñ ngéda liwanda jés li ntégbaha mandutu?

¹⁸ I len ini, lôk kéé i bôda ni i bôlôm i mboma ngandak mandutu. Kiki hihéga, bikuu bi nkwél ngandak lôk kéé bi yé nya ndi nya. Ngéda bikuu bi nkwél bo, i nla pam le ngim lôk kéé i leege mawanda ma mambai map. Bape ba nla hôla bo ni ndék moni. Ndi bés bobasôna di nla soohe Yéhôva inyu lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm. I nla pam le di nok le mankéé nu munlôm tole nu muda a ntomb, ndi di yi bé kii di kal tole kii di boñ. To hala bés bobasôna di nla ti mahôla. Kiki hihéga, di nla lôôs ngéda ni liwanda jés. Di nlama yoñ ngéda i emble nye ngéda a nkwélés bés. Di nla yak éñél nye nlôñ Bibel u u bi lédés bés ngéda di bé tégbaha mangéda mabe. (Yésaya 50:4) Jam li nlôôha nseñ li yé le, u ba ha ngeñ mawanda moñ ma gwé ngôñ ni we.​—Añ Bingéngén 17:17.

19. Inyuki i bot bañga mawanda nano i ga bane bés nseñ dilo di nlo?

¹⁹ Di nlama yoñ makidik i bot mawanda ni lôk kéé i bôda ni i bôlôm ibôdôl nano, ni i tééda mo. Inyuki? Inyule baoo bés ba ga noode lona lisanda ipôla yés. B’a noode tinde bés i tôômana miño. Ndi ba ga la bé. B’a la bé mélés i gwéha i yé ipôla yés, to maada ma bas bas di gwé ni lôk kéé yés. Ntiik, maada ma, ma ga mal bé munu hiai hini, ñ, ma ga nom mba ni mba!