1-2. Kalate 1 Pierre 4:7, 8 a liti na jé é ne volô bia na bi jibi minjuk?

BI NGA nyiñe memane ya melu ya asu’ulan, jôm ete nje minju’u miangan mia ye bo ve nenenen. (2 Tim. 3:1) Abui jo’ojo’o é nga bobane si éziñe ya Afrika mvuse vôt. Bobejañe be nga bo ngon ésaman a mvuk be ko woñe ya kui nseñ amu bita bi mbe vôm ase. Jé é nga volô be na be dañe nju’ ôte? Abui ya be be e nga sobô menda me bobenyañe bap, mefôla évôvoé é mbe. Mojañ éziñ a jô na: “Avale biyoñ ete, wo wô’ô mvaé ya yeme na ô too a bemvôé bôé. Môt ase ya be bia a mbe a jeñe’e na a ve nyô mbo’o ngule nyul.”

² Éyoñe beta étibela’a a ye taté, da ye bo mfi na bi bi bemvôé ba kôme nye’e bia. (Nli. 7:14) Jôm ete nje e ne mfi na bi jeñe na bi bi benya bemvôé den. (Lañe’e 1 Pierre 4:7, 8.) Nkañete Jérémie ô ne volô bia abui mfa’a ôte, amu bemvôé bé be nga nyii nye valé Jérusalem a mbeme tyamban. * Aval avé bi ne vu Jérémie?

3. (a) Jé é mbe ve bo na Jérémie a ke kulubu vôme wé étam étam? (b) Jé Jérémie a nga kate Baruc, a mboan ôte ô nga volô jé?

³ Jérémie a nga bo mimbu 40 nge lôt, a nyiñi’i a bôte be nji be be ko Zambe woñ, abui ya été e mbe e yiane bo bivuvumane bié ya Anathoth. (Jr. 11:21; 12:6) Ve a nji ke kulubu vôme wé étam étam. A nga kate Baruc, ntili bekalate  wé aval a mbe a wô’ôtane nlem; den, bia fe bia yeme de amu Zambe a nga ba’ale mejô mé mete Bible été. (Jr. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Bi ne simesane na, nté Baruc a mbe a tili’i nkañete ya ényiñe Jérémie, bese bebaane be nga late ngul amvôé, môt ase a seme’ene nyô mbok.​—Jr. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yéhôva a nga jô Jérémie na a bo jé, a aval avé ésaé éte é nga yemete amvôé ba Baruc?

⁴ Jérémie a nga bo abui mimbu a kate’e bone b’Israël na mbia jam a yange Jérusalem. (Jr. 25:3) Asu na a volô be na be jôban abé dap a tyendé, Yéhôva a nga jô Jérémie na a tili mebendé mé mvulekane kalate. (Jr. 36:1-4) Jérémie ba Baruc be nga yiane bo ésaé éte abui bengon, a teke vaa nge beté, minlañe be mbe be la’an mi nga yemete mbunane wop.

5. Jé ja liti na Baruc a mbe mbamba mvôé asu Jérémie?

⁵ Éyoñ be maneya tili mvulekane kalate, Jérémie a nga jô mvôé jé na é ke kate bôte foé é mbe été. (Jr. 36:5, 6) Jam ete e nji be tyi’ibi, ve Baruc a nga kañese. Tame ve’ele simesan abime meva’a Jérémie a nga wôk éyoñe mvôé jé é nga ke temple, a lañe bôte mejô ya mvulekane kalate ôte! (Jr. 36:8-10) Éyoñ bivete ya Juda bi wô’ôya jame Baruc a nga bo, bi nga loone nye avôl avôle na a zu fe lañe be foé éte. (Jr. 36:14, 15) Nde be nga yene na ba yiane fe kate Njôô bôte Jojakim mame Jérémie a nga jô. Ve ôsusua na ba bo de, be nga jô Baruc na: “Kelek, a sobô, wo a Jérémie; a te [bo] na môt a yeme vôm mi né.” (Jr. 36:16-19) Angôndô ya mbamba melebe be nga ve nye le!

6. Jérémie ba Baruc be nga bo aya éyoñ be nga tôbane mewosan?

 ⁶ Njôô bôte Jojakim ve zu wô’ô mejô ya mvulekane kalate ôte sañ! Ane a nga di’i wô nduan, a lôme fe bôte na be ke bi Jérémie ba Baruc. Ve Jérémie a nji ve’ele ko woñ. A nga nyoñe mvulekane kalate ôfe, a ve wô Baruc, a beta taté na a kate nye “mejô mese me mbe mvulekane kalate ôsu, ñwô Jojakim, njôô bôte ya Juda a [nga di’i] nduan;” Baruc ki a mbe a tili’i ve mam mese Jérémie a mbe a kate’e nye.​—Jr. 36:26-28, 32.

7. Mbamba jam mbé a nga bobane nté Jérémie ba Baruc be mbe be saé’ nsamba?

⁷ Éyoñ bôte bebaé ba tôbane nju’u éziñe nsamba, élat é ne zañe jap é wô’ô yem. Jôm ete nje bi ne jô na, nté Baruc ba Jérémie be mbe be saé’ nsamba éyoñ mbia Njôô bôte Jojakim a nga di’i mvulekane kalate ôsu, môt ase ya be be a nga kui na a tu’a yeme mbamba mefulu me nyô mbok, a jam ete e nga yemete amvôé dap. Jé bebo bisaé be Yéhôva bete bebaé ba ye’ele bia?

8. Jé é ne bo na bi kate late memvôé, ve amu jé bi nji yiane sili mo si?

⁸ E ne bo ayaé na bi yooé bôte nleme wongan, nge é ne na melu mvus, môt éziñ a nga bo bia jam e nga kolé bia ôbak. (Min. 18:19, 24) Bi ne fe buni na bi nji bi éyoñ, nge ke ngule ya late memvôé a bôt. Ve jôm éziñ é nji bo nalé. Nge bia yi na bobejañe be su’u bia éyoñe ya minjuk, dene nnye bia yiane yé’é na bia tabe be ndi, bi kate’e be mam bia simesan a avale bia wô’ôtane nlem. Jam ôsu nya mvôé a yiane bo nde le.​—1 P. 1:22.

9. (a) Aval avé Yésus a nga liti na a too bemvôé bé ndi? (b) Amu jé bia jô na bilate bia yem éyoñe bôte ba nyoñ éyoñe ya bo be laan? Va’a éve’an.

⁹ Yésus a mbe a kôme’e laan a bemvôé bé amu a mbe a too be ndi. (Jean 15:15) Bia vu nye éyoñe bia kate bobenyañe bangan mbamba be mam ba kui bia, minju’u bia tôbane mie, a mam ma tyelé bia nleme yôp. Nge wo nyoñ éyoñe ya vô’ôlô jôme môt a kate wo, ô ne teme na mia nye mi ne bemôô ane ma. Cindy a bili mimbu 29. A nga lat amvôé a sista éziñ a too mimbu 67, sista ate a ne nkpwa’a mefan, a ne jôé na Marie-Louise. Cindy ba Marie-Louise ba kui nkañete sondô ase mame tyé ya môse Belôtô; nalé a ve be fane ya laan abui mam. Cindy a jô na: “Ma nye’e  éyoñe bia bemvôé bam bia kôme laan édo’ été, amu nalé a volô ma na me tu’a yeme be, a na me yeme tebe été jap.” Bilate bia yem éyoñe bôte ba nyoñ éyoñe ya bo be laan. Nge wo fe wo soñe bôte bevo’o minlañ ane Cindy, amvôé denane de’e fe da ye bo ve ke ôsu a yaé.​—Min. 27:9.

10. Kalate Minkana 27:17 a liti na jé é ne kui éyoñ bobejañe ba bo ésaé nsamba?

¹⁰ Éyoñ bia saé a bobejañ a yene mbamba mefulu map, nalé a volô na bi tu’a yeme be, a na bi tu’a nye’e be, fo’o ve ane e nga kui Jérémie ba Baruc. (Lañe’e Minkana 27:17.) Bi tame jô na mia mojañ mi ne nkañete, éyoñ éte wo yen ane a kamane mbunane wé a ayôñ ese, nge ke ane a kobô ajô bengaka’a be Yéhôva a nlem ôse. Wo ye yene mojañ ate aya? Ye wo ye ke tu’a nye’e nye?

11-12. Bive’an bivé bia liti na ésaé nkañete ja late bôt?

¹¹ Bi tame yene bone bive’ela bibaé bia liti aval avé ésaé nkañete ja late bôt. Adéline a bili mimbu 23, a nga sili mvôé jé éziñe (Candice) nge ba nye be ne ke su’u ésaé vôme bekañete mbamba foé ba jemban. A jô na: “Bi mbe bi kômbô’ô kôme wô’ôtan ava’a ya bo ésaé nkañete. É mbe é sili’i na bi veane ngule nyul asu na bi bo Yéhôva ésaé a nlem ôse.” Ye be nga yene fo’o mfi ya saé nsamba nga? Adéline a jô na: “Mame ngô’é mese, môt ase a mbe a kate’e nyô mbok aval a wô’ôtan, avale minlañ bia te laan amôs mia te volô nye, a aval avé a te yene wo Yéhôva ésaé nkañete. Minlañe mite mi mbe bia angôndô ya mfi, mi nga volô na môt ase ya be bia a tu’a yeme nyô mbok.”

¹² Laïla ba Mariane, besita ya France be ne minkoé, be nga ke su’u ésaé  nkañete Bangui, capitale ya Centrafrique, tañe sondô étan. Laïla a tyô’ô de a jô’ô na: “Bia Mariane bi nga bi fo’o bone mejô biyoñ biziñ, ve mbôle bi mbe bi kôme’e laan, bi nye’esane fe abui, amvôé dangan é nga tu’a bo ngul. Me mbe me semé’é Mariane amu som a nga ji’a mane yemban ényiñe ya vôm bi nga ke, a nye’e bôte ya wôé nya nye’ane, a too fe étua ayôñ ésaé nkañete.” E nji sili ve na bia fe bi ke nlam ôfe asu na bi bu’uban avale bibotan ete. Éyoñ ése bia kañete a bobejañe ya akônda dangan, bi bili fane ya kôme yeme be a yemete amvôé dangan.

13. Jé é ne kui éyoñe bia saé a bobejañ?

¹³ E wô’ô fe kui na éyoñe bia saé a bobejañ, bi yene mefulu maba méziñe me ne njuk. Jé é ne volô bia na bi ke ôsu a nye’e be akusa bo bikobe biap? Bi tame beta kobô ajô Jérémie. Jé é nga volô nye na a yene mbamba mefulu me bôte bevok, a jamé bikobe biap?

14. Mefulu me Yéhôva mevé Jérémie a nga yé’é, a aval avé jam ete e nga volô nye?

¹⁴ Jérémie nnye a nga tili kalate a be’e éyôlé jé, nnye fe a nga yiane tili kalate Bejôô bôt ôsu a Bejôô bôte baa. Nté a mbe a tili’i bekalate bete, Jérémie a nga yiane semé fulu nkoon éngôngole Yéhôva. A nga yen abim avé Yéhôva a nga jamé Njôô bôt Achab, a bo na a bo teke yen ane ba mane jiane nda bôte jé. (1 Bb. 21:27-29) A nga yemelane fe abim abé ese Manassé a nga bo Yéhôva. Ve to’o nalé Yéhôva a nga jamé nye amu a nga jôban abé éte. (2 Bb. 21:16, 17; 2 Mka. 33:10-13) Minkañete mite mi nga yiane volô Jérémie na nye’e fe a yeme jibi bemvôé bé a jamé be ane Yéhôva.​—Bs. 103:8, 9.

15. Aval avé Jérémie a nga vu fulu ôjibi Yéhôva éyoñ Baruc a nga voé nsisim?

¹⁵ Tame yene jame Jérémie a nga bo éyoñ Baruc a nga taté na a voé nsisim. Ye a nga ji’a sase mvôé jé nga? Momo, a nga volô nye, a kate fe nye foé Yéhôva, nje éte é mbe ve bôé nye nleme si akusa bo é mbe ngul. (Jr. 45:1-5) Nkañete ôte wo ye’ele bia jé?

16. Kalate Minkana 17:9 a liti na jé bia yiane bo asu na amvôé dangan a bobejañ é bo ngul?

¹⁶ Bi nji yiane yange na bobejañ be bo zôsôô ne tiññ. Ajô te, éyoñ bi lateya amvôé a môt, bia yiane saé a ngul ése na bi ba’ale de. Nge nyo mvôé a bili mbia fulu éziñ, ô ne lebe nye zôsôô été, ve bo’o de a mbamba nlem, ô bela’ane mejô ya Kalate Zambe. (Bs. 141:5) Nge a bo ke wo jam e ne abé, jamé’é nye. Éyoñ ô jaméya nye, vuan ajô te, te beta kobô nye de, nge ke kobô de a môte mfe. (Lañe’e Minkana 17:9.) E ne nya mfii melu ya asu’ulane ma na, bi dañe fombô ve mbamba mefulu me bobejañ, sa ke bikobe biap. Nge bi bo nalé, amvôé bia be be da ye tu’a bo ngul. Jam ete e ne nya mfii den, amu benya bemvôé mbe ba ye volô bia éyoñe ya beta étibela’a.

17. Aval avé Jérémie a nga liti na a ne mbamba mvôé éyoñe ya njuk?

¹⁷ Nkulu mejô Jérémie a nga liti na a ne nya mvôé éyoñe bemvôé bé be nga tôbane minjuk. Môs éziñ, Ébed-Melec,  mbo ésaé njôô bôt, a nga ko woñe na bivete bia ye wôé nye amu a nga nyii Jérémie éyoñe be nga wua nye ébé ndobok. Éyoñe Jérémie a nga wô’ô jam ete, a nji ba’a mo a fase na mvôé jé ja ye dañe nju’u ôte étam. Akusa bo a mbe mimbôk, Jérémie a nga jeñ aval a ne ve mvôé jé ngule nyul, nde a nga volô nye nlem a mbamba ngaka’a Yéhôva.​—Jr. 38:7-13; 39:15-18.

18. Kalate Minkana 17:17 a liti na bia yiane bo aya éyoñe mvôé jangan ja tôbane minjuk?

¹⁸ Den, bobejañe fe ba tôban abui minjuk. Abui ya be be da tat amu mam méziñ ane mimfô’ôsane mi si nge ke bita ma bobane vôme be too. Nge bia yeme bobejañe be tele été éte, bi ne yooé be mimbé ya nda jangan nge ke ve be moné, nalé a ye liti na bi ne benya bemvôé. Ve jame bia bese bi ne bo é ne na bi ye’elane Yéhôva asu dap. Éko éziñ ô nji yeme jam ô ne jô mojañ nge ke sista éziñ a bili atek. Ve to’o nalé ô ne volô nye. Ô ne lôt éyoñ a nye. Ô ne fe vô’ôlô nye nté a kate wo jam da kui nye. Ô ne liti nye éfuse ya Bible é wô’ô volô wo éyoñ wo tôbane minjuk. (És. 50:4) Jam da dañe mfi e ne na ô tabe valé éyoñ ése mvôé jôé é bili njuk.​—Lañe’e Minkana 17:17.

19. Nge bia yemete élate jangane den, aval avé nalé a ye volô bia melu ma zu?

¹⁹ Dene nnye ñhe bia yiane dañe jeñe na bi late memvôé a bobejañ a kôme yemete me. Amu jé? Amu besiñe bangan ba laane minsos asu na be tyame bia a bo na bi tebe mengam mengam. Ba yi na bi siñan. Ve ba wu nju’u zezé. Be bete be sisi, be vo’o kandé bia, amu nye’ane wongan ô ne nya ngulu. Ja’a ba bo aya, bi bia ye ke ôsu a nye’e bemvôé bangan. Amvôé dangan a bobejañ da ye libi nnôm éto a nnôm éto, ataté den akekui mfefé émo!