Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

NAʼLEBʼ RE TZOLOK 44

Qasikʼaq li tzʼaqal amiiw naq toj maajiʼ nawulak li rosoʼjik

Qasikʼaq li tzʼaqal amiiw naq toj maajiʼ nawulak li rosoʼjik

«Li tzʼaqal amiiw junelik narahok» (PROV. 17:17).

BʼICH 101 Sirvamos a Dios en unidad

RUʼUJIL LI TZOLOM *

T-ajmanq chiqu li chaabʼil amiiw saʼ li nimla rahilal. (Taawil li raqal 2). *

1, 2. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 1 Pedro 4:7, 8, kʼaru ttenqʼanq qe chi xkuybʼal li nimla chʼaʼajkilal?

XBʼAAN naq nachʼ chik wank li xraqik li «rosoʼjikebʼ li kutan», naru naqakʼul li nimla rahilal (2 Tim. 3:1). Jun eetalil, naq ak xeʼsikʼeʼk ru li teʼawabʼejinq saʼ jun li tenamit re Africa occidental, li raaxiikʼ ut li mululij ibʼ kixkʼam chaq li nimla rahilal saʼ xbʼeen li tenamit. Numenaq waqibʼ po, ebʼ li qechpaabʼanel li inkʼaʼ xeʼruuk chi elk saʼ li naʼajej aʼan xeʼwank saʼ xiwxiwal. Kʼaru kitenqʼank rehebʼ chiru li nimla chʼaʼajkilal aweʼ? Wiibʼ oxibʼ rehebʼ xeʼxkol ribʼ saʼebʼ li rochoch li rechpaabʼanel bʼarwiʼ moko qʼaxal xiwxiw ta li wank. Jun li qechpaabʼanel winq kixchʼolobʼ: «Chiruhebʼ li kutan aʼan, kʼajoʼ kisahoʼk saʼ inchʼool naq wankebʼ chaq wamiiw. Naqawaklesi chaq qachʼool chiqibʼil qibʼ».

2 Naq ttiklaaq li nimla rahilal, tqabʼanyoxi naq wanqebʼ qamiiw li tooʼeʼxra (Apoc. 7:14). Joʼkan naq, jwal aajel ru naq anaqwan tqasikʼ ebʼ li tzʼaqal amiiw (taayaabʼasi 1 Pedro 4:7, 8). Naabʼal naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Jeremias, aʼan kitenqʼaak xbʼaan ebʼ li ramiiw chiru li hoonal naq kisacheʼk ru li tenamit Jerusalen. * Chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin?

QAKʼAMAQ QE RIKʼIN LAJ JEREMIAS

3. a) Kʼaru raj kikʼamok re laj Jeremias chi wank xjunes? b) Kʼaru inkʼaʼ kikʼoxlak chi xyeebʼal laj Jeremias re laj Baruc, ut kʼaru kikʼulmank?

3 Chiru tana 40 chihabʼ, laj Jeremias kiwank saʼ xyanqebʼ li poyanam li nekeʼxtzʼeqtaana chaq li Yos, saʼ xyanq aʼin wankebʼ li rechkabʼal ut maare wiibʼ oxibʼ li rech-alal li nekeʼchalk Anatot, li xtenamit (Jer. 11:21; 12:6). Abʼan moko kixsikʼ ta wank xjunes. Relik chi yaal, inkʼaʼ kikʼoxlak chi xyeebʼal li narekʼa re laj Baruc li nakʼanjelak chaq chiru joʼ aj tzʼiibʼ, li naʼlebʼ aʼin kikanaak chi tzʼiibʼanbʼil ut toj natawmank saʼebʼ li qakutan (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Chʼolchʼo naq li hoonal li xeʼxnumsi chaq saʼ wiibʼal, naq laj Baruc kixtzʼiibʼa chixjunil li kixkʼul laj Jeremias kixtenqʼahebʼ re naq qʼaxal teʼxra ut teʼroxloqʼi ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ (Jer. 20:1, 2; 26:7-11).

4. Kʼaru li taql kixkʼe li Jehobʼa re laj Jeremias, ut kʼaʼut naq li kʼanjel aʼin kixbʼaanu naq laj Jeremias ut laj Baruc teʼwanq saʼ tzʼaqal amiiwil?

4 Laj Jeremias inkʼaʼ kixuwak chi xyeebʼal rehebʼ laj Israel li tkʼulmanq rikʼin li tenamit Jerusalen (Jer. 25:3). Naq li Jehobʼa kixyal wiʼ chik rekʼasinkilebʼ xchʼool li poyanam re naq teʼxyotʼ xchʼool ut teʼxjal xnaʼlebʼ, kixye re laj Jeremias naq tixtzʼiibʼa li raqbʼa aatin saʼ jun li bʼotbʼilhu (Jer. 36:1-4). Laj Jeremias ut laj Baruc keʼkʼanjelak saʼ wiibʼal chiru naabʼal po tana re xbʼaanunkil li kʼanjel li kikʼeheʼk rehebʼ xbʼaan li Yos. Chʼolchʼo naq xeʼaatinak chiribʼilebʼ ribʼ chirix li chaabʼil naʼlebʼ li kixkawresihebʼ li xpaabʼal naq keʼxbʼaanu li kʼanjel aʼan.

5. Kʼaʼut naqanaw naq laj Baruc aʼan chaq jun chaabʼil ramiiw laj Jeremias?

5 Naq xwulak xhoonalil re xkʼebʼal chi naweʼk li naxye li bʼotbʼilhu, laj Jeremias kixkanabʼ saʼ ruqʼ laj Baruc li ramiiw xbʼaanunkil aʼin (Jer. 36:5, 6). Kaw chaq xchʼool laj Baruc ut kixbʼaanu li kʼanjel aweʼ li xiwxiw xbʼaanunkil. Qakʼoxlaq naq kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ xchʼool laj Jeremias naq li ramiiw xwulak chire li rochoch li Yos ut kixyaabʼasi chiru li tenamit li bʼotbʼilhu aʼin (Jer. 36:8-10). Naq ebʼ laj jolominel re li tenamit Juda keʼrabʼi li kixbʼaanu laj Baruc, keʼxye re, naq xyaabʼasihaq li bʼotbʼilhu chiruhebʼ (Jer. 36:14, 15). Joʼkan bʼiʼ, xkohebʼ chi xyeebʼal re li awabʼej Jehoiaquim li kixye laj Jeremias. Saʼ xkʼabʼaʼ naq keʼxtoqʼobʼa ru, xeʼxkʼe re laj Baruc jun li chaabʼil naʼlebʼ: «Ayu aawochbʼeen laj Jeremías chi xmuqbʼal eeribʼ ut maajun chinawoq [re] bʼar wanqex» (Jer. 36:16-19).

6. Naq xikʼ xeʼileʼk laj Jeremias ut laj Baruc, chanru xeʼnaʼlebʼak?

6 Naq li awabʼej Jehoiaquim kirabʼi li kixtzʼiibʼa laj Jeremias qʼaxal kijosqʼoʼk, joʼkan naq kixkʼat li bʼotbʼilhu ut kixtaqla xchapbʼal laj Jeremias ut laj Baruc. Abʼan, moko kixuwak ta laj Jeremias. Kixchap bʼan jun chik li bʼotbʼilhu, kixkʼe re laj Baruc ut aʼan kixtzʼiibʼa li xraqbʼa aatin li Jehobʼa. Joʼkan utan, laj Baruc «kixtzʼiibʼa chixjunilebʼ li aatin joʼ kixbʼaanu xbʼenwa saʼ li bʼotbʼookil hu [li] kixkʼat laj Johakín, awabʼej re Judá» (Jer. 36:26-28, 32).

7. Kʼaru tawiʼ kikʼulmank rikʼin laj Jeremias ut laj Baruc naq keʼkʼanjelak saʼ wiibʼal?

7 Rajlal, naq wiibʼ li kristiʼaan nekeʼxnumsi saʼ komonil junaq li yalbʼaʼix nanimank li xrahomebʼ chiribʼilebʼ ribʼ. Joʼkan bʼiʼ, naq laj Jeremias ut laj Baruc keʼxtzʼiibʼa wiʼ chik li bʼotbʼilhu li kixkʼat laj Jehoiaquim li maaʼus aj awabʼej, chʼolchʼo naq keʼwank tzʼaqal saʼ amiiwil. Kʼaru naqatzol chirix li wiibʼ chi winq aʼin li inkʼaʼ keʼxqʼet ribʼ chiru li Yos?

QAYEHAQ CHI CHʼOLCHʼO RU LI NAQEKʼA

8. Kʼaru tawiʼ tchʼaʼajkinq qe chi xsikʼbʼal ebʼ li tzʼaqal amiiw, ut kʼaʼut naq inkʼaʼ tqakʼoxla naq maajunwa tooruuq xbʼaanunkil aʼin?

8 Wi junaq li kristiʼaan kixbʼaanu qe li maaʼusilal, maare tchʼaʼajkoʼq chiqu xteebʼal li qachʼool chiruhebʼ li junchʼol (Prov. 18:19, 24). Naru ajwiʼ naqakʼoxla naq maakʼaʼ qahoonal chi moko qametzʼew re xsikʼbʼal ebʼ li tzʼaqal amiiw. Abʼan miqakʼoxla naq maajunwa tooruuq xbʼaanunkil. Wi naqaj naq ebʼ li hermaan tooʼeʼxtenqʼa naq yooqo xnumsinkil li yalbʼaʼix, tento naq anaqwan tqatzol xyeebʼal rehebʼ li naqakʼoxla ut naqekʼa. Aajel ru xbʼaanunkil aʼin re xtawbʼal ebʼ li tzʼaqal amiiw (1 Ped. 1:22).

9. a) Chanru kixkʼutbʼesi li Jesus naq naxkʼojobʼ chaq xchʼool rikʼinebʼ li ramiiw? b) Chanru tooxtenqʼa xseeraqʼinkil chiqibʼil qibʼ li naqekʼa re naq toowanq tzʼaqal saʼ amiiwil rikʼinebʼ li junchʼol? Kʼe jun li eetalil.

9 Li Jesus kixkʼutbʼesi naq naxkʼojobʼ chaq xchʼool rikʼinebʼ li ramiiw naq kiʼaatinak chi maakʼaʼ xkʼaʼuxl rikʼinebʼ (Juan 15:15). Naru naqakʼam qe rikʼin wi tooʼaatinaq rikʼinebʼ li junchʼol chirix li naxkʼe xsahil qachʼool, li naxkʼe qakʼaʼuxl ut li naxchʼina qachʼool. Joʼkan ajwiʼ, seebʼaq qachʼool chi rabʼinkil junaq li qas qiitzʼin li yook chi aatinak qikʼin, xbʼaan naq chi joʼkan naru naqakʼe reetal naq juntaqʼeet peʼ naqekʼa ut nokookʼoxlak rochbʼen, ut juntaqʼeet li kʼanjel li naqaj xtawbʼal. Qilaq li kixkʼul li xCindy, jun li qechpaabʼanel li wank 29 chihabʼ re. Kiʼok chi wank choʼq ramiiw li xMarie-Louise li wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink ut numenaq 60 chihabʼ wank re. Rajlal Jueves eqʼla, nekeʼelk chi puktesink ut nekeʼaatinak chirix jalan jalanq li naʼlebʼ. Li xCindy naxye: «Kʼajoʼ nawulak chiwu xteebʼal linchʼool chiruhebʼ li wamiiw, xbʼaan naq aʼin nikinxtenqʼa chi xnawbʼalebʼ ut chi xtawbʼalebʼ ru chiʼus». Naq naqaseeraqʼi chiqibʼil qibʼ li naqekʼa, nokoowank tzʼaqal saʼ amiiwil. Joʼkan naq, qakʼamaq qe rikʼin li xCindy ut laaʼo xbʼeenwa qatehaq li qachʼool chiruhebʼ li qamiiw re naq tooruuq aatinak chi sa ut chi anchal qachʼool (Prov. 27:9).

CHOOPUKTESINQ SAʼ WIIBʼAL

Ebʼ li tzʼaqal amiiw nekeʼpuktesink saʼ wiibʼal. (Taawil li raqal 10).

10. Joʼ naxye saʼ Proverbios 27:17, kʼaru naru nakʼulmank naq nokoopuktesink rochbʼenebʼ li hermaan?

10 Joʼ kikʼulmank rikʼin laj Jeremias ut laj Baruc, naq nokoopuktesink rochbʼenebʼ li hermaan ut naqakʼe reetal li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼebʼ, naqatzol qe rikʼinebʼ ut nokoowank tzʼaqal saʼ amiiwil (taayaabʼasi Proverbios 27:17). Jun eetalil, naq nokooʼelk chi puktesink rochbʼen junaq li hermaan ut naqakʼe reetal naq inkʼaʼ naxuwak chi xkolbʼal rix li xpaabʼal malaj inkʼaʼ nawiibʼank xchʼool naq naʼaatinak chirix li Jehobʼa ut li xyeechiʼom, qʼaxal tnimanq tana li qarahom chirix.

11, 12. Kʼe jun eetalil chirix chanru naxjunaji ebʼ li hermaan elk chi puktesink saʼ wiibʼal.

11 Qilaq wiibʼ li eetalil li naxkʼutbʼesi chanru nokooxjunaji joʼ aj paabʼanel elk chi puktesink saʼ wiibʼal. Li xʼAdeline jun li qechpaabʼanel li wank 23 chihabʼ re, kixye re li xCandice jun li ramiiw naq xkabʼichalebʼ teʼxik saʼ jun li naʼajej bʼarwiʼ joqʼeqil napuktesimank li chaabʼil esil. Li xʼAdeline naxseeraqʼi: «Xqaj naq qʼaxal tsahoʼq saʼ qachʼool ut qʼaxal tqayal xsahil li puktesink. Qakabʼichal naʼajmank chaq chiqu xkawresinkil wiʼ chik li qapaabʼal». Kʼaru rusilal xeʼxtaw naq xeʼpuktesink saʼ wiibʼal? Li xʼAdeline naxchaqʼbʼe: «Saʼ xraqik li kutan, nokooʼaatinak chaq chirix chanru naqekʼa qibʼ, chanru xwaklesi qachʼool li xooʼaatinak wiʼ rikʼinebʼ li poyanam ut chanru xqakʼe reetal naq li Jehobʼa yook chaq qabʼeresinkil. Kʼajoʼ nawulak chaq chiqu naq naxkʼam ribʼ qaatin chirixebʼ li naʼlebʼ aʼin, ut chi joʼkan xinnaw ru ut kixnaw wu chiʼus».

12 Li xLaïla ut li xMarianne aʼanebʼ wiibʼ li qechpaabʼanel li maajiʼ nekeʼsumlaak ut nekeʼchalk Francia, saʼ jun kutan xkohebʼ chi puktesink chiru oobʼ xamaan saʼ li teep Bangui, xjolomil li tenamit Republica Centroafricana bʼarwiʼ numtajenaq li kristiʼaan. Li xLaïla naxjultika: «Usta kiwank wiibʼ oxibʼ inchʼaʼajkilal rikʼin li xMarianne, abʼan saʼ xkʼabʼaʼ naq naqaseeraqʼi chiqibʼil qibʼ li naqekʼa ut naqara qibʼ xoowank tzʼaqal saʼ amiiwil. Li nawekʼa chirix kinimank naq xwil naq qʼun xchʼool, naq naxrahebʼ li poyanam re li tenamit ut naq jwal sa saʼ xchʼool saʼ li puktesink». Moko aajel ta ru xik saʼ jalan chik tenamit re naq tqakʼul li usilal aʼin. Jar wa nokooʼelk chi puktesink saʼ li xteep li qachʼuut rikʼin junaq li qechpaabʼanel winq malaj ixq, wank tzʼaqal qahoonal re xnawbʼal ru chiʼus ut re naq toowanq tzʼaqal saʼ amiiwil.

QAKʼEHAQ QACHʼOOL CHIRIX LI CHAABʼIL NAʼLEBʼ UT CHOOKUYUQ MAAK

13. Kʼaru naru nakʼulmank naq nokoopuktesink rochbʼenebʼ li qechpaabʼanel?

13 Wank sut, naq nokoopuktesink rochbʼenebʼ li qechpaabʼanel, moko kaʼaj tawiʼ naqakʼe saʼ qu li chaabʼil naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami, naqakʼe ajwiʼ saʼ qu li xpaltilebʼ. Kʼaru naru nokooxtenqʼa naq tkʼulmanq aʼin? Qakʼoxlaq wiʼ chik li kixkʼul laj Jeremias. Kʼaru kitenqʼank re chi xkʼebʼal reetal li chaabʼil naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami li junchʼol ut inkʼaʼ xkʼebʼal saʼ ru li xpaltilebʼ?

14. Kʼaru kixtzol laj Jeremias chirix li Jehobʼa, ut chanru kitenqʼaak xbʼaan aʼin?

14 Laj Jeremias kitzʼiibʼank re li hu li naxkʼam li xkʼabʼaʼ ut aʼan tana ajwiʼ kitzʼiibʼank re li xbʼeen ut li xkabʼ hu Reyes. Relik chi yaal naq saʼ xkʼabʼaʼ li kʼanjel aʼin, kiril li ruxtaan li Jehobʼa saʼ xbʼeenebʼ li poyanam aj maak. Jun eetalil, laj Jeremias kixnaw naq xbʼaan naq li awabʼej Acab kixyotʼ xchʼool, li Jehobʼa kixye naq inkʼaʼ tril naq tsacheʼq ru chixjunil li xjunkabʼal (1 Rey. 21:27-29). Joʼkan ajwiʼ, kixnaw naq usta laj Manases numtajenaq wiʼ chik li maaʼusilal kixbʼaanu chiru li kixbʼaanu laj Acab, li Jehobʼa kixkuy xmaak naq kixyotʼ xchʼool ut xjal xnaʼlebʼ (2 Rey. 21:16, 17; 2 Cron. 33:10-13). Chʼolchʼo naq ebʼ li naʼlebʼ aʼin kitenqʼank re laj Jeremias chi xkʼambʼal re rikʼin li xkuyum ut li ruxtaan li Yos naq kiwank rikʼinebʼ li ramiiw (Sal. 103:8, 9).

15. Chanru kixkʼam re laj Jeremias rikʼin li xkuyum li Jehobʼa naq laj Baruc inkʼaʼ chik kixkʼe xchʼool saʼ li xkʼanjel?

15 Qakʼoxlaq chirix li kixbʼaanu laj Jeremias naq laj Baruc li ramiiw inkʼaʼ chik kixkʼe xchʼool saʼ li xkʼanjel. Moko saʼ junpaat ta kixye naq maakʼaʼ chik naʼok wiʼ, kixtenqʼa bʼan naq maakʼaʼ kixmuq chiru naq kixye li esil li kixtaqla li Jehobʼa choʼq re (Jer. 45:1-5). Kʼaru li naʼlebʼ naqatzol?

Ebʼ li tzʼaqal amiiw nekeʼxkuy xmaak chiribʼilebʼ ribʼ chi anchalebʼ xchʼool. (Taawil li raqal 16).

16. Joʼ naxkʼut saʼ Proverbios 17:9, kʼaru tento tqabʼaanu re naq junelik toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil?

16 Kutan saqenk naq moko naru ta naqoybʼeni naq ebʼ li qechpaabʼanel maajunwa teʼmaakobʼq chiqu. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, qakʼehaq qaqʼe re naq junelik toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil. Wi junaq li qamiiw napaltoʼk, maare tento tooʼaatinaq rikʼin chi tzʼaqal re ru, abʼan saʼ tuulanil ut tqakʼe xnaʼlebʼ rikʼin li Santil Hu (Sal. 141:5). Ut wi tooxrahobʼtesi tento tqakuy xmaak. Jun sut xqakuy xmaak, miqisi chik chi kutankil li kʼaru kixbʼaanu qe (taayaabʼasi Proverbios 17:9). Jwal aajel ru naq saʼebʼ li kutan aʼin li jwal chʼaʼaj xnumsinkil tqakʼe saʼ qu li chaabʼil naʼlebʼ li nekeʼxyuʼami li qechpaabʼanel ut inkʼaʼ li xpaltilebʼ. Chi joʼkan, teʼwanq choʼq tzʼaqal qamiiw. Ut qʼaxal us naq tqabʼaanu aweʼ xbʼaan naq t-ajmanq chiqu li chaabʼil amiiw saʼ li nimla rahilal.

QAKʼUTBʼESIHAQ LI TZʼAQAL RAHOK

17. Kʼaʼut nanawmank naq laj Jeremias kiwank joʼ jun tzʼaqal amiiw saʼ xhoonalil li rahilal?

17 Li propeet Jeremias kiwank joʼ jun tzʼaqal amiiw saʼ xhoonalil li rahilal. Jun eetalil, qilaq chanru kixtenqʼa laj Ebed-Melec. Aʼan chaq jun aj kʼanjel saʼ rochoch li awabʼej, li winq aʼin kixkol li xyuʼam laj Jeremias naq kikuteʼk saʼ xjulel li haʼ li nujenaq chi sulul. Abʼan, chirix chik aʼan, laj Ebed-Melec kiʼok xxiw xbʼaan naq kixkʼoxla naq ebʼ laj jolominel teʼraj xrahobʼtesinkil. Naq la Jeremias kixnaw aʼin, moko kikanaak ta chi chunchu re roybʼeninkil naq li ramiiw tril chanru tixkol ribʼ. Usta wank chaq saʼ tzʼalam, kixbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼ re xkʼojobʼankil xchʼool li ramiiw rikʼin li esil li kixtaqla chaq li Jehobʼa choʼq re (Jer. 38:7-13; 39:15-18).

Ebʼ li tzʼaqal amiiw nekeʼxtenqʼa ribʼ naq wankebʼ saʼ rajbʼal ru. (Taawil li raqal 18).

18. Joʼ naxye saʼ Proverbios 17:17, kʼaru tento tqabʼaanu naq junaq li qechpaabʼanel naxkʼul li rahilal?

18 Saʼebʼ li qakutan, makachʼin li chʼaʼajkilal yookebʼ xnumsinkil li qechpaabʼanel. Jun eetalil, naabʼal nekeʼxkʼul li rahilal naq nawank junaq li kaqsut-iqʼ malaj li rahilal li nachalk saʼ ruqʼebʼ li poyanam. Naq tkʼulmanq aʼin, maare tooruuq xkʼulbʼalebʼ li qechpaabʼanel saʼ li qochoch. Junchʼol chik naru nekeʼtenqʼank rikʼin tumin. Abʼan chiqajunilo tooruuq xtzʼaamankil re li Jehobʼa naq tixtenqʼahebʼ. Wi naqabʼi resil naq junaq li qechpaabʼanel xchʼinaak xchʼool, maare inkʼaʼ tqanaw kʼaru tqaye malaj chanru toonaʼlebʼaq. Abʼan chiqajunilo tooruuq xbʼaanunkil joʼchʼinal joʼnimal li wank saʼ quqʼ. Jun eetalil, naru naqakʼe qahoonal re wank rikʼin, seebʼaq qachʼool chi rabʼinkil li naxye ut xwotzbʼal re junaq xraqal li Santil Hu li naxkʼojobʼ qachʼool (Is. 50:4). Li jwal aajel ru aʼan naq wanqo chixkʼatq ebʼ li qamiiw naq nekeʼxkʼul li rahilal (taayaabʼasi Proverbios 17:17).

19. Chanru tooʼeʼxtenqʼa saʼ li kutan chalk re ebʼ li qamiiw li tqasikʼ anaqwan?

19 Tento naq anaqwan tqasikʼ ut toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼinebʼ li qechpaabʼanel. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li xikʼ nekeʼilok qe teʼxyal qajachbʼal rikʼin li tikʼtiʼ malaj li esil li jalpaqinbʼil ru. Teʼxyal xbʼaanunkil naq tqakanabʼ xtenqʼankil qibʼ ut xkʼojobʼankil qachʼool chiqibʼil qibʼ. Abʼan moko teʼruuq ta. Inkʼaʼ teʼruuq xjukʼbʼal li rahok li nokooxkʼe saʼ junajil. Maajun junaq naʼlebʼ li teʼxkʼubʼ truuq xbʼaanunkil naq tqatzʼeqtaana ebʼ li qamiiw. Relik chi yaal, ebʼ li qamiiw moko kaʼaj tawiʼ teʼwanq qikʼin saʼ rosoʼjikebʼ li kutan, teʼwanq bʼan junqʼe junqʼe kutan.

BʼICH 24 Subamos a la montaña de Jehová

^ párr. 5 Saʼ xkʼabʼaʼ naq yook chaq chi nachʼok li rosoʼjik, chiqajunilo tento tqakʼe qaqʼe chi wank saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼinebʼ li qechpaabʼanel. Saʼ li tzolom aʼin, tqatzʼil rix li naxkʼut chiqu li eetalil li kixkanabʼ laj Jeremias ut chanru tooxtenqʼa saʼebʼ li hoonal li jwal chʼaʼajkaq xnumsinkil xsikʼbʼal ebʼ li tzʼaqal amiiw anaqwan.

^ párr. 2 Li hu li kixtzʼiibʼa laj Jeremias moko naxchʼolobʼ ta chi tustu ru li kikʼulmank chaq.

^ párr. 57 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Li jalam u aʼin naxkʼut li kʼaru naru nakʼulmank chiru li nimla rahilal. Jun chʼuut li qechpaabʼanel nekeʼxkol ribʼ saʼ ruʼuj jun li ochoch. Wank rikʼinebʼ jalan chik li rechpaabʼanel naxkʼojobʼebʼ xchʼool saʼ xhoonalil li rahilal. Ebʼ li oxibʼ chi jalam u li ok qe chi rilbʼal nekeʼxkʼutbʼesi naq ebʼ li hermaan aʼin xeʼxsikʼ wank saʼ tzʼaqal amiiwil naq toj maajiʼ nawulak li nimla rahilal.