Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 44

Koseshai Bulunda na Bakwenu Mpelo Saka Ikyangye Kufika

Koseshai Bulunda na Bakwenu Mpelo Saka Ikyangye Kufika

“Mulunda wa kine umwesha butemwe kimye kyonse.”—MAANA 17:17.

LWIMBO 101 Twingijilenga Pamo Saka Twakwatankana

BIJI MU UNO MUTWE *

Tukakebanga balunda bawama mu kimye kya “malwa akatampe” (Monai jifuka 2) *

1-2. Kwesakana na byaamba 1 Petelo 4:7, 8, ki ka kiketukwasha kuchinchika makatazho?

BYO tubena kunangijila ku mpelo ya ano “moba a kupelako,” kampe tukapitanga mu makatazho akatampe. (2 Timo. 3:1) Kimye kyapwile mukwekele wa bya bunsaji mu kyalo kimo kya ku muzhika wa Africa, mwajinga bingi malwañano. Pa bañondo batanu na umo, balongo ne banyenga kechi bakasulukile kwenda ne, mambo bajinga mu mpunzha monka mwabayijile nkondo. Ki ka kibakwashishe kuchinchika ano makatazho? Bamo banyemejile mu mazubo a balongo bajinga ku mpunzha kwabujile nkondo. Mulongo umo waambile’mba: “Pa kyokya kimye, natemenwe bingi mambo najinga na balunda nami. Twitundaikilenga atweba bene na bene.”

2 Inge “malwa akatampe” atendeka, tukekala bingi na lusekelo na mambo a kwikala na balunda bawama betutemwa. (Lum. 7:14) Onkao mambo, kyanema bingi kukosesha bulunda na bakwetu lonka luno. (Tangai 1 Petelo 4:7, 8.) Twakonsha kufunjilako byavula ku byapichilemo Yelemiya. Balunda nanji bamukwashishe kupuluka byo kwashajiletu pacheche Yelusalema konaunwa. * Twakonsha kulondela byepi byajinga Yelemiya?

FUNJILAIKO KWI YELEMIYA

3. (a) Ñanyi bintu byakonsheshe kulengela Yelemiya kubula kupwanañana na bantu? (b) Ñanyi bintu Yelemiya byo abuujile munembeshi wanji aye Baluka, kabiji mwafumine ka?

3 Pa myaka 40 nangwa kukilapo, Yelemiya waikalanga na bantu babujile bukishinka, kubikapotu ne bantu baikalanga kipi-kipi kabiji kyamweka ne balongo banji bamo ba mu muzhi wa Anatota mo aikalanga nabo kechi bajinga ba kishinka ne. (Yele. 11:21; 12:6) Nangwa byonkabyo, aye kechi waikalanga kwa bunke kwa kubula kupwanañana na balunda nanji ne. Pa kimye kimo, wabuujileko munembeshi wa kishinka aye Baluka bintu byamukatezhenga mu milanguluko, ne atweba twayuka byo aumvwinenga mambo byambo byo aambile byanembwa. (Yele. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Kino kibena kumwesha kuba’mba Baluka byo anembelenga jishimikila jonse ja bintu byapichilemo Yelemiya, bano banabalume babiji betemenwe bingi kabiji benemekanga.—Yele. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yehoba waambijile Yelemiya kuba byepi, kabiji uno mwingilo wakoseshe byepi bulunda bwa kwa Yelemiya ne Baluka?

4 Pa myaka yavula, Yelemiya wachinchikile ne kujimunako bena Isalela pa bintu byamwekejile Yelusalema pa kupitapo kimye. (Yele. 25:3) Kimye Yehoba kyo atundaikile bantu banji jikwabo kulapila, waambijile Yelemiya kunemba luno lujimuno pa muvungilo. (Yele. 36:1-4) Yelemiya ne Baluka byo baingijilenga pamo uno mwingilo wibapele Lesa, kampe pa bañondo bavula, kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, baikalanga na misambo yawama ya kwitundaika.

5. Baluka wamwesheshe byepi kuba’mba wajinga mulunda wawama wa kwa Yelemiya?

5 Byo bapwishishe kunemba muvungilo, Yelemiya waketekejile mulunda nanji aye Baluka kuba’mba usakubuula bantu byambo byajinga mu muvungilo. (Yele. 36:5, 6) Baluka waingijile kwa kubula moyo uno mwingilo wabikile bumi bwanji mu kizumba. Kyamweka Yelemiya waumvwine bingi bulongo Baluka byo ayile mu kipango kya nzubo ya Lesa ne kutangila bantu byambo byajinga mu muvungilo. (Yele. 36:8-10) Babinemanga ba mu Yuda baumvwine byaubile Baluka, kabiji bamukambizhe kwibatangila bino byambo na jiwi ja peulu. (Yele. 36:14, 15) Bano babinemanga bayile na kubuula Mfumu Yehoyakimu byambo byaambile Yelemiya. Onkao mambo, bamubijile lusa Baluka ne kumubuula’mba: “Yainga mukafyame obewa ne Yelemiya, bantu kange bayuke ko muji ne.” (Yele. 36:16-19) Luno lutundaiko lwawamine bingi.

6. Yelemiya ne Baluka baubile byepi kimye kyo bebakainyenga kwingila mwingilo wa Lesa?

6 Mfumu Yehoyakimu wazhingijile bingi byo aumvwine byambo byanembele Yelemiya kya kuba wasokele muvungilo ne kukambizha’mba Yelemiya ne Baluka bebakase. Nangwa byonkabyo, Yelemiya kechi waumvwine moyo ne. Watolele muvungilo mukwabo ne kumupana kwi Baluka, kabiji Yelemiya waambile byambo byonse byafumine kwi Yehoba kabiji Baluka “wanembelemo byambo byonse byaambilenga Yelemiya byajinga mu muvungilo wasokele Yehoyakimu Mfumu wa Yuda.”—Yele. 36:26-28, 32.

7. Ki ka kyamwekele kimye Yelemiya ne Baluka kyo baingijilenga pamo?

7 Bantu bachinchikila pamo makatazho bekala na bulunda bwakosa. Onkao mambo, Yelemiya ne Baluka byo baingijilenga pamo kunembulula muvungilo waonawine Mfumu Yehoyakimu wakanamine, bulunda bwabo bwakosele bingi. Twakonsha kufunjilako ka ku bano banabalume babiji ba kishinka?

BUULAINGA BAKWENU BYO MULANGULUKA NE BYO MUMVWA

8. Ñanyi kintu kyakonsha kwitulengela kubula kwikala na balunda, kabiji mambo ka o twafwainwa kwibikilangako kwikala na balunda?

8 Kimye kimo kyakonsha kukatazha kukasulukila bakwetu mambo kampe muntu umo wituzhingijishepo kala. (Maana 18:19, 24) Nangwa kampe twakonsha kulanguluka’mba kechi tuji na kimye ne ngovu ya kukosesha bulunda na bakwetu ne. Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kulanguluka’mba kyakatazha kwikala na balunda ne. Inge tukeba’mba balongo ne banyenga baketukwashe mu kimye kya meseko, twafwainwa kwibaketekela lonka luno na muchima wetu yense. Kino kyo kintu kyanema kuba inge tukeba kwikala mulunda wa kine.—1 Pe. 1:22.

9. (a) Yesu wamwesheshe byepi amba waketekejile balunda nanji? (b) Kukasuluka kwisamba na balunda nenu kukemukwasha byepi kukosesha bulunda bwenu? Ambai byuba nyenga umo.

9 Yesu wamwesheshe’mba waketekejile balunda nanji kupichila kwibabuula bintu byonse. (Yoa. 15:15) Twakonsha kulondela byo aubile kupichila mu kubuulako bakwetu bintu bituletela lusekelo, byo twakamwa ne bitufichisha ku muchima. Mwafwainwa kutelekesha inge muntu ubena kwisamba ne anweba, kabiji kimo kimye mukataana kuba’mba muji na milanguluko ipasha, byo mumvwa ne bikonkwanyi bimo. Akilangulukai pa nyenga uji na myaka 29 wa jizhina ja Cindy. Waikele mulunda na painiya uji na myaka 67 wa jizhina ja Marie-Louise. Cindy ne ba Marie-Louise bengijila pamo mwingilo wa kusapwila pa Kina pa Kina lukelo, kabiji besamba saka bakasuluka pa bintu byapusana-pusana. Cindy waambile’mba: “Neyowa kwisamba bintu byanema na balunda nami mambo kuba bino kunkwasha kwibayuka bulongo.” Bulunda bukosa inge mwisamba saka mwakasuluka ne kuteleka inge balunda nenu babena kwamba. Byonka byuba Cindy, ne anweba inge mwatendekelapo kwisamba na bakwenu, bulunda bwenu bukakoselako.—Maana 27:9.

INGIJILAINGA PAMO NA BALUNDA NENU

Balunda bawama bengijila pamo mwingilo wa kusapwila (Monai jifuka 10)

10. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 27:17, ñanyi kintu kyakonsha kufumamo inge twaingijila pamo na bena Kilishitu bakwetu?

10 Byonka byo kyajinga kwi Yelemiya ne Baluka, inge ketwingijile pamo na bena Kilishitu bakwetu ne kwimwena byubilo byabo byawama, tufunjilako byavula kwi abo kabiji bulunda bwetu ne abo bukosa. (Tangai Byambo bya Maana 27:17.) Inge kya kuba’mba muji mu mwingilo kabiji mwaumvwa mulunda nenu byo achinchika ne kulumbulula bintu byo aitabilamo, nangwa kwamba na kushiinwa pe Yehoba ne kyaswa muchima wanji, mumvwa byepi? Mwakonsha kumvwa bulongo kabiji mukamutemwa bingi.

11-12. Shimikizhaipo byamwekele bimwesha’mba kwingijila pamo na balunda netu mwingilo wa kusapwila kukosesha bulunda bwetu.

11 Langulukai pa bintu bibiji byamwekele bimwesha’mba kwingijila pamo mwingilo kulengela bantu kwitemwa bingi. Nyenga uji na myaka 23 wa jizhina ja Adeline waambijile mulunda nanji umo aye Candice kuba’mba bakengijile pamo mwingilo wa kusapwila mu nyaunda yo babula kwingijilamo javula. Waambile’mba: “Twakebelenga kwikala na kizaku kya kusapwila ne kwiyowa uno mwingilo. Onkao mambo, atweba bonse babiji twakebewenga lutundaiko pa kuba’mba tutwajijile kwingijila Lesa papelela bulume bwetu.” Bamwenejilemo byepi mu kwingijila pamo? Adeline waambile’mba: “Pa juba pa juba inge twafuma mu mwingilo, twisambanga byo twaumvwinenga, bintu bitutundaikile bingi pa misambo yo twaikalanga nayo na bantu, ne byo twimwenejile lutangijilo lwa Yehoba mu mwingilo wa kusapwila. Bonse twiyowanga bingi ino misambo kabiji twiyukile bulongo.”

12 Banyenga babiji ba ku France abo ba Laïla ne ba Marianne bayile na kusapwila pa milungu itanu mu muzhi wa Bangui, muzhi mukatampe wa mu kyalo kya Central African Republic. Ba Laïla bavuluka’mba: “Amiwa ne ba Marianne twapichile mu makatazho, bino kyawamineko ke kya kuba’mba twakasulukanga kwisamba ne kwimwesha butemwe bwa kine, kabiji bulunda bwetu bwakosejileko. Byo namwene ba Marianne byo bafikenejiletu kukwatakanya bwikalo bwa kokwa ne byo batemenwe bantu bo twataine, ne kizaku kya kwingila mwingilo wa kusapwila, nebanemekele bingi.” Kechi mwafwainwa kuya na kwingijila ku kyalo kikwabo pa kuba’mba mukeyowe bino bintu byawama ne. Kimye kyonse inge mwaya na kusapwila mu nyaunda yenu na mulongo nangwa nyenga, mukeyuka bulongo kabiji mukakosesha bulunda bwenu.

TAI MUCHIMA PA BYUBILO BYAWAMA BYA BALUNDA NENU NE KWILEKELAKO MAMBO

13. Ñanyi bintu bimo bimweka inge tubena kwingijila pamo na balunda netu?

13 Bimye bimo inge saka twingijila pamo na balunda netu, kechi tukayukatu byawama byo boba ne, bino tukayuka ne byo balubankanya. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kutwajijila kwikala na bulunda bwakosa nangwa kya kuba kuji bimo bilubankanya balunda netu? Langulukai jibiji pa byapichilemo Yelemiya. Ki ka kyamukwashishe kumona byawama mu bakwabo ne kwibalekelako mambo inge balubankanya?

14. Ñanyi kintu Yelemiya kyo afunjile pe Yehoba, kabiji kino kyamukwashishe byepi?

14 Kyamweka Yelemiya wanembele buku watelwa pa jizhina janji, kabiji kyamweka ye wanembele ne mabuku a mu Baibolo atelwa’mba 1 ne 2 Bamfumu. Uno mwingilo wafwainwa wamukwashishe kuyuka Yehoba byo obila lusa bantu bambulwa kulumbuluka. Wayukile’mba kimye Mfumu Ahaba kyo alapijile ku bubi bo aubile, Yehoba waambile’mba kechi ukaleta bya malwa pa ba mu nzubo yanji mu moba a bumi bwanji ne. (1 Mfu. 21:27-29) Kabiji Yelemiya wayukile’mba Manase waubile bintu byatama bingi ku meso a Yehoba kukila byaubile Ahaba. Nangwa byonkabyo, Manase walapijile kabiji Yehoba wamulekejileko mambo. (2 Mfu. 21:16, 17; 2 Moba 33:10-13) Ano mashimikila afwainwa akwashishe Yelemiya kutekenya balunda nanji ne kwibobila lusa byonka byaubanga Lesa.—Sala. 103:8, 9.

15. Yelemiya wamwesheshe byepi butekanye bwa Yehoba kimye Baluka kyo alekele kuta muchima pa mwingilo wanji?

15 Akilangulukai pe Yelemiya byo akwashishe Baluka kimye kyo alekele kuta muchima pa mwingilo wanji. Yelemiya kechi wafikenejiletu kulengulula mulunda nanji ne kuleka kupwanañana nanji ne, bino wamukwashishe kupichila mu kumubuula byambo byafumine kwi Lesa. (Yele. 45:1-5) Twakonsha kufunjilako ka ku jino jishimikila?

Balunda bawama belekelako mambo (Monai jifuka 16)

16. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 17:9, twafwainwa kuvulukanga ñanyi kishinka pa kuba’mba bulunda na bakwetu butwajijile?

16 Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba balongo ne banyenga bonse bambulwa kulumbuluka. Onkao mambo, inge twaikala balunda na balongo ne banyenga, twafwainwa kwingila na ngovu kutwajijila kukosesha buno bulunda bwetu. Inge balunda netu balubankanya, twafwainwa kwibajimunako mu jishinda jawama lujimuno lwaimena pa Mambo a Lesa. (Sala. 141:5) Kabiji inge betukozha ku muchima, twafwainwa kwibalekelako mambo. Inge twibalekelako mambo, twafwainwa kuchinuzhuka muteeto wa kwamba pa kintu kyo betubile. (Tangai Byambo bya Maana 17:9.) Kyanema bingi mu bino bimye byakatazha kuta muchima pa byubilo byawama bya balongo ne banyenga kechi kuta muchima pa byo balubankanya ne. Inge saka tuba bino, tukakosesha bulunda na bakwetu, kabiji tukakebewanga lutundaiko lwa balunda netu mu kimye kya malwa akatampe.

MWESHAINGA BUTEMWE BWA KINE

17. Yelemiya wamwesheshe byepi kuba’mba wajinga mulunda wa kine mu bimye bya makatazho?

17 Ngauzhi Yelemiya wamwesheshe’mba wajinga mulunda wawama mu bimye bya makatazho. Kimye kimo, kinemanga wa mfumu aye Ebeda-meleka byo apulwishe Yelemiya mu mushima mo bamutayile, Ebeda-meleka waakaminwe’mba babinemanga ba mfumu bakamwipaya. Yelemiya byo aumvwine kino, kechi wazhindaminepotu ne kulanguluka’mba mulunda nanji usakusala maana ne. Nangwa kya kuba’mba Yelemiya wajinga mu kaleya, waingijile papelejile bulume bwanji kubuula mulunda nanji aye Ebeda-meleka mulaye wa Yehoba walutekenesho.—Yele. 38:7-13; 39:15-18.

Balunda bawama bakwasha balongo ne banyenga bakajilwa (Monai jifuka 18)

18. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 17:17, twafwainwa kuba byepi inge mulunda netu uji na makatazho?

18 Lelo jino, balongo ne banyenga babena kupita mu makatazho apusana-pusana. Bavula babena kupita mu bya malwa biponakotu bine. Inge bino byamweka, atweba twafwainwa kutambwila bano balunda netu mu mazubo etu. Bakwabo bakonsha kwibakwasha kupichila mu kupanako mali. Bino atweba bonse twakonsha kulombelangako balongo ne banyenga kuba’mba Yehoba ebakwashe. Inge twayuka’mba mulongo nangwa nyenga walefulwa, kampe kechi twakonsha kuyuka bya kwamba nangwa bya kuba ne. Bino atweba bonse tuji na bintu byo twakonsha kuba. Twakonsha kumonapo kimye kya kwibafwakesha. Twafwainwa kuteleka inge babena kwamba saka twatekanya. Kabiji twakonsha kwisamba nabo pa kinembelo kyo twatemwa kitutekenesha. (Isa. 50:4) Kintu kyanema ke kwikalako na kimye kya kwisamba nabo mu bimye bya malwa.—Tangai Byambo bya Maana 17:17.

19. Kukosesha bulunda bwetu luno kuketukwasha byepi kulutwe?

19 Twafwainwa kutwajijila na kukosesha bulunda na balongo ne banyenga yetu lonka luno. Mambo ka? Mambo balwanyi betu bakakeba kwitwabanya kupichila mu kusampanya bubela pe atweba. Kabiji bakakeba kuba’mba tuleke kuketekela ne kutundaika balongo mu kipwilo. Pano bino, kechi bakakonsha ne. Kechi baketulengela kuleka kutemwa balongo betu ne. Kafwako kintu nangwa kimo kyo bakoba kikonauna bulunda bwetu. Bulunda bwetu bukatwajijilatu kufika ne ku mpelo ya buno bwikalo ne myaka ne myaka.

LWIMBO 24 Iyai ku Mutumba wa Yehoba

^ jifu. 5 Byo tubena kunangijila ku mpelo ya buno bwikalo, atweba bonse twafwainwa kwikala na bulunda bwakosa na balongo ne banyenga yetu. Mu uno mutwe, tusakwisamba byo twakonsha kufunjilako ku byapichilemo Yelemiya. Kabiji tusakwisamba kukosesha bulunda na bakwetu byo kuketukwasha mu bimye byakatazha.

^ jifu. 2 Bintu byamwekele byanembwa mu buku wa Yelemiya kechi byanembelwe mu ndonda monka mo byamwekejilenga ne.

^ jifu. 57 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Kino kibena kumweka pa kipikichala kibena kumwesha byo kikekala mu kimye kya “malwa akatampe.” Balongo ne banyenga bafyama mu kakibamba ka peulu. Na mambo a kuba’mba balunda, babena kwitekenesha bene na bene. Bano balongo ne banyenga bajinga na bulunda bwakosa malwa akatampe saka akyangye kutendeka.