Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 44

Tungenu Usepa Wakukola Shimbu Kanda Kukuma Chizenga

Tungenu Usepa Wakukola Shimbu Kanda Kukuma Chizenga

“Sepa wamwenemwene eji kuzanganga sepa lyenyi shimbu yosena.”—VISHI. 17:17.

MWASO 101 Kuzachila Hamwe Mukulinunga

VYUMA NATUSHIMUTWILA *

Omu ‘luyando lwalunene’ nalukeza, natukasakiwa kupwa hamwe namasepa vaze vatuzanga (Talenu palangalafu 2) *

1-2. Kweseka nachisoneka chaWaPetulu 1, 4:7, 8, vyuma muka navitukafwa tumike mulwola lwalukalu?

OMU tunakupandama chikuma kukukuma ‘chamakumbi akukuminyina’ natumonanga ukalu wauvulu chikuma. (Chimo. 2, 3:1) Chakutalilaho, hanyima yakuvwota chapwileko mulifuchi lyakuwestern Africa, vatu vaputukile kuzunga chikuma. Kafwe hatukweji 6, vandumbwetu vatambukilenga nachiwomawoma mwomwo mungalila vatwaminenga vatu vapwile nakulizungisanga. Vyuma muka vyavakafwile vomike muukalu kanou? Vandumbwetu vamwe vafumine mungalila kana nakuya nakutwama navandumbwetu kuvihela kuze vatu kavazungilengako. Ndumbwetu umwe ahanjikile ngwenyi: “Halwola kana ngwevwile kuwaha chikuma kupwa hamwe namasepa jami. Kaha twalikolezezelenga umwe namukwavo.”

2 Omu ‘luyando lwalunene’ nalukeza nachikapwa chamwaza chikuma kukapwa hamwe namasepa vaze vatuzanga. (Kuso. 7:14) Shikaho, luno lukiko lwola twatela kutunga usepa wakukola navandumbwetu. (Tangenu WaPetulu 1, 4:7, 8.) Natulinangula vyavivulu kuli Yelemiya, uze vakafwile kuli masepa jenyi mangana atwaleho lika kumika omu Yelusalema yapwile kwakamwihi nakuyinongesa. * Uno natulondezeza ngachilihi Yelemiya?

LINANGULENU KULI YELEMIYA

3. (a) Chuma muka chatelelele kulingisa Yelemiya alihandule kuli vakwavo? (b) Yelemiya alwezele Mbaluke vyuma muka, kaha vyuma muka vyafuminemo?

3 Hamyaka yakuzomboka kafwe 40, Yelemiya atwaminenga navatu vavilinga vyavipi kuhakilako vene navatu vaze alihachile navo navaze pamo vapwile vausoko wenyi vakuAnatote, kunganda kuze afumine. (Yelemiya 11:21; 12:6) Chipwe ngocho, Yelemiya kalihandwile kuli vakwavoko. Alwezele Mbaluke uze apwile muka-kusoneka, vyuma vize apwile nakushinganyeka vize twatachikiza nayetu mwomwo vavisoneka muMbimbiliya. (Yele. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Twafwelela chikupu ngwetu omu Mbaluke apwile nakusoneka mujimbu uze amulwezele Yelemiya, atela valizangile chikuma nakulivumbika.—Yele. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Uno Yehova ahanyine Yelemiya mulimo muka, kaha mulimo kana wajikijishile ngachilihi usepa waYelemiya naMbaluke?

4 Hamyaka yayivulu, Yelemiya ahuhumwine vaIsalele nakuvalweza vyuma vize navikasoloka muYelusalema. (Yele. 25:3) Hakusaka kukafwa vatu vapihilile nakwalumuka, Yehova alwezele Yelemiya asoneke mazu akuhuhumuna hamukanda wakuvunga. (Yele. 36:1-4) Twafwelela ngwetu Yelemiya naMbaluke vazachilililenga hamwe mulimo avahanyine Kalunga. Mulimo kanou pamo wambachile tukweji vavavulu, kaha atela vashimutwililenga vyuma vize vyakolezezelenga lufwelelo lwavo.

5. Uno Mbaluke asolwele ngachilihi nge apwile sepa lyaYelemiya wamwenemwene?

5 Omu lwola lwahetele lwakutanga uze mukanda wakuvunga, Yelemiya apendaminyine hali sepa lyenyi Mbaluke mangana akatangile vatu mujimbu wapwile hamukanda kana. (Yele. 36:5, 6) Mbaluke omikile nakutesamo mulimo uze vamuhanyine. Achishinganyekenu kuwaha evwile Yelemiya omu Mbaluke ayile muchipango chatembele nakutesamo mulimo amuhanyine. (Yele. 36:8-10) Vamyata javaYuta vevwile vyuma alingile Mbaluke, ngocho valwezele Mbaluke avatangile mazu amumukanda kana. (Yele. 36:14, 15) Kaha vamyata valwezele Mwangana Yehoyakime vyuma ahanjikile Yelemiya. Chipwe ngocho, vasolwele muchima wakeke hakulweza Mbaluke ngwavo: “Ove naYelemiya yenunga mukaswame. Kanda nakupwa mutu atela kutachikiza okwo [namukaswamako.]” (Yele. 36:16-19) Mazu vavalwezele apwile amwaza.

6. Uno Yelemiya naMbaluke valingile ngachilihi omu vavafumbukilile?

6 Mwangana Yehoyakime apihililile hakwivwa mazu asonekele Yelemiya, ngocho ochele uze mukanda wakuvunga kaha alwezele vatu vayenga vakase Yelemiya naMbaluke. Chipwe ngocho, Yelemiya kevwile womako. Ambachile mukanda weka wakuvunga nakuuhana Mbaluke, nakumulweza mazu aze ahanjikile Yehova, kaha Mbaluke aputukile kusoneka “mazu osena aze amulwezelenga Yelemiya, aze apwile mumukanda uze ochele [Mwangana] Yehoyakime.”—Yele. 36:26-28, 32.

7. Vyuma muka pamo vyasolokele omu Yelemiya naMbaluke vazachilililenga hamwe?

7 Kakavulu vatu vaze veji kuhitanga hamwe muukalu, veji kulizanganga nakutunga usepa wakukola. Shikaho, twafwelela ngwetu omu Yelemiya naMbaluke vazachililile hamwe hakusoneka cheka mukanda wakuvunga ushise muli uze vochele kuli Mwangana wakuhuka Yehoyakime, usepa wavo wazamine chikuma. Vyuma muka natulinangula kuli ava malunga vavali vakushishika?

LWEZENU VAKWENU VYUMA MULI NAKUSHINGANYEKA NAVIZE MWASAKA

8. Chuma muka chinahase kutuhonesa kutunga masepa, kaha mwomwo ika twatela kutwalaho lika kufwila kutunga masepa?

8 Chinahase kutukaluhwila kulweza vatu omu tuli nakwivwa kachi nge mutu umwe atwivwishile kupihya. (Vishi. 18:19, 24) Shimbu jimwe nawa, chinahase kutukaluhwila kuwana lwola lwakutunga masepa. Oloze twatela kutwalaho lika kutondatonda jila yakutungilamo masepa. Kachi nge tunakusaka tukapwe hamwe navandumbwetu nge tuli muvyeseko, kaha twatela kufwelela vandumbwetu namuchima wetu wosena oholyapwa. Kulinga ngocho, nachitukafwa tutunge usepa wakukola navandumbwetu oholyapwa.—Petu. 1, 1:22.

9. (a) Yesu asolwele ngachilihi nge afwelelele masepa jenyi? (b) Uno kupwa vakukasunuka nakulweza vakwetu vyuma vyosena vili kumuchima nachitukafwa ngachilihi tutunge usepa wakukola? Hanenu chakutalilaho.

9 Yesu asolwele nge afwelelele masepa jenyi hakuvalweza vyuma vyosena vize apwile nakushinganyeka. (Yowa. 15:15) Tunahase kulondezeza Yesu hakulwezanga masepa jetu vyuma vize vinatwivwisa kuwaha, navize tunalizakamina navize vinatwivwisa kupihya. Ivwililenunga kanawa nge mukwenu ali nakuhanjika, nge namulinga ngocho, kaha munahase kuwana nge vyuma mweji kushinganyekanga navize mweji kuhitangamo vyalifwana navize eji kuhitangamo mukwenu. Tuchishimutwilenu hali ndumbwetu wapwevo Cindy wamyaka yakusemuka 29. Alikwachile usepa nandumbwetu Marie-Louise wamyaka yakusemuka 67 uze apwile payiniya. Ava vandumbwetu vazachilililenga hamwe mumulimo wakwambulula lyaChiwana hiChiwana nachimene, kaha vapwile vakukasunuka kushimutwila kala chihande. Cindy ambile ngwenyi, “Ngweji kulivwisanga kuwaha kushimutwila vihande vyavilemu namasepa jami, echi cheji kungukafwanga nguvatachikize kanawa.” Nge natulwezanga masepa jetu vyuma vyosena tuli nakushinganyeka, nakuvevwilila nawa kachi nge vali nakuhanjika kaha natuzamisa usepa wetu. Ngana muze alingile Cindy, nayenu nawa nge namupwa vakukasunuka nakuhanjikanga navakwenu, kaha usepa wenu nauzama chikuma.—Vishi. 27:9.

ZACHILENUNGA HAMWE

Vasepa namutu veji kuzachilanga hamwe mumulimo wamuwande (Talenu palangalafu 10)

10. Kweseka namukanda waVishimo 27:17, nganyo muka yinahase kwiza hakuzata navandumbwenu muwande?

10 Ngana muze chapwile kuli Yelemiya naMbaluke, kachi nge natuzachilanga hamwe navandumbwetu nakumona vilinga vyavo vyamwaza, nachitukafwa tupandame chikuma kuli vakiko. (Tangenu Vishimo 27:17.) Chakutalilaho, mweji kwivwanga ngachilihi nge sepa lyenu muli nakuzata nenyi muwande mwahanjika nakumika hakuhakwila vyuma afwelela chipwe mwahanjika nakukunyuka hali Yehova nahajishiko jenyi? Twafwelela ngwetu namulikata chikuma namutu kana.

11-12. Tunahase kuzamisa ngachilihi usepa wetu navandumbwetu kachi nge natuzachilanga hamwe navo muwande? Hanenu chakutalilaho.

11 Tutalenu havyakutalilaho vivali vize vyasolola omu vatu vanahase kupandama kuli umwe namukwavo kachi nge navazachilanga hamwe muwande. Adeline ndumbwetu wapwevo wamyaka yakusemuka 23 alwezele sepa lyenyi Candice mangana vayenga nakwambulwila kungalila yize kavambulwila chikumako. Adeline ambile ngwenyi: “Twasakile kuzata chikuma natwima nakulivwisa kuwaha kwambulula mujimbu. Twasakile tulikolezeze mangana tuzachile Yehova namichima yetu yosena.” Uno vanganyalile ngachilihi hakuzachila hamwe? Adeline ambile ngwenyi: “Hakumbi hakumbi nge tunakotoka mumulimo wetu, twashimutwililenga havyuma vize vyatwivwishilenga kuwaha omu twashimutwililenga navatu, nomu Yehova atukafwilenga. Tuvosena twalivwishilenga kuwaha kushimutwila, kaha twalitachikijile chikuma kuhambakana namuze twalitachikijile hakavanga.”

12 Vandumbwetu vamapwevo vavajike Laïla naMarianne, vamulifuchi lyaFrance, vayile munganda yayinene yaBangui yamuCentral African Republic mangana vakambulwilemo havyalumingo 5. Laïla ambile ngwenyi: “Yami naMarianne twamwenenga ukalu, oloze hakuwana nge twashimutwililenga mujila yamwaza kaha nawa twalizangile chikuma chalingishile usepa wetu uzame. Omu ngwamwene Marianne nasuuluka kutwama navatu vakulifuchi kana, nazangi yize asolwelelenga vatu natwima yakuzata muwande changulingishile ngumuzange chikuma.” Kacheshi nakusakiwa yenu kuya kulifuchi lyeka numba muhase kutunga masepa nakulivwisa kuwaha vyuma kanako. Kala lwola namuzachila mungalila yachikungulwilo chenu nandumbwenu, mwatela kufwila kumutachikiza kanawa nakuzamisa usepa wenu.

PWENUNGA NAMUCHIMA WAKUKONEKELA NAKUTALANGA HAVILINGA VYAMWAZA VYAMASEPA JENU

13. Vyuma muka vinahase kusoloka omu natuzachilanga hamwe namasepa jetu?

13 Kuzachilanga hamwe navandumbwetu cheji kutulingisanga tutachikize kanawa vilinga vyavo vyamwaza hamwe kaha natutenga twavo. Chuma muka nachitukafwa mangana tutwaleho lika kulikata namasepa jetu numba tuhu vakwechi tutenga? Tushimutwilenu cheka hali Yelemiya mangana tumone vyuma vyamukafwile atwaleho lika kutala havilinga vyamwaza vyamasepa jenyi nakuhona kutala hatutenga twavo.

14. Vyuma muka alinangwile Yelemiya kuli Yehova, kaha vyuma kana vyamukafwile ngachilihi?

14 Yelemiya atela ikiye asonekele mukanda waVamyangana 1 na 2 kuhakilako vene namukanda waYelemiya. Mulimo kana wamulingishile atachikize ngwenyi Yehova eji kwivwilanga keke vatu vakuhona kukupuka. Chakutalilaho, atachikijile ngwenyi Mwangana Ahave apihililile nakwalumuka kuvilinga vyenyi vyavipi, kaha Yehova amukingile kuchina mwamona omu navanonga vaka-tanga yenyi vosena. (Vamya. 1, 21:27-29) Yelemiya atachikijile nawa ngwenyi Manase alingile vyuma vyavipi kumeso aYehova kuhambakana navize alingile Ahave. Chipwe ngocho, Yehova akonekelele Manase mwomwo apihililile nakwalumuka. (Vamya. 2, 21:16, 17; Miji. 2, 33:10-13) Mijimbu kana atela yakafwile Yelemiya alondezeze muchima waKalunga wakutalilila chikoki nakeke omu atwaminenga namasepa jenyi.—Samu 103:8, 9.

15. Uno Yelemiya alondezezele ngachilihi muchima waYehova wakutalilila chikoki omu Mbaluke atangukilile kuvyuma vyeka?

15 Chakutalilaho, Yelemiya akafwile sepa lyenyi Mbaluke uze asezele mulimo azachilenga nakutangukila kuvyuma vyeka. Muchishishisa chakumuliula, Yelemiya akafwile Mbaluke hakumulweza hatoma mazu aze afumine kuli Kalunga. (Yele. 45:1-5) Vyuma muka natulinangulako?

Vasepa namutu veji kulikonekelanga (Talenu palangalafu 16)

16. Kweseka namazu ahali Vishimo 17:9, vyuma muka twatela kulinga mangana tuzamise lika usepa wetu?

16 Twatachikiza ngwetu vandumbwetu navalimbenjanga mwomwo kavakupukako. Shikaho nge tunatungu masepa, kaha twatela kuzata nangolo mangana usepa wetu utwaleho lika. Nge sepa lyetu nalimbenje, kaha twatela kumukafwa mujila yalikoji kweseka napunga yamuMazu aKalunga chakuzeneka kuhita mutenga. (Samu 141:5) Kaha nawa twatela kukonekelanga vakwetu nge vanatwivwisa kupihya. Nge tunavakonekela lyehi, katwatela cheka kuvahana mulonga havyuma vize twavakonekelelele chipwe kuvuluka cheka vyuma kanako. (Tangenu Vishimo 17:9.) Hakuwana nge tuli nakuyoyela mumakumbi amakalu, shikaho twatela kushinganyekanga kaha havilinga vyamwaza vyavandumbwetu keshi hatutenga twavoko. Kachi nge natulinga ngocho oholyapwa, kaha natuzamisa usepa wetu mwomwo haluyando lwalunene natukasakiwa kupwa namasepa kanava vamwenemwene.

SOLOLENUNGA ZANGI YAKWILILA

17. Uno Yelemiya asolokele ngachilihi nge apwile sepa wamwenemwene mulwola lwavihuli?

17 Kapolofweto Yelemiya asolokele hatoma nge apwile sepa wamwenemwene uze nahase kukafwa mukwavo namulwola lwavihuli. Chakutalilaho, omu kapitau Evete-meleke ayowele Yelemiya muze mulishima lyaulova vamumbilile, evwile woma ngwenyi pamo vilolo navamujiha hakuyovola Yelemiya. Omu Yelemiya atachikijile ukalu kana, kaholele kaha kulu nakushinganyeka ngwenyi sepa lyenyi Evete-meleke mwomikako. Numba tuhu Yelemiya apwile mukamenga oloze azachile nangolo jenyi josena mangana alweze Evete-meleke mazu akuvendejeka akufuma kuli Yehova.—Yele. 38:7-13; 39:15-18.

Vasepa namutu veji kukafwanga vandumbwavo vaze vali muukalu (Talenu palangalafu 18)

18. Kweseka namukanda waVishimo 17:17, vyuma muka twatela kulinga kuli sepa lyetu uze ali muukalu?

18 Makumbi ano vandumbwetu vali nakulitalasana naukalu wakulisezaseza. Chakutalilaho, vamwe vali nakulitalasana naukalu wakulijila wakufwana nge, mindenda chipwe ukalu uze vali nakuneha vatu wakufwana nge jijita. Kachi nge ukalu kana unasolokela vandumbwetu, kaha tunahase kutambula vandumbwetu mangana tutwame navo. Vamwe vanahase kuvahanako jimbongo. Oloze tuvosena twatela kulomba Yehova atukafwe mangana tuwane jijila jakukafwilamo ava vandumbwetu. Nge tunevu ngwavo ndumbwetu walunga chipwe wapwevo nahombo, chinahase kutukaluhwila kuwana mazu akuhanjika chipwe vyakulinga. Chipwe ngocho, tunahase kuvakafwa mujijila jakulisezaseza. Chakutalilaho, tunahase kuwanako lwola lwakushikama navo. Nakwivwilila kanawa kachi nge vali nakutulweza ukalu wavo. Kaha tunahase kuvalweza kala chisoneka chize twazanga chikuma. (Isa. 50:4) Chuma chachilemu chasakiwa shina kuwanako lwola lwakupwa hamwe nasepa lyenu uze ali muukalu.—Tangenu Vishimo 17:17.

19. Uno kutunga usepa wakukola oholyapwa nachikatukafwa ngachilihi kulutwe?

19 Luno lukiko lwola twatela kutunga usepa wakukola navandumbwetu nakuulama. Mwomwo ika? Mwomwo vaka-kole jetu navakazachisa mijimbu yamakuli mangana vakatuhandule. Navakafwila tukalifumbukile mwetumwetu. Oloze vyuma navakafwila kavyeshi kukazatako. Kaveshi kukahasa kukatufungulula mangana tukalijinde navandumbwetuko. Kakweshi chuma navakalinga chize nachikajiha usepa wetu tunatungu navandumbwetuko. Usepa wetu nautwalililaho lika haya myaka yosena.

MWASO 24 Twayenu kuPili yaYehova

^ par. 5 Omu kukuma chinapandama, twatela kutunga usepa wakukola chikuma navandumbwetu. Muchihande chino, natushimutwila havyuma ahichilemo Yelemiya nakuwana vishina tunahase kulinangulako. Natushimutwila nawa omu kutunga usepa wakukola makumbi ano chinahase kutukafwa mulwola lwaukalu.

^ par. 2 Vyuma vasoneka mumukanda waYelemiya kavavisoneka kweseka nomu vyalikavangijilako.

^ par. 57 MUVWIMBIMBI WAHALIPAPILO LYAHELU: Muvwimbimbi uli nakusolola vyuma vize vinahase kukasoloka kulutwe halwola ‘lwaluyando lwalunene.’ Vandumbwetu vavavulu vanachinyina mukapete kahelu muzuvo yandumbwetu walunga. Vali nakulivendejeka umwe namukwavo omu vali muukalu. Eyi mivwimbimbi yitatu yili nakusolola nge ava vandumbwetu vatungile usepa wakukola shimbu kanda luyando lwalunene luputuke.