Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 44

Ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ va̱ʼaní kutáʼanyó xíʼin na̱ hermano

Ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ va̱ʼaní kutáʼanyó xíʼin na̱ hermano

“Na̱ ndixa kúú migoyó ndiʼi tiempo ma̱nína miíyó” (PROV. 17:17).

YAA 101 Inkáchi ná kachíñuyó nu̱ú Ndióxi̱

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

Kuniñúʼuyó na̱ migoyó ti̱xin ña̱ gran tribulación. (Koto párrafo 2). *

1, 2. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Pedro 4:7, 8, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo?

TÁ KÚYATINKA ki̱vi̱ so̱ndíʼi sana ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní (2 Tim. 3:1). Tá kúú, tándi̱ʼi nda̱ka̱xinna iin ta̱ chíñu chí ñuu África occidental ki̱xáʼa na̱ yiví kánitáʼanna ta ndeéní ni̱xi̱yo ku̱a̱chi. Ta na̱ hermanoyó, na̱ xi̱ndoo ñuu kán, va̱ása níkuchiñu keena yáʼaka i̱ñu̱ yo̱o̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yoní ku̱a̱chi. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinna tá ni̱xi̱yo ku̱a̱chi yóʼo? Savana ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱ndoona veʼe inka na̱ hermano, na̱ íyo nu̱ú kǒoní ku̱a̱chi. Iin ta̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tá ku̱u ña̱kán, ni̱kusi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ íyo na̱ migoi̱. Xi̱taxindi̱ ndee̱ ndaʼa̱ táʼanndi̱”.

2 Tá ná kixáʼa ña̱ gran tribulación, kusi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ íyo na̱ migoyó na̱ kúni̱ní xíni miíyó (Apoc. 7:14). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndáyáʼviní ña̱ ná kixáʼayó ndukúyó na̱ koo migoyó (kaʼvi 1 Pedro 4:7, 8). * Ku̱a̱ʼání ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jeremías, chi va̱ʼaní chi̱ndeétáʼan na̱ migora xíʼinra tá si̱lóʼo kúma̱ní ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ ñuu Jerusalén. * ¿Nda̱saa kivi kundiku̱nyó ejemplo ta̱ Jeremías?

NÁ SAKUAʼAYÓ XÍʼIN EJEMPLO TA̱ JEREMÍAS

3. a) ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi kuxíka ta̱ Jeremías? b) ¿Ndáaña na̱túʼun ta̱ Jeremías xíʼin secretariora, ta nda̱saa chi̱ndeétáʼanña xíʼinna?

3 Ki̱ʼva 40 ku̱i̱ya̱ ni̱xi̱yo ta̱ Jeremías, xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása nda̱kú ni̱xi̱yo ini, savana xi̱kuuna na̱ xi̱ndoo yatin xíʼinra, ta saátu nda̱a̱ na̱ veʼera na̱ ni̱xi̱yo ñuura ña̱ xi̱naní Anatot (Jer. 11:21; 12:6). Soo va̱ása níkuxíkara xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ta xi̱natúʼunra xíʼin secretariora ta̱ Baruc xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora, ta ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼyi̱ña ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ña (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Ndiʼi tiempo ña̱ xi̱táʼanna tá ka̱ʼyí ta̱ Baruc ndiʼi ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jeremías ni̱xa̱a̱na i̱xato̱ʼó táʼankana ta ni̱kuʼvi̱ka-inina xi̱ni táʼanna (Jer. 20:1, 2; 26:7-11).

4. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Jeremías keʼéra, ta nda̱chun nda̱sandakúní chiñu yóʼo ña̱ xi̱kitáʼanra xíʼin ta̱ Baruc?

4 Ndakúní ni̱xi̱yo ini ta̱ Jeremías ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel, xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼo ña̱ ñuu Jerusalén (Jer. 25:3). Ña̱ yichi̱ so̱ndíʼi ña̱ xi̱kuni̱ra chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ ndandikó-inina, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jeremías ña̱ ná kaʼyíra nu̱ú iin rollo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra kundoʼona (Jer. 36:1-4). Ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Baruc, ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ inkáchi ka̱chíñuna ña̱ va̱ʼa sáxi̱nuna chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱na. Ta ndiʼi yo̱o̱ ña̱ ke̱ʼéna chiñu yóʼo, xi̱natúʼunna xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱ndasandakúní ña̱ kándíxana Ndióxi̱.

5. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ta̱ Baruc va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼin ta̱ Jeremías?

5 Tá ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú rollo, ta̱ Jeremías ta̱xira chiñu yóʼo ndaʼa̱ migora ta̱ Baruc (Jer. 36:5, 6). Ta̱ Baruc ndakúní ni̱xi̱yo inira ta sa̱xínura chiñu yóʼo ni i̱yoní ni̱xi̱yoña. Sana ni̱kusi̱íní-ini ta̱ Jeremías, tá ku̱nda̱a̱-inira ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ migora patio ña̱ templo, ta ka̱ʼvira rollo nu̱ú na̱ ñuu (Jer. 36:8-10). Tá ku̱nda̱a̱-ini na̱ príncipe ña̱ ñuu Judá xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Baruc, ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná ka̱ʼvira rollo nu̱úna (Jer. 36:14, 15). Ta xi̱kuni̱na natúʼunna xíʼin ta̱ rey Jehoiaquim xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jeremías. Soo va̱ʼaní ni̱xi̱yo inina ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Baruc: “Kúáʼanndó, ta chise̱ʼéndó miíndó, yóʼó xíʼin ta̱ Jeremías, ta nda̱a̱ ni iinna ná va̱ása kunda̱a̱-ini míí ñúʼundó” (Jer. 36:16-19).

6. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Baruc tá ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo?

6 Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ rey Jehoiaquim ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Jeremías, ni̱sa̱a̱níra ta nda̱a̱ xa̱ʼmira rollo ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná tiinna ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ secretariora. Soo ta̱ Jeremías va̱ása níyi̱ʼvíra. Ki̱ʼinra inka rollo, ta ta̱xiraña ndaʼa̱ ta̱ Baruc ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná ka̱ʼyí tukura ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. Tasaá ka̱ʼyí ta̱ Baruc “ndiʼi tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú rollo ña̱ xa̱ʼmi ta̱ Jehoiaquim ta̱ rey ña̱ ñuu Judá” (Jer. 36:26-28, 32).

7. ¿Ndáaña sana ndo̱ʼo ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Baruc tá inkáchi ka̱chíñuna?

7 Sava yichi̱, tá inkáchi yáʼa na̱ yiví nu̱ú iin tu̱ndóʼo, va̱ʼaníka xáa̱na kítáʼanna. Ña̱kán, tá ka̱ʼyí tuku ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Baruc rollo ña̱ xa̱ʼmi ta̱ rey Jehoiaquim, va̱ʼaníka ni̱xa̱a̱na ki̱táʼanna xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi ke̱ʼéna chiñu yóʼo. ¿Ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini na̱yóʼo?

NDINUʼU-INIYÓ NÁ KA̱ʼA̱NYÓ XÍʼIN TÁʼANYÓ

8. ¿Ndáaña kivi ixayo̱ʼvi̱ xíʼinyó ña̱ koo migoyó na̱ ndixa, ta nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ndakava-iniyó?

8 Tá íyo iin na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó tá ya̱chi̱, sana kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin inkana (Prov. 18:19, 24). Saátu kivi ndakanixi̱níyó ña̱ kǒo tiempoyó, ni ndee̱yó ña̱ ndukúyó na̱ kutáʼan vií xíʼinyó. Soo ná va̱ása ndakava-iniyó. Tá kúni̱yó ña̱ ná chindeétáʼan na̱ hermanoyó xíʼinyó tá ná ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, vitin kúú ña̱ xíniñúʼu sakuaʼayó natúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ ndóʼoyó. Chi ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ koo migoyó na̱ ndixa (1 Ped. 1:22).

9. a) ¿Nda̱saa ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ ka̱ndíxara na̱ migora? b) ¿Nda̱saa kivi xa̱a̱yó kutáʼankayó xíʼin na̱ migoyó tá vií nátúʼunyó xíʼinna? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

9 Ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kandíxara na̱ migora chi va̱ʼaní xi̱natúʼunra xíʼinna (Juan 15:15). Kivi kundiku̱nyó yichi̱ra tá nátúʼunyó xíʼin inkana xa̱ʼa̱ ña̱ sákusi̱í-iniyó, ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó xíʼin ña̱ sándakava-iniyó. Ta saátu, xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó tá nátúʼun iinna xíʼinyó, chi saá kúú ña̱ kivi kuniyó ña̱ inkáchi íyo ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼinna, ña̱ ndóʼoyó á nda̱a̱ sana ña̱ kúni̱yó keʼéyó. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo ñá Cindy, iin ñá hermana ñá 29 ku̱i̱ya̱. Va̱ʼaní ni̱xa̱a̱ñá ki̱táʼanñá xíʼin iin ñá precursora, ñá kúúmií yáʼaka 60 ku̱i̱ya̱ ñá naní Marie-Louise. Ndiʼi xi̱ta̱an ña̱ ki̱vi̱ jueves inkáchi xáʼa̱nná nátúʼunná xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta xa̱a̱ síín síín ña̱ nátúʼunná xa̱ʼa̱. Ñá Cindy káchiñá: “Kútóoníi̱ natúʼi̱n xíʼin na̱ migoi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi, chi ña̱yóʼo chíndeé yi̱ʼi̱ ña̱ kuxini̱kai̱ ndáa ki̱ʼva íyona, tasaá kunda̱a̱-inii̱ ndáaña ndóʼona”. Tá vií nátúʼunyó xíʼin na̱ migoyó, va̱ʼaníka xáa̱yó kítáʼanyó xíʼinna. Ña̱kán, ná keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ñá Cindy, ta siʼnaka miíyó ná kixáʼa natúʼun xíʼinna (Prov. 27:9).

INKÁCHI NÁ KEEYÓ NATÚʼUNYÓ

Na̱ viíní kítáʼan inkáchi kéena nátúʼunna. (Koto párrafo 10).

10. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 27:17, ¿ndáaña kivi ndoʼoyó tá inkáchi kéeyó nátúʼunyó xíʼin na̱ hermanoyó?

10 Nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Baruc, tá inkáchi kéeyó nátúʼunyó xíʼin na̱ hermanoyó, ta xítoyó ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiína, sákuaʼayó ku̱a̱ʼá ña̱ʼa xíʼin ña̱ kéʼéna ta va̱ʼaníka xáa̱yó kítáʼanyó xíʼinna (kaʼvi Proverbios 27:17). * Tá kúú, tá inkáchi ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin iin na̱ hermano, ta xíniso̱ʼoyó nda̱saa nátúʼunna xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana, á ta káʼa̱nna xíʼin ndinuʼu-inina xa̱ʼa̱ Jehová xíʼin ña̱ kúni̱ra keʼéra, sana xa̱a̱yó kuʼvi̱ka-iniyó kuniyóna.

11, 12. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ejemplo ña̱ náʼa̱ nda̱saa kivi viíka kutáʼan na̱ hermano tá inkáchi nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱.

11 Ná kotoyó u̱vi̱ ña̱ náʼa̱ nu̱úyó nda̱saa kivi viíka kutáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó, tá inkáchi nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ña̱ hermana ñá 23 ku̱i̱ya̱ ñá naní Adeline ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin migañá ñá Candice ña̱ ku̱ʼu̱nñá xíʼinñá, iin territorio nu̱ú va̱ása nátúʼun ni̱ʼina xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ñá Adeline káchiñá: “Xi̱kuni̱ndi̱ kusi̱íka-inindi̱ ña̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. U̱vi̱ saándi̱ xi̱niñúʼu ndasandakúkandi̱ ña̱ kándíxandi̱ Ndióxi̱”. ¿Nda̱saa chi̱ndeétáʼan ña̱ inkáchi na̱túʼunná xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼinná? Ñá Adeline káchiñá: “Tá xi̱ku̱aá, xi̱natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼondi̱, ta saátu nda̱saa chi̱ka̱a̱ña ndee̱ xíʼinndi̱ ña̱ na̱túʼunndi̱ xíʼin na̱ yiví, xíʼin ña̱ xi̱nindi̱ nda̱saa xi̱niʼi Jehová yichi̱ nu̱úndi̱. U̱vi̱ saándi̱ xi̱kutóoníndi̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndáyáʼvika, ta va̱ʼaníka ni̱xa̱a̱ndi̱ xi̱nitáʼanndi̱”.

12 Ñá Laïla xíʼin ñá Marianne u̱vi̱ saá náyóʼo ná kúa̱an kúúná ta ná ñuu Francia kúúná, ta ni̱xa̱ʼa̱nná ki̱ʼva u̱ʼu̱n semana na̱túʼunná xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí Bangui capital ña̱ República Centroafricana. Ñá Laïla ndákaʼánñá: “Ñá Marianne xíʼin yi̱ʼi̱ xi̱kuumiíndi̱ sava ku̱a̱chi, soo tíxa̱ʼvi ña̱ viíní xi̱natúʼunndi̱ ña̱ kúʼvi̱-inindi̱ xíni táʼanndi̱ ndundakúkaña. Ni̱xa̱a̱i̱ kúʼvi̱ka-inii̱ xínii̱ñá, tá xi̱nii̱ ña̱ kamaní káa̱nñá, ña̱ kúʼvi̱-iniñá xíniñá na̱ yiví ña̱ país kán, ta saátu tá xi̱nii̱ ña̱ xíʼin ña̱ si̱í-ini nátúʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱”. Va̱ása xíniñúʼuví ku̱ʼu̱nyó inka país ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó táʼan ña̱ va̱ʼa yóʼo. Tá kéeyó nátúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin iin na̱ hermanoyó territorio ña̱ íyo congregaciónyó, saá kúú ña̱ kivi kunitáʼankayó ta ndasandakúkayó ña̱ kítáʼanyó.

NÁ KOTOYÓ ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ KÚÚMIÍNA TA NÁ KUKÁʼNU-INIYÓ XA̱ʼA̱NA

13. ¿Ndáaña kivi kuu tá inkáchi kéeyó nátúʼunyó xíʼin na̱ hermanoyó?

13 Sava yichi̱, tá kéeyó nátúʼunyó xíʼin na̱ hermanoyó su̱ví kuití ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiína xítoyó, chi saátu ña̱ va̱ása va̱ʼa. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ya̱ʼayó nu̱ú ña̱yóʼo? Ná ka̱ʼa̱n tukuyó xa̱ʼa̱ ejemplo ta̱ Jeremías. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ xi̱tora ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií inkana, ta ku̱káʼnu-inira xa̱ʼa̱na?

14. ¿Ndáaña sa̱kuaʼa ta̱ Jeremías xa̱ʼa̱ Jehová, ta nda̱saa chi̱ndeétáʼanña xíʼinra?

14 Ta̱ Jeremías kúú ta̱ ka̱ʼyí libro ña̱ níʼi ki̱vi̱ra, ta sanatu ka̱ʼyíra ña̱ 1 xíʼin 2 libro ña̱ Reyes. Tíxa̱ʼvi ña̱ chiñu yóʼo, ku̱nda̱a̱-inira ña̱ kúndáʼviní-ini Jehová xínira na̱ yiví. Tá kúú, tá ku̱nda̱a̱-inira ña̱ nda̱ndikó-ini ta̱ rey Acab xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼéra, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása koora testigo xa̱ʼa̱ ña̱ kuvi na̱ veʼera (1 Rey. 21:27-29). Ta saátu, ku̱nda̱a̱-inira ña̱ ni ku̱a̱ʼáka ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼé ta̱ Manasés nu̱ú ta Acab, soo Jehová i̱xakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ra tá nda̱ndikó-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra (2 Rey. 21:16, 17; 2 Crón. 33:10-13). Ndiʼi ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼin ta̱ Jeremías ña̱ kundiku̱nra yichi̱ Jehová, ta kúee koo inira ta kundáʼvi-inira kunira na̱ migora (Sal. 103:8, 9).

15. Tá ki̱xáʼa ta̱ Baruc ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱ inka ña̱ʼa, ¿nda̱saa ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jeremías ña̱ kúee íyo inira?

15 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jeremías, tá xi̱nira ña̱ ta̱ migora Baruc ki̱xáʼara ndíʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ inkaka ña̱ʼa. Ta̱ Jeremías va̱ása nísandákoo ndaʼa̱rara, chi chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ta ni̱ka̱ʼa̱n káxira xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová (Jer. 45:1-5). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo?

Na̱ viíní kítáʼan kúkáʼnu-inina xa̱ʼa̱ táʼanna. (Koto párrafo 16).

16. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 17:9, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ viíka kutáʼanyó?

16 Ña̱ ndixa kúú, ña̱ va̱ása kivi kundatuyó ña̱ na̱ hermanoyó ná keʼéna nina ña̱ va̱ʼa. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndakú ná koo ña̱ kutáʼanyó xíʼin inkana. Tá iin na̱ migoyó ke̱ʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa, sana xíniñúʼu ka̱ʼa̱n káxiyó xíʼinna xa̱ʼa̱ña, soo xíʼin ña̱ to̱ʼó ná kooña, ta consejo ña̱ taxiyó ndaʼa̱na nu̱ú Biblia ná kanaña (Sal. 141:5). Tá ke̱ʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó, xíniñúʼu kukáʼnu-iniyó xa̱ʼa̱na. Tá xa̱a̱ i̱xakáʼnu-iniyó xa̱ʼa̱na, va̱ása xíniñúʼu tuku ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá ná ya̱ʼa tiempo (kaʼvi Proverbios 17:9). * Xa̱ʼa̱ ña̱ ndóoyó tiempo ña̱ yo̱ʼvi̱ ndáyáʼviní kotoyó ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií na̱ hermanoyó, ta su̱ví ña̱ va̱ása va̱ʼa. Tá saá ná keʼéyó, ndasandakúkayó ña̱ kítáʼanyó xíʼinna. Ndáyáʼviní keʼéyó ña̱yóʼo, chi tá ná kixaa̱ ña̱ gran tribulación kuniñúʼuyó ña̱ chindeétáʼan na̱ migoyó xíʼinyó.

NÁ NA̱ʼA̱YÓ ÑA̱ NDIXA KÚʼVI̱-INIYÓ XÍNIYÓNA

17. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ta̱ Jeremías xi̱kuura iin migo ta̱ va̱ʼaní tá xi̱kuuña tiempo yo̱ʼvi̱?

17 Ta̱ profeta Jeremías xi̱kuura iin migo ta̱ va̱ʼaní tá xi̱kuuña tiempo yo̱ʼvi̱. Tá kúú, ná kotoyó nda̱saa chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ Ébed-Mélec. Ta̱yóʼo xi̱kuura iin ta̱ chíñu, ta sa̱kǎkura ta̱ Jeremías tá chi̱ka̱a̱nara iin ya̱vi̱ nu̱ú ñúʼu nda̱ʼyi̱. Soo tándi̱ʼi sa̱kǎku ta̱ Ébed-Mélec ta̱yóʼo, ni̱yi̱ʼvíra ña̱ ixandi̱va̱ʼa na̱ príncipe xíʼinra. Tá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ Jeremías, va̱ása níxindatura ña̱ ná koto mií ta̱ migora nda̱saa ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo kán. Ni xi̱ndika̱a̱ra veʼeka̱a, ndu̱kúra nda̱a̱ ki̱ʼva natúʼunra xíʼinra, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ña̱ kivi sandi̱ko-inira (Jer. 38:7-13; 39:15-18).

Na̱ viíní kítáʼan chíndeétáʼanna xíʼin táʼanna tá yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo. (Koto párrafo 18).

18. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 17:17, ¿ndáaña kivi keʼéyó tá xóʼvi̱ iin na̱ hermanoyó?

18 Tiempo vitin na̱ hermanoyó yáʼana nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo. Tá kúú, ku̱a̱ʼánína xóʼvi̱na xa̱ʼa̱ ña̱ kininí kóon sa̱vi̱, ña̱ táa̱n, ña̱ íyo guerra á inkaka tu̱ndóʼo. Tá kúu ña̱yóʼo, sana savayó kivi ndakiʼinyóna ña̱ kundoona veʼeyó. Inkatuna kivi taxina sava ña̱ xíniñúʼuna. Soo, ña̱ kivi keʼé ndiʼiyó kúú ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna. Tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ iin na̱ hermanoyó nda̱kava-inina, sana va̱ása xíni̱yó ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼinna á ndáaña keʼéyó. Soo, ndiʼivayó kivi chindeétáʼan xíʼinna. Tá kúú, kivi ku̱ʼu̱nyó kotoyóna, kuniso̱ʼoyó tá nátúʼunna xíʼinyó, ta kivitu ka̱ʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ iin texto ña̱ sándi̱ko-ini miíyó (Is. 50:4). Ta ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ koo yatinyó xíʼin na̱ migoyó tá yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo (kaʼvi Proverbios 17:17). *

19. ¿Nda̱saa kivi chindeétáʼan ña̱ vií kutáʼanyó vitin xíʼinyó chí nu̱únínu?

19 Xíniñúʼu chika̱a̱-iniyó ña̱ ndukúyó na̱ koo migoyó, ta ndakú ná koo ña̱ kitáʼanyó xíʼina. ¿Nda̱chun? Saáchi na̱ sáa̱-ini xíni miíyó kuni̱na taʼvína miíyó xíʼin tu̱ʼun vatá ña̱ káʼa̱nna. Kuni̱na ná sandákooyó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin táʼanyó, ta va̱ása kandíxa táʼankayó. Soo va̱ása kuchiñuna sandiʼi-xa̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-iniyó xi̱ni táʼanyó, ni ña̱ kítáʼanyó xíʼin na̱ migoyó. Chi, na̱ kítáʼanyó xíʼin, su̱ví nda̱saa tiempo nu̱ú ndíʼi kutáʼanna xíʼinyó, chi ndiʼi tiempo kúú ña̱ kutáʼanna xíʼinyó.

YAA 24 Ná ku̱ʼu̱nyó yuku̱ Jehová

^ párr. 5 Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví, ndiʼiyó xíniñúʼu ndasandakúyó ña̱ kítáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kotoyó ndáaña sánáʼa̱ ejemplo ta̱ Jeremías miíyó, ta nda̱saa chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kutáʼan viíyó xíʼin na̱ hermanoyó tá ná kixaa̱ tiempo ña̱ yo̱ʼvi̱.

^ párr. 2 1 Pedro 4:7, 8: “Soo ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa xa̱a̱ ku̱yatinña. Ta viíní ná koo ña̱ kéʼéndó, ta saátu kiʼinníndó kuenta ña̱ ka̱ʼa̱n ni̱ʼindó xíʼin Ndióxi̱. 8 Kuʼvi̱ní-inindó kunitáʼanndó chi ña̱yóʼo chindeé ndóʼó ña̱ va̱ʼa koo káʼnu-inindó xa̱ʼa̱ táʼanndó”.

^ párr. 2 Libro ta̱ Jeremías va̱ása yiku̱n nátúʼunña xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u.

^ párr. 10 Proverbios 27:17: “Ka̱a xíʼin ka̱a ndásaxi̱ínña yuʼú táʼanña. Ki̱ʼva saá ndásaxi̱ín iin ta̱a nu̱ú migora”.

^ párr. 16 Proverbios 17:9: “Na̱ va̱ása nátúʼun xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi iinna, ña̱ kúni̱na kúú ña̱ kutáʼan viína xíʼinna, ta na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi iinna, táʼvína na̱ viíní kítáʼan”.

^ párr. 18 Proverbios 17:17: “Na̱ ndixa kúú migoyó ndiʼi tiempo ma̱nína miíyó, tá íyo tu̱ndóʼo nu̱úyó nda̱a̱ tá íyo ñaniyó á ku̱ʼvayó saá íyona xíʼinyó”.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ʼná yóʼo náʼa̱ña ndáaña kivi kuu ti̱xin ña̱ gran tribulación. Iin tiʼvi na̱ hermano nda̱kutáʼanna ñúʼuna nda̱a̱ xi̱ní veʼe. Xa̱ʼa̱ ña̱ íyona xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ hermano va̱ʼaní kúnina ni kúúña tiempo yo̱ʼvi̱. Ña̱ inka u̱ni̱ na̱ʼná náʼa̱ña nu̱úyo, ña̱ na̱ hermano yóʼo tá ta̱ʼán ki̱xáʼa ña̱ gran tribulación xa̱a̱ vií kítáʼanna.