1, 2. Kej kiijtoua 1 Pedro 4:7, 8, ¿tlake techpaleuis tikixnamikisej tlaouijkayotl?

PAMPA nechka tlamis “itlamia tonali”, uelis tikixnamikisej miak tlaouijkayotl (2 Tim. 3:1). Ma tikitakaj tlen panok ipan se altepetl tlen África, kema tlanki se campaña electoral pejki onka tlaouijkayotl uan pejkej mokualaniaj. Toikniuaj kiixnamijkej tlaouijkayotl kipano seis metstli, eliyaya tlauel ouij pampa ueliskia kinpanos se tlamantli tlen amo kuali. ¿Tlake kinpaleuik kiixnamikisej nopa tlaouijkayotl? Sekij yajkej ininchaj tlen sekinok toikniuaj kampa amo tlauel onkayaya kualantli. Se toikni kiijtok: “Kema nikixnamijki nopa tlaouijkayotl tlauel niyolpajki pampa nikinpiayaya nouampoyouaj. Nochi timoyolchikauayayaj”.

² Kema peuas nopa “ueyi tlaijiyouilistli” tlauel tiyolpakisej pampa tikinpiasej touampoyouaj katli techiknelisej (Apoc. 7:14). Yeka, tlauel moneki nama kuali ma timouampojchiuakaj ininuaya sekinok toikniuaj (xijpoua 1 Pedro 4:7, 8). Tlauel techpaleuis kema tikitasej kenijkatsa Jeremías kipaleuijkej iuampoyouaj ipan tonali kema nechka kitsontlamiltiskiaj Jerusalén. * ¿Tlake techpaleuis tijchiuasej kej ya?

3. 1) ¿Tlake tlamantli ueltoskia kichiuas Jeremías ma mouejkatlali? 2) ¿Tlake kiiljuik Jeremías isecretario, uan tlake panok?

³ Uelis se cuarenta xiuitl Jeremías itstoya kampa maseualmej katli amo eliyayaj temachmej, uelis eliyayaj ikalnechkauaj  o iuikaljuaj, tlen euayayaj altepetl Anatot, kampa ya tlakatki (Jer. 11:21; 12:6). Ya amo mouejkatlalik tlen iuampoyouaj. Kiiljuik Baruc, katli eliyaya isecretario, nochi tlen kiyolmatiyaya. Nochi mokajki ijkuilijtok yeka tijmatij tlen panok (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Pampa itstoyaj sansejko kema Baruc kiijkuilok nochi tlen Jeremías kiiljuik, kinpaleuik ma moiknelikaj uan ma motlepanitakaj (Jer. 20:1, 2; 26:7-11).

4. ¿Tlake kiiljuik Jehová ma kichiua Jeremías, uan kenijkatsa ika tlen kichijkej Jeremías uan Baruc kinpaleuik nojua kuali ma mouampojchiuakaj?

⁴ Jeremías kinextik amo majmajki pampa kinmatiltik israeleuanij tlen kipanoskia Jerusalén (Jer. 25:3). Jehová kinekiyaya maseualmej ma moyolkuepakaj, yeka kiiljuik Jeremías ma kiijkuilo tlen kinpanoskia (Jer. 36:1-4). Uelis Jeremías uan Baruc miak metstli sansejko tlatekipanojkej uan kiampa kichijkej tlen toTeotsij kiniljuijtoya. Ipan nochi nopa tonali, tlen kamanaltiyayaj kinpaleuik nojua kuali ma tlaneltokatokaj.

5. ¿Kenke tijmatij Baruc eliyaya kuali iuampo Jeremías?

⁵ Kema Jeremías pejki kinmatiltia tlen kiijkuilojtoya ipan nopa “amatlajkuiloli”, ya motemachik ipan iuampo Baruc, yeka nojkia kimakak nopa tekitl (Jer. 36:5, 6). Maske ouij, amo majmajki. Ximoiljui kenijkatsa kiyolmatki Jeremías kema kiitak iuampo yajki itlamapa teokali uan kipojki nopa amatlajkuiloli kampa miakej mosentilijtoyaj (Jer. 36:8-10). Kema “nopa tlayakananij” tlen Judá kimatkej tlen Baruc kichijtoya, kiiljuijkej ma kinpouili nopa amatlajkuiloli (Jer. 36:14, 15). Yeka, nojkia kinejkej kiiljuitij tlanauatijketl Joacim (o Jehoiaquim) tlen Jeremías kiijtojtoya. Ika tlatlepanitakayotl kitlajtolmakakej Baruc uan kiiljuijkej: “Ta uan Jeremías xiakaj ximotlatitij uejka kampa axaka inmechpantis. Uan axaka xikiljuikaj kanke initstokej” (Jer. 36:16-19).

6. ¿Tlake kichijkej Baruc uan Jeremías kema kiixnamijkej tlaouijkayotl?

 ⁶ Kema tlanauatijketl Joacim kikajki tlen Jeremías kiijkuilojtoya tlauel kualanki uan kitlati nopa amatlajkuiloli uan tlanauati ma kitsakuakaj Jeremías uan Baruc. Jeremías amo majmajki, sampa kiiljuik Baruc ma kiijkuilo tlen Jehová kimatiltijtoya. Yeka, Baruc sampa kiijkuilok: “Keja [...] ipan nopa achtoui amatl tlen kitlati tlanauatijketl Joacim” (Jer. 36:26-28, 32).

7. ¿Kenijkatsa kinpaleuik Jeremías uan Baruc kema sampa kiijkuilojkej nopa amatlajkuiloli?

⁷ Uajka, kema omej maseualmej kiixnamikij sansejko se tlaouijkayotl, kichiua nojua kuali ma mouampojchiuakaj. Yeka, kema Jeremías uan Baruc sampa kiijkuilojkej nopa amatlajkuiloli katli tlanauatijketl Joacim kitlatik, kichijki nojua tlauel kuali ma mouampojchiuakaj. ¿Tlake techmachtia ika tlen kichijkej?

8. ¿Tlake tlamantli kichiuaskia amo ma tikinpiakaj touampoyouaj, uan kenke amo kinamiki kiampa timoiljuisej?

⁸ Tlaj se akajya techchiuilik tlen amo kuali, kemantika uelis tijmatisej ouij timotemachisej ipan sekinok (Prov. 18:19, 24). Nojkia, uelis kemantika tijmatij amo tiuelij yon amo tijpiaj tonali timouampojchiuasej ininuaya sekinok. Amo kiampa ma timoiljuikaj. Tlaj tijnekij ma techpaleuikaj toikniuaj kema tikixnamikisej tlaouijkayotl, moneki tikiniljuisej tlen timoiljuiaj uan tlen tijyolmatij. Nopa techpaleuis ma tikinpiakaj kuali touampoyouaj (1 Ped. 1:22).

9. 1) ¿Kenijkatsa Jesús kinextik motemachiyaya ipan iuampoyouaj? 2) Kema kuali timokamanaljuiaj, ¿kenijkatsa techpaleuia kuali timouikasej ininuaya toikniuaj? Xikijto se neskayotl.

⁹ Jesús kinextik motemachiyaya ipan itokilijkauaj, pampa nochipa kuali kamanaltiyaya ininuaya (Juan 15:15). Tojuantij nojkia uelis tijchiuasej kej ya kichijki, tlaj tikiniljuisej sekinok tlen techtekipachoua, tlen techpano uan tlen kichiua ma tiyolpakikaj. Nojkia, moneki kuali tijtlakakilisej kema se akajya kamanalti, kiampa tikitasej ya nojkia moiljuia kej tojuantij, uan kipaktia kichiuas tlen tojuantij techpaktia. Ma tikitakaj tlen kipanok toikni Cindy tlen kipia 29 xiuitl. Ya mouampojchijki iuaya Marie-Louise katli tlatekipanoua kej precursora uan kipia kipano 60 xiuitl. Sejse jueves ika ijnalok kisaj tlajtolmoyauaj uan kamanaltij tlamantli tlen kuali. Cindy kiijtoua: “Nechpaktia nikamanaltis ika nouampoyouaj, nopa nechpaleuia kuali nikinixmatis uan nijkuamachilis tlen kinpano”. Kema kuali timokamanaljuiaj ika sekinok, kichiua kuali ma timouikakaj. Yeka,  ma tijchiuakaj kej Cindy uan ma timokamanaljuikaj ininuaya sekinok toikniuaj tlamantli tlen kuali uan ma tijchiuakaj ika tlaiknelili (Prov. 27:9).

10. Kej kiijtoua Proverbios 27:17, ¿tlake panos tlaj titlajtolmoyauasej ininuaya toikniuaj?

¹⁰ Kej panok ika Jeremías uan Baruc, kema titlajtolmoyauaj ininuaya toikniuaj uan tikitaj nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj, tijyekouaj tlen inijuantij uan techpaleuia nojua kuali ma timouampojchiuakaj (xijpoua Proverbios 27:17). Kej kema titlajtolmoyauaj iuaya se toikni, kichiua nojua tlauel ma tikiknelikaj pampa tikitaj kenijkatsa amo majmaui kema kimanauia tlen kineltoka uan kema kiniljuia sekinok tlen Jehová uan tlen mosentlalijtok kichiuas.

11, 12. Xikijto kenijkatsa kema titlajtolmoyauaj iuaya se toikni techpaleuia nojua kuali ma timouampojchiuakaj.

¹¹ Ma tikitakaj tlen kinpanok omej tosiuaikniuaj, kampa kinextia kenijkatsa kema titlajtolmoyauaj sansejko, kichiua nojua kuali ma timouampojchiuakaj. Adeline se tosiuaikni tlen kipia 23 xiuitl, kiiljuik iuampo Candice ma yakaj sansejko tlatekipanotij kampa amo tlauel tlajtolmoyauaj. Adeline kiijtoua: “Tijnekiyayaj kuali titlajtolmoyauasej uan tijchiuasej ika pakilistli. Nopa techpaleuiskia nojua kuali titlatekipanosej”. ¿Kenijkatsa kinpaleuik pampa tlajtolmoyajkej sansejko? Adeline kiijtoua: “Kema titlamiyayaj titlajtolmoyauaj nochipa timokamanaljuiyayaj kenijkatsa tijyolmatiyayaj, kenijkatsa techyolchikajtoya kema tikamanaltiyayaj ininuaya maseualmej uan kenijkatsa Jehová techpaleuijtoya. Tlauel techpaktiyaya tikamanaltisej tlen techpanoyaya, nopa techpaleuik nojua kuali ma timoixmatikaj”.

¹² Laïla uan Marianne omej tosiuaikniuaj katli amo monamiktijtokej, tlen euaj Francia, yajkej tlajtolmoyauatoj makuili semanas ipan Bangui (República Centroafricana). Laïla kiilnamiki: “Marianne uan na, tijpixkej se keski kuesoli, pampa timoikneliyayaj uan  kuali timonojnotsayayaj, techpaleuik nojua kuali ma timouampojchijtokaj. Tlauel nikiknelik kema nikitak nima momatki ipan nopa altepetl, kinikneliyaya maseualmej uan tlauel kipaktiyaya tlajtolmoyauas”. Amo moneki tiasej seyok altepetl uan kiampa uelis tijchiuasej ni tlamantli. Kema titlajtolmoyauasej iuaya se toikni tlen totlanechikol uelis nojua kuali tikixmatisej uan nojua kuali timouampojchiuasej iuaya.

13. ¿Tlake ueliskia panos kema titlajtolmoyauaj ininuaya toikniuaj?

¹³ Kema titlajtolmoyauaj ininuaya toikniuaj, kemantika amo san tikitaj kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj, nojkia tikitaj kema mokuapolouaj. ¿Tlake techpaleuis kema kiampa panos? Ma tikitakaj tlen kichijki Jeremías. ¿Tlake kipaleuik kiitas kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj sekinok, uan amo san mosentlalik kema mokuapolouayayaj?

14. ¿Tlake kiyeko Jeremías tlen Jehová uan kenijkatsa kinextik ika iuampoyouaj?

¹⁴ Jeremías kiijkuilok nopa amochtli tlen kipia itoka uan uelis nopa achtoui uan ompa amochtli tlen Reyes. Pampa kiselik nopa tekitl, kiitak kenijkatsa Jehová tlauel kintlasojtla maseualmej maske tlajtlakolejkej. Uelis kimatki kema tlanauatijketl Acab moyolkuepki, Jehová kiijtok amo kiitaskia kenijkatsa kintsontlamiltiskiaj ichampoyouaj (1 Rey. 21:27-29). Nojkia kimatki maske Manasés tlauel kiixpanok Jehová, kipanok kej Acab, Jehová kitlapojpoljuik kema moyolkuepki (2 Rey. 21:16, 17; 2 Crón. 33:10-13). Ni kipaleuik Jeremías nojkia ma kichiua kej Jehová, ma kinexti ueyi iyolo ika iuampoyouaj uan ma kintlasojtla (Sal. 103:8, 9).

15. ¿Kenijkatsa Jeremías kinextik ueyi iyolo kej Jehová kema iuampo Baruc ayokmo kuali tlatekipanouayaya?

¹⁵ Ma timoiljuikaj tlen kichijki Jeremías kema iuampo Baruc ayokmo kuali tlatekipanouayaya. Jeremías amo moiljuik Baruc ayokmo kema sampa kuali tlatekipanoskia. Yeka, kipaleuik ika tlaiknelili uan kiiljuik nochi tlen toTeotsij kiijtojtoya kichiuas (Jer. 45:1-5). ¿Tlake techmachtia?

16. Kej kiijtoua Proverbios 17:9, ¿tlake techpaleuis nojua kuali timouampojchiuasej iuaya se akajya?

¹⁶ Moneki tikinitasej toikniuaj kej kinamiki uan tikilnamikisej nochi tielij titlajtlakolejkej. Yeka, moneki ma tijchiuakaj kampeka kuali timouampojchiuasej ininuaya touampoyouaj. Tlaj se touampo mokuapoloua, uelis moneki tikiljuisej tlen kinamiki uan tijtlajtolmakasej ika Biblia (Sal. 141:5). Uan tlaj se akajya techchiuilia tlen amo kuali, moneki tijtlapojpoljuisej. Uan kema ya tijtlapojpoljuijkej, moneki ayokmo tikijtojtinemisej tlen techchiuilik (xijpoua Proverbios 17:9). Ipan ni tonali eli tlauel ipati timosentlalisej ipan kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj toikniuaj uan amo kema mokuapolouaj. Nopa techpaleuis kuali ma timouampojchiuakaj. Yeka, tlauel moneki nama ma tijchiuakaj, pampa ipan ueyi tlaijiyouilistli tijnekisej inintlapaleuil touampoyouaj.

17. ¿Kenke tijmatij Jeremías eliyaya se kuali teuampo kema iuampoyouaj motekipachouayayaj?

¹⁷ Tlajtolpanextijketl Jeremías eliyaya se kuali teuampo kema sekinok motekipachouayayaj. Ma tikitakaj kenijkatsa kipaleuik Ébed-Mélec. Ni tlakatl katli kitekimakatoyaj kimanauik Jeremías kema kimajkajkej ipan se ameli tlen kipixtoya sokitl. Teipa kema ya kimanauijtoya, Ébed-Mélec majmajki pampa moiljuik nopa sekinok tlayakananij kichiuiliskiaj  se tlamantli tlen amo kuali. Kema Jeremías kimatki iuampo motekipachojtoya amo kitlauelkajki. Maske tsaktoya kichijki kampeka kiyolchikauas ika tlen toTeotsij kitenkajtoya kichiuas (Jer. 38:7-13; 39:15-18).

18. Kej kiijtoua Proverbios 17:17, ¿tlake uelis tijchiuasej kema se toikni kiixnamiki tlaouijkayotl?

¹⁸ Nama miakej toikniuaj kiixnamikij miak tlaouijkayotl. Miakej kintlasojsoljuilijtok ajakatl o kintlaijiyouiltia tlen maseualmej kichijtokej. Kema kiampa kinpano uelis tikinselisej tochaj. Nojkia, uelis sekij tlapaleuisej ika tomij. Uan se tlamantli tlen nochi uelis tijchiuasej, tikiljuisej Jehová ma kinpaleui. Tlaj tijmatij se toikni motekipachojtok, uelis amo tijmatij tlake tijchiuasej yon tlake tikiljuisej. Maske amo tijmatisej kenijkatsa tijchiuasej, kena uelis tiitstosej iuaya, tijtlakakilisej kema techiljuia tlen kipano uan tikiljuisej se texto tlen tojuantij techyolchikajtok (Is. 50:4). Moneki nima ma tijpaleuikaj touampo kema kipanos se tlamantli (xijpoua Proverbios 17:17).

19. ¿Kenijkatsa touampoyouaj uelis techpaleuisej teipa?

¹⁹ Yeka, ma tijchiuakaj kampeka timouampojchiuasej, uan katli ipa elij touampoyouaj nojua kuali ma timouikakaj ininuaya. ¿Kenke? Pampa tokualankaitakauaj kiijtosej uan kitekiuisej istlakatili pampa kinekisej techxelosej. Nojkia kichiuasej ayokmo ma timopaleuikaj yon ma timotemachikaj ininuaya sekinok toikniuaj. Maske kichiuasej nopa tlamantli, amo uelis kitlamiltisej nopa tlaiknelili tlen kichiua ma timosentikapaleuikaj. Yeka, maske kitekiuisej miak tlamantli, amo uelis kichiuas ayokmo kuali ma timouikakaj ininuaya touampoyouaj. Pampa kuali timouampojchijtokej techpaleuis nochipa kiampa ma tijchijtokaj ipan yankuik Tlaltipaktli.