Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA EKY’OKWEGA 44

Hamya Omukago Gwawe n’Abandi Emperu Etakahikire

Hamya Omukago Gwawe n’Abandi Emperu Etakahikire

“Munywani w’omuntu amukunda ebiro byona.”​—ENF. 17:17.

EKYESHONGORO 101 Okuheereza Hamwe Tukwataniise

EBIRAAGAMBWEHO *

Nikiija kutwetengyesa kugira abanywani barungi omu bwire ‘bw’okubonabona kwingi’ (Reeba akacweka 2) *

1-2. Kurugiirira ahari 1 Petero 4:7, 8, niki ekirikwija kutuhwera kuraba omu mbeera zigumire?

TWAGUMA nituhikira kimwe aha gati ‘y’ebiro by’emperu,’ nitubaasa kutunga emirabanamu mingi. (2 Tim. 3:1) Nk’eky’okureeberaho, bwanyima y’okuteera akaruuru omu burengyerwa eizooba bwa Africa hakaba hariyo emihondano mingi n’obutabanguko. Kumara ameezi agarengire mukaaga, ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe bakaba batarikubaasa kugyenda ahu barikwenda baine oburinzi ahabw’endwano ezo. Niki ekyabahwereire kuraba omu mbeera egumire egyo? Abamwe bakahungira omu maka g’ab’eishe-emwe abaabaire bari omu myanya etarimu kurwana. Ow’eishe-emwe omwe akagira ati: “Omu mbeera egi, nkasiima okuba n’abanywani aha rubaju rwangye. Tukabaasa kugumyana.”

2 Ku haraabeho ‘okubonabona kwingi,’ nikiija kuba eky’omugasho kugira abanywani barungi abarikutukunda. (Kush. 7:14) N’ahabw’ekyo ni kikuru ngu tugire emikago ehami hati. (Shoma 1 Petero 4:7, 8.) Nitubaasa kwegyera ahari Yeremia ebintu bingi, ou banywani be baahweraire kuhonokaho obu Yerusaalemu yaabaire neeza kucwekyerezibwa. * Nitubaasa kutooreza tuta Yeremia?

YEGYERA AHARI YEREMIA

3. (a) Niki ekyabaire nikibaasa kureetera Yeremia kweshoroora aha bandi? (b) Yeremia akagambira ki omuhandiiki we Baruki, kandi hakarugamu ki?

3 Kumara emyaka nka 40, Yeremia akaba naatuura omu bantu abagomi, otwariiremu abataahi obundi n’abanyabuzaare omu tauni y’owaabo eya Anatoosi. (Yer. 11:21; 12:6) Kwonka, tarayeshoroire aha bantu abo. Nangwa akagambira omuhandiiki we Baruki enyehurira ze, kandi naitwe nituzishomaho. (Yer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Nitubaasa kugira ngu obu Baruki yaabaire naahandiika ebirikukwata ahari Yeremia, bombi bakagira omukago murungi kandi baahaana n’ekitiinisa.​—Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yehova akashaba Yeremia kukora ki, kandi omurimo ogu gukahamya guta omukago gwa Yeremia na Baruki?

4 Kumara emyaka mingi, Yeremia akaba atwire ari emanzi omu kurabura Abaisraeli aha kyabaire nikiija kuhika ahari Yerusaalemu. (Yer. 25:3) Yehova kubaasa kuhwera abantu kweteisa, akashaba Yeremia kuhandiika okurabura kwe aha muzingo. (Yer. 36:1-4) Yeremia na Baruki omu kukora hamwe omurimo ogu Yehova yaabahaire, obundi ogwamazire ameezi maingi, hatariho kubangaanisa bakagaaniira bingi ebyahamize okwikiriza kwabo.

5. Baruki akooreka ata ngu n’omunywani murungi owa Yeremia?

5 Obwire ku bwahikire obw’okushuuruura ebiri omu muzingo, Yeremia akeesiga munywani we Baruki kuba niwe yaabimanyisa abantu. (Yer. 36:5, 6) Baruki akahikiiriza omurimo gwe ogwabaire nigubaasa kumurugiramu oburemeezi. Noobaasa kuteebereza oku Yeremia ashemereire kuba yaayesiimire Baruki ku yaagiire omu mbuga ya hekalu akakora eki yaashabirwe kukora? (Yer. 36:8-10) Abanyiginya ba Yuda bakahurira eki Baruki yaakozire, reero baamuragiira kubashomera ebiri aha muzingo omu iraka ririkuhurirwa! (Yer. 36:14, 15) Abanyiginya bakacwamu kugambira Omugabe Yehoyakimu ebi Yeremia yaabaire agambire. N’ahabw’ekyo bakafayo ahari Baruki reero baamugira bati: “Iwe na Yeremia mwirooko mwesherekye, hatagira owaamanya ahu muri.” (Yer. 36:16-19) Obwo bukaba buri obuhabuzi burungi!

6. Yeremia na Baruki bakatwaza bata obu baabaire nibahiiganisibwa?

6 Omugabe Yehoyakimu akagira ekiniga ku yaahurire ebigambo ebi Yeremia yaahandiikire yaayotsya omuzingo, kandi yaaragiira ngu bakwate Yeremia na Baruki babakome. Kwonka, Yeremia taratiinire. Yeremia akakwata omuzingo ogundi yaaguha Baruki, reero yaaguma naagamba obutumwa bwa Ruhanga Baruki arikuhandiika “ebigambo byona ebyabaire biri omu muzingo ebyagambirwe Yeremia, ogu Yehoyakimu omugabe wa Yuda yaayokize omu muriro.”​—Yer. 36:26-28, 32.

7. Nihabaasa kuba haabaireho ki obu Yeremia na Baruki baabaire nibakora hamwe?

7 Abantu abarikuraba hamwe omu kugyezibwa nibakira kuba abanywani b’aha mara. Nitubaasa kuteera akashushani Yeremia na Baruki barikukora hamwe kugaruraho omuzingo ogu Omugabe Yehoyakimu yaacwekyereize, reero bakoongyera kumanyana gye n’okuba abanywani. Nitubaasa kugasirwa tuta omu ky’okureeberaho ky’abashaija babiri aba abeesigwa?

MUGAANIIRE MWIHIRE AHA MUTIMA MUTARIKUSHEREKANA

8. Niki ekirikubaasa kuremesa omuntu kutunga abanywani ab’aha mara, kwonka ahabw’enki tutaine kuhwa amaani?

8 Nikibaasa kukugumira kugambira abandi oku orikwehurira haaba hariho omuntu owaakukozire kubi ira. (Enf. 18:19, 24) Nari noobaasa kuteekateeka ngu toine bwire n’amaani g’okusherura abanywani ab’aha mara. Kwonka, titwine kuhwa amaani. Twaba nitwenda ngu ab’eishe-emwe batuhwere twaba nitugyezibwa, twine kwega kubeesiga hati turikubagambira ebiteekateeko byaitu n’enyehurira zaitu. Eri n’eidaara rikuru omu kugira abanywani abaabuzima.​—1 Pet. 1:22.

9. (a) Yesu akooreka ata ngu naayesiga banywani be? (b) Okugaaniira n’abandi otarikubashereka nikubaasa kuhamya kuta omukago gwawe nabo? Ha eky’okureeberaho.

9 Yesu akooreka ngu naayesiga banywani be arikugaaniira nabo atarikubashereka. (Yoh. 15:15) Nitubaasa kumutooreza turikugambira abandi ebirikutushemeza, ebirikutwerarikiriza, n’ebirikutumaramu amaani. Hurikiza gye omuntu yaaba aine eki arikukugambira, kandi noija kureeba ngu mwine ebiteekateeko, enyehurira, n’ebigyendererwa ebirikushushana. Teekateeka aha ky’okureeberaho kya Cindy, munyaanyazi-itwe ori omu myaka 20. Akanywana payoniya ori omu myaka 60 orikwetwa Marie-Louise. Cindy na Marie-Louise bakaguma nibabuurira hamwe buri Rwakana omu kasheeshe, kandi bakaba nibagaaniira aha nshonga zitari zimwe na zimwe. Cindy naagira ati: “Ninkunda kugaaniira na banywani bangye, ahakuba eki nikimpwera kubamanya gye n’okubeetegyereza gye.” Omukago gwanyu nigwongyera kuhama mwaba nimugaaniira mutarikusherekana. Nka Cindy, waaba niiwe waatandika kugaaniira n’abandi otarikubashereka, omukago gwawe nabo nigubaasa kukura.​—Enf. 27:9.

MUKORE HAMWE

Abanywani barungi nibabuurira hamwe (Reeba akacweka 10)

10. Kurugiirira aha Enfumu 27:17, okukora hamwe n’ab’eishe-emwe bagyenzi baitu nikibaasa kurugamu ki?

10 Nk’oku kyabaire ahari Yeremia na Baruki, twakora n’ab’eishe-emwe bagyenzi baitu tukamanya ngu baine emitwarize mirungi, nitugira eki twabeegyeraho kandi nitubairira haihi. (Shoma Enfumu 27:17.) Nk’eky’okureeberaho, nooyehurira ota waaba ori omu buheereza okareeba munywani waawe naashoboorora ebi arikwikiriza aine obumanzi, nari arikugamba aine obuhame ahari Yehova n’ebigyendererwa bye? Shana obundi nooyongyera kumukunda.

11-12. Ha eky’okureeberaho kworeka oku okwejumba hamwe omu buheereza kurikuhamya emikago.

11 Yetegyereze eby’okureeberaho bibiri ebirikworeka oku okukora hamwe omu buheereza kurikuhwera ab’eishe-emwe kukundana. Adeline, munyaanyazi-itwe ow’emyaka 23, akashaba omwe ahari banywani be orikwetwa Candice, kuza kubuurira nawe omu kicweka ekitarikukira kubuurirwamu. “Tukaba nitwenda kubuurira twine omuhimbo kandi twongyere kukunda okubuurira,” Adeline nikwo arikugira. “Twembi tukaba nitwenda kugarurwamu amaani omu by’omwoyo.” Mbwenu shi bakagasirwa bata ahabw’okubuurira hamwe? Adeline naagira ati: “Aha muheru gwa buri izooba, tukaba tugaaniira aha nyehurira zaitu, ekyatugaruramu amaani, n’oku twareeba Yehova arikutwebembera omu buheereza bwaitu. Twembi tukaba nitushemezibwa okugaaniira kwaitu kandi tukeeyongyera kumanyana gye.”

12 Banyaanyazi-itwe Laïla na Marianne kuruga France, bakaba nibabuurira omuri Bangui orurembo rukuru orwa Central African Republic kumara saabiiti itaano. Laïla naijuka ati: “Nyowe na Marianne tukatunga oburemeezi, kwonka nitusiima okugaaniira kurungi oku twagizire n’oku rukundo yaitu yaahamire. Ku naabaire ndeeba oku Marianne yaabaire ayeteekateekire kwemera embeera nsya, oku arikukunda abantu, n’omujinya gwe omu buheereza, nkaba nyongyera kumukunda.” Tikirikukwetengyesa kuza omu ihanga erindi kubaasa kutunga ebirungi ebi. Buri murundi ogu orikubuurira omu kicweka kyanyu ori n’ab’eishe-emwe, nooba oine omugisha gw’okubamanya gye n’okuhamya omukago ogu oine nabo.

TA OMUTIMA AHA MITWARIZE MIRUNGI, KANDI OSAASIRE

13. N’obu banywani baitu baraabe baine emitwarize mirungi obumwe nitubareebamu ki?

13 Obumwe ku turikukora na banywani baitu, nitumanya emitwarize yaabo mirungi n’obweremwa bwabo. Niki ekirikubaasa kutuhwera kuguma turi haihi na banywani baitu n’obu baraabe baine obweremwa? Garuka oteekateekye aha ky’okureeberaho kya Yeremia. Niki ekyamuhwereire kureeba ebirungi omu bandi n’okwehuzya obweremwa bwabo?

14. Yeremia akeegyera ki ahari Yehova, kandi eki kikamuhwera kita?

14 Yeremia akahandiika ekitabo ekirikwetererwa eiziina rye, kandi naabaasa kuba niwe yaahandiikire ekitabo ky’Abagabe eky’okubanza n’ekya kabiri. Obujunaanizibwa obu hatariho kubangaanisa bushemereire kuba bwamureeteire kureeba embabazi ezi Yehova yaabaire ainiire abantu abatahikiriire. Nk’eky’okureeberaho, akaba naamanya ngu obu Omugabe Ahabu yaayeteisa ebibi bye, Yehova akamukiza okutareeba eka ye yoona erikucwekyerezibwa akihuriire. (1 Bag. 21:27-29) Omu muringo nigwo gumwe, Yeremia akaba naamanya ngu Manaase akagwisa kubi Yehova kukira Ahabu. Kwonka, Yehova akasaasira Manaase ahabw’okugira ngu akeeteisa. (2 Bag. 21:16, 17; 2 Bus. 33:10-13) Ebi byona bishemereire kuba byahweraire Yeremia kugira okugumisiriza n’embabazi nka Ruhanga, omu kukoragana na banywani be.​—Zab. 103:8, 9.

15. Yehova akooreka ata okugumisiriza nk’okwa Yehova obu Baruki yaahuga omu buheereza bwe?

15 Yetegyereze oku Yeremia yaatwariize Baruki obu yaabaire yaahuga omu buheereza bwe. Yeremia omu mwanya gw’okurahuka kwehuzya munywani we Baruki, akamuhwera arikumugambira butunu obutumwa kuruga ahari Ruhanga, kwonka omu muringo gw’embabazi. (Yer. 45:1-5) Ni mashomo ki agu turikwegyera ahari eki?

Abanywani barungi nibasaasirana batataireho bushonshorekye (Reeba akacweka 16)

16. Nk’oku kiri omu Enfumu 17:9, twine kukora ki kubaasa kuguma twine omukago murungi n’ab’eishe-emwe?

16 Okuba ab’amazima, titwine kuteekateeka ngu ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe bahikiriire. N’ahabw’ekyo, twaheza kugira omukago murungi nabo, twine kuguma nituteeraho kuhamya omukago gwaitu nabo. Banywani baitu baakora enshobe, nikibaasa kutwetengyesa kubaha obuhabuzi butunu kwonka omu muringo gw’embabazi kuruga omu Kigambo kya Ruhanga. (Zab. 141:5) Kandi baatugwisa kubi, nituba twine kubasaasira. Twaheza kubasaasira, nituba twine kwetantara omuze gw’okugaruka kugamba aha nshobe egyo omu biro by’omumaisho. (Shoma Enfumu 17:9.) Ka ni kikuru munonga omu biro ebi eby’akabi kaingi kuta omutima aha mitwarize mirungi y’ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe omu mwanya gw’okuta omutima aha bweremwa bwabo! Twakora tutyo, nitwongyera kuhamya omukago ogu twine nabo, kandi nikiija kwetengyesa kugira emikago mirungi omu bwire bw’okubonabona kwingi.

GIRA RUKUNDO EY’AKARAMATA

17. Yeremia akooreka ata ngu n’omunywani owaabuzima omu bwire bugumire?

17 Nabi Yeremia akooreka ngu n’omunywani owaabuzima omu bwire bugumire. Nk’eky’okureeberaho, bwanyima ya Ebedimeleki kucungura Yeremia kuruga omu kiziba ky’ebyondo, Ebedimeleki akatiina ngu abanyiginya nibaija kumukora kubi. Yeremia ku yaakimanyire, taragumire ahunami arikuteekateeka ngu shana munywani we naija kugumisiriza ahabwe. N’obu Yeremia araabe yaabaire ari omu kihome, akakora kyona ekirikubaasika yaagambira munywani we Ebedimeleki okuraganisa kuruga ahari Yehova okurikuhuumuriza.​—Yer. 38:7-13; 39:15-18.

Abanywani barungi nibahwera ab’eishe-emwe abaine eki bakyenire (Reeba akacweka 18)

18. Kurugiirira aha Enfumu 17:17, twine kutwaza tuta munywani waitu yaaba aine oburemeezi?

18 Abʼeishe-emwe na banyaanyazi-itwe obunaku obu, nibahikwaho embeera zitari zimwe na zimwe ezigumire. Nk’eky’okureeberaho, baingi nibatunga ebihikiirizi ebirikwereeta n’ebirikureetwa abantu. Ekyo kyabaho, bamwe ahariitwe nitubaasa kutuura na banywani baitu aba omu maka gaitu. Abamwe nibabaasa kubahwera barikubaha esente. Kwonka twena nitubaasa kushaba Yehova kuhwera ab’eishe-emwe aba. Twamanya ngu ow’eishe-emwe nari munyaanyazi-itwe ahwairemu amaani, nitubaasa kutamanya eky’okugamba nari oku turaatwaze. Kwonka twena nitubaasa kuhwera. Nk’eky’okureeberaho, nitubaasa kugira obwire bw’okubaho na banywani baitu. Nitubaasa kubahurikiza gye baaba baine eki barikugamba. Kandi nitubaasa kubashomera ekyahandiikirwe ekirikuhuumuriza. (Isa. 50:4) Ekirikukira obukuru n’okuba oyeteekateekire kuhwera banywani baawe baaba baine eki barikwenda.​—Shoma Enfumu 17:17.

19. Okugira emikago ehami hati nikiija kutuhwera kita omu biro by’omumaisho?

19 Tushemereire kumariirira kwongyera kuhamya emikago ei twine n’ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe hati. Ahabw’enki? Ahakuba abazigu baitu nibaija kuteeraho kututaanisa barikukoresa ebishuba n’ebitahikire. Nibaija kuteeraho kutwanganisa. Kwonka okuteeraho kwabo tikurikwija kusingura. Tibarikwija kubaasa kushiisha omukago gwaitu ogwa rukundo. Tihaine eki barikwija kukora ekiraacwekyereze omukago ogu twine nabo. Nangwa n’emikago egi terikwija kugumaho kuhitsya aha mperu y’obusingye obu bwonka, beitu neija kugumaho ebiro byona!

EKYESHONGORO 24 Ija aha Rushozi rwa Yehova

^ kacw. 5 Obu emperu eri haihi munonga kuhika, twena twine kuhamya omukago gwaitu n’ab’eishe-emwe bagyenzi baitu. Omu kicweka eki, nituza kureeba eki turikubaasa kwegyera aha byahikire ahari Yeremia. Nituza n’okureeba oku okugira emikago mirungi kirikwija kutuhwera omu bwire bw’okugyezibwa.

^ kacw. 2 Ebiri omu kitabo kya Yeremia tibirahandiikirwe bikurataine nk’oku byagambirwe.

^ kacw. 57 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Ekishushani eki nikyoreka ekirikubaasa kwija kubaho omu bwire ‘bw’okubonabona kwingi.’ Ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe beesherekire omu keehogo aha mutwe gw’enju. Nibahuumurizana omu bwire bw’okugyezibwa ahabw’okuba abanywani. Ebishushani bishatu ebi nibyoreka ngu ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe aba bakahamya kare omukago gwabo ‘okubonabona kwingi’ kutakatandikire.