Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 44

Khalani pa Uxamwali Bwakulimba na Akristau Anzanu Cimaliziro ca Dzikoli Cikanati Kufika

Khalani pa Uxamwali Bwakulimba na Akristau Anzanu Cimaliziro ca Dzikoli Cikanati Kufika

‘Xamwali wacadidi ambakufuna nthawe zense.’—MIMWANI 17:17.

NYIMBO 101 Kuphata Basa Pabodzi Mwakuphatana

BZOMWE TIN’PFUNZA *

Pa ‘citsautso cikulu’ tin’dzafunika kukhala na axamwali wabwino (Onani ndime 2) *

1-2. Mwakubverana na 1 Pedru 4:7, 8, kodi n’ciyani comwe cin’dzatithandiza kupirira pa nthawe zakunesa?

PAKUTI tiri kuphampha kwa ‘nsiku zakumalizira,’ tin’gumana na mabvuto yakusiyana-siyana. (2 Timotio 3:1) Mwa ciratizo, mu dziko linango la ku África pambuyo pa kampanya ya cisankho, wanthu adayamba kumenyana ndipo bzimwebzi bzidabweresa ciwembo cikulu. Bzimwebzi bzidacitisa kuti abale wathu abonere kwa minyezi mitanthatu. Kodi n’ciyani comwe cidawathandiza kupirira pa nthawe yakunesayi? Winango wa iwo adathawira m’nyumba za abale omwe akhakhala mu mzinda wakukhotcerereka. M’bale winango adalewa kuti: “Ndidakomedwa kwene-kwene kukhala pabodzi na axamwali wangu pa nthawe imweyire, thangwe tikhalimbisana.”

2 ‘Citsautso cikulu’ cikadzayamba, ifepano tin’dzakomedwa tikadzakhala pabodzi na axamwali omwe ambatifuna. (Cibvumbulutso 7:14) Ndipopa tensenefe, tin’funika kulokotera mpata omwe tinawo nsiku zino kuti tilimbise uxamwali bomwe tinabo na abale wathu. (Werengani 1 Pedru 4:7, 8. *) Tingapfunze bzizinji na bzomwe bzidacitikira mpolofeta Jeremiya. Axamwali wace adamupulumusa pa nthawe yomwe Jeruzalemu akhadasala pang’ono kupfudzidwa. * Kodi tingatewezere tani Jeremiya?

BZOMWE MUNGAPFUNZE NA CIRATIZO CA JEREMIYA

3. (a) Kodi n’ciyani comwe cingadacitisa Jeremiya kubziwona kuti ali yekha? (b) Kodi n’ciyani comwe Jeremiya akhauza Baruke, ndipo bzakutewera bzace bzidakhala bziponi?

3 Kwa magole yakupitirira 40, Jeremiya adakhala na wanthu omwe akhakhulupira lini Mulungu. Wanthuwo akhali wakufendererana nawo nyumba, ndipo winango wa iwo pinango akhali abale wace omwe akhakhala mu mzinda wa Anatoti omwe iye adabadwira. (Jeremiya 11:21; 12:6) Napo bzikhali tenepo, iye alibe kubziwona kuti akhali yekha. M’mbuto mwace, iye akhauza munembi wace Baruke momwe akhabvera, ndipo ifepano tikudziwa bzimwebzi thangwe bzidanembedwa m’Bibliya. (Jeremiya 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Bzikuwoneka kuti Baruke na Jeremiya akhafunana ndipo akhalemekezana kwene-kwene, ndipopa Baruke adakwanisa kunemba bzinthu bzense bzomwe bzikhacitika pa moyo wa Jeremiya.—Jeremiya 20:1, 2; 26:7-11.

4. Kodi Yahova adauza Jeremiya kuti acite ciyani, ndipo bzimwebzo bzidalimbisa tani uxamwali bwa Jeremiya na Baruke?

4 Jeremiya adacenjeza Ajirayeri bza kupfudzidwa kwa Jeruzalemu kwa magole mazinji. (Jeremiya 25:3) Tsono Yahova adapereka mpata wakumalizira kuti wanthu wace akungule. Tenepo iye adauza Jeremiya kuti anembe pa mpukutu matsoka yense yomwe yangadagwera Ajirayeri, iwo angadasaya kukungula. (Jeremiya 36:1-4) Pomwe Jeremiya na Baruke akhaphata pabodzi basa lomwe Mulungu akhadawapasali, iwo akhalimbisana na maceza yomwe akhacita, thangwe pinango, adamala minyezi mizinji akucita basali.

5. Kodi Baruke adalatiza tani kuti akhali xamwali wabwino wa Jeremiya?

5 Pomwe iwo adamala kunemba mpukutuyo, Jeremiya adakumbira xamwali wace Baruke kuti awerengere wanthu mafala yomwe yakhali pa mpukutuyo. (Jeremiya 36:5, 6) Kuwerengera wanthu mafalayo ikhali ngozi ikulu-yense, koma napo bzikhali tenepo, Baruke adakhwimika ndipo adayawerenga. Kodi mukukwanisa kukumbukira momwe Jeremiya adabvera pomwe adawona Baruke akupita mu templo, aciyamba kuwerengera wanthu mafalayo? (Jeremiya 36:8-10) Pomwe nduna za ku Juda zidabva bzomwe Baruke adacita, zidacemera Barukeyo kuti aziwerengere mpukutuyo mwakukuwa. (Jeremiya 36:14, 15) Pomwe ndunazo zidamala kubva, zidayenda kukauza Mambo Jehoyakimu mafala yomwe Jeremiya adanemba pa mpukutuyo. Thangwe ra nsisi, ndunazo zidauza Baruke kuti: ‘Iwepo pabodzi na Jeremiya ndokoni, ndipo mukabisalike kuti munthu ali-wense aleke kukuwonani pa mbutoyo.’ (Jeremiya 36:16-19) Yamweya yakhali malango yakuthandiza kwene-kwene!

6. Kodi Jeremiya na Baruke adacita ciyani pomwe Mambo Jehoyakimu adatentha mpukutu?

6 Pomwe Mambo Jehoyakimu adabva mafala yomwe yakhali mu mpukutu omwe Jeremiya adanemba, adakalipa kwene-kwene ndipo adatentha mpukutuyo acitonga kuti Jeremiya na Baruke aikhidwe m’kawoko. Koma Jeremiya alibe kucita mantha na bzimwebzo. Iye adatenga mpukutu unango acipasa Baruke. Ndipo Jeremiya adauza Barukeyo kuti anembe ‘mafala yense yomwe yakhali pa mpukutu omwe udatenthedwa na Jehoyakimu, mambo wa Juda.’—Jeremiya 36:26-28, 32.

7. Kodi n’ciyani comwe cidacitika pomwe Jeremiya na Baruke adaphata basa pabodzi?

7 Kawiri-kawiri, wanthu omwe ambapirira mabvuto ali pabodzi, ambakhala pa uxamwali bwakulimba. Mwa ciratizo, Jeremiya na Baruke adadziwana bwino ndipo adakhala pa uxamwali bwakulimba, thangwe ra kuphata basa pabodzi lakunemba pomwe mpukutu omwe mambo wakuipa Jehoyakimu adatentha. Cimweci n’ciratizo cabwino kwene-kwene kwa ifepano!

MBAUZANI AXAMWALI WANU BZOMWE BZIRI MU MTIMA MWANU

8. Thangwe ranyi nthawe zinango tingawone kuti mpsakunesa kucita uxamwali, tsono n’ciyani comwe tingacite kuti tikhale na axamwali?

8 Bzingakhale bzakunesa kuuza wanthu winango bzomwe bziri mu mtima mwathu, penu munthu munango adacita bzinthu bzomwe tiribe kukomedwa nabzo ayai bzidatisunamisa. (Mimwani 18:19, 24) Ayai pinango tingawone kuti tiribe nthawe yakucita uxamwali. Tsono lekani kukumbuka kuti bzingakwanisike lini. Tenepo, tikafuna kuti axamwali wathu ambatithandize pa mabvuto, tin’funika kulimbisa uxamwali bwathu na iwo kuyambira nsiku zino. Ndipo tingacite bzimwebzi mwa kumbawauza bzomwe bziri mu mtima mwathu.—1 Pedru 1:22.

9. (a) Kodi Jezu adalatiza tani kuti akhakhulupira axamwali wace? (b) Kodi kumbauza winango bzomwe bziri mu mtima mwanu kungakuthandizeni tani kukhala nawo pa uxamwali bwakulimba? Fotokozani ciratizo.

9 Jezu adalatiza kuti akhakhulupira axamwali wace mwa kulewalewa nawo mwakutsudzuka, ndipo akhawabisira lini cinthu ciri-cense. (Juwau 15:15) Ifepano tingamutewezere mwa kumbauza axamwali wathu bzinthu bzomwe bzimbatikondwesa, bzimbatipasa thupo na bzomwe bzimbatisunamisa. Mukambaceza na munthu, mbamutetekerani akambalewalewa, ndipo mukacita bzimwebzi, mun’dzawona kuti bzomwe mumbakumbuka na bzakulinga bzanu mpsakundendemerana na bzace. Ciratizo pa nkhaniyi ni mpfumakazi inango yakucemeredwa Sindy ya magole 29. Mpfumakaziyi idacita uxamwali na Maria Luísa omwe akhana magole 67 yakubadwa, ndipo akutumikira ninga mpainiya wakukhazikika. Iwo ambapalizira pabodzi Cinai ciri-cense kumacibese, ndipo pakuceza, ali-wense ambalewa bzense bzomwe bziri mu mtima mwace. Sindy adalewa kuti: “Inepano nimbakomedwa kuceza na axamwali wangu bza nkhani zakufunika kwene-kwene, thangwe nkhanizo zimbandithandiza kuwadziwa bwino.” Mukambauza axamwali wanu bzomwe bziri mu mtima mwanu na kumbawatetekera akambalewalewa, uxamwali bwanu bun’dzalimba kwene-kwene. Ninga Sindy, imwepo mukambayambisa maceza na kumbauza winango bzomwe bziri mu mtima mwanu, uxamwali bwanu bun’dzakhala bwakulimba.—Mimwani 27:9.

MBAPHATANI BASA PABODZI

Axamwali wabwino ambapalizira pabodzi mu utumiki bwakumunda, ambalekererana ndipo ambathandizana pakafunikira thandizo (Onani ndime 10)

10. Mwakubverana na bukhu la Mimwani 27:17, kodi n’ciyani cingacitike tikaphata basa pabodzi na abale wathu?

10 Ifepano tikambaphata basa pabodzi na abale wathu na kuwona makhalidwe yawo yabwino, tin’dzapfunza bzizinji ndipo lufoyi lathu kwa iwo lin’dzathimizirika, ninga momwe bzidacitikira Jeremiya na Baruke. (Werengani Mimwani 27:17. *) Mwa ciratizo, kodi mumbabzibva tani mukambapalizira pabodzi na m’bale wanu mu utumiki bwakumunda, ndipo iye akambafotokoza mwakukhwimika bzomwe ambakhulupira ayai akambalewa na mtima wace wense bzomwe Yahova an’dzacita kutsogoloku? Mwakusaya kupenukira, bzimwebzi bzimbacitisa kuti lufoyi lanu na iye lithimizirike.

11-12. Fotokozani bziratizo bzomwe bzikuwonesa kuti kuphata basa lakupalizira kungalimbise uxamwali bwathu.

11 Mbatiwoneni bziratizo bziwiri bzomwe bzikuwonesa kuti basa lakupalizira lingalimbise uxamwali bwathu. Cakuyamba n’ca Adeline mpfumakazi yomwe ina magole 23 yakubadwa, iyo idakumbira xamwali wace wakucemeredwa Camila kuti akapalizire ku gawo lomwe likufunikira apalizi azinji. Adeline adalewa kuti: “Ifepano tikhafuna kupalizira ndipo tikhafunambo utumiki bwathu. Awirife tikhafunika kulimbisidwa mwauzimu.” Kodi ndiponi phindu lomwe iwo adagumana thangwe ra kuphata basa pabodzi? Adeline adati: “Kuphampha kwa nsiku iri-yense, ifepano tikhambaceza nkhani zakulimbisa zomwe tagumana nabzo mu utumiki ndipo tikhawona na pafupi momwe Yahova ambatsogolerera basa lathu lakupalizira. Kulewa cadidi, ifepano tikhakomedwa thangwe maceza yomwe tikhacita yakhali yabwino ndipo yadatithandiza kuti tidziwane bwino.”

12 Caciwiri n’ca mpfumakazi ziwiri zakusaya kulowodwa, Layala na Marianne, wa ku França, mpfumakazizi zidamala midzinga mixanu zikupalizira ku Bangui, ku likulu la República Centro-Africana. Layala adalewa kuti: “Ine na Marianne tikhagumana na mabvuto yakusiyana-siyana, koma maceza yabwino pabodzi na lufoyi lacikristau bzidalimbisa uxamwali bwathu. Ine ndidawona kuti Marianne akhali munthu wakubzipereka pa basa, akhafuna wanthu wa m’gawolo ndipo akhapalizira na nyongo. Ndipo bzomwe iye akhacitabzi bzikhandikondwesa kwene-kwene.” Imwepo mun’funika lini kucita kuyenda ku dziko lacilendo kuti mukagumanembo cikondweso. Tenepo, lokoterani mpata omwe mungakhale nawo kuti mupalizire mu gawo lanu pabodzi na abale wa m’gwere mwanu. Bzimwebzi bzin’dzakuthandizani kuwadziwa bwino na kukhala nawo pa uxamwali bwakulimba.

MBAKUMBUKIRANI MAKHALIDWE YABWINO YA AXAMWALI WANU NDIPO MBAWALEKERERANI

13. Kodi n’ciyani cimbacitika tikambaphata basa pabodzi na axamwali wathu?

13 Nthawe zinango tikambaphata basa pabodzi na axamwali wathu, timbakwanisa kuwona sikuti kokha makhalidwe yawo yabwino, koma timbawonambo bzakuphonya bzawo. Tsono n’ciyani comwe cingatithandize kuti tipitirize kukhala nawo pa uxamwali? Ciratizo pa nkhaniyi ni mpolofeta Jeremiya. Kodi n’ciyani comwe cikhamuthandiza kuwona makhalidwe yabwino yomwe winango akhanayo na kumbalekerera bzakuphonya bzawo?

14. Kodi n’ciyani comwe Jeremiya adapfunza na ciratizo ca Yahova, ndipo bzimwebzi bzidamuthandiza tani?

14 Jeremiya adanemba bukhu lomwe limbadziwika na dzina lace, ndipo adanembambo mabukhu ya 1 Wamambo na 2 Wamambo. Mwakusaya kupenukira, basa limweri lidacitisa Jeremiya kuwona momwe Yahova ambabvera nsisi wanthu wakuperewera. Mwa ciratizo, iye akhadziwa bza moyo wa mambo Akabe, omwe akhacita bzinthu bzizinji bzakuipa, koma iye adakungula ndipo Yahova adamulekerera acimuuza kuti, angadabweresa lini tsoka lomwe likhafuna kugwera iye pabodzi na wanthu wa pamui pace. (1 Wamambo 21:27-29) Jeremiya akhadziwambo bza moyo wa Manase omwe adacita bzinthu bzomwe bzidasunamisa kwene-kwene Yahova kuposa bzomwe Akabe adacita. Tsono napo bzikhali tenepo, Manaseyo adakungula ndipo Yahova adamulekerera. (2 Wamambo 21:16, 17; 2 Nkhani 33:10-13) Kudziwa nkhanizi, kudathandiza Jeremiya kutewezera Yahova mwa kukhala wansisi na kudekera mtima axamwali wace.—Psalymo 103:8, 9.

15. Kodi Jeremiya adatewezera tani kupirira kwa Yahova pomwe Baruke akhadasunama?

15 Kumbukirani momwe Jeremiya adathandizira Baruke pomwe iye akhadasunama mu utumiki bwace. Jeremiya alibe kukhala na makumbukidwe yakuti Baruke angadacinja lini, koma adamuthandiza mwa kumuuza mafala yakutsangalaza yakucokera kwa Mulungu. (Jeremiya 45:1-5) Kodi tikupfunza ciyani na nkhaniyi?

Axamwali wabwino ambapalizira pabodzi mu utumiki bwakumunda, ambalekererana (Onani ndime 16)

16. Mwakubverana na bukhu la Mimwani 17:9, kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita kuti tikulise uxamwali bwathu?

16 Ifepano tin’funika lini kudikhirira kuti abale na mpfumakazi zathu zikhale zakulungamiratu. Ndipopa, ifepano tikakhala pa uxamwali na winango, tin’funika kucita nyongo yakukulisa uxamwali bwathubo kuti bupitirize kukhala bwakulimba. Tenepo, xamwali wathu akaphonya, tin’funika kumuthandiza mwa kumupasa malango yabwino yakucokera m’Bibliya. (Psalymo 141:5) Ndipo akatiphonyera, tin’funika kumulekerera. Tikamulekerera, tin’funika kutcenkha kuuza winango ne kudzamukumbusa bzomwe adatiphonyerabzo. (Werengani Mimwani 17:9. *) Nsiku zakumalizira zino, mpsakufunika kwene-kwene kuti timbawone bzabwino bzomwe abale wathu ambacita, sikuti bzomwe iwo ambaphonya! Tikacita bzimwebzi, uxamwali bwathu na iwo bun’dzakhala bwakulimba. Ndipo cikadzafika citsautso cikulu, tin’dzathandizana.

MBALATIZANI LUFOYI LACADIDI AXAMWALI WANU

17. Kodi Jeremiya adalatiza tani kuti akhali xamwali wabwino napo pa nthawe zakunesa?

17 Bzomwe Jeremiya adacita, bzidalatiza kuti iye akhali xamwali wabwino napo pa nthawe zakunesa. Mwa ciratizo, Ebedi-meleki, nduna ya nyumba ya mphala, adathandiza Jeremiya pomwe akhafuna kufa mu mcera momwe mukhana matope. Na bzimwebzi, Ebedi-meleki adacita mantha kuti angadaphedwa na nduna zinango. Tsono pomwe Jeremiya adabva bza nkhaniyi, iye alibe kukhala na makumbukidwe yakuti xamwali waceyo akhafunikira lini thandizo, koma adacita ciri-cense kuti amuthandize napo kuti iye akhali m’kawoko. Jeremiya akhauza xamwali waceyo bzinthu bzabwino bzomwe Yahova an’dzacita kutsogolo.—Jeremiya 38:7-13; 39:15-18.

Axamwali wabwino ambathandizana pakafunikira thandizo (Onani ndime 18)

18. Mwakubverana na bukhu la Mimwani 17:17, kodi tin’funika kucita ciyani tikawona kuti xamwali wathu akugumana na mabvuto?

18 Nsiku zino, abale na mpfumakazi, akugumana na mabvuto yakusiyana-siyana. Mwa ciratizo, azinji akubonera na malengwa ya pansi, ninga bziteke-teke na kusefukira kwa madzi. Ndipo winango akubonera na ngozi zomwe zimbacitisidwa na wanthu, ninga nkhondo na ukapondo. Bzimwebzi bzikambacitika, winango wa ifepano angatambire axamwaliwa kumui kwawo. Ndipo winango angawathandize mwa kuwapasa kobiri. Koma comwe tensenefe tingacite ni kupemba kwa Yahova kuti athandize abale na mpfumakazizo. Nthawe zinango tikabva kuti m’bale ayai mpfumakazi yathu idasunama, pinango tingasaye cakulewa ayai cakucita. Koma napo bziri tenepo, pana bzizinji bzomwe tingacite. Mwa ciratizo, tingapambule nthawe kuti ticeze naye, ndipo akambalewalewa tin’funika kumutetekera mwatceru. Ndipo pakucezapo tingamuwerengere vesi la m’Bibliya lakutsangalaza lomwe timbalifuna kwene-kwene. (Zaiya 50:4) Tsono cinthu cakufunika kwene-kwene kuposa bzense, ni kukhala ku mbali ya axamwali wathuwo akakhala akufunikira thandizo lathu.—Werengani Mimwani 17:17. *

19. Thangwe ranyi mpsakufunika kupitiriza kukhala pa uxamwali bwakulimba na abale wathu?

19 Ifepano tin’funika kukulisa na kupitiriza kukhala pa uxamwali bwakulimba na abale wathu. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti anyamadulanthaka wathu an’dzaphatisa basa nkhani zakunama kuti amalise ciphatano cathu. Iwo an’dzacitisa kuti tireke kukhulupirana na kuthandizana. Koma nyongo yawo yense in’dzakhala ninga anemba m’madzi. Iwo an’dzakwanisa lini kumalisa lufoyi lathu, ndipo an’dzakwanisa lini kumalisa uxamwali bomwe tinabo na abale wathu. Thangwe ifepano tin’pitiriza kukhala pa uxamwali bwakulimba sikuti kokha mpaka kuphampha kwa dzikoli, koma mpaka muyaya!

NYIMBO 24 Bwerani pa Phiri la Yahova

^ ndi. 5 Pomwe cimaliziro ca dzikoli ciri pafupi, tensenefe tin’funika kukhala pa uxamwali bwakulimba na abale wathu. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe tingapfunze na bzomwe bzidacitikira Jeremiya. Tiniwonambo kuti kulimbisa uxamwali bwathu nsiku zino, kun’dzatithandiza tikadzagumana na mabvuto.

^ ndi. 2 1 Pedru 4:7 Koma kumala kwa bzinthu bzense kukufendera. Tenepo, khalani wakukumbuka bwino na wakupenya mwa kumbacita mipembo. 8 Kuposa bzense, funanani kwene-kwene, pakuti lufoyi limbampsinkha pikado zizinji.

^ ndi. 2 Nkhani zomwe ziri mu bukhu la Jeremiya ziribe kunembedwa mwakubverana na nthawe yomwe zidacitika.

^ ndi. 10 Mimwani 27:17 Ninga momwe simbi imbanozera simbi inzace tenepombo, munthu ambanoza munthu mwanzace.

^ ndi. 16 Mimwani 17:9 Omwe ambalekerera pikado ambakulisa lufoyi, koma ule omwe ambangingimira kulewa bza nkhani inango ambapfudza uxamwali bwabwino.

^ ndi. 18 Mimwani 17:17 Xamwali wacadidi ambakufuna nthawe zense, ndipo iye ni m’bale omwe adabadwira kuti akuthandize pakawoneka mabvuto.

^ ndi. 61 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Cithunzi-thunzici, cikulatiza bzomwe bzingadzacitike pa nthawe ya ‘citsautso cikulu.’ Abale na mpfumakazi akutsonkhana kumui kwa m’bale winango mwakukhotcerereka. Napo ali pa nthawe yakunesa, iwo akutsangalazana thangwe ali pa uxamwali bwakulimba. Abale na mpfumakazizi akhali kale pa uxamwali bwakulimba napo citsautso cikulu cikanati kuyamba.